Banden tussen West-Duitsland
en Israël zijn nog zeer breekbaar
Voedselrellen eisen 400 doden-
Crisisregering moet
in Suriname orde
op zaken stellen
A
Zwitser meldt
zich als getuige
tegen Kiessling
fx
ZAKELIJK BEZOEK VAN BONDSKANSELIER KOHL
Gesprek Kohl-Sjamir
„zeer geslaagd"
Haute couture
dicteert een
heupL
oze zomer
MAROKKAANSE DISSIDENTEN:
BUITENLAND
CcidócSommvt
WOENSDAG 25 JANUARI 1984 PAGI]
Lijst met Duitse
wapenaankopen in
greppel langs weg
BONN Het inkoopbureau van het
Duitse leger heeft gisteren bevestigd,
dat computerlijsten met vrijwel alle ge
plande wapenaankopen van de Bun-
deswehr eind vorig jaar in een greppel
langs een weg in het Eifelgebergte zijn
gevonden. Volgens het ministerie van
defensie in Bonn waren de lijsten op
weg naar een fabriek, waar zij zouden
worden vernietigd. Hoe ze in de grep
pel terecht zijn gekomen, wordt onder
zocht. Overigens bevatten de documen
ten, aldus het ministerie, geen geheime
gegevens. De vondst van de lijsten
werd gepubliceerd door het weekblad
Stern.
Schade door importverbod
vlees al twintig miljoen
BRUSSEL Franse en Italiaanse deskundigen in het permanent
veterinair comité van de EG zullen vandaag bepalen of de maatre
gelen die Nederland heeft getroffen om uitbreiding van de mond
en klauwzeer te voorkomen, afdoende zijn. Als het comité de Ne
derlandse maatregelen in orde bevindt, zullen Frankrijk en Italië
hun grenzen weer moeten openstellen voor Nederlands vlees. Het
afgelopen weekeinde besloten beide landen de import van Neder
lands vlees te verbieden, nadat op een boerderij in Noord-Holland
mond- en klauwzeer was geconstateerd. Het is Nederland er zeer
veel aan gelegen, dat het comité vandaag een uitspraak doet. Elke
dag dat de vleesexport langer wordt belemmerd, betekent een
schadepost van zo n vijf miljoen gulden. De totale schade voor de
vleesexporteurs ligt momenteel al boven de twintig miljoen gulden.
Intussen blijven de Franse boeren zich roeren. Gisteren werd in
Zuid-Frankrijk een Nederlandse vrachtwagen vol hammen ge
kaapt. De boeren waren al druk bezig het vlees uit de wagen te
halen, toen bleek dat de hammen uit Frankrijk kwamen.
Bosbranden houden
huis in Z.-Afrika
KAAPSTAD Op drie plaatsen in het
zuidwesten van Zuid-Afrika woeden
sinds het weekeinde enorme bosbran
den. Ondanks de inspanningen van
honderden brandweerlieden en vrijwil-
ligen is men er nog niet in geslaagd het
vuur onder controle te brengen. Al ne
gen mensen zijn in de vlammen omge
komen. Gisteren ontstond direct gevaar
voor de historische plaats Franschhoek,
80 km ten oosten van Kaapstad, dat
door het vuur werd bedreigd dat zich
door een sterke zuidoostenwind snel
uitbreidt. De bosbranden onstonden
vrijdag op een boerderij toen arbeiders
afval verbrandden en de vlammen in
enkele seconden oversloegen op droge
struiken.
Iran kan Golf
niet afsluiten
LONDEN De Iraanse marine beschikt
niet over de middelen om de Straat van
Hormuz te blokkeren. Dit schrijft het
Britse militaire vakblad „Jane's Defense
Weekly" in haar jongste nummer. Vol
gens het gezaghebbende blad, dat welin
gelichte bronnen aanhaalt, is de Iraanse
marine niet in staat mijnen te leggen in de
Straat van Hormuz, ondanks de levering
van drie soorten zeemijnen door Libië.
Irak behoudt zijn superioriteit op zee, al is
het in de oorlog op het land in de verdedi
ging gedrongen. Iran heeft herhaaldelijk
gedreigd de Straat van Hormuz, de door
gang voor de olieschepen uit de Golf-sta-
ten, te zullen blokkeren als Irak de Iraan
se olie-installaties aanvalt.
