■f
Elzbieta Sz
Bossche bollen en
mooiste melodieën
Maar Residentie- Orkest blikt met
plezier terug op toernee Fff
f
KUNST
-gr
,K
Betaald
I voetbal
DOOR ZIEKTE GETEISTERD...
akademie"de taan
open huis
£eidóc@otncmt
ZATERDAG 11 FEBRUARI 1984 PAGH
Ovaties voor Poolse sopraan in programma van Caroline Kaart
DEN HAAG Ze ziet er
net zo mooi uit als ze
zingt. Een constatering
die niet voor alle sopra
nen ter wereld pleegt op
te gaan. Wel voor Elzbie
ta Szmytka, een 27-jarige
Poolse sopraan die er
hard op uit lijkt om de
muzikale harten van Ne
derland staccato te doen
kloppen. Want ze won in
1982 het Vocalistencon
cours in Den Bosch,
kreeg bovendien de Prijs
van de Stad, zong in di
verse oratoria, maakte
vorig jaar haar debuut bij
de Nederlanse opera als
„Blondchen" in Mozarts
„Entführung", werd en
passant de heldin van de
Helderse Marinierskapel,
waar volgens insiders
alle musici een tikkeltje
verliefd op haar werden,
en werd door Caroline
Kaart met open armen
ontvangen voor haar
programma „De mooiste
melodieën", een muzi
kaal spectacle coupé dat
a.s. zondag in het Con
gresgebouw Den Haag te
Elzbieta Szmytka pleegt -
leert de ervaring van twintig
voorstellingen hier te lande -
op z'n minst één keer met
een staande ovatie beloond te
worden, ze was al eens te
gast in Muzikaal onthaal,
Willy van Hemert nam haar
afgelopen dinsdag in een
kielzog van bewondering
mee naar Karei Priors radio
programma. Tekenen dat
Elzbieta haar muzikale licht
niet onder de korenmaat
wenst te houden. Tijd voor
een nadere kennismaking. Ze
is naar de lounge van Hotel
des Indes aan het Haagse
Voorhout gekomen: ze heeft
een stel stralende ogen in
haar hoofd, praat zachtjes -
maar dat kan zijn om haar
stem te sparen - komt zach
taardig, maar beslist over. Ze
is niet alleen: Onder haar
arm een piepjonge Italiaanse
windhond, Sara. Sara blijkt
inmiddels ook een bewonde
raarster. Als Elzbieta stemoe
feningen doet of repeteert
moet Sara er bij zijn, af en
toe wordt haar vanaf de arm
van een mede-liefhebber
vanuit de coulissen een blik
op het vrouwtje gegund. Elz
bieta: „Tijdens een aria zag ik
haar opeens met een uitge
rekte nek om het hoekje van
de coulissen kijken. Toen had
ik even de grootste moeite
om m'n lachen niet te hou
den".
Haags conservatorium
Elzbieta Szmytka is een lyri
sche sopraan, „met colora
tuur". Ze laat onmiddellijk
weten dat haar stem nog niet
toe is aan grote lyrisch-dra-
matische rollen en dat ze de
complete, coloratuur-puur
ook nog niet binnen haar be
reik heeft. Haar carrière en
haar stem zijn dan ook nog
jong en zij zelf wil dat woord
„carrière" niet eens horen:
„Ik vind het een raar woord.
Ik kan nooit goed over „mijn
carrière" praten. Het is zo
iets abstracts. Voorlopig
neem ik nog les op het Ko
ninklijk Conservatorium in
Den Haag in de opera-klas.
In feite had ik mijn conser
vatorium in Polen al achter
de rug, waar ik cum laude
I ben, maar een zan
geres kan nooit genoeg leren.
Je hebt altijd pedagogen no
dig, omdat je jezelf niet kan
corrigeren. Jijzelf hoort je
stem anders dan anderen. Ei
genlijk moet je je hele leven
contact houden met een pe
dagoog. Bovendien heeft Den
Haag het beste conservatori
um, en krijg ik lessen in
Frans, Duits en Italiaans, in
schermen, dansen en acteren.
En ook dat is heerlijk".
