TAFEL Él Dom Helder Camara (75), onvermoeid vechter voor rechten van de armen, verlaat het strijdtoneel CcidócOoutcMilg HïïïïTl CeidócSommit kerk wereld Positieve instelling zondagsmissen en auondmïssen predikbeurten dienstverlening ACHTERGROND ZATERDAG 4 FEBRUARI 1984 PAGINi Dom Helder Camara, de aartsbisschop van Olinda en Recife in Brazilië, wordt woensdag vijfenzeventig jaar. Overeenkomstig de regels, die sinds het tweede Vaticaans concilie gelden, heeft hij de paus enige maanden geleden zijn ontslag aangeboden. Naar verluidt heeft de paus het ontslag aanvaard en zal op korte termijn een opvolger benoemd worden van Helder Camara, een van de leiders -van de progressieve vleugel van de katholieke kerk in ^Brazilië. "Als aartsbisschop in het arm ste deel van Brazilië is Helder kamara opgekomen voor de rechten van de armen. Daar bij heeft hij zich herhaaldelijk gekeerd tegen de macht van "de multinationals, die naar zijn mening een drama in La- 'tijns-Amerika hebben veroor zaakt. In de kerk van Brazilië behoort hij met onder ande- "ren kardinaal Arns en kardi naal Lorscheider tot de pro gressieve vleugel, die in de ja ren zestig een overwicht in de bisschoppenconferentie kreeg. "Geregeld waren er conflicten met de Braziliaanse autoritei ten en met de r.-k. kerk in .andere Latijnsamerikaanse landen. .Helder Camara spande zich -verder in voor nauwe samen- werking van actiegroepen en vredeswetenschap. Bij het aanvaarden van een eredocto raat aan de Vrije Universiteit -te Amsterdam in 1980 pleitte -hij voor het instellen van een leerstoel voor gerechtigheid, bevrijding en vrede. Den Helder -Helder Camara werd 7 febru ari 1909 geboren in Fortaleza in het noordoosten van Brazi lië, als de op een na jongste in .een gezin van dertien kinde ren. Zijn vader, die hem Hel der noemde naar het Neder landse Den Helder, was jour- nalist, maar werkte om zijn gezin te onderhouden ook nog als boekhouder. In 1931 werd Helder Camara priester gewijd. Nadat hij een aantal functies in het onder wijs had vervuld, werd hij in 1951 secretaris-generaal van de Braziliaanse bisschoppen conferentie. Deze conferentie, de eerste in Zuid-Amerika, werd op zijn initiatief opge richt. In 1952 werd hij be noemd tot hulpbisschop van Rio de Janeiro. Twaalf jaar later volgde zijn benoeming tot aartsbisschop van Olinda en Recife. Helder Camara behoorde niet van het begin af aan tot de progressieve vleugel, in de Braziliaanse kerk. Voor en ook nog enige tijd na zijn priesterwijding was hij zelfs sympathisant van de fascisti sche partij in Brazilië. Maar vooral toen hij hulpbisschop van Rio de Janeiro was en met de armoede in de krot tenwijken van de stad werd geconfronteerd, werd hij een groot pleitbezorger van de ar men. Hij zamelde geld in voor verbetering van de woningen van de armen en liet bijvoor beeld in een jaar tijd met hulp van vrienden een tiental nieuwe woonblokken bou wen. Het werd hem steeds duidelij ker, dat de strijd tegen analfa betisme, werkloosheid en el lende niet alleen een strijd voor meer gerechtigheid en gelijkwaardigheid van de massa's is, maar ook vraagt om een lange en behoedzame weg van bewustmaking. Vele keren heeft hij zich tegen de activiteit van de multinatio nale ondernemingen ver klaard, die hij ziet als een van de belangrijkste oorzaken van de armoede in de derde we reld. Helder Camara riep de Zuida- merikaanse landen op samen te werken in het verzet tegen de multinationale onderne mingen. Hij wees daarbij op Chili, dat ten tijde van presi dent Allende economisch te gronde werd gericht, doordat de kopermaatschappijen de koperprijs kunstmatig laag hielden. Zonder geweld Een verandering van de situ atie in de ontwikkelingslan den kan volgens hem alleen op vreedzame wijze tot stand komen. Hij was de initiatief nemer van een tweetal confe renties (1972 in Driebergen en 1977 in Londonderry), waar vertegenwoordigers van de vredesbeweging en de vredes wetenschap zich bezighielden met de vraag, hoe de maat schappij, in Noord en Zuid, op geweldloze wijze veranderd kan worden. Camara hoopte te bereiken, dat actiegroepen en vredeswetenschap meer zouden samenwerken bij het zoeken naar mogelijkheden om op geweldloze wijze ver anderingen in de samenleving te bereiken. Bij het aanvaarden van een eredoctoraat aan de Vrije Universiteit in Amsterdam in 1980 riep Camara op tot in stelling van een leerstoel voor gerechtigheid, bevrijding en vrede. Uit dit voorstel zijn de Helder Camaralezingen voortgekomen. De eerste werd vorig jaar via een