weekpuzzel door dr. Pluizer
Tl
rr
7
3
ilxJ
LL
i
teiM
postzegels
WETENSCHAPPEN
Ccidóe Somont
oplossing vorige puzzel
NR. 5
KRUISWOORDRAADSEL
0ET
-
Z
MMX S K
M 81 H M M
m m m m i
«js
TC
SlJü
UARI
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1984
jswinnaars van puzzel nr 4 zijn:
Berg, Leijdtwech 16. 2201 NK Noordwijk.
45 Oo^enmond-v.d. Blom, Stadricht 71, 2317 RS Leiden.
worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1 bouwmateriaal; 6 niet vrij (v.e. zitplaats); 11
zangstem; 13 ootmoedig; 15 soort kers; 16
dringerei; 18 groot nadeel (fig.); 20 bezield
heid; 21 hachelijk; 23 pre-islamitisch konink
rijk in het Z.W. van Arabië; 24 snel drogend
mengsel; 25 goedbloed; 26 ingezet stuk; 28
keurig; 29 uitroep; 30 bittere vloeistof; 31 ver
beterd Esperanto; 33 klopje; 35 Chinese af
standsmaat; 36 uitbouw; 38 grote vlieg; 40
ontvangtoestel; 42 rekenkundig vraagstuk; 43
lidwoord; 44 muzieknoot; 46 kloosterlinge; 47
hoge functie; 48 tropische hagedis; 49 water
blaasje; 50 tegenwoordig; 52 voorzetsel; 53
kledingstuk; 55 zonder verschil; 57 buigzaam;
60 sleepnet om gevogelte te vangen; 52 hoe
wel; 63 vistuig; 65 woonschip; 66 afgemat; 67
dwarshout aan een mast; 68 soort kip; 70 in-
sekt; 72 halsboord; v.e. trui; 73 niet glim
mend; 74 stekelhuidig dier; 76 wonder; 79
schaapkameel; 80 spelleiding; 82 dichterbij; 83
stad in Oostenrijk; 84 op geen enkele plaats;
86 onophoudelijk gepraat; 88 rivier in Frank
rijk; 89 grote ontvangkamer.
VERTICAAL:
1 grote houten loods; 2 hoogschatten; 3 dui
venhok; 4 bijbeldeel (afk.); 5 edel; 6 zeegroene
edelsteen; 7 en dergelijke (afk.); 8 telwoord; 9
delfstof; 10 despoot; 11 vogel met zeer korte
of geen staart; 12 keurig; 13 troef-negen; 14
wandtapijt met ingewerkte figuren; 15 ganze-
voetachtig plantengeslacht; 17 bergruimte; 19
binnenplaats v.e. woonhuis in Moorse stijl; 21
telwoord; 22 opening; 25 plaaggeest; 27
vreemde titel; 30 misnoegd; 31 titel (afk.); 32
voorzetsel; 34 vogel; 37 projectiel; 38 begrip,
besef; 39 kruipend dier; 41 bloedgever; 43
zwarte band bij judo; 45 bontgekleurde pape
gaai; 49 lang gelegen hebbende; 51 iets dat de
veiligheid bedreigt; 54 lekkernij; 55 uithang
teken bij drogisterijen; 56 gewrichtsholte; 58
en andere (afk.); 59 persoonlijk vnw.; 60 door-
tochtgeld; 61 duivels wezen; 64 zeevis; 66 in-
sekteneter; 69 schrijf kosten (Latijn); 71 bo
venrand v.e. gebouw; 72 godin van de land
bouw; 73 lang haar in de nek v.e. leeuw; 75
Turks pond; 77 geslacht van mensen; 78 wig
om hout te klieven; 79 gemalin van Zeus vóór
Hera; 81 ik (Latijn); 83 oever; 85 voegwoord;
87 symbool van radium.
Welke 2 sleutelwoorden vormen de letters uit de vakjes 48 51 20 71 14 45 12 55
81 40 en 86 80 4 82 41 49 74 8 31 60?
