Knoop: „Menten laat
ik nooit met rust
Twee volle banen achter één deur kan niet meer!»
P
DE BOODSCHAP VAN STEEF WEHERS
te
BINNENLAND
ZeidócOowianl
VRIJDAG 3 FEBRUARI 1984 PAGIN,
rot
jge
DEN HAAG Economen
die het zouden moeten
weten troeven elkaar af in
optimistische voorspellin
gen over de economische
ontwikkeling in de ko
mende maanden. Gezag
hebbende mensen als dr.
Duisenberg, de president
van de Nederlandsche
Bank, zeiden het ook deze
-week weer: De economie
is op een keerpunt aange-
land. Ondanks al die
-mooie verhalen stijgt de
werkloosheid nog met
sprongen.
Even leek het er eind vorig
jaar op, dat de stijging was af
gevlakt en misschien wel snel
tot stilstand zou komen. Intus
sen is iedereen het er over
eens, dat dit bedrieglijke schijn
is geweest. Minister De Ko
ning (Sociale Zaken) sloot vo
rige week bij de behandeling
van zijn begroting bepaald niet
uit dat de werkloosheid (nu
ruim 850.000) dit kalenderjaar
het miljoen nog dicht zal nade
ren of zal overschrijden.
Die aanhoudende stijging van
werklozen wordt niet zozeer
veroorzaakt door nieuwe gol
ven van ontslagen als wel de
jaarlijkse stroom van veje tien
duizenden die zich voor het
eerst bij het arbeidsbureau
melden voor een baan. Het
gaat daarbij vooral om vrou
wen en een groot aantal jonge
schoolverlaters. Met name de
laatste groep komt steeds
moeilijker aan de slag.
Tegen die achtergrond pleitte
Steef Weijers, woordvoerder
van de CDA-fractie op het ge
bied van sociale zaken, vorige
week voor een ingrijpende
werktijdverkorting voor jon
geren. Met name in de kwar-
taire sector (onderwijs, welzijn,
volksgezondheid) kunnen jon
geren makkelijk overschake
len op een 32-urige werkweek,
natuurlijk met een navenant
salaris. Dan nog, zo rekende
Weijers uit, verdienen ze meer
dan hun leeftijdsgenoten in
het bedrijfsleven, die 40 uur
moeten werken.
Zijn suggestie heeft een aantal
voordelen: Er zouden meer
jongeren in de kwartaire sec
tor aan de slag kunnen en de
aantrekkingskracht die deze
nu op mensen heeft door zijn
relatief hoge salarissen neemt
af. Bovendien zou een flinke
werktijdverkorting in deze
sector de realisatie van de door
het CDA bepleite kortere
werkweek voor nieuwe star
ters op de arbeidsmarkt dich
terbij brengen.
Steef Weijers verkondigt al ja
ren de boodschap dat met
name jongeren korter moeten
gaan werken. In 1981 ver
scheen van zijn hand al een
boekje onder de titel „delen
van arbeid een hels karwei",
dat de waarschuwing bevatte
dat de werkloosheid (toen nog
onder de 400.000) enorm zou
oplopen en wel eens in de
buurt van de miljoen zou kun
nen komen, als er geen drasti
sche herverdeling van werk
zou komen. „Ze verklaarden
me toen voor gek, ook in m'n
eigen partij", zegt Weijers. In
middels winnen zijn ideeën
steeds meer terrein, maar
komt ook het spookbeeld van
het miljoen werklozen snel
dichterbij.
Het wordt tijd, vindt Weijers,
dat de door de overheid gesub
sidieerde sector nu eens ernst
maakt met korter werken
voor jongeren. Banken, de
bouw en de metaal doen daar
veel meer aan dan bijvoor
beeld de gezondheids- en wel
zijnszorg. Daar doet men vol
gens Weijers teveel aan „na
velstaren". Men is zo bezig de
eigen bedreigde situatie te
handhaven dat het aan elke
creativiteit ontbreekt. Bij de
spoorwegen, zo heeft Weijers
bijvoorbeeld tot zijn verbijste
ring vastgesteld, zijn maar 600
deeltijdbanen op een totaal
van 27.000.