band uitgesproken door de Zuida- frikaanse dominee C. F. Bey ers Naudé. Kritiek Vanaf het moment, dat hij Dom Helder Camara aartsbisschop werd, is hij van talrijke kanten bekritiseerd. Sommigen verweten hem, dat hij veel te veel op reis was en Europa en de Verenigde Sta ten beter kende dan zijn eigen bisdom. Daarbij werd over het hoofd gezien, dat Camara al tijd tijdens zijn vakantie op reis ging en dat hij onder meer de „Bank van de God delijke verzoening" oprichtte, die armen gelden ter beschik king stelde om huizen te bou wen. Het militaire regime in Brazi lië, dat sinds 1964 aan de macht was, volgde de activi teiten van mgr. Camara met argusogen. In 1966 werd hij ontboden bij de toenmalige president Castello Branco, die hem dringend verzocht zich rustiger te houden. De naam van Helder Camara mocht in de Braziliaanse kranten alleen worden genoemd, als het om een artikel ging waarin kri tiek op hem werd geuit. En kele keren is een moordaan slag op Helder Camara ge pleegd en een van zijn naaste medewerkers, Frei Henrique, werd vermoord. Maar ook in de kerk zelf kreeg de aartsbisschop van Olinda en Recife tegenwer king. Zo zei zijn collega-aarts- bisschop van Diamantina in 1970: „Helder Camara is een socialist en een fascist. Hij praat over vrede, maar bij het volk maakt hij geweld los, want als Camara kritiek uit oefent op de sociale toestan den, legt het volk dit uit als: het licht staat op groen". Een experiment om semina risten op het regionale groot- -seminarie van Recife een grotere vrijheid te geven mis lukte door tegenwerking van de bisschoppen van aangren zende bisdommen en van oversten van religieuze orden. In 1969 gingen geruchten, dat de paus Helder Camara had bevolen al zijn toespraken en verklaringen vooraf aan hem voor te leggen. Rome ontken de dit, maar het was duidelijk, dat het Vaticaan niet altijd even gelukkig was met de uit spraken van Camara. In 1978 ontkende het Vati caan, dat Helder Camara een reisverbod was opgelegd. Het Vaticaan deelde wel mee, dat een van zijn medebisschoppen hem onlangs vertrouwelijk had verzocht meer rekening te houden met de pastorale noden van zijn uitgebreid bis dom. Camara zelf hield echter staande, dat hem wel degelijk een reisverbod was opgelegd. Hij voegde eraan toe, dat hij al twee keer „geboycot was in zijn wens om de paus te spre ken". Ook het feit, dat hij nooit tot kardinaal werd be noemd waarvoor onder an deren de drieëntwintig colle ga-bisschoppen in Noordoost- -Brazilië in 1979 hebben ge pleit is te zien als een ui ting van het verzet in het centrale bestuur van de kerk tegen Helder Camara's opvat tingen. Buiten de kerk werd Helder Camara diverse keren onder scheiden. Hij is ere-doctor van de Vrije Universiteit in Am sterdam, de Sorbonne te Pa rits en de universiteit van Florence. Hij werd herhaalde lijk voorgedragen voor de No belprijs voor de vrede, maar heeft hem nooit gekregen. Wel kreeg hij in 1974 de alter natieve vredesprijs, nadat in het jaar daarvoor de „echte" In katholieke kringen in het aartsbisdom Olinda en Recife wordt gevreesd, dat het Vati caan van het vertrek van Helder Camara gebruik zal maken om een conservatieve persoon tot bisschop te benoe men. Net als in Nederland en de Verenigde Staten zou de paus in Brazilië streven naar een „normalisering" van de situatie in de kerk. Bovendien is een van de grootste tegen standers van Helder Camara binnen de Curie de vroegere nuntius in Brazilië, kardinaal Sebastiano Baggio. Baggio is nu prefect van de congregatie voor de bisschoppen en als zo danig verantwoordelijk voor de voordracht van kandidaat- -bisschoppen aan de paus. De Franse president Mitterrand, die komende week NetE%j land met het eerste Franse staatsiebezoek vereert sinds gejfjj] raai De Gaulle in maart 1963 voor enkele uren naar 1^® Haag overkwam, komt onder een duidelijk beter gesteii naar ons land dan eertijds de generaal. Het meest zichtbare obstakel in de relatie tussen beide L den de aanvankelijke weigering het verdrag ter beperkf^J van het zout in de Rijn te bekrachtigen, is na jaren wa ten door de Franse socialisten uit de weg geruimd. OveriaCÉ moet nog steeds worden bezien in hoeverre de Fransen da'rf werkelijk de in het verdrag vervatte richtlijnen zullen op"-* gen. terei BEIDE landen staan bovendien niet meer, zoals onder gef?.nn raai De Gaulle, tegenover elkaar waar het de Europese je( a menwerking betreft. De Gaulle hield destijds tot groot onjteit noegen van Nederland de toetreding van Engeland totlajaa. Europese