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 5 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Naam, adres en postcode s.v.p. in blokletters vermelden.
E c
<5 2 O
"O o
z
door
Jan Kelder
uit een schaakru-
^^an Lex Jongsma in De
aaf toonde onlangs aan
07,.17jr sommige denksport-
ar. o^nen parallel lopen. De
Seffende alinea citeer ik
al en op deze plaats wil
i inhaken op de opmer-
i over het ratingsysteem,
jetreft een artikel over
Bk :iaakjaar 1983):
Bn nieuwe internationale
hh ?rs en FIDE-meesters
HLjzaken een rangeninfla-
p iedereen die nog geen
'eeft, tot razernij brengt
de titelhouders al even-
2el voldoening geeft. Het
voor een krachtige sane-
'Nat zou het heerlijk zijn,
die titels werden afge-
en daarbij die hele af-
ïlijke ratingtroep,
in ook nog alle schaak-
iters veilig konden wor-
op
be-
slechts voor zeer bij-
re personen toegankelij-
aats, het sponsorsysteem
iSchaakclubs zou worden
'haft (zodat Volmac, de
kt en niet te vergeten de
gsclub Bergen het zon-
gehuurd materiaal zou-
ïoeten klaren), als dan
"log schaakverenigingen
)0 _;vest kunnen worden in
ijke, waardige zalen met
'lils en kroonluchters
in miserabele kantines
(ca.
en fabrieksgebou-
keu-in armzalige buitenwij-
che.vaar de nachtwind giert
v--;ilt rond de moegezwor-
sden op weg naar huis,
eters verderop. En als
0,-ok nog uw onderdanige
zelf weer eens wat be-
ice- u gaan schaken in plaats
lall.jet gestumper waarmee
ner> laatste maanden zichzelf
j®"'n club van een onafge-
5 Jn reeks nullen voorziet,
ou 1984 beslist wel een
schaakjaar kunnen
145 n"
0,-Dver Lex Jongsma over
r i en. Bij al deze items zou-
tot.ianttekeningen (parallel-
be- n anti-parallellen) kun-
.vorden geplaatst, maar
ons hier beperken
vergelijking ELO-ra-
en leesterpunten.
vergelijking gaat mank,
het ratingsysteem
naken een poging is tot
het berekenen van de actuele
marktwaarde en het systeem
van (bridge)meesterpunten, al
thans nationaal, te vergelijken
is met het sparen van b.v. AH-
zegeltjes. De propagandistische
waarde van de meesterpunten
moet natuurlijk niet worden
onderschat, maar het vergaar
de aantal kan niet worden ge
bruikt om iemands speelsterk-
te te meten.
Even een anekdote tussendoor:
Zoals u weet, wordt het MP-
saldo maandelijks bijgehouden
op het adresbandje van het
maandblad „Bridge" en een
aantal jaren terug bleek ik er
ineens in een maand tijd hon-
derdzoveel te hebben verloren.
„Tsjonge", dacht ik, „zeker
slecht gespeeld!" U weet na
tuurlijk dat het systeem niet zo
werkt, aangezien het cumula
tief is. De punten die je een
maal verdiend hebt, behoud je
je leven lang. Bij schaken kan
je door slecht spelen of weinig
spelen punten verliezen en
zo'n systeem is op zichzelf na
tuurlijk verre te prefereren,
maar - helaas - voor bridge
nauwelijks te realiseren.
Het volgende is mogelijk: Ie
mand die tientallen jaren lid is
van b.v. twee verenigingen,
competitie speelt in b.v. de
eerste of tweede klasse, regel
matig met enig succes meedoet
aan een toernooitje of een In-
terpolisje, kan het tot tiendui
zenden meesterpunten bren
gen, zonder dat dat in reële
verhouding staat tot de feitelij
ke speelsterkte.
