noië
ie lid wordt van
e PvdA kan tot in
ountjes meepraten
Hans
Alders:
begin
is in de
afdeling"
Signalement
Van voorstel tot besluit
ZATERDAG 21 JANUARI 1984
ndaag het laatste artikel in
serie van drie over de wijze
krop de drie grootste
Itieke partijen in ons land,
IA, CDA en VVD
rganiseerd zijn. Ditmaal de
Itij van de Arbeid. Hoe is
partij opgebouwd? Wie
[ben het er voor het
l;en? Hoe ontstaat het
tijstandpunt? Wat is het
kchil tussen een partijraad
ben partijcongres? Hoe
fek je in de politiek
tière? Hoeveel kost het
baatschap van de partij?
Ie vragen worden onder
er beantwoord via
prekken met
tijbestuurders en, zoals ook
CDA en VVD is gebeurd,
I jeugdig lid van de
jeede Kamer: Hans Alders.
Partij van de Arbeid. Opgericht in 1946, geves
tigd te Amsterdam, Nicolaas Witsenkade 30, 1017
ZT Amsterdam.
Aantal zetels in de Tweede Kamer: 47. Aantal
zetels in de Eerste Kamer: 17. Momenteel de
grootste oppositiepartij.
SDAP'ers, vrijzinnig-democraten, christen-de
mocraten, oud-leden van de CHU en een deel
van de rooms-katholieke Christofoorgroep von
den elkaar in 1946 in de Partij van de Arbeid.
Rond 1936 was eigenlijk al de ontwikkeling naar
een breder opgezette beweging ingezet, toen de
SDAP samen met het NVV het ,,Plan van de Ar
beid" opstelde. Daarin werd minder de nadruk
gelegd op de belangen van de arbeider, maar
meer op die van het volk als geheel. De revolu
tionaire inslag, die de SDAP als arbeiderspartij
kenmerkte, raakte steeds meer op de achter
grond. Sinds 1946 geldt de PvdA dan ook meer
als een brede, progressieve volkspartij.
De kosten van een lidmaatschap van de partij
variëren met de hoogte van het bruto jaarinko
men. Minimaal 6.40 gulden per kwartaal: voor
wie een hoger salaris heeft kan dat bedrag oplo
pen tot in de honderden guldens.
Het partijbestuur brengt alle leden via het ledenblad op de hoogte
van de te nemen voorstellen.
De afdelingsvergaderingen bespreken alle voorstellen, brengen
wijzigingen aan en dienen nieuwe voorstellen in.
Het partijbestuur verzamelt alle wijzigingen en voorstellen en
voorziet deze van preadviezen. Daarin geeft het aan hoe het zelf
over dè voorstellen denkt. Dit alles wordt opgenomen in een be
schrijvingsbrief.
In de volgende fase stelt het congrespresidium een voorlopige
agenda vast en bekijkt bij elk voorstel of er tijdens het congres al
leen maar over hoeft te worden gestemd, of ook over gesproken.
Op zo'n congres circuleren honderden voorstellen, die in verband
met de beperkte tijd natuurlijk nooit allemaal uitvoerig besproken
kunnen worden.
De beschrijvingsbrief wordt met de afhandelingsbrief naar alle
afdelingssecretarissen en congresdeelnemers gestuurd.
De afdelingsvergadering behandelt beide stukken en beslist wel
ke punten zij alsnog op het congres besproken wil hebben. Reacties
worden naar het gewestelijk bestuur gestuurd, dat in een geweste
lijke vergadering van congresdeelnemers beslist over de voorstel
len van de afdeling. Het congrespresidium stelt een definitief af-
handelingsvoorstel op.
Aan het einde van deze lange weg, die maanden in beslag neemt,
vindt het congres ptóats. De afgevaardigden nemen samen met het
partijbestuur de uiteindelijke besluiten.
Vrouwen
WBSen
Rooie Vrouwen,
instellingen
om rekening
mee te houden
maandblad uit, getiteld „Socialisme
en Democratie". Behalve door een
klein groepje mensen in vaste
dienst wordt de WBS gedragen
door een groot aantal vrijwilligers.