Gemeenschap tegen. De huidige Franse buitfte^ landse politiek onder leiding van de socialist Mitterran£no£ tot ieders verrassing veel Europeser én Atlantischer danp^V( onder zijn voorgangers ooit was. Mitterrand zal dan ook welwillend gehoor vinden in Den Haag bij zijn voorstel!eids om de EG weer vlot te krijgen. Het mag daarbij ook je v< voordeel heten dat Mitterrand, zoals hij al heeft laten blijl# P niet met grootse concepties voor de dag komt om de Euro^ae se Gemeenschap te redden. De problemen zijn immers^ c moeilijk genoeg. Een „grootse" aanpak zou hier zeker op ai cc ijzige ontvangst kunnen rekenen, aangezien die slechts end beogen de Fransen van een nieuw aureool te voorzien. 'ver oor TT ,e HET valt te verwachten dat de Franse president zijn bezaten aan Den Haag ook zal gebruiken om aan te dringen opodat plaatsing van de Amerikaanse raketten. Hij zal tevens stellen de militaire samenwerking tussen beide landen'0 versterken. Al eerder heeft hij daarop aangedrongen bij 3 bezoeken aan West-Duitsland en België. Den Haag zal n daar niet afwijzend tegenover staan, want zo'n houding m keert opnieuw de wil tot samenwerking, iets waar de Fr?^ fll sen zich na de oorlog niet bepaald in hebben onderscheidf)6G Vanouds werd immers altijd in Nederland gedacht dat Engelsen deze gangmakersfunctie zouden kunnen vervul^em Om die reden heeft Nederland de Engelsen altijd zo graagsenl het proces van Europese eenmaking willen betrekken, m*1 9 zij blijken niet echt los gekomen te zijn van hun eilandmr^ taliteit. Verrassend is het dan ook dat de Fransen, in i^ee| nig politiek samenwerkingsproces pure buitenstaanders 1 j nu als gangmakers willen fungeren. r Be ïnte: TOCH kan de huidige tendens niet verhullen dat de 2 schillen in politieke cultuur tussen beide landen, en daard bu ook de afstand in de relaties, onverminderd groot zijn geitje ven. De Franse politici schamen zich er niet voor dat zijpm£J zijn op vergroting van hun macht; hun geschiedenis is in opzicht voor hen een levend voorbeeld. Achter een disczj^ charmante facade wordt die drang onbekommerd uitgeleiren De meer moralistischere, directere en op samenwerking en, richte instelling van de Nederlanders moet daar wel ïi grc botsen. Het verschil in taal maakt die afstand alleen i^)ur! maar groter. Dat alles neemt niet weg dat de Fransman terrand bijzonder welkom is nu hij een poging doet het.han tussen beide landen wat te breken. Hij heeft in elk geval r instelling die de Nederlanders zullen kunnen waarderen.ltuur |d. C ling maatschappelijk werK. de RAAD VAN ARBEID Hoge Rijl en 306, Leiden, tel 071-899375. Kalven geopend ma. t/m vr. 9-12 u. ^-'lens Telefonische informatie over kin bijslag: 8-12 u. raK SOCIALE RAADSVROUW Spn Op uren sociale raadsvrouw. Binr.entd ni Gerecht 10. wo. 17.00-18.00jen Noord: Van Hogendorpstraat 36, ppr 10.30-11.30 u.; Kooi: Driftstraat di. 10.30-11.30 u.; Morskwa)3'- Buurthuis Morskwartier, Topaasland 10.00-11.00 u. WO. 10.00-13.0(^ de Tuinstadwijk: Herengracht 45. ir 10.30-11.30 u _pnt SOCIALE RAADSVROUW V(?enr SCHOTEN Spreekuren, ma. 19Van 20.00 u. wo. en vr. 9.00-10.30 u. iper; seweg 33. Voorschoten. Tel. 325|enb SP HULP- EN INFORMATIEDIELker Groenesteeg 33. Leiden. Tel. 134640 of 071-144600. Hulp en ifeei matie op medisch, juridisch en mi SlO gebied, werk, sociale verzekerinfal huurkwesties. Spreekuur: elke |n derdag van 20.00-21.00 u. STICHTING VRIJWILLIGERS TRALE Pallasstraat 1, AlphenK den Rijn. Tel. 01720-33033. Be{ ding en opvang van mensen, dit welke reden dan ook. tijdelijk I nodig hebben. Bovendien wordt if matie verstrekt over andere mogi heden van hulpverlening en deB reikbaarheid daarvan. VRIJWILLIGERS CENTRALE J gegracht 246a, Leiden. Tel. 143 Dagelijks bereikbaar van 9.00-"i u. voor informatie over vrijwillig werk en cursussen of een perse gesprek. WERKENDE JONGEREN Kf ten- en informatieuur Elke dinsf avond van 17.00 tot 20.00 u. K kantoor Koppenhinksteeg 2, Lei Tel. 071-121139. Entrecote met diverse groenten en aardappelpuree ananas- kwarkpudding Voor twee personen hebt u nodig: 2- kleine entrecotes, 1 lepel olie, 15 g boter, zout, peper, 1 dunne prei, 1 paprika, 200 g knolselderij, 100 g champignons, ketjap; tot 1 kg aardappelen, zout, peper, nootmuscaat, melk, 10 g boter (paneer meel); 4 blaadjes gelatine, 2,5 dl water, blik ananas, 30 g suiker, halve citroen, 125 g kwark, 0,75 dl slagroom. Bak de entrecotes in hete olie met boter bruin in 6 tot 8 minuten. Leg het vlees op een warme schotel en strooi er zout en peper over. Bak