Enige sanering zou ook in het
systeem van meesterpunten
geen kwaad kunnen. Om te
beginnen worden er voor club
wedstrijden (onderonsjes) in
verhouding erg veel punten
toegekend. Nogmaals: uit pro
pagandistisch oogpunt is dat
vooral voor beginners erg aan
trekkelijk, maar het deva
lueert het systeem enorm. De
NBB heeft voor de meester
punten zelfs een hele commis
sie in het leven geroepen. Met
wat actief en sanerend beleid
zou die het systeem best wat
leven kunnen inblazen.
Een deel van het competitie
systeem zou óp die meester
punten kunnen worden ge
richt. Waarom geen competitie
Het meten van
speelsterkte
waar in de hoogste afdeling
van de viertallencompetitie
b.v. al die viertallen mogen
meedoen die beschikken over
minimaal 200.000 MP (ik noem
maar wat)? Het orthodoxe
werken met clubplaatsen -
met alle transfers vandien -
zou dan ook meteen uit de we
reld zijn. Voor het nationale
bridgepeil zou dit verfrissend
werken, aangezien dan de
voorwaarden zijn geschapen
om mensen samen te laten
spelen die dat graag willen en
niet alleen vanwege het feit
dat ze toevallig - of niet toe
vallig - lid zijn van dezelfde
vereniging. Een systeem als nu
b.v. wordt gehanteerd bij de
Martinicup (het open viertal-
lenkampioenschap van Neder
land) zou, mits verzwaard, ei
genlijk het officiële systeem
moeten worden, zoals ook in
landen als Amerika gebeurt.
Kortom: het systeem van de
meesterpunten moet op de hel
ling. Na de sanering zou het
niet alleen als doel op zich
moeten worden gezien, maar
tevens als middel moeten wor
den gebruikt om bepaalde
wedstrijden en competities
(paren én viertallen) op te zet
ten. Het zou een goed middel
kunnen zijn om het antieke
competitiesysteem met trage
promotie en degradatie (funest
voor talentvolle jongeren!) op
te doeken.
Geen woorden maar
daden
Genoeg gefilosofeerd, om het
netjes uit te drukken. Onlangs
was ik toeschouwer bij een
viertallenwedstrijd in de eer
ste klasse, waar NZ de volgen
de handen kregen:
B86
O AHB94
4 B974
10984
O A H V 4
O 10
A V 82
Het bieden had beter gekund:
zuid noord
1 KI 1 Ru
1 Ha 3 KI
Tot zover is er geen vuiltje aan
de lucht, maar nu had zuid na
tuurlijk niet 3 SA moeten bie
den. 3 schoppen is beter, de
z.g. „vierde kleur", vragend of
noord over een schoppenstop
beschikt en mancheforcing.
Noord zou dan 4 harten heb
ben geboden en dat loopt al
leen maar gevaar bij een
troefstart. Zoals u begrepen
hebt, zat zuid in 3 SA, waarte
gen west startte met schoppen
5 voor oosts aas, die schoppen-
heer en -boer naspeelde, ge
volgd door een kleine harten
(wat zuid nog niet direkt ver
plichtte tot een klaverbeslis
sing). In de tweede en derde
slag had zuid in de dummy
een klaver en een harten laten
bijspelen; uit communicatie
oogpunt was tweemaal klaver
beter geweest.
Zuid is nu afdoende ingelicht
over het schoppenzitsel. Hij
nam harten in de hand en liet
ruiten 10 doorlopen en die
hield! Harten naar de boer, ge
volgd door ruitenaas en -heer,
waaronder wests vrouw wei
gerde te vallen.
Hoe moet zuid nu uit de dum
my vervolgen? Hij heeft vijf
slagen.
In een viertallenwedstrijd is
het zonneklaar: een kleine
klaver naar het aas! Als west
klaverheer heeft is het con
tract niet te maken, tenzij die
heer sec zit. Die kans moet
even meegenomen worden.
Vervolgens een kleine klaver
naar de boer (eventueel eerst
de hartenslagen incasseren).
Als west die slag neemt, is het
contract gewoon down. Als
oost die slag neemt, is de rest
voor zuid. (U ziet inmiddels
ook waarom er in het eindspel
in de dummy beter een kla
vertje minder en een hartje
meer had kunnen liggen!)