Verslaafdheid
In acht maanden tijd heeft ze
zich het Nederlands al knap
eigen gemaakt, gesteund door
een aantal snelle overstapjes
via het Duits. Net zo snel als
Nederland een warm plekje
bij haar had gevonden: „Tij
dens het Vocalisten concours
van Den Bosch was ik een
maand in Nederland. Ik ben
toen langs allerlei dorpjes,
vooral in Friesland, gereden
en die vond ik prachtig. Ik
ging naar Polen terug met
die beelden in mijn hoofd.
Trouwens, dat concours was
iets ongelooflijks. Mijn leraar
in Polen had wat bedenkelijk
gezegd: „Zou je dat nou wel
doen? Denk vooral niet dat je
een kans maakt, want het is
een belangrijk internationaal
concours". Je begrijpt dat ik
behoorlijk trots op die prijs
ben. En aan Den Bosch heb
ik een verslaafdheid aan Bos
sche bollen overgehouden.
Als ik in de buurt ben, móet
ik er een paar halen. En elke
keer als ik er een in m'n
mond steek ben ik weer even
benieuwd naar hoe die room
er binnen in smaakt. Levens
gevaarlijk voor de lijn na
tuurlijk, maar ja, dan moet ik
er maar iets anders voor la
ten staan".
Poolse klederdracht
Haar overwinning in Den
Bosch kwam trouwens min
der verrassend dan Elzbieta
het zelf doet voorkomen. In
het Tsjechische Karlovy
Vary had ze al een tweede
prijs gehaald in het Dvorak-
concours, in haar eigen land
werd ze eerste tijdens het Jan
Kiepura-concours. Straks is
ze bij de Brusselse opera in
„De bruiloft van Figaro" te
horen, daarna wacht haar
een partij bij de opera in
Antwerpen. Terwijl ze naar
verwachting nog een hon
derdtal voorstellingen van
„De mooiste melodieën" voor
de boeg heeft. Daarin zingt
ze o.m. met Caroline Kaart
het briefduet uit Mozarts
„Bruiloft van Figaro", de
maanaria uit Dvoraks „Ru-
salka", een aria uit „La Tra-
viata", en een duet uit Lé-
hars „Das land des lëchelns".
Met daar tussen door nog in
Poolse klederdracht volkslie-
derenbewerkingen van Cho
pin, want Polen wil en zal ze
hoog houden. „Het is een
programma van drie uur,
met een kwartier pauze. On
gelooflijk lang eigenlijk voor
een concertprogramma. Ik
heb een heleboel vrienden
geïnviteerd, maar iedereen
vond het voorbij vliegen. Ne
derland is niet echt een ope
ra-land al hebben jullie een
grote concertcultuur. Maar
een programma als dit
spreekt een groot publiek
aan, ook dank zij Caroline
Kaart die een perfecte gast-
vrouwe is. In Polen zing je
vooral voor een publiek van
kenners, critici en collega's.
Nou, dat is natuurlijk niet het
hartelijkste publiek. Critici
zijn over de hele wereld het-
Sopraan Elzbieta Szmytka en haar Italiaanse windhond Sara, bewonderaarster vanachter de
coulissen. MILAN KONVALINKA
zelfde. Hier bestaat het pu
bliek misschien niet uit ken
ners, maar het enthousiasme
is enorm aanstekelijk. Laatst
kwam er iemand uit het pu
bliek na afloop bij ons: „Ik
ben nog nooit van m'n leven
naar de opera geweest" zei
hij. „Ik dacht dat het saai zou
zijn. Maar ik vond dit prach
tig".
„Ik zal voorlopig aan de deu
ren van operahuizen blijven
kloppen, of ze een rol voor
me hebben" zegt Elzbieta
tenslotte als die carrière toch
nog op de proppen komt. Ze
houdt van haar vak én ze
houdt van toneelspelen. „Ik
heb geen enkele angst op het
toneel. Acteren vind ik fijn,
en ik geloof dat de tijd voor
bij is dat zangers alleen maar
een mooie stem hoefden te
hebben". Op de middelbare
school in het Poolse Legnica
was dat allemaal nog niet zo
duidelijk. Ze zong wel in een
kamerkoor voor oude mu
ziek, maar ze had een studie
biologie in het hoofd. Om la
ter met dieren te kunnen
werken, een tweede liefde.