Banen van 850 uur per half
jaar in plaats van 1040 uur, dat
zou de standdaardafspraak
voor jongeren moeten worden.
Per arbeidsorganisatie kan dat
verschillend worden ingevuld:
32 Uur per week of eventueel
na een aantal werkweken een
week vrij. „We moeten eens af
van het dogma dat een werk
week 40 uur moet bedragen",
zegt Weijers. „Nederland loopt
kwartaire sector betreft met Om het probleem van de
het dicht(er) draaien van de groeiende werkloosheid te be-
subsidiekraan moeten worden strijden spraken CDA en VVD
gedreigd. Voorwaarde voor bij de vorming van het kabi-
subsidie moet dan als het ware net-Lubbers af dat vrijkomen-
worden meewerken aan dit de arbeidsplaatsen in principe
derde spoor van het kabinets
beleid. Hetzelfde kan je ook
toe gaan passen voor alle be
drijven in de marktsector die
piet overheidsgeld overeind
gehouden worden".
Anti-emancipatoir
Weijers krijgt door zijn aan-
zouden moeten worden omge
bouwd tot 36- of 32-uurs ba
nen. Veel is daar tot nog toe
niet van terecht gekomen, zo
blijkt ook al uit de woorden
van Weijers.
„Over die afspraak hebben
zich alle logen en gogen over
gebogen en zij zijn tot de con-
-, - clusie gekomen dat dit alleen
houdende strijd tegen twee maar kan voor functies waar
volle banen per leefeenheid voor geen ervaring vereist is.
van vriend en vijand vaak het Dus zegt iedereen nog steeds:
verwijt „anti-emancipatoir" Gij zult 40 uur per week wer-
bezig te zijn. „Ik wil het recht ken Hieruit blijkt weer eens
op arbeid voor vrouwen niet dat men kennelijk eerst aan
Steef Weijers, Tweede-Kamerlid voor het CDA: „Wordt de korte
re werkweek in onderwijs, welzijn en volksgezondheid niet door
gezet, dan moet met het dlcht(er) draaien van de subsidiekraan
worden gedreigd".
aantasten", zegt hij daarop.
„Maar het recht op arbeid
staat niet gelijk met een 40-
urige werkweek. Dat aantal
komt in onze grondwet ook
niet voor. Welnu, je moet je
problemen toesnijden naar de
werkelijkheid. In goed part
nerschap tussen man en
vrouw kan worden bekeken
hoe men aan het sociaal-eco
nomische leven kan deelne
men. Maar men moet dan wel
zijn maatschappelijke verant-
den lijve of van dichtbij moet
ondervinden wat het betekent
werkloos te zijn, voor men ei
genlijk eens beseft wat het be
tekent".
„Economen roepen altijd maar
dat herverdeling van werk
niks voorstelt en dat het alleen
maar lastig is. Werktijdverkor
ting is ook niet economisch
vertaalbaar en in te passen in
de modellen van het Centraal
Planbureau. Je kunt alleen
in creativiteit ver achter in
Europa. We zijn op dit punt
net zo conservatief als we
klein zijn".
Tweeverdieners
Het Kamerlid wijst er op dat
bij 10 procent van de huwe
lijkse samenlevingen boven de
35 jaar sprake is van tweever
dieners. Beneden die leeftijd is
dat 65 procent. „De generatie
die komt leeft niet meer van
uit de alleen-verdienersfiloso
fie. Als je dan met een gewel
dig arbeidsaanbod zit en een
tegelijk afbrokkelende werk
gelegenheid krijg je geweldige
spanningsvelden in de samen
leving".
De ouderen hebben het er
moeilijk mee dat zij soms op
straat staat als alleenverdie
ner, terwijl de twee-verdieners
de banen hebben. Ik vind het
maatschappelijk niet te verde
digen dat je achter de ene
huisdeur twee volle 40-urige
banen vindt en achter de an
dere huisdeur geen een. Daar
om moeten we de opkomende
generatie niet meer op de ge
dachte laten komen dat ook
voor hen een volledige 40-uri-
ge werkweek is weggelegd",
meent Weijers. „Dat zit er een
voudig niet meer in".