In de praktijk speelde zuid uit
de dummy klaverboer voor -
oost klein - en zuid het aas
(een tweeslachtige actie). Zelfs
nu kan hij het nog goed doen:
als oost heer-tien van klaver
heeft, is hij toch down, dus
moet hij nu maar de harten in
casseren en klavervrouw na
spelen in de hoop dat daar
eventueel bij west de 10 onder
valt. Hij speelde nu na de har
ten een kleine klaver, voor
wests tien, waarop het doek
viel.
VAN DER WAL
tweede helft van deze
verschijnt het match-
ur van de tweekamp om de
tussen Harm
rd, ma en Jannes van der
et. Deelnemers aan de tv-
r9-j van de AVRO krijgen
lutomatisch toegestuurd.
het matchboek is ook
i(_ Ijgbaar bij de bondswin-
r'» an de KNDB in Dor-
:ij. bek telt 86 bladzijden en
ip-ordevol diagrammen, le-
>d- 'aardige verhalen (o.a. de
|®reken die Wiersma en
Ier Wal tijdens de match WIERSMA
Iden) en technisch
fs, naar aanleiding van
fcspeelde partijen, maar
inhakend op de
Matchboek
SLIJKERMAN
B ÏH li lï H
in m m
77* IS
Iwj O
«stof.
is samenge-
floor Bert Dollekamp en
ft Hylkema, die ook ver-
^4>rdelijk waren voor de
9van de tv-cursus.
tekst van het manu-
|%lijkt dat het boek be
de voorbereidingen
spelers op de match,
lg werd beheerst door
e-syndroom".
igboek van Van der
ben nu sinds een
:n samen met Hans
•«ie f met dammen be-
2 voorbereiding op
p. In mentaal op-
jk me al een jaar
bet voorbereiden. Ik
beeld zowel het na
tionaal kampioenschap als de
Volmac-achtkamp daadwerke
lijk beschouwd als een trai
ningswedstrijd. Dat is de reden
geweest waarom ik daaraan
deelgenomen heb. Ik heb
daarbij ook nog overwogen en
kele woorden die Gantwarg
mij een jaar geleden heeft toe
gevoegd Hij zegt dat het geen
kwaad kan om trainingswed
strijden in het openbaar te spe
len. Uiteraard is het grote ver
schil dat als je trainingswed
strijden in het openbaar speelt,
je concurrenten de partij onder
ogen krijgen. Dat is wel een
nadeel, maar Gantwarg zegt:
in het openbaar ben je wat
meer gemotiveerd en als je
dan eens gekke systemen uit
probeert, en die verlies je toch,
dan heeft de tegenstander daar
niets aan. Nou ja, en ik heb
B. BOERS
dan inderdaad wel gekke par
tijen gespeeld en ook verloren.
En dan wil ik nu niet beweren
dat ik het straks wel ga win
nen van Wiersma... dat beweer
ik tegenwoordig in het open
baar wel overal. Ik heb een
half jaar geleden nog ver
klaard dat ik zou gaan verlie
zen, maar toen wist ik nog niet
hoe het met die 20-20 regel zat.
Ik wist wel dat er allerlei hei
sa was en in feite is dat nog
steeds zo onduidelijk. De orga
nisatie en de Nederlandse-
dambond zijn dus in feite wel
op mijn hand, maar de wereld-
dambond.... nou ja, daar valt
geen peil op te trekken".
Zo krijgen de lezers een kijkje
achter de schermen. De spe
lers leveren commentaar bij
gespeelde zetten; ook hebben
de ideeën en vondsten van
Tom Sijbrands, de vaste com
mentator, een plaats gekregen
in het matchboek.
De stand van het eerste dia
gram is uit de vijftiende partij.