(Van onze correspondent Ad
Bloemendaal)
TEL AVIV Van de
Westdüitse bondskanselier
Helmut Kohl is bekend
dat hij graag staatsbezoe
ken aflegt. Maar waar
schijnlijk is hij gisteren
wat nerveuzer dan ge
woonlijk in het vliegtuig
gestapt dat hem naar Is
raël bracht. De betrekkin
gen tussen West-Duitsland
en Israël zijn nog steeds zo
delicaat, dat iedere ver
keerd geplaatste opmer
king onmiddellijk onaan
gename gevolgen heeft.
Kohls voorganger, Hel
mut Schmidt, heeft dat op
pijnlijke wijze ondervon
den in zijn verhouding
met premier Begin, na zijn
ongelukkige uitlatingen
over een morele verplich
ting van Duitsland ten
aanzien van de Arabieren.
De huidige Israëlische pre
mier, Sjamir, mag dan wat
minder emotioneel zijn dan
zijn voorganger, hij is afkom
stig uit dezelfde Heroet-partij
als Begin, een partij die altijd
anti-Duits is geweest. En veel
van de huidige leiders van Is
raël hebben ooit behoord tot
de rechts-zionistische Betar-
jeugdbeweging, die nu protes
teert tegen het bezoek van
Kohl. De aanhangers van Be-
tar krijgen daarbij gezelschap,
zij het op enige afstand, van
jongeren uit de Mapam, de lin
kervleugel van de Arbeiders
partij. Maar de verwachting in
Jeruzalem is dat het aantal de
monstranten niet groot zal zijn
omdat het bezoek van Kohl
vooral een zakelijk karakter
zal dragen.
De nationalistische Heroet-
partij heeft nooit relaties ge
had met enigerlei politieke
groepering in West-Duitsland.
De Israëlische sociaal-demo
craten en de vakbeweging His-
tadroet hebben die contacten
wel. Het was de sociaal-demo
cratische Ben Goerion die in
het begin van de jaren '50 een
opening maakte naar Bonn.
Na moeizame onderhandelin
gen in onder meer Wassenaar
sloten Israël en West-Duits
land in 1952 in Luxemburg
een verdrag over herstelbeta
lingen. Ben Goerion zelf ge
loofde niet dat de toenmalige
bondskanselier, Audenauer,
zijn niet geringe financiële
verplichtingen zou nakomen.
Maar in de veertien jaar waar
over het verdrag zich uitstrek
te, betaalde West-Duitsland
stipt de in totaal drie miljard
mark. Daarnaast ontvingen
honderdduizenden joodse
overlevenden van de nazi-tijd
een individuele uitkering.
Officiële banden
Tot officiële diplomatieke be
trekkingen tussen West-Duits
land en Israël kwam het pas in
1965. Bonn wilde aanvankelijk
niet, in verband met de Hall-
stein-doctrine. Die bepaalde
dat West-Duitsland de landen
die diplomatieke relaties aan
knoopten met Oost-Duitsland,
als vijandig zou beschouwen.
De Westdüitse regering vrees
de dat het aangaan van officië
le betrekkingen met Israël on
middellijk zou leiden tot er
kenning van de DDR door de
Arabische wereld.
In 1965 verscheen er een pu
blicatie in de Westdüitse pers
over geheime wapenleveran
ties van Bonn aan Israël. De in
verlegenheid gebrachte rege
ring besloot onmiddellijk de
verkoop van wapens aan niet-
NAVO-landen stop te zetten,
maar begreep tegelijkertijd dat
zij Israël op enigerlei wijze zou
moeten compenseren. Jeruza
lem eiste diplomatieke betrek
kingen en Bonn stemde daarin
toe, toen bekend werd dat de
Oostduitse partijleider Ull-
bricht een bezoek zou brengen
aan Egypte.
In 1973 was Brandt de eerste
Westdüitse bondskanselier die
op staatsbezoek kwam in Is
raël. Dat was vlak voor de
Jom Kippoer-oorlog en op het
hoogtepunt van een aantal ja
ren van bijna hartelijke be
trekkingen tussen Bonn en Je
ruzalem. Merkwaardig genoeg
was Brandt's gastvrouw, Golda
Meir, een tegenstandster van
de verzoeningsgezinde politiek
van Ben Goerion. De komst
van Willy Brandt was vooral
mogelijk geworden door diens
De Westdüitse bondskanselier, Helmut Kohl, die gisteren een bezoek bracht aan het
oorlogsmuseum Yad Vashem in Jeruzalem, kijkt naar een grote foto waarop joodse
gevangenen in een concentratiekamp zijn te zien.