Hij wil voorlopig nog geen
wettelijke regels invoeren,
maar sluit niet uit dat er een
tijd komt waarin zachte dwang
zal moeten worden toegepast
om kortere werkweken te rea
liseren. Weijers denkt aan
(nóg) strengere fiscale maatre
gelen voor tweeverdieners,
maar ook aan het subsidiebe
leid van de overheid.
„1984 En 1985 worden cruciale
jaren voor dit soort problemen.
Wordt de kortere werkweek
niet doorgezet, dan zal wat de
moet nemen in een situatie
waarin zo'n schreeuwend te
kort aan werk is".
„Emancipatie betekent voor
woordelijkheid in ogenschouw uitrekenen wat de rekening op
termijn is van het betalen van
zoveel uitkeringen. De emotio
nele problemen van werkloos
heid laten zich echter niet in
mij het loskomen van vaste cijfers uitdrukken. Económie
patronen en het kiezen van je kan emoties niet inrekenen,
eigen mogelijkheden. Welnu, Economen hebben dan ook
tal van mensen zeggen me: „Je makkelijk praten", vindt Weij-
hebt helemaal gelijk en ik wil ers.
best wel korter werken, maar
ik kan niet kiezen. Mij wordt
niet eens de mogelijkheid ge- Ouderen
geven als ik solliciteer". Wat voor jongeren, zonder de
„Kijk de personeelsadverten- verantwoordelijkheid van een
ties er maar op na. Het komt gezin geldt, moet ook op gaan
zelden voor het ook anders voor oudere werknemers,
kan dan die 40 uur, voöral bij vindt Weijers. „Voor mensen
de overheid en de kwartaire die de 55 zijn gepasseerd ne-
sector. Met name daar moet men de lasten als alleenverdie-
men creatiever zijn. Als dat ner meestal weer af. De kinde
niet gebeurt vallen er steeds ren zijn de deur uit en ze ko-
meer mensen tussen wal en men eindelijk eens wat ruimer
schip en die rekening wordt in hun financiële jas té zitten,
onbetaalbaar. Er zijn nu al Het zou goed zijn als deze
hordes jonge mensen die al mensen korter zouden gaan
meer dan twee jaar thuis lo- werken, uiteraard tegen een
pen. Die zien het op een be- lager loon. Maar ook hier ont-
paald moment echt niet meer breekt het aan flexibele moge-
zitten". lijkheden. We kennen eigen-
De Haagse advocaat mr O. Oomen probeert de oorlogsmis
dadiger Pieter Menten eerder vrij te krijgen. Menten werd
in 1980 wegens zijn rol in massa-executies in het Poolse Pod-
horoce door de bijzondere strafkamer van de Rotterdamse
rechtbank veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf en
100.000 gulden boete.
Volgend jaar maart zou de nu 84-jarige Menten voorwaarde
lijk in vrijheid kunnen worden gesteld. Inclusief het voorar
rest heeft hij dan tweederde van zijn straf „erop" zitten.
Maar mr. Oomen meent dat justitie ook rekening moet hou
den met de 500 dagen die Menten vlak na de oorlog in arrest
heeft gezeten. In dat geval zou Menten nu al voorwaardelijk
vrijgelaten kunnen worden.
Menten werd in de jaren zeventig door de journalist Hans
Knoop ontmaskerd als „oorlogsmisdadiger", waarna justitie
Menten in de kraag greep. Aan de mogelijke „vooravond"
van het vrijkomen van Menten zegt Knoop hem tot zijn
dood niet met rust te zullen laten. Had Menten ooit berouw
getoond, dat had Knoop hem als een gewoon mens willen
ontvangen.