Van der Wal speelde hier 38-
32 27x38 42x32. Sijbrands gaf
aan dat 33-28 verhinderd was
door 24x33 28x17 27-32 38x27
(beter is 39x28 32x23 en de
voorpost op 17 sneuvelt) 13-18
39x28 18-22 27x18 8-12 17x8
3x32 37x28 26x50!
Wie alles over de match nog
eens rustig wil nalezen, kan
niet om dit matchboek heen.
„Grof" slagwerk en „fijn"
eindspelwerk liggen ver uit
een. Van beide kan men ge
nieten. In de competitiewed
strijd Purmerend-Marknesse
werd de partij B. Boers-Slij-
kerman door een sterk ge
speeld eindspel beslist.
De diagramstand is bereikt na
Boers' 59.40-35. Slijkerman
koos toen voor de ruil 59.... 15-
20 60.25x14 19x10 i.p.v. 19-24
en verloor daarna kansloos
van de speler van Marknesse:
61 26-21 17x26 62.16-11 26-31
63.27x36 23-28 64.33x22 18x27
65.11-7 27-32 66.7-2 13-18 67.2-
16! 32-37 68.36-31 37x26 69.16-
32 10-15 70.35-30 15-20 Het
probleem voor wit in dit soort
eindspelletjes is altijd dat hij
moet oppassen voor het offer
20-24 (met zwarte dam op 10
of 5) en het dubbeloffer 18-23).
De zwarte schijf op 31 of 36
kan' dan doorbreken.
Boers lost dit elegant op: 71.32-
37! 18-22 72.37-23! 26-31. Op 22-
27 23-28 73.23-19! en wit wint,
want 20-24 19-13 en op een zet
met 22 of 31 heeft wit 19-
23(28) achter de hand.
door
L. Hofland
Hoogoventoernooi
Na een geweldige strijd heb
ben Kortsjnoj en Beljavski,
beiden door Kasparov uitge
schakeld in het kandidaten
toernooi, het Hoogoventoer
nooi gewonnen. Door de gran
dioze score van de twee win
naars, 10 uit 13, bleef er voor
de rest weinig punten over om
te verdelen. De Joegoslaaf Ni-
kolic werd daarom derde met
maar weinig meer dan vijftig
procent. John van der Wiel
werd beste Nederlander; vijfde
met 6,5 punt. Teleurstellend
verliep het toernooi voor So-
sonko, Ree en Van der Ster
ren; zij eindigden (ver) bene
den hun kunnen. Gert Ligte-
rink zal door de vele gemiste
kansen niet erg tevreden zijn,
maar hij haalde nog zijn, vol
gens ELO-rating, te verwach
ten puntenaantal.
De grote vorm van Kortsjnoj
bleek onder meer uit de vol
gende partij:
V. Kortsjnoj-A. Miles.
Nimzo-Indisch.
I.d4 Pf6 2.C4 e6 3.Pc3 Lb4
4.e3 c5 5.Pe2 cxd4 6.exd4 0-0
7.a3 Le7 8.d5 exd5 9.cxd5 Te8
10.d6!?
Impliceert een pionoffer,
waarvoor wit aktief stukken-
spel krijgt. Eerder in het toer
nooi speelde Hans Ree hier
10.Le3, zijn tegenstander, Gert
Ligterink, vervolgde sterk met
10. ...Pg4 ll.Ld4 Ph6!. Het ver
volg was interessant: 12.Pg3?!
Lxa3+ 13.Le2 Lxb2 14.Pb5
Lxd4! (14...Lxal is te gevaar
lijk). 15.Dxd4 d6! 16.Txa7 Txa7
17.Dxa7 Pa6 en wit heeft niets
voor de pion.
x X 4
Ai X AAI
4
j. m
m a
a-a
2
X „4
X A
Ai A
A W A
JL A 7 r
A A
<r1 _jC
Diagram 1.
10....Lf8 ll.g3 Db6.
Bekend is hier ll...Te6 12.Lg2
Txd6 13.Dc2 Te6 14.0-0 d5! met
enige kompensatie voor de
pion.
12.Lg2 Lxd6 13.Le3 Da6.