JERUZALEM Het gesprek tussen de Westdüitse bonds
kanselier Kohl en de Israëlische premier Sjamir is „zeer
geslaagd en zeer vriendelijk" verlopen, zo verklaarde gis
teravond woordvoerder van de Israëlische premier. Tij
dens het gesprek, dat 90 minuten heeft geduurd, is met
name gesproken over de voorgenomen wapenleverantie
van West-Duitsland aan Saoedi-Arabië.
Tijdens de ontmoeting zei Sjamir dat „Saoedi-Arabië niet
de gematigde staat is waarin mensen in Europa geloven".
Tijdens het banket zei Kohl dat dat „het zelfbeschikkings
recht van het Palestijnse volk niet ten koste hoeft te gaan
van het bestaansrecht van Israël en andersom". Hij herin
nerde hierbij aan de EG-verklaring van Venetië. Direct na
aankomst in Tel Aviv zei Kohl te hopen dat zijn bezoek
ertoe bijdraagt om „de verschrikkelijke kloof van het ver
leden" te overbruggen. Kohl heeft gistermiddag bij Yad
Vashem, het momument ter nagedachtenis van de joodse
slachtoffers van de nazi's, een krans gelegd. Evenals bij
Kohl's aankomst in Israël werd ook bij Yad Vashem gede
monstreerd tegen het bezoek van de bondskanselier.
Bekoeling
In de periode na 1973 bekoel
den de Israëlisch-Duitse ver
houdingen aanzienlijk. De
Westduitsers richtten de blik
steeds meer naar de Arabische
wereld en stemden hun poli
tiek af op die van de Europese
Gemeenschap.
Premier Sjamir en de zijnen
koesteren weinig illusies dat ze
deze week in de Westdüitse vi
sie óp de situatie in het Mid
den-Oosten verandering kun
nen aanbrengen. Wel zal wor
den gesproken over de voorge
nomen wapenverkopen van
Bonn aan Saoedi-Arabië. het
belangrijkste politieke geschil
punt van dit moment. Kohl
heeft laten weten dat hijzelf
niet van plan is dit gevoelige
onderwerp aan de orde te stel
len, maar het lijdt geen twijfel,
De Israëlische regering be
schouwt Saoedi-Arabië niet als
een gematigd Arabisch land,
maar als een van zijn meest
uitgesproken vijanden, die
meer dan eens heeft opgeroe
pen tot de Heilige Oorlog te
gen Israël. Van een onder
scheid tussen defensieve en of
fensieve wapens wil Jeruza
lem in dit verband niets we-
Aanvankelijk was het de be
doeling dat Kohl al in augus
tus van het vorig jaar naar Is
raël zou komen, om daarna be
zoeken te brengen aan Egypte,
Jordanië en Saoedi-Arabië.
Maar het plotselinge aftreden
van Begin stuurde dit pro
gramma in de war. Kohl is nu
al in Riad geweest en heeft de
Saoedische regering verre
gaande beloften gedaan. Wel
iswaar zal Saoedi-Arabië niet
de beschikking krijgen over de
moderne Leopard II-tanks,
maar wel wordt de levering
verwacht van tanks voor de
bestrijding van vliegtuigen en
van Roland- en Milan-raket-
ten. Bovendien zal West-
Duitsland met Saoedi-Arabië
een overeenkomst sluiten over
militaire samenwerking, waar
bij Saoedisch militair perso
neel in West-Duitsland wordt
opgeleid.
Morele plicht
De Israëlische publieke opinie
heeft deze Westdüitse stap
eensgezind veroordeeld. In
alle perscommentaren wordt
gewezen op de speciale verant
woordelijkheid van de rege
ring in Bonn. Natuurlijk weet
men in Jeruzalem dat ook de
Verenigde Staten, Frankrijk,
Engeland en Italië aan de
Saoedies leveren, maar daar
voor bestaat tot op zekere
hoogte begrip. Op West-Duits
land echter rust de plicht, zo is
de overtuiging, het bestaan
van de joodse staat te verzeke
ren. Aan die morele verplich
ting dienen argumenten als
werkgelegenheid of goede re
laties met de Arabieren, on
dergeschikt te worden ge
maakt.