in het overgebleven vet al omscheppend de kleinge sneden prei en paprika met de grofgeraspte knolselderij én in plakjes gesneden cham pignons in ongeveer vijf mi nuten bijna gaar. Breng de groenten op smaak met zout, p'pper en ketjap en leg ze op en om het vlees. Maak van de aardappelen een luchtige, niet te droge puree. Doe die in een schaal en laat er desgewenst in de oven of onder de grill een korstje op komen. Maak de pudding vandaag zodat hij kan opstijven. Laat de ananas uitlekken. Week de gelatine in koud water. Maak een halve deciliter ananassap heet, los er de ge latine in op en daarna de sui ker. Voeg het citroensap toe, laat het sap afkoelen en meng het met de kwark. Klop de slagroom stijf, schep er het kwarkmengsel door en vervolgens ook de klein gesneden vruchten. Bestrijk de vorm dun met'olie, doe er de puddingmassa in zodra deze duidelijk dikker gaat worden en zet de pudding koel weg. Keer hem morgen kort voor het gebruik en gar neer hem desgewenst met een paar stukjes ananas of met room. Menutip voor maandag: Schnitzel met gesmoorde kool en aardappelen cho coladevla JEANNE R.K. VIERINGEN VANAF 7 JANUARI LEIDEN: O.L.Vr. Hemelvaart: za. 19.00 euch.viering, zo. 09.30, 11.00 mmv dames- en herenkoor. H. Leonardus: za. 19.00 avondmis; zo. 09.00 euch.viering, 10.45 hoog- H Middelares: za. 19.00; zo. 9.30 ge zongen viering, 11.30. H. Lodewijk: za. 19.00, zo. 8.30, 10.00 hoogmis, 11.30, 18.00, 19.00 Lof. St. Anthonius van Padua: za. 19.00 euch., zo. 9.30 en 11.00 euch. H. Petrus: za. 19.00; zo. 9.30, 11.00 hoogmis. O.L.Vr. Onbev. Ontv.: za. 19.00; zo. 9.30, 10.45 hoogmis. 12.15. Oud Katholieke Kerk: za. 19.00 hoog mis (alleen tweede za. van de maand); zo. 10.00 (behalve op tweede zo. van de maand) AARLANDERVEEN: za. 19.00; zo, 10.30 hoogmis. AARDAM: zo. 9.00 hoor »is. 12.00. ALPHEN AAN DEN RIJN: H. Pius: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis. H. Bonifatius: za. 19.00; zo. 9.45 hoogmis, 11 30. De Heilige Geest: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.30. BOSKOOP za. 17.30 „De Stek"; 19.00 in kerk, zo. 9.30 en 11.00. HAZERSWOUDE DORP: za. 19.00 met orgel; zo. 9.30 hoogmis; 11.30 wisselend van opzet. HAZERSWOUDE-RIJNDIJK: zo. 10.00. Dep. Het Anker: za. 19.00; zo. 8.45 en 11.15. HILLEGOM: St. Jozef: za. 19.00 met Ned. liederen; zo. 10.00 gezinsmis (kinderkoor), 11.30 Ned. liederen. H. Martinus: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00. HOOGMADE: za 19.00; zo. 10.00. KATWIJK A.D. RIJN: za. 19.00 euch .viering met zang; zo. 9.30 hoogmis, 11.15 met zang. Dep. Rijnsburg: za. 19.00, gebeds- en communieviering; zo. 10.30 met zang. (Buiten) KAAG/ABBENES: za. 19.00; zo. 10.00. LANGERAAR: za. 19.00; zo. 9.30 en 11.30. LEIDERDORP (H. Menswording): za. 19.00; zo. 9.00, 10.30, 12.00. LEIMUIDEN: za. 19.00; zo. 7.30, 9.30, 11.15. LISSE: Agathakerk: za. 19.00 euch.; zo. 10.00 en 11.30 (kinderneven- dienst). Dep. Poelpolder, za 19.00 euch., zo. 9 en 11.30 euch.viering. Mariakerk za. 19.00; zo. 8.30, 10.00 hoogmis, 11.45. H.H. Engelbewaarders (Beekbrug): za. 19.00; zo. 9.30 hoogmis (behalve eer ste zo van de maand). 11.00 (hoogmis eerste zo van de maand) en 17.45. NIEUWKOOP: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis. 10.45. NIEUWVEEN: za. 19.00; zo. 9.00, 11.00. NIEUW-VENNEP: za. 19.00 avondmis; zo. 10.00 hoogmis. NOORDEN: za. 19.00; zo. 9.00, 10.30 hoogmis. NOORDWIJK-BINNEN: za. 19.00; zo. 8.00, 10.00 hoogmis, 11.30. NOORDWIJK AAN ZEE: za. 19.00 euch.; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 euch. NOORDWIJKERHOUT: St. Victor: za. 19.00 met koorzang; zo. 9.30 hoog mis. 11.00 mis met samenzang. St. Jozef: za. 19.00; zo. 9.00 en 10.30. OEGSTGEEST: St. Willibrord: za. 19.00; zo. 9.00 en 10.30. OUD-ADE: za. 19.00 avondmis: zo. 8.30 hoogmis. 10.30 gezinsmis. OUDE-WETERING: za. 19.00 avond mis; zo. 9.30 en 11.30. ROELOFARENDSVEEN: Ma.iapre- sentatie: za. 19.00; zo. 9.00 en 11.00. Petrusbanden: za. 19.00 avondmis; zo. 9.30 hoogmis. 11.30. RIJPWETERING: za. 19.00 avondmis; zo. 9.00 hoogmis (herenkoor), 10.30 mis. SASSENHEIM: za. 19.00 euch.; zo. 9.30 hoogmis, 11.00 euch. STOMPWIJK: za. 19.30 met zang; zo. 9.30 hoogmis, 11.00. VOORHOUT: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis, 10.30, 11.45. VOORSCHOTEN: St. Laurentius: za. 19.00; zo. 11.30. Moeder Gods: za. 19.00; zo. 10.00. WARMOND: za. 19.00; zo. 8.30, 10 00 hoogmis. 11.30. WOUBRUGGE: za. 19.00; zo. 10.00. ZEVENHOVEN: za. 19.00; zo. 9.00 hoogmis. 