De dame blijkt niet goed te
staan op de damevleugel; het
nieuwe idee ll...Db6 zal daar
om geen navolging vinden.
14 (H) Le5 15.Pf4 d5.
Om de damevleugel te ontwik
kelen moet zwart de pion te
ruggeven.
161*cxd5 Pc6 17.Pxf6+ Lxf6
18.Pd5 Le5 19.Dh5 Da4
20.Lf4!
Door deze fijne zet blijft de
zwarte dame afgesneden van
het strijdtoneel. Taktisch is de
zet gerechtvaardigd door:
20...Lxb2? 21.Pc7 Lxal 22.Pxe8
Ld4 23.Pc7 Tb824.Ld5 met
winnend voordeel.
20...Ld7 21.b3!
Zie diagram 1.
De zwarte dame wordt nu de
finitief opgesloten, want
21...Dxb3 is niet goed vanwege
Diagram 2.
22.Tab 1 Dxa3 23.Txb7 Tad8
24.Lg5 f6 25.Txd7! en wint.
21...Da5 22.b4 Da4 23.Tadl
Lxf4 24.gxf4.
Wit kan zich gemakkelijk per
mitteren zijn pionnenstelling
op te breken; het paard op d5
werkt verlammend op de
zwarte stelling.
24...Tad8 25.Td3!
Mindere goden zouden waar
schijnlijk de verleiding van de
volgende aardige kombinatie
niet hebben kunnen weer
staan:
25.Pf6+!? gxf6 26.Txd7 Txd7
27.Dg4+ Kf8 28.Dxd7 met
voordeel voor wit. Kortsjnoj
heeft goed gezien dat de tekst
zet sneller wint, er dreigt nu
sterk 26.Le4 h6 27.Pf6+! gxf6
28.Dxh6 met spoedig mat.
25...KH8 26.Pc7 Tef 27J)c5!
Door het fraaie witte aanvals-
spel heeft zwart zijn stukken
zo ongelukkig neer moeten
zetten, dat stukverlies nu on-
vermijdelij is.
27...Te2 28.Txd7!
Zwart geeft het op.
In de elfde ronde ontmoetten
de twee leiders elkaar; het
werd een keihard gevecht.
A. Beljavski-V. Kortsjnoj.
Nimzo-Indisch.
I.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3
(H) 5.Ld3 c5 6.Pf3 d5 7.(H) Pc6
8.a3 Lxc3 9.bxc3 Dc7 10.Dc2
dxc4 ll.Lxc4 e5 12.Ld3 Te8
13.dxe5 Pxe5 14.Pxe5 Dxe5
15.f3 Ld7 16.a4 Tad8 17.e4
Lc6 18.Lc4 Td7 19.Tel.
Pas hier wijkt Beljavski af van
de bekende partij Portisch-
Spasski, Genève (match) 1977.
Hierin bereikte zwart op de
volgende aardige wijze remise:
19.Db3 Ted8 20.Ta2 Ph5 21.g3
Pxg3! 22.hxg3 Td2! 23.Txd2
Txd2 24.Lxd2 Dxg3+ met eeu
wig schaak. Beljavski wil ech
ter vechten!
19...Ted8 20.Le3 h6 21.a5 Ph5
22.Del g5 23.Da3 b6 24.axb6
axb6 25.Db3.
Zie diagram 2.
Met subtiel spel heeft wit de
nodige zwakten afgedwongen.
Middels een pionoffer weet
Kortsjnoj echter voldoende te-
fenkansen te creëren.
5...b5! 26.Lxb5 Lxb5 27.Dxb5
Pf4 28.Dc4 De6 29.Dxe6 Pxe6
30.Ta4 Td3 31.Tc4 Tb8 32.h4
Tb2 33.hxg5 hxg5 34.e5 Kh7
35.Tg4 Kh6 36.c4 Tc2 37.Kh2
Kh5 38.Kg3 Kg6 39.Lxg5
Pxg5 40.Kh4 Td4 41.f4 Txg2!