Het werd toch muziek, omdat
leraren haar verzekerden dat
daar haar toekomst was. In
tegenstelling tot haar ouders,
die - internationaal ver
schijnsel dus - zeiden: „Muzi
kanten hebben nooit een be
hoorlijke boterham". Al is de
biologie weg, haar Haagse
huis telt o.a. katten, parkie
ten, hamsters èn Sara. Die is
inmiddels halverwege de
trap van Des Indes. Hoort het
vrouwtje toch liever zingen
dan praten blijkbaar.
BERT JANSMA
33(
A»
E VANDAAG
Eredivisie
Willem ll-PSV
E PEC Zwolle-AZ'67
Eerste divisie
SC Veendam-SC Heracli
E MORGEN
Eredivisie
E FC Den Bosch-Sparta
DS'79-Excelsior
FC Utrecht-Roda JC
E Volendam-Go Ahead Ea
E Helmond Sport-Ajax
Fortuna S-FC Groninger
Feyenoord-Haarlem
E Eerste divisie
FC Twente-FC Den Haai
E Telstar-MVV
RBC-FC VVV
E Vitesse-SC Cambuur
Heerenveen-Wageningi
Eindhoven-De Graafschi
SVV-NEC
Interessante
bekerloting
voor Hellas
AMSTERDAM De dH
mesploegen van DuiJ^^_
Wintersport/Hellas hebl
teressante tegenstanden
voor de kwartfinales
strijd om de Nedei
handbalbeker. Het eerst
van de Haagse club o
thuis Van der Voort/Q
Het tweede team neemt*6
tegen Niloc. Het der<pdei
overgebleven team uit top
deling Den Haag v^Jse
NHV, het Rijswijkse
moet op bezoek bij V^/ty
ifge
Het vermaarde ctQr
HOTEL
-taal
Ie
ilecl
te\
(beu
tivit
al
it
ing
"itk
heet u welkom, j" et
7 Daags arrangement [0 S'
t/m maart en in naseizoen,»
volpension, vanaf f 330. p.r*vlllj
i de
Van zaterdag tot zaterdag
pril t/m september, volpensf, g«
inkl. 2 halve dagtochten. in\
halen en brengen vanaf
f4io. p.p. &rla:
n ons luxe hotel La Resideii
mcerpn/s I 100.- p.p. BSIT
(Renen op eigen gelegenhe\&
demi pension, zaterdag t/n r
maandagmorgen, f 127,50 pp t
n ons luxe Hotel La Residen pip
162.50 pp 1
Drie-daags arrangement Bit.
(232.50 p.p. J
3 Dagen Carnaval
met levende muziek.
(243.50 p.p. 'e
-oacl
Jack Orie vooraan in NK juniorei:£,?i
het
DEN HAAG Tijdens de Nederlandse schaatskampioen^
pen voor B- en C-junioren op De Uithof in Den Haag zijgprc
baanrecords gesneuveld. Anne Portijk uit Heerenveen wa,QFcj
voor verantwoordelijk op de 500 meter bij de C-juniort
een tijd van 41.73 seconden. Bij de B-junioren volgde
Jonkman uit Sintnicolaasga zijn voorbeeld met een tir,
40.63 seconden. In deze categorie bracht Henk Groen ur
men op de 3000 meter het baanrecord op 4.24.04. P6
Na twee afstanden is Groen, die tweede werd op de 500
ook royaal aanvoerder van het klassement bij de B-juniorf°ra
de C-junioren leidt na twee afstanden Jan Blaauw uitiban
voor de zich sterk manifesterende Hagenaar Jack Oriel—
van Italiaanse afkomst zijnde, maar in Gorinchem wonend"-"
gelo Cara.
Het Residentie-Orkest
heeft de toernee van drie
weken door de Verenigde
staten achter de vermoei
de rug. Reeds eerder be
schreef violist Eddo van
der Hoog in deze krant
zijn ervaringen kort na
aankomst in Miami. Het
orkest streek woensdag op
Schiphol neer; terug in
Den Haag blikt hij terug
op een reis die vermoeiend
was, maar ook tal van on
uitwisbare herinneringen
opleverde.