10.45. ZOETERWOUDE-RIJNDIJK: Meer burgparochie: za. 19.00 met wisselen de koren; zo. 10.00 hoogmis met wis selende koren. 11.30 met orgel en Ned. liederen. ZOETERWOUDE: St. Jan: zo. 9.30 hoogmis, 11.00. Chr. Dienaarkerk: za. 19.00 met zang; zo. 10.00 hoogmis. DE ZILK (Noordwijkerhout): H. Hart- kerk: za. 19.00; zo. 10.00 hoogmis. 11.30. STAD LEIDEN Herv. Gemeente: Pieterskerk: 11.00 Oec. Studenten- dienst. Marekerk: 10 u. en 17 u. dr. S. Meijers. Maranathakerk: 10 u. ds. A. Th. Kramer. Regenboog: 9.30 u. pastoor J. A. A. van Well en ds. H. J. v. Leeuwen. 11.15 u. pastoor J. A. A. van Well (H. D.). Bethlehemkerk: 10 u. ds. E. M. Pannekoek. Bevrijdingskerk: 10 u. ds. L. C. Rietveld H. A. Vredes- kerk: 10 u. ds. K. Bouhuys. Eglise Wallone: 10.30 u. pastoor D. Ribs. Acad. Ziekenhuis: 10.15 u. ds. H. W Hemmes. Diaconessenhuis: 10.30 u. dhr. H. J van Straalen, Oegstgeest. Jeugdkapeldlensten: Vredeskerk: 10 u.; Bevrijdingskerk: 10.30 u. A. Faas; Stevenshof: 10 u. Geref. kerken en andere kerken stad Leiden: Vredeskerk: 10 u. ds. K. Bouhuys. Petrakerk: 10 u. ds. H. Hor- tensius (H. A.). Oude Vest: 10. u. ds. R. J. Kooistra (H. A.). Maranathakerk. 10 u. ds. A. Th. Kramer (H. A.). Bevrij dingskerk: 10 u. ds. L. C. Rietveld (H. A.), 17 u. idem. Bejaardenhuis Groenhoven: 10 u. ds. v.d. Zwaan (H. A.). Merenwijk aula Valkenpad: 9.30 en 11 u. Eucharistie/Avondmaal. Chr. Geref. Kerk: 10.30 en 17 u. ds. E. E. Slofstra. Geref. Kerk Vrijg.: 10 en 17 u. ds. P. Houtman. Doopsgez- /Rem.kerk: 10.30 u. dr. S. L. Ver- heus. A'dam. Bapt.gem.: 10 u. ds. G. Bosveld, 18.30 u. idem (H. D. in mor gendienst). Ev. Luth. Kerk: 10.15 u. ds. J. Mostert (H. D.). Nieuw Apost. Kerk: diensten 9.30 en 16.00 u. Ev. Chr. Gemeenschap: 10 u. evang. Dik- kes. Leger des Heils: 10 en 19.30 u. samenkomsten. Zevende-Dag-Adven tisten: 9.45 u. Bijbelstudie. 10.45 u. ds. Rosman. Evang. Centrum Zijlsin gel 2a: 10 u. dhr. Zijlstra. Zendings- groep ..Jeruel": samenkomst 17 u. Pinkstergemeente Oude Vest 13: 10 u. evangelist Joh. v. Wieringen. AARLANDERVEEN Herv. Ge meente: 10 u. ds. H. J. Achterberg. Lelden, 19 u. zangdienst. Geref. Kerk: 10 u. s. R. de Vries. Kat wijk, 18.30 u. ds. P. M. Brouwer. Den Haag Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. G. de Vries. TER AAR Herv. Gem.: 9.30 en 18.30 u. Dienst des Woords. Geref. Kerk: 9.30 u. drs. M. J. Aal- ders. Woubrugge, 18.30 u. drs. J. Broer. ABBENES Herv. Gem.: 9.30 u. ds. S. G. J. Goverls, Nw. Vennep. ALPHEN A/D RIJN Herv. Gem.: Opstondingskerk: 10 u. ds. J. J. v.d. Heiden. 17 u. jeugddienst. Advents- kerk: 10 u. Dienst des Woords, 17 u ds. J. J. v.d. Heiden. Kruiskerk: 10. u. ds. R. H. M. de Jonge. Geref. Kerk: Maranathakerk: 10 u. ds. H. J Oldemans, 18.30 u. ds. R. de Vries. Salvatorkerk: 10. u. ds. J. J. Lamme. 18.30 u. ds. G. de Heeten. Baptistengemeente: 10 en 18.30 u. ds. H G. Koekkoek. Leger des Heils: 10 en 18.30 u. samenkomsten. Volle Evangelie Gemeente: 10 u. dhr. A. v.d. Hoorn. ALPHEN-NOORD Herv./Geref. diensten: Heilig Avondmaal: Goede Herder: 10 u. ds. W. Koelewijn, 18.30 u. ds. R. Nieuwenhuis, leerdienst. De Bron: 9.30 u. ds. J. Verheul, 10.15 ds. F. Moll (J. D.), 18.30 ds. J. Verheul (L. D.). Ashramcollege: 10 u. ds. R. Nieuwenhuis. Driehoorne: 19 u. ds. F. Moll. ALPHEN-NOORD Herv. Gem.: Sionskerk: 9.30 u. ds. J. Ouwendijk, 18.30 u. ds. H. Schipaanboord, Ever- dingen. Oudhoornseweg: 10 u. ds. Oort BODEGRAVEN Herv. Gem.: Dorpskerk: 10 u. ds. J. Richter, 18.30 u ds. N. Kleermaker. R'dam. Salva torkerk: 10 u. ds. R. J. v.d. Hoef, 18.30 ds. C. Treure, Katwijk aan Zee. Bethlehemkerk: 10 u. ds. J. v.d. Vel den. Woerden. 18.30 u. ds. Klein Kra nenburg. Geref. Kerk: 10 u. ds. W. A. v.d. Berg, 18.30 u. ds. J. C. W. v. 't Hoff, Bos koop (ontmoetingsdienst). BOSKOOP Herv. Gem.: Dorps kerk: 9.30 u. ds. W. A. Vlasboom, 18.30 u. ds. J. Haitsma. De Stek (her- v./geref.): 9.30 u. dhr. C. Cornelisse- .Nieuwerk. a/d IJssel (H. D.). Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. C. W. van 't Hoff. 17 u. ds. J. Broer. Ter Aar. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. P. N. Ribbers. HAZERSWOUDE Herv. Gem.: 9.30 en 18.30 u. ds. Z. de Graaf Geref. Kerk: 10 u. ds. K. Welbedacht, 17 u. ds. A. J. Damsma. Rijnsburg. HOOGMADE Herv. Gem.: 10 u. ds. H. L. Boonstra. DE KAAG Herv. Gem.: 10 u. ds. B C de Gelder, Lisse. KATWIJK A/D RIJN Herv. Gem.: Dorpskerk: 10 u. ds. M J. Aarents (H. D.), 18 u. ds. J. Gebraad. Ontmoe- tingskerk: 10 u. ds. J. Gebraad (H. D.). 