„Ik heb er gewoon op ge
rekend dat Pieter Menten
ooit uit de gevangenis zou
komen. Dat hij zijn straf
zou overleven, stond voor
mij vast". De oud-journa
list Hans Knoop, die in de
jaren zeventig de Blari-
cumse miljonair Menten
als oorlogsmisdadiger ont
maskerde, ligt echter niet
wakker van het moment
dat Pieter Menten de
poort van de Schevening-
se strafgevangenis uit zal
wandelen. „Natuurlijk wil
hij oude „rekeningen"
vereffenen. En je kunt
erop rekenen dat waar hij
maar een mogelijkheid
ziet, hij niet zal nalaten
om wraak te nemen. Maar
dat hoort bij zijn karakter.
Je moet trouwens niet
vergeten dat hij eigenlijk
ook in dat proces nooit
knock-out is gegaan. Het
was een verlies op punten.
Dat zie je ook nu weer.
Pieter Menten: binnenkort
voorwaardelijk vrij?
Vanuit de gevangenis is
hij nu al bezig zijn terug
komst aan te kondigen".
Knoop: „Dat arrest van vijf
honderd dagen betrof duide
lijk een andere zaak dan de
oorlogsmisdaden waarvoor hij
later is veroordeeld. Toen, in
1947, ging het om collaboratie
met de Duitsers en om kunst
diefstal. Daarom alleen al lijkt
het mij volstrekt ondenkbaar
en onlogisch dat Menten eer
der vrij zou komen. Maar ook
een voorwaardelijk invrijheid
stelling, als hij in maart vol
gend jaar tweederde van zijn
straf erop heeft zitten, lijkt mij
hoogst onwaarschijnlijk. Een
voorwaardelijke invrijheidstel
ling wordt trouwens niet zo
maar verleend. Dat gebeurt op
basis van goed gedrag. En ik
vraag me af of je daarover
kunt spreken als je, zoals ik,
weet hoe Menten zich in de
gevangenis heeft gedragen.
Ook daar gedroeg hij zich als
een typische heerser, die het
personeel probeerde af te bek
ken".
Volgens de informatie van
Hans Knoop keken de mede
gedetineerden Menten niet
aan. Zelfs zou er sprake van
zijn geweest dat zij hem zo sar
den dat Menten een tijdje
moest worden afgezonderd
van de rest van de gevange
nen.
Knoop ziet Menten als een
heel ander persoon dan vele
andere oorlogsmisdadigers.
„Voor de Tweede Wereldoor-
SUSKE EN WISKE HET DELTA-DUEL
Suite1 fin nttl pin inolltrm,
jii' Miuilmtut ul om vtl liuhpih-
log had Menten al geen onbe
rispelijk leven geleid. In Polen
trad hij op als een feodaal uit
buiter. Daar heb ik persoonlijk
ongelooflijke staaltjes over ge
hoord... Maar ook in de oorlog,
toen hij als Nederlander naar
Nederland had kunnen terug
keren, heeft hij in Krakau al
lerlei hand- en spandiensten
voor de Duitsers verricht. Hij
kreeg zelfs het recht een uni
form van Hauptscharführer te
mogen dragen, hoewel hij
nooit in Duitse krijgsdienst
was geweest.
Toen in 1941 Duitsland Rus
land binnenviel, kon Menten
terug naar zijn oorspronkelijke
woonplaats in Polen. Daar
heeft hij op eigen houtje
wraakacties gevoerd tegen de
bevolking. Kijk, dat is geen
oorlogsmisdaad, maar misdaad
onder dekking van een oorlog.
En dat is heel wat anders. Veel
nazi's beriepen zich op het
„Befehl ist Befehl". Maar
Menten is de enige die zich
noch moreel noch feitelijk
hierop zou kunnen beroepen.
Daarom vind ik Menten erger
dan een „oorlogsmisdadiger",
die misdadiger is geworden
door de oorlog. Veel nazi's wa
ren op zich niet misdadig,
maar werden dit toen zij als
militair macht over andere
mensen kregen".