PARAMARIBO/DEN
HAAG Suriname krijgt
vrijdag een „crisisrege
ring". Dat heeft legerlei
der Desi Bouterse gisteren
bekendgemaakt. Deze re
gering zal binnen een pe
riode van ongeveer zes
maanden economisch en
politiek orde op zaken
moeten stellen. Daarna
komt er, aldus Bouterse,
een definitieve regering.
Maar even belangrijk, zo niet
belangrijker, dan de nieuwe
regering, is volgens waarne
mers de onlangs gevormde ad
viesgroep of „denktank", die
oplossingen voor de economi
sche problemen én nieuwe de
mocratische structuren moet
voorbereiden. In de advies
groep hebben bedrijfsleven,
vakbonden en militaire leiders
zitting. Vakbonden en be
drijfsleven zouden op deze ma
nier het herstel van de demo
cratie willen bevorderen.
Daarbij wordt gedacht aan de
spoedige invoering van een
grondwet en de samenstelling
van een gekozen assemblee als
wetgevend orgaan.
In Paramaribo bestaat de in
druk dat Bouterse nu bereid is
tot concessies waar het een
herstel van democratische
vrijheden betreft.
Voor bedrijfsleven en vakbon
den speelt verder de hervat
ting van de Nederlandse ont
wikkelingshulp een rol. Zon
der Nederlandse hulpgelden
kan van economisch herstel in
Suriname nauwelijks sprake
zijn, zeker niet na de stakin
gen in de bauxietsector die Su
riname tientallen miljoenen
guldens hebben gekost.
Kinderen van
ontwikkelde
ouders in
Singapore
krijgen betere
opleiding
SINGAPORE Kinderen
van ouders met een hogere op
leiding zullen op de beste
scholen in Singapore speciale
aandacht krijgen. Hiermee wil
de regering streven naar uit
breiding van het aantal geta
lenteerde burgers van Singa
pore.
Het ministerie van onderwijs
deed gisteren een beroep op
vrouwen met een universitaire
studie of beroepsopleiding om
meer kinderen te krijgen.
Deze kinderen zullen later
verzekerd zijn van een plaats
in de beste onderwijsinstellin
gen. aldus het ministerie. De
voortplanting in Singapore
dreigt daarmee een elitaire
aangelegenheid te worden,
want vrouwen met weinig of
geen opleiding dienen zich te
beperken tot twee kinderen.
(Van onze correspondent Gerard Kessels)
BONN De uitgever van een Zwitsers homoblad heeft zich bij
de Duitse minister van defensie, Manfred Wörner, gemeld met
de mededeling dat de ontslagen viersterren-generaal Günter
Kiessling contact zou hebben gehad met een jonge homosexueel
uit Düsseldorf. Uitgever Ziegler, een bekend figuur in Zwitser
land, heeft Wörner een bandopname laten horen met een „ge
tuigenis" van de jonge Düsseldorfer. Wörner, die wanhopig op
zoek is naar getuigen die kunnen bevestigen dat de ontslagen
generaal homosexuele contacten had, heeft meer dan vier uur
met de Zwitser gesproken.
De gepensioneerde viersterren generaal Gerd Schmückle, die
evenals Kiessling plaatsvervangend opperbevelhebber van de
NAVO was, heeft het aftreden van Wörner geëist. Hij zei gister
avond dat de minister een hoge militair lichamelijk en geestelijk
kapot heeft gemaakt om zijn politieke hachje te redden. Het
woord van Schmückle, die geldt als een sympathisant van de
regerende christen-democraten, heeft groot gezag bij militairen
en politici in de Bondsrepubliek. Een groep van 35 generaals
van de Bundeswehr heeft gisteren het besluit van de minister
gesteund, maar tevens verklaard dat Kiessling volledig gereha
biliteerd moet worden als de aantijgingen aan zijn adres niet
hardgemaakt kunnen worden.
Een rood satijnen combinatie met een smalle overgoo^
vol flonkerende pareltjes weerd geshowd bij Dior.