18.30 u. ds. M. J Aarents KATWIJK AAM ZEE Herv. Gem.: Nieuwe Kerk 10 u. ds. H. Visser (H. D.), 18 u. ds. D. Driebergen. Oude Kerk: 10 u. ds. J. P. van Roon (H. D.), 18 u. ds. H. Visser. Ichthuskerk: 10 u. ds. D. Driebergen (H. D.), 17 u. ds. J. Vroegindewey. Pnièlkerk: 9.30 u. ds. C. van Sliedregt (H. D.), 18 u. prof. dr. A. v.d. Beek. Bestevaer Mavo: 10 u. Overduinkapel: 14.15 u. ds. Baas. Geref. Kerk: Open Hof: 10 u. ds. P. v.d. Horst, 17 u. ds. P. C. Koster. Tri- umphator: 10 u. ds. A. C. Kersten, 17 u. ds. P. v.d. Horst. Vredeskerk: 10 u. ds. P. C. Koster, 17 u. ds. Th. Ferwer- da, Sassenheim. Chr. Geref. Kerk: 10 en 17 u. ds. Slagboom. KOUDEKERK A/D RIJN Herv. Gem.: 10 u. ds. H. J. Hemstede, Lei derdorp, 19 u. ds. A. L. Lapré, gez.d. (Ger.k.). Geref. Kerk: 10 u. dr. J M. Vlijm. Lei den, 19 u. ds. A. L. Laprè. gez.d. LEIDERDORP Herv./Geref. dien sten): Dorpskerk: 10 en 18.30 u. ds. A. W. J. A. Knorth (H. A Hoofd straat: 10 u. mv. ds. H. Westera-Fran ke (H. A.). Scheppingskerk: 9 en 10.30 u. ds. G. van Loenen. LEIMUIDEN Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. Kramer, Aalsmeer. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. D. W. Gesink, Noordwijk, 19 u. kand. J. van Wallin- ga, Leiderdorp. LISSE Herv. Gem.: Dorpskerk: 10 u. dhr. Drijver, Voorschoten. Paulus- kerk: 10 u. ds. P. C. 't Hooft, 19 u. jeugdd. Geref. Kerk: 10 u. ds. E. Boswijk, 19 u. jeugddienst. Chr. Geref. Kerk: 10 en 16.30 u. ds. J. van Dijken. Geref. Gemeente: 10 en 16 u. ds. D. Hakkenberg. Geref. Kerk Vrijg. (Prlnc.str.): 10.30 u. ds. C. de Putter. 15 u. ds. D. Grut ter. ge. NIEUWKOOP Herv. Gem.: 9.30 u. ds. W. v.d. Kamp, Rijnsaterswoude, 18.30 u. jeugddienst. Geref. Kerk: 10.30 u. Oec. dienst, 18.30 u. drs. G. P. Nooteboom, Nieuwkoop. Chr. Geref. Kerk: 9.30 u. Dienst des Woords, 14.15 u. ds. P. Roos. NIEUWVEEN Herv. Gem.: 9.30 u. ds. H. O. Molenaar, 18.30 u. ds. A. J. de Jong. NIEUW VENNEP Herv. Gem.: 9.30 en 19 u. Dienst des Woords. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. N. Wijngaar den; 16.30 u. ds. Kr. Smit, Ontm. dienst. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 16.30 u. ds. D. Visser. NOORDWIJK Herv. Gem.: Grote Kerk: 10 u. ds. W. v.d. Lee (H.D.). Kerk aan Zee: 10. u. ds. D. Keuning (H.D.); 17 u. ds. W. v.d. Lee. De Rank: 10 u. dhr. K. J. Visser. Grote Kerk: 17 u. Hr. K. J. Visser. Geref. Kerk: Hootdstr. (Buurtkerk): 10 u. ds. N. Korenhoff. Vinkenlaan: 9.30 en 17 u. ds. R. S. Elgersma (G.D). Stichtingskerk: 11 u. ds. G. de Lange, Oegstgeest. Sole Mio: 9 u. drs. P. Wamelink. NOORDWIJKERHOUT Herv. Gem.: 10 u. ds. H. van Niel, Rijnsburg (H.D.). OEGSTGEEST Herv./Geref. dien sten: Mauritslaan 10 u. ds. K. Vegter. Groene Kerkje: 10 u. ds. J. J. Koom- an. Pauluskerk: 10 u. ds. R. E. da Costa. Gem. centrum: 10.30 u. dr. J. Balkesteijn. Endegeest: 9.30 u. pater J. W. M. Boshouwers. Van Wyckers- loot: 16 u. mw. ds. C. H. Visch-Tons- beek (H.A.). Lutherse kerk: ds. J. Mostert (H.D.). Ned. Geref. kerk: 8.45 u. ds. E. Slofstra, 16 u. ds. G. de Lan ge, 20 u. zondagavondgesprek. OUDE WETERING Herv. Gem.: 9.30 u. ds. J. de Korte. Geref. Kerk: 9.30 u. drs. H. Jaspers Focks, 17 u. drs. P. Buikema. Remon strantse Gem.: 10 u. dr. E. P. Meye- ring, Oegstgeest. RIJNSATERWOUDE Herv. Gem.: 9.30 u. ds. G. van Driel. Aarlander- veen, 19 u. ds. W. v.d. Kamp. RIJNSBURG Herv. Gem.: Grote Kerk: 9.30 u. ds. Smaling, 17 u. ds. Van Rijn. Bethelkerk: 9.30 u. ds. Ro- Geref. Kerk: Petrakerk: 9.30 u. ds. Damsma, 17 u. ds. Snel. Immanuel- kerk: 9 en 10.30 u. ds. Baayen, 17 u. ds. K. Welbedacht, Hazerswoude. Maranathakerk: 9.30 u. ds. Snel, 17 u. ds. Baayen. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 17 u. ds. W. van Sorge. SASSENHEIM Herv. Gemeente: 9 en 10.30 u. ds. Germans, 19 u. ds. Geref. Kerk: 10 u. ds. Th. Ferwerda, 19 u. ds. W. Baas. Chr. Geref. Kerk: 11 u. drs. W. Steenbergen, Den Haag-Rijswijk, 19 u. drs. A. W. Velema. VALKENBURG Z.-H. Herv. Gem.: 10 en 18.30 u. ds. C. Vermeulen (H.A.). Geref. Kerk: 9.30 u. ds. S. Oegema, 18.30 u ds. J. Winter, Den Haag. VOORHOUT Herv. Gem.: 10 u. ds. C. J. de Jong, gez.dienst. VOORSCHOTEN Herv. Gem. Dorp: 10 en 19 u. ds. G. de Zeeuw (H.A.). Geref. Kerk: 10 u. ds. Hoekstra. 19 u. ds. De Zeeuw (Herv. kerk). „Ontmoe ting" (Herv./Geref.): 10 u. ds. v.d. Schoot (gezinsdienst). WARMOND Herv. Gem.: 10 u. ds. P. Magré-, Warmond. WASSENAAR Herv. Gem.: Dorps kerk: 10 u. ds. R. Steenstra, 16.30 u. ds. G. Wolters. 