Bij de vele veroordelingen van
oorlogsmisdadigers lijkt de
straf vaak nauwelijks in ver
houding te staan tot de ge
pleegde misdaden. Hans
Knoop: „Wat is straf? Wraak
kón en móg niet bepalend zijn
voor de strafmaat. Bovendien,
hoe kun je ooit een moord
„wreken" die in koelen bloede
op honderden onschuldigen is
gepleegd? Dat kan niet. Elke
straf die je daarvoor oplegt is
slechts symbolisch. Ik was dan
ook niet teleurgesteld over de
straf die Menten kreeg. In eer
ste instantie legde de Amster
damse rechtbank hem 15 iaar
gevangenisstraf op. Terwijl 20
jaar het maximum was
geeest. Gezien zijn leeftijd gaf
men hem toen het maximum
niet, hoewel in de overwegin
gen de rechtbank zei dat hij
het maximum wel verdiend
had. Daar kon ik best vrede
mee hebben".
Het doet Hans Knoop ook wei
nig dat Menten mogelijk op
niet al te lange termijn als vrij
man de gevangenis uitwan-
Hans Knoop: „Tot Menten be
rouw toont, zal ik niet met hem
kunnen praten".
delt. „Ik zou hem zelfs thuis
hebben ontvangen, als hij ooit
op een of andere manier be
rouw had getoond, maar tot
vandaag heeft hij zijn on
schuld volgehouden. Ondanks
tientalen ooggetuigen. Nooit
heeft hij enig mededogen ge
toond met de nabestaanden of
kinderen van de slachtoffers.
Het enige wat hij toonde was
zelfbeklag. Maar zou hij wel
berouw hebben getoond, dan
lag alles heel anders. Volgens
de Joodse Talmoed is iemand
die voor een misdaad gestraft
is, geboet heeft en berouw
toont over zijn daden, als een
nieuw geboren kind. Ik huldig
dan ook dezelfde opvatting als
miin vriend Simon Wiesent-
hal. Wiesenthal heeft destijds
in Wenen ook Albert Speer
ontvangen nadat deze uit de
Spandau-gevangenis in Berlijn
was ontslagen. En Speer was
als minister van Oorlogspro-
duktie van 1942 tot 1945 onder
Hitier een van de grote nazi's.
Maar in de gevangenis
Speer werd tijdens het Neu-
renberg-proces tot 20 jaar ver
oordeeld heeft hij een boek
geschreven waarin hij heel
duidelijk spijt en berouw
toont. Én al Kan je niemand in
het hart kijken of hij zoiets
echt meent, toch gebiedt de
Talmoed je dan zo iemand als
een nieuw mens te accepteren.
Maar voor Menten geldt dat
dus duidelijk niet. Tot hij be
rouw toont zal ik niet met hem
kunnen praten".
Sterker nog: Hans Knoop voelt
zich verplicht Menten ook na
zijn vrijlating geen rust te gun
nen. „Op basis van dezelfde
Talmoed, heb ik de plicht ie
mand die geen berouw over
deze daden toont, geen onge
stoord leventje te laten leiden.
Hier niet, maar ook niet in
Ierland of ergens anders in het
buitenland. En dat zal ik doen
ook. Tot zijn dood", aldus Hans
Knoop.
Knoop wil niet het achterste
van zijn tong laten zien, hoe
hij denkt Menten te achtervol
gen. Maar het zal geen „tele-
foontjepesten" zijn. „Beslist
niet. Ik heb namelijk meer
voor hem op het vuur staan.
Ik weet veel meer over het
verleden van Menten. Ook za
ken die nog nooit bekend zijn
geworden. Bijvoorbeeld din
gen van na de Tweede We
reldoorlog. Maar dan moet je
meer in de vermogenssfeer
denken. Bewijzen? Jazeker.
Alles kan ik bewijzen, zoals
dat steeds het geval is geweest
ook ten aanzien van zijn oor
logsverleden. Menten heeft
wat dat betreft mij nooit één
komma kunen afsnoepen. En
dat zal hij ook nu niet kun
nen".
Hans Knoop is niet bang, dat
Menten na diens vrijlating zou
proberen met hem de reke
ning te vereffenen. „Destijds,
toen ik met zijn oorlogsverle
den bezig was, werd ik heel
vaak bedreigd. Ik liep toen
met een revolver op zak. Maar
ja, of hij achter die bedreigin
gen zat weet ik niet. In zulke
situaties zijn er altijd figuren
die nergens mee te maken
hebben, maar telefonisch al
lerlei bedreigingen uiten.