Met de nodige risico's heeft
Beljavski zijn grote tegenstan
der weer onder druk weten te
zetten, maar Kortsjnoj redt
zich met een elegant kwaliteit
soffer.
42.Txg2 Txf4+ 43.Tg4 Kf5
44.Txf4+ Kxf5 45.Kh5 remi
se, wit kan zijn pionnen niet
meer behouden.
Correspondentieadres: L. Hof
land, C. Fockstraat 113, 2613
DE Delft.
In november 1834 werd in
Brussel de „Université libre de
Bruxelles" gesticht. Deze op
richting was een reactie op de
enkele maanden daarvoor van
de grond gebrachte Katholieke
Universiteit. Men ging van
start met vier faculteiten, 38
hoogleraren en 96 studenten.
Op dit moment telt de univer
siteit zeven factulteiten en
13.000 studenten. Vanaf 1935
wordt ook in het Nederlands
gedoceerd in de faculteit van
de rechtsgeleerdheid. Sedert
1955 werden de Nederlandsta
lige cursussen uitgebreid tot
alle faculteiten. Sinds 1970
kent de universiteit een Ne
derlandstalige zusteruniversi-
teit: de „Vrije Universiteit
Brussel".
Ter gelegenheid van het 150-
jarig jubileum is er een postze
gel van 11 fr. in de verkoop
gebracht die een gedeelte van
de gebouwen van de universi
teit laat zien. De zegel draagt
de tekst: „U.L.B." en de jaar
tallen „1834-1984". Het ont
werp is van Jean de Vos.
Op 30 januari verscheen in
België een serie postzegels met
als thema „Belgische uitvoer".
De vier zegels, elk met een
waarde van 11 fr., besteden
aandacht aan verschillende as
pecten van de industriële ex
port: de chemie, de agrarische
industrie, de bouw van trans
portmateriaal en de technolo
gie. Het ontwerp is van Gérar-
dine Hanquet. De zegels wer
den gedrukt door de Algeme
ne Werkplaats van het Zegel
te Mechelen.
Jubileum Brusselse
universiteit
Van 10 tot 14 mei a.s. worden
in Kopenhagen de wereld
kampioenen biljarten gehou
den, waaraan de Deense PTT
een postzegel van Dkr. 3,70
wijdt. Het is de eerste keer dat
deze westrijden in Denemar
ken plaats vinden. In 1972
werd de Deense Biljartunie
opgenomen in de Deense
Sportbond. Op de door Ole
Sporring ontworpen zegel ziet
men de hand van een deelne
mer die aan stoot is. De zegel
werd uitgevoerd in de kleur
zwartgroen.
Vanaf april vorig jaar is er in
Denemarken een actie gaande
onder de naam „Plant en
boom". Sindsdien werden er
220.000 bomen geplant en heb
ben meer dan 35.000 personen
zich ingezet om deze actie te
doen slagen. Naar aanleiding
van deze actie is een postzegel
in de verkoop gekomen met
een waarde van Dkr. 2,70. Af
gebeeld is een jonge boom, met
omwoelde kluit, benevens een
spade. Het ontwerp voor deze
zegel werd vervaardigd door
Tage Stentoft. De zegel werd
in meerdere kleuren uitge
voerd.
Op 5 januari kwamen drie
nieuwe zegels van het type ko
ningin Margrethe II (waarden
Dkr. 2,70, 3,30 en 3,70) in de
verkoop. Al deze Deense ze
gels werden gedrukt door de
drukkerij van de Deense PTT.
Een team chirurgen heeft met
succes de hersenen gescheiden
van een Siamese tweeling, die
op Nieuwjaarsdag werd gebo
ren. Het gaat om de hersenen
die Devon Montez Wilson en
Jevon Shontez Wilson deel
den.
„De tweeling is lichamelijk
nog verenigd maar wij hebben
hun hersenen gescheiden.
Over een maand of vier zullen
we haar ook lichamelijk schei
den", aldus Richards Buck-
holtz, neurochirurg aan het
Cardinal Glennon Memorial
Hospital for Children in St.