19 u. Opendeurdienst. Kievitskerk: 10 u. dr. W. van Bruggen. Dorpscentrum: 9.30 u. ds. K. Exalto, Benthuizen. Snalom (Jeugdkerk vanaf 12 j.). Messiaskerk: 10 u. ds. J. H. Hartzheim, Scheveningen. Geref. Kerk: Bloemcampkerk: 10 u. dr. G. C. van de Kamp. Zijllaan 4: 10 u. ds. J. J. Kuiper, Noordwijk, 19 u. Opendeurdienst in N.H. Dorpskerk. Ned. Rrot. Bond: 10.30 u. ds. D. A. Werner. WOUBRUGGE Herv. Gem.: 9.30 u. kand. M. J. Paul, Zoetermeer, 18.30 u. ds. W. J. J. Koelewijn. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. J. Broer. 18.30 u. dhr. J. Wallinga. Ned. Prot. Bond: drs. M. Roos. dienst om 11.30 u. in Ned. Herv. kerk te Nieuwveen. ZEVENHOVEN Herv. Gem.: 9.30 u. Dienst des Woords. Geref. Kerk: 9.30 u. ds. Veenstra, 19 u. ds. Dronkert. ZWAMMERDAM Herv. Gem.: 10 u. ds. K. J. Jansen, Leiden, 18.30 u. ds. W. A. Vlasblom. Boskoop. Geref. Kerk: 10 u. drs. P. B. Buikema, 18.30 u. drs. H. I. G. Jaspers Focks. ARTSEN Leiden: Groep 1: Mas tenbroek. Tan. Van Tol. Zwijnenburg, Meyer, R. van Leeuwen. Verhage, Groeneveld en Kloprogge: za. dr. Van Tol. tel. 142427, zo. dr. Verhage, tel. 218661.» Groep 2: Pieterse, Van Gent, Taytelbaum, Van Luyk, Klaas- sen, Rus, Kruis en Lahr: za. dr. Van Luyk. tel. 122522, zo. dr. Rus, tel. 132500.» Groep 3: Pleiter. J. van Leeuwen, Smit, W. de Bruijne, J. de Bruijne, Stolk, Engel en Fogelberg: za. dr. Van Leeuwen, tel. 120412, zo. dr. De Bruyne, tel. 126866.» Groep 4: Van Wingerden, Van Rijn, Bènit, Nieuwenhuis, Roos, Boer, Van de Waard en Arnou: za. dr. Nieuwenhuis, tel. 768918, zo. dr. Van Rijn, tel. 314349.» Groep 5: Schaefer, Jasper- se. Crul, Kooyman, De Jong, Prince, Reinders, Hammerstein en Kortmann: za. dr. Hammerstein, tel. 720936, zo. dr. Ja9perse, tel. 124961.» Oegst geest: vanaf za. 10 uur: dr. Roelants, tel. 153747. Leiderdorp: za. dr. Van der Beek, tel. 894539, zo. dr. Kemme, tel. 893139. Spreekuur van 12.30 tot 13.00.» Voorschoten: za. dr. Meyer, tel. 2493, zo. dr. Meiman. tel. 2493. Warmond - Voorhout: dr. de Gijzel, tel. 10834. Noordwijk: Groepsprak- tijk tel. 19300. Noordwijkerhout: Weigert opgave Katwijk aan Zee: dr. Lodder, tel. 14600. Katwijk - Rijnsburg - Valkenburg: dr. Verhage tel. 21818. Lisse: Antwoordapparaat eigen huisarts. Sassenheim: dr. Moerman tel. 11119. Hillegom: dr. Le Cocq tel. 15613. Alkemade - Rijnsaterwoude Leimuiden: dr Beekhuis tel. 01712-8202. Alphen: Voor de praktijken van Stehouwer, Van Gemeren. Plag, Visser, Varkevis- ser, Van Engelen, Smid. en Zikel: za. dr. Stehouwer tel. 22425, zo. dr. Wisser tel. 22088. Voor de praktijken van Boss, Eradus, Van Der Steen, Hetzberger, Kleinhaneveld en Wijn- maaien: za. dr. Boss tel. 72472, zo. dr. Van der Steen, tel. 72738. Ha zerswoude - Koudekerk: dr. Spran- gers tel. 01714-3700. Benthuizen - Boskoop: dr. Hermans, tel. 01727- 2038. Langeraar - Nieuwveen - Ter Aar - Woubrugge: dr. Gunst, tel. 01722-2139 Nieuwkoop - Noorden: dr. Brinkman/Sluis tel. 01725-9301. TANDARTSEN Leiden - Leider dorp - Oegstgeest: dr. Van Riessen tel. 124516, za en zo spreekuur om 13.00 uur Leidschendam: Voor spoedgevallen tel. 238356. Bollen streek: dr. Kiele, tel. 02523-2669. APOTHEKEN Leiden Leiderdorp - Oegstgeest - Voorschoten: Leiden Zuid-West en Apotheek Boehmer in Leiderdorp. Alphen: Apotheek Rid- derveld Alkemade: Apotheek Alke made, Veerstraat, tel. 01713-9100 Katwijk: Katwijkse Apotheek Noordwijkerhout: za geopend van 9- 13. u. en van 17-18 u. en zo van 12- 13 u. en 17-18 u. Spoedrecepten tel. 3511 of dienstbel. WIJKVERPLEGING BOLLENSTREEK Sassenheim - Warmond - Lisse - Beekbrug: mw. De Bruin tel. 02520- 22076. Noordwijkerhout -Voorhout - De Zilk: mw. Schoneveld-van Duijn tel. 01718-74078. Hillegom: Opgave via het antwoordapparaat, tel. 02520- 16217. Leidschendam: Leidschen- damse Kruisvereniging, tel. 070- 455300. DIERENARTSEN Leiden: dr. Roest. tel. 890405. dr. Van der Wouw, tel. 764058 Oegstgeest: dr. van Duyn tel. 153266. Voorschoten - Leidschendam: dr. Westgeest, tel. 768616. ONGEVALLENDIENST ZIEKENHUI ZEN LEIDEN Ongevallendienst elke dag Academisch Ziekenhuis be halve van dinsdag 13.00 u. tot woens dag 13.00 u. (Diaconessenhuis) en van vrijdag 13.00 u. tot zaterdag 13.00 u. (Elisabeth-ziekenhuis). BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN Diaconessenhuis: Bezoekuur dage lijks van 16.00 tot 17.00 uur en van 18.30 tot 19.30 uur. Kinderafdeling dagelijks van 14.00 tot 20.00. Niet meer dan twee bezoekers per patient. Sint Elizabeth-ziekenhuis: Volwas senen dagelijks van 14.00-14.45 u. en van 18.30-19.30 u.; klasse-afdelingen ook 11.15-12.00 u. Kraamafdeling: dag. van 11.15-12.00 u. (alleen voor echtgenoten) van 15.00-16.00 u. en van 18.30-19.30 u. Kinderafdeling dag. 