Menten zelf en zijn vrouw
hebben mij persoonlijk wel be
dreigd. En ik weet ook, dat hij
iemand wilde inhuren om
mijn gangen 24 uur per dag na
te laten gaan. Alleen werkte
mijn „geheime dienst" beter
dan de zijne. Want in de kort
ste tijd wist ik er van af en
kon ik die man steeds op een
dwaalspoor brengen. Ach, echt
bang ben ik niet. Maar als ik
ooit op straat te pletter word
gereden of met mijn auto op
zijn kop in een sloot word ge
vonden, dan is er alle reden
om aan een natuurlijke doods
oorzaak te twijfelen. Maar echt
bang ben ik toch ook weer
niet. Menten is banger voor
mij...".
BERT MOLENAAR
lijk alleen maar van die val
bijlmodellen. Zo van Wham!,
jij gaat er uit! Langzaam in ar
beidstijd en inkomen terug
gaan is er gewoon niet bij".
Weijers vindt het een funda
mentele fout de VUT te kop
pelen aan de kalenderleeftijd.
Hij is er voorstander van men
sen de gelegenheid te geven
langzaam maar zeker de ar
beidsmarkt de rug toe te keren
als ze een bepaald aantal jaren,
bijvoorbeeld 35 hebben ge
werkt, of geboren zijn in een
bepaald decennium. Koppelen
aan arbeidsverleden of jaar
gang, noemt hij het.
Afhankelijk van de situatie op
de arbeidsmarkt kunnen der
gelijke regels worden toege
past. Dat voorkomt volgens
Weijers de grote problemen
die de starre, huidige VUT-re-
geling op den duur zal veroor
zaken. „Als aan het einde van
deze eeuw de arbeidsmarktsi
tuatie omslaat en er een tekort
aan mankracht ontstaat is het
natuurlijk onmogelijk dit inge
burgerd recht op VUT weer
terug te schroeven".
Minimumloon
De boodschap van Weijers
mag dan steeds meer weer
klank vinden, toch blijven nog
velen overtuigd dat de beste
remedie voor het bestrijden
AST
dt
(pels
mba
van met name de jeugduird
loosheid is de arbeid goejsser
per te maken. Minister Dësvis
ning heeft, in weerwil vapvn'
cent herhaalde beloftes,af L
verder van de jeugdlonen phru
blijven opnieuw de SERieke
advies gevraagd over eenf vc
dere beperking van het rfd r
mum(jeugd)loon. ^erTI
De vakbonden zijn er J13
dend over, de werkgevers!—
len nog veel verder gaanf"
de minister met veel mitsq
maren voorstelt. Bij Weijq
het plan van zijn partijgö
verkeerd gevallen. „Ik helt
met stille verwondering j -J
zen. De minister springt, g|
ge zijn eerdere uitspra
toch wel wat raar met de
mer om. Ik wil niet op v
hand zeggen dat ik er t
ben, want ik ken geen en J
orthodoxie meer".
„Elke weg die kan leideij
oplossing van de proble,
ben ik bereid te overwe
Maar we moeten ons goedman
liseren dat het minim
(jeugd)loon slechts voor iOI
zeer beperkt aantal me|p f
geldt. De jeugdlonen zijnde
vendien allang de hoogste
Europa niet meer. Ik denh'
we op dit moment in Néee^
land wel wat belangrijkefVes
doen hebben dan weer hiejchl
i sleutelen".
ARJEN BROEKHUI
Gratis
lang
glas.
Drie keer een bezoek aan een deel
nemend BP-station en u krijgt een lekker lang
glas mee. f
Zoals gewoonlijk van sfeervol rookglas.
Gemaakt door de bekende Verrerie d'Arques.
En terwijl u spaart voor dat lange glas,
blijven wij voor goedkope benzine zorgen.
•-tit v
r, t<
ns
.U-l
t hu
!erd