Louis.
Volgens de neurochirurg
maakt de Siamese tweeling
het goed. „Alles ging uitste
kend. Dit is een uitzonderlijk
zeldzaam geval en we hebben
heel wat theorie gedaan voor
we aan de praktijk begonnen".
Minuscuul
hoorapparaatje
Het Japanse Genootschap voor
Onderzoek van de Technolo
gie van Medische en Welzijn-
sapparatuur heeft een zeer
klein gehoorapparaat ontwik
keld dat, ingeplant in het bot
achter het oor, mensen met
een gebrekkig gehoor in staat
stelt om met vrijwel normale
helderheid te horen.
In minder ernstige gevallen
kan een gehoorapparaat wor
den gebruikt, maar de gewone
apparaten hebben de neiging
om bij grotere geluidssterktes
storende trillingen te produce
ren, die het horen bemoeilij
ken.
Mensen met ernstige gehoor-
stoornissen kunnen kiezen
voor een operatie aan het
trommelvlies om zo het gehoor
van de trommelholte terug te
krijgen, maar een operatie is
niet altijd een middel dat alles
geneest.
Het nieuwe inplantbare hoor-
toestel is een zeer klein elek
tronisch apparaat dat de rol
van trommelholte op zich
neemt. Zonder gebruik te ma
ken van het trommelvlies
brengt het geluidstrillingen
over naar een kunsttympa-
num, (kunstbot) dat op zijn
beurt het weefselvocht in het
binnenoor (labyrint) laat tril
len; op die manier herstelt het
de gehoorfunctie.
Het apparaatje bestaat hoofd-
Hersenen Siamese
tweeling gescheiden
zakelijk uit een microfoon die
van buiten komende elektri
sche signalen versterkt en een
kunstbot van keramiek. De
stroom wordt geleverd door
luthiumcellen.
Met een chirurgische ingreep,
te vergelijken met een gewone
ooroperatie, wordt het appa
raat gedeeltelijk of in zijn ge
heel ingeplant in het bot ach
ter het oor.
Er zijn drie uitvoeringen: een
type dat helemaal kan worden
ingeplant en onafgebroken
twee jaar kan worden ge
bruikt; een inplantbaar her-
laadbaar type, waarvan de
droge cel iedere twee weken
buiten het lichaam wordt op
geladen en het half-inplantba-
re type waarvan de cel buiten
het oor is aangebracht.
Geboorte potvisjong
waargenomen
Onderzoekers van het Wereld-
natuurfonds zijn onlangs ge
tuige geweest van een unieke
gebeurtenis. In de Indische
Oceaan ten oosten van Sri
Lanka was de bemanning van
het WNF-schip Tulip bezig
met het observeren van een
groep potvissen, toen een van
de vrouwtjesdieren plotseling
vlak bij de boot op de rug
draaide en een jong ter wereld
bracht.
Het is volgens het WNF voor
het eerst dat zo'n geboorte
door mensenogen is aan
schouwd. Het jonge dier werd
op maar twintig meter afstand
van de verraste onderzoekers
geboren. Over het gedrag van
groepen potvissen, hun harem-
vorming en het voortplan-
tings- en paargedrag is nog bij
na niets bekend.
De drachtige potvis had zich
afgezonderd van de groep,
waarna de geboorte volgde,
die minder dan een minuut
duurde. Onmiddellijk hierna
werd het kalf, dat naast de
moeder zwom „geïnspecteerd"
door drie andere potvissen. In
een heftig tafereel werd het
jong heen en weer geduwd
tussen de dieren ingeklemd en
zelfs boven het water uitge
gooid.
Na deze ballotage werd het
jong weer met rust gelaten.
Het dier zwom toen naar een
onderzoeker toe, die inmiddels,
het water was ingegaan. Het
kalf bleef daarna nog even bij
de boot en de onderzoekers za
gen dat het na enkele uren
rondzwemmen weer werd op
gepikt door de moeder.