15.00-18.30 u. CCU (hartbewa- king) dag. van 14.00-14.30 u. en van 19.00-19.30 u. Intensieve verpleging: dag. van 14.00-14.30 u. en van 18.30- 19.00 u. Sport-Medisch Adviescen trum: Spreekuur ma. 19.30-20.30 u. in het St. Elisabeth-ziekenhuis. En degeest: Di. en vr. 13.00-14.30 u.; zo. 11.00-12.00 u. en 14.00-15.00 u.; eer ste klasse: de gehele dag. Acade misch Ziekenhuis: Voor alle patiën ten (behalve kinderen) zijn de be zoekuren als volgt: Dagelijks 14.15- 15.00 u. en 18.30-19.00 u. Avondbe zoekuur afdeling verloskunde: 18.00- 19.00 u. De Praematurenafdeling da gelijks van 14.30-14.45 u. en 18.30- 18.45 u. Bezoek aan ernstige patiën ten: wanneer aan ernstige patiënten doorlopend bezoek wordt toegestaan kan de hoofdverpleegkundige hier voor speciale kaarten verstrekken. De bezoektijden van de kinderkliniek zijn dagelijks 15.00-15.45 u. en 18.30- 19.00 u. De bezoektijden van de kin derafdeling (alleen voor ouders van kinderen kan er een afwijkende tijd afgesproken worden met de hoofd verpleegkundige) zijn dagelijks van 14.15-15.00 u. en van 18.30-19.00. Rijnoordziekenhuis: Dagelijks 14.30- 15.15 u. en 18.30-19.30 u. Extra be zoek hartbewaking: 11.00-11.30 u. Extra bezoek vaders kraamafdeling: 19.30-20.30 u. Kinderafdeling 15.00- 15.30 u. alleen voor ouders 18.00- 18.30 u. S.O.S.-DIENST Telefonische hulp dienst, tel. 071-125202. Voor allen die in moeilijkheden verkeren of eenzaam zijn. Vertrouwelijk. Dag en nacht be reikbaar. BUREAU VOOR RECHTSHULP Herengracht 50, tel. 123942; spreeku ren ma. en di. 10.00-12.30 u.. wo. 13 30-16.00 u.; do. 18.30-20.30 u. LEIDSE RECHTSWINKEL Juri disch Adviesbureau. Ketelboeters- steeg 10, tel. 130775; Afdeling wo nen en werken: ma. 18.30-20.30, wo. 10.00-12.00, do. 18.30-20 30. Afde ling belastingen: di. 18.30-20.30, wo. 18.30-20.30. Klachtenbureau: di. 18.30-20.30, do. 18.30-20.30 DIERENHULPDIENST Hulpverle ning aan verongelukte nonden, kat ten, vogels, e.d. in de gemeenten Lei den, Leiderdorp, Oegstgeest, War mond en Zoeterwoude. Tel. 071- 125141. BURGERRAADSLIEDEN Koren brugsteeg 2, tel. 143171 (kantooru ren). Spreekuren ma., di. en wo. 11.00-12.00 u„ do. 18.30-20.00 u. GEZINSVERZORGING Stichting gezinsverzorging Leiden. Aanvragen hulp voor bejaarden en langdurige zieken en gezinsverzorging, Rem- brandtstraat 17, tel. 149441 (ma. t/m vr. 9.00-10.00 u. en 13.00-14.00 u.). KINDER- EN JONGERENTELEFOON Op woensdag- en zaterdagmiddag van 14-18 u. telefoon 071 - 120611. MAATSCHAPPELIJK WERK Bu reau Maatschappelijk werk. Oude Rijn 44c, spreekuur dagelijks 14.00- 15.00 u.; do. ook 19.00-20.00 u.. tel. 142144. Spreekuur gemeentelijke so ciale dienst: di 14.00-15.00 u. Apollo- laan 1a. Zuid-West; do. 14.00-15.00 u. Herensingel 3, Leiden Noord. Ook tel. van 09.00-10.30 via 766600, afde- WERKLOZEN ADVIES CENTRUg Breestraat 19, tel. 122000. Spre< ma. en do. 14-16 u. (Gedurendj maand augustus gesloten). LEIDS WERKLOZEN KOMITE - terskerkchoorsteeg 15, tel 12S Spreekuur wo. 10.11.30 u. WETENSCHAPSWINKEL InfoH tiecentrum voor onderzoek van Leidse universiteit. Stationsweg— tel. 071 - 148333. Geopend: ma. vr. 10.00-16.00 u. FIOM Hulpverlening bij zwarl schap en alleenstaand oudersc I T Noordeinde 40 b, tel. 144715. GASTOUDERPROJECT Stiel Gastouderproject, Merenwijk dorhorst 1, tel. 210430 (dag. 1ï 15.30 u.). HULP VOOR MOEDER EN KINI p Bij niet gewenste zwangerschap, I-V- foon 071-895724 en 01728-8333. HUURAANGELEGENHEDEN Spreekuren huurcommissie. Voor den: Schuttersveld 9 (tel. 071-13'HE van 10.00-12.00 u Spreekuur rou. t/m vr. 8.30-10.00 u. Voor Alp Opstandingskerk. Prinses Mar straat 69. Spreekuur do. 14-15.3)en> MOEDERS VOOR MOEDERS zuster E. Janssen-Niem^ Hofdijck 32, Oegstgeest, tel. tin^ 153652. d ONDERWIJSWINKEL Sophiasin h 36, tel 071-214256 of 126325. Qoon maandag tot en met vrijdag lirw, 17 30 u. OPVANGCENTRUM VROUWE»ferl Crisiscentrum voor vrouwen I da eventuele kinderen) in nood. Huiztdu Maarten. St. Jacobsgracht 1. Lel Me tel.071-142497. Dag en nacht beL baar. "ve' HULP AAN BUiTENLANDERSPyst Spreekuur voor Marokkanen, Al| aan den Rijn, Emmalaan 2, tel Olg - 94841. ma. 9-10 u. di. 14-15 i den, bureau voor maatschap^ werk, Oude Rijn 44c tel. 071 - en 146049. do. en vr. 14-15 u Voor de dagelijkse agenda in de lij krant. i w Misschien onder het kopje dienaLj^i lening. T JONGEREN ADVIES CENTRUlf Caeciliastraat 67. Leiden. Tel»ale 126052. Geopend: ma. t/m vr. 1>om 22.00; za. 14.00-17.00. 15 u. up ehepiJS i - 14Fet 5u. t,g£

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1984 | | pagina 2