PARIJS De vrouw van
1984 mag vooral geen heu
pen bezitten. Bij de gisteren
besproken ontwerpers heb
ben we dat al gezien, bij
Ungaro en Dior wordt het
bevestigd. Want van taille
tot knie is het een golvend
geweld van fronsen en
plooien, rimpels en drape
ringen, waaronder slechts
plaats is voor een strikt mi
nimum aan been en ge
wricht. Soms is die drape
ring bovendien vuurrood op
een overigens simpele zwar
te jurk. Hoewel, het woord
simpel is niet bepaald het
juiste woord om een Unga-
ro-creatie te beschrijven.
Bij Dior werd reeds een
kwartier voor de show een
waar vuurwerk van flitsen
ontketend door Caroline
van Monaco 's eerste offi
cieel optreden na haar hu
welijk. samen met haar
kersverse echtgenoot. Zo
wel mannequins als model
len waren helemaal in Ca-
rolinestijl gekozen: heel
mooie sweaterlook jurken,
mantelpakken in preppystjl,
avondjurken met een soort
smalle overgooiers vol flon
kerende pareltjes. Ook hier
zijn de rokken allemaal halt
been, de kleuren zacht en
teer: veel beige, ivoorwit,
roze blauw. Bij Dior komt
men er rond voor uit dat de
omzet van de haute couture
plus die van de bontmode
slechts anderhalf percent
van de totale omzet (3,4 mil
jard franc). De sector kant
en klaar, lingerie, schoenen,
parfums enzovoorts, is veel
belangrijker: een couture-
collectie kost al gauw twee
tot zes miljoen en brengt
niets op, behalve een massa
gratis publiciteit voor par
fums, lingerie en zo meer.
Het principe geldt in meer
dere of mindere mate voor
alle couturehuizen.
Tam
Bij Ungaro zitten we pa)
naast het orkest in een
mooie maar bijzonder luid
ruchtige eilandje van groen,
opgezette vogels en echte si
naasappelbomen. De shf
bewgint op een voor Ung]\
ro zeldzaam tamme ma/ij1
met effen, maar ze
mantel, rokjes in een klei
turquoise, roze, pa rel grj
Vlinderblousjes met v
kant geven de indruk
het jasje of de manteljul
op een onderjurk gedragj
wordt. Heel smalle tail#
wuivende schootjes en 1
loodsmalle rokken, die t
ter op heuphoogte ged&s
peerd zijn en vaak ni-
zwarte knopen geslot#4'
Rokken met hoge ra/7js®
daarboven een smal ceijji
tuurtje op de juiste lende
hoogte Jeansachtige rol1
ken met stiksels en zakk^ei
maar een rij knopen op inL
rug (bijzonder onpraktislyl£
bij het zitten). Schril rapr(
lamé, hardgroen, solfergeLi
roze, turqouise. Gecomkzu
neerd met zwarte kant vo| 1
lange avondjurken,
schril en opzichtig, soms
het randje af, soms een he*
eind over dat randje heèJ
Over een kwartier shofT
een nieuweling met
heel moeilijke naam: Lecdri
net Heman. Niemand hef
er ooit van gehoord, mi8
schien wacht ons een pren,
ge verrassing. j
AG NES ADRIAENSBt
Een mannequin van Un-^
garo showt een
Jacquard-geweven jurk.
RUITENHEER
CASABLANCA Twee groe- week is gestegen tot 400. De wordt het dodental veel lager
pen van dissidente Marokka- Marokkaanse regering heeft geschat. Volgens diplomaten
nen in Parijs hebben gisteren over de hongeropstand vrijwel zijn er ongeveer 50 mensen ge-
meegedeeld dat uit informatie geen berichten verstrekt. dood. De groepen van dissi-
die zij hebben ingewonnen, is denten in Parijs zeiden dat ze
gebleken dat tijdens de onlus- Volgens de Spaanse pers zijn niet wisten hoeveel arrestaties
ten van vorige week blijkt dat vorige week tijdens hongerop- er waren verricht in Marokko,
het aantal doden als gevolg stand 150 doden gevallen. In
van de onlusten van vorige Spaanse regeringskringen Wel zijn vijf bestuursleden
van de oppositionele Socialisti
sche Unie van de Volksmacht
gearresteerd, aldus de dissi
denten.
In de Noordmarokaanse Na-
dor, waar zich vorige week
bloedige botsingen hebben
voorgedaan tussen leger en de
monstranten, is maandag 'r
algemene staking gehoi
Dit hebben Spaanse versli
vers gemeld. Vrijwel alle
kels, scholen en kantoren
ren gesloten uit protest t
het harde politie optreden
vorige week