Er zijn talloze studiegroepen, waar
voor leden zich kunnen opgeven,
of waarvoor ze gevraagd kunnen
worden. Net als veel raads- en sta
tenleden van de PvdA is ook Hans
Alders betrokken geweest bij de
commissie-In 't Veld, die de reorga
nisatie bestudeerde van het bin
nenlands bestuur. Andere studie
groepen houden zich bezig met on
derwerpen als Volkshuisvesting en
Ruimtelijke Ordening of Volksge
zondheid. Alle raads- en statenle
den van de PvdA zijn bij de sectie
Gemeente, Gewest en Provincie
aangesloten.
van de PvdA. Er zijn mensen die
lid worden, omdat ze sympathie
hebben voor deze partij. Die bezoe
ken in de regel geen vergaderin
gen. De tweede categorie wil zo af
en toe, als het interessant is, ook
wel eens naar een vergadering toe.
De derde categorie denkt: „Ik wil
ook wel eens wat doen".
Dat werk neemt de meeste tijd in
beslag in verkiezingstijd. Dan
wordt er in de afdelingen heel wat
afgepraat over provinciale en lan
delijke verkiezingsprogramma's.
Tussen de verkiezingen door heeft
men het in de afdelingen ook over
beleidsnota's en voorstellen van het
partijbestuur ter voorbereiding van
een landelijk congres. Vaak organi
seren de afdelingen van de PvdA
ook zelf acties. Volgens veel leden
zou de PvdA veel meer een „actie
partij" moeten zijn. Zij vinden, dat
in het streven naar een leefbaarder
maatschappij te vaak nog wordt
volstaan met de wegen die parle
ment, provincie en gemeente bie
den. In de jaren zeventig leidde dit
tot heftige discussies in de PvdA,
waarbij uiteindelijk aan de Wiardi
Beckmanstichting het weten
schappelijk bureau van de partij
werd gevraagd een studie te maken
van dit onderwerp. Die kwam in
1978 onder de naam „Partij, Parle
ment en Activisme". Nog altijd is
het laatste woord over dit onder
werp in de partij niet gesproken.
Democratisering
Een andere kwestie die veel stof
deed opwaaien was de democratise
ring. Ook al weer onder invloed
van de roep om inspraak kreeg de
gedachte aan „De Grote Openheid"
nieuwe glans. De beweging „Nieuw
Links" toonde zich binnen de partij
een groot voorstander van demo-
cratiseringshervormingen. Voor
heen was het zo, dat het partijbe
stuur de kandidaten voor de Twee
de Kamer vaststelde. „Nieuw
Links" wilde, dat bij de kandidaat
stelling de afdelingen meer gewicht
in de schaal zouden gaan leggen.
Beslissingen moesten in het open
baar genomen worden om de leden
meer invloed te geven op de be
sluitvorming. De beweging heeft
zich uiteindelijk als „partij in de
partij" opgeheven, maar haar be
staan heeft toch duidelijk sporen
achtergelaten.
Terug naar Hans Alders: in 1976
trad hij officieel bij de partij in
dienst. Hij werd toen fractiesecreta
ris in Nijmegen. Een jaar werd hij
fractievoorzitter in de Provinciale
Staten van Gelderland. Toen raak
te hij ook betrokken bij de opstel
ling van het provinciaal verkie
mijn partij, kwam plotseling te
overlijden. Dan sta je van het ene
op het andere moment voor de
vraag: „Wil je in de gemeenteraad
en de Staten blijven, of is het 't ka
merlidmaatschap wat je wilt?".
Congres
Inmiddels vertegenwoordigt Alders
al weer een maand of tien als ka
merlid de standpunten van de
PvdA. Hoe die er grofweg uitzien
wordt bepaald door het congres,
het hoogste orgaan in de partij.
Elke afdeling vaardigt leden af
naar het congres, afhankelijk van
het aantal leden, dat zij telt. Een
„gewoon" congres wordt elke twee
jaar gehouden. Daar wordt het par
tijbestuur gekozen, daar worden
beleidsstandpunten ingenomen en
besluiten genomen over onderwer-
f>en, die in de komende periode be-
angrijk zijn.
Als er „gewone" congressen zijn,
bestaan er vanzelfsprekend, ook
„buitengewone". Die worden door
gaans georganiseerd als er een
nieuw verkiezingsprogramma voor
de Tweede Kamer moet worden
vastgesteld, of als de kans bestaat,
dat de PvdA regeringspartij wordt