DEN HAAG Met de
concerten in Washington
en New York heeft het
Residentie-Orkest de 3-
weekse tournee door het
oosten van de VS afgeslo
ten. Een afsluiting en een
hoogtepunt: het Kennedy
Center (Washtington) en
het Lincoln Center (New
York) behoren nu een
maal tot de meest belang
rijke podia in Amerika.
Gespeeld werd voor een
verwend publiek en het
orkest is vergeleken met
befaamde internationale
orkesten (in het Lincoln
Center traden in dezelfde
week ook de New York
Philharmonic, de Boston
Symphony en de Phila
delphia Symphony op).
Het RO was zich daar terdege
van bewust en gooide er het
bekende extra schepje boven
op. Blijkbaar met goed resul
taat: in beide steden was de re-
aktie van het publiek uiterma
te enthousiast. Een overzicht
van de perscommentaren is er
op dit moment nog niet. Al
De grote zaal van het Lincoln Center In New York.
leen de Washington Post; die
spreekt van een „spirited,
rhythmically keen interpreta
tion" van de Strawinsky-sym-
fonie, een „lively rendition"
van de Egmont-ouverture, en
een „vibrant account" van
Fauré's Pelléas et Mélisande.
Niet zo gek dus...
De overige concerten (in de
staten Georgia, Alabama,
Noord- en Zuid-Carolina) ver
toonden dezelfde contrastrijke
afwisseling als die in Florida.
Grote en kleine zalen, goede
en slechte akoestiek, een tal
rijk of minder talrijk publiek.
De ene dag bij voorbeeld speel
je in Greensboro voor zo'n 800
man, de twee volgende avon
den (in de plaats Raleigh) con
certeer je in een gigantische
sporthal voor respectievelijk
8000 en 9500 mensen. Zeer en
thousiaste muziekliefhebbers
bovendien, waarvan velen er
een urenlange reis voor over
hadden om dit concert bij te
wonen.
Sprookjesachtig
Bij zo'n snelle opeenvolging
van concerten verdwijnen veel
zalen vrij snel uit de herinne
ring. Een gebouw als het „Fox
Theater" in Atlanta echter
vergeet men niet zo gauw. Een
sprookjesachtige oriëntaalse
fantasie, ooit eens gebouwd
voor de „Ancient Arabic Or
der of the Nobles of the Mystic
Shrine", daarna gedurende
een aantal jaren in gebruik als
filmtheater, nu een belangrijk
cultureel centrum in Atlanta,
enkele jaren geleden net als
het Kurhaus door een in
tensieve „gemeenschapsactie"
gered van de slopershamer. In
de concertzaal waan je je ge
deeltelijk in een bedoeïenen-
tent, gedeeltelijk in een Moors
paleis; als je naar boven kijkt
zie je een mysterieuze sterren
hemel (met twinkelende ster
ren!). In de gangen en andere
ruimten is het alsof je in een
Egyptische tempel loopt.
Het klinkt een beetje kitscher
ig, maar het is werkelijk met
veel fantasie en toch ook met
smaak gedaan. Heel uniek in
elk geval. Voor het overige
werd een groot gedeelte van
de tournee gekenmerkt door
een vrijwel onveranderlijke
routine; een dagprogramma
van koffers inpakken en kof
fers uitpakken, een busreis in
de morgen en een concert 's a-
vonds, weggaan van het ene
motel en aankomen... in weer
precies hetzelfde motel (soms
neel verwarrend zoals die din
gen op elkaar lijken). De kwa
liteit van die motels was over
het algemeen zeer voortreffe
lijk (overal kleurentelevisie,
glimmende badkamers en be
lachelijk brede bedden, deze
laatste kennelijk ontworpen
voor al die onvoorstelbaar dik
ke mensen die je hier ziet
rondlopen).
Maar de omgeving was vaak
een verschrikking een
woestenij van highways, ben
zinestations, MacDonalds, su
permarkets dit alles opge
sierd met kakelbonte rekla-
mes. Vrijwel nergens de moge
lijkheid om even een rustig
wandelingetje te maken; extra
frustrerend omdat we met
onze bus vaak door zeer fraaie
gebieden reisden. De tocht van
Atlanta naar Charlotte bij
voorbeeld: een prachtige af
wisseling van bossen, velden,
meren en heuvels, alles in het
zachte licht van de winterzon.
Het weer liet zich trouwens
tijdens vrijwel de hele toernee
van zijn beste kant zien. We
hadden het ergste gevreesd, na
al die televisiebeelden van het
noodweer in de VS. Maar het
viel 100 procent mee. Op vele
dragen konden we zelfs genie
ten van een blauwe lucht en
een stralende zon. Alleen had
den we nogal wat plotselinge
temperatuurswisselingen, soms
van de ene dag op de andere
een verschil van 10 graden C.
Ziekte
Dit was er misschien ook een
van de oorzaken van dat het
orkest tijdens deze reis door
zeer veel ziektegevallen werd
geteisterd. Ik kan me eigenlijk
geen tournee herinneren waar
we met zó veel gezondheid
sproblemen te kampen had
den. Soms beperkte het zich
tot een pijnlijke keel of een
natte neus, maar in veel geval
len ging het om ernstiger in
fecties (vaak van de heersende
Amerikaanse griep).
Menig orkestlid moest één of
meerdere concerten verstek
laten gaan; twee musici moes
ten zelfs voortijdig naar Ne
derland terugkeren. Gelukkig
was altijd onmiddellijk goede
medische hulp aanwezig.
Een positieve kant bij al deze
ellende was misschien dat de
sfeer van medeleven en saam
horigheid tijdens deze toernee
zeer opvallend was. Nog nooit
werd zó vaak en met zó veel
belangstelling naar eikaars ge
zondheid geïnformeerd (soms
met de kreet waarmee je hier
steevast in winkels en restau
rants begroet wordt: „How are
yóu today?" Een ander bekend
refrein dat ook vaak in het or
kest weerklonk luidt „Have a
nice day!"
Kortom, zoals directeur Van
der Meer tijdens een korte toe
spraak zei: „Ik heb nog nooit
een toernee meegemaakt die
in zo'n goede sfeer is verlo
pen". En dat is, naast alle ar
tistieke prestaties en successen,
toch ook een belangrijke kant
van zo'n reis. Want het is nu
eenmaal één van de voorwaar
den waarop goede muzikale
prestaties tot stand komen...
EDDO VAN DER HOOG
l dt
Hu
tijd
Opleidingsschool voor Hoger en Middelbaar Beroepsonderwijs^
Morsestraat 1. 2517 RZ 's-Gravenhage Tel. (070) 60 29 38
Direkteur: Mw. C.F.W. Coenen. uie)
zaterdag 18 februari 1984*
Het voorlichtingsprogramma begint om 13 uur (2)
en duurt tot plm. 15 uur
Wij verzorgen twee vierjarige dagopleidingen
in het Hoger Beroepsonderwijs:
THW
(Toegepaste Huishoudwetenschappen)
een brede opleiding met lessen in ekonomische. sociale en
huishoudtechmsche vakken. De opleiding kent twee studie
richtingen, t.w management/groothuishouding en voorlichting/
kleinhuishouding.
De richting management leidt op voor leidinggevende funkties
in de verzorgende dienstverlening, zoals civiele diensten in de
gezondheidszorg, in het bedrijfsleven en in de gastvrijheidssector.
De richting voorlichting richt zich vooral op konsumentenvoor-
lichting en hulpverlening op het gebied van o.a. de woon- en
leefsituatie en huisvesting.
DIËTETIEK
De paramedische opleiding voor diëtist bereidt de student voor
op funkties op het gebied van de algemene voeding en diëtetiek.
De diëtist kan werkzaam zijn in:
de gezondheidszorg
de voorlichting
het voedingsonderzoek
de ontwikkelingssamenwerking
Toelatingsvoorwaarde: scheikunde in het eindexamenpakket
Bij deze opleidingen staat integratie tussen praktijk en theorie
centraal. Zij kennen een stageperiode van 170 resp. 150 dagen.
Bij verhindering kunt u zich voor inlichtingen wenden tot de
administratie, alle schooldagen van 9 tot 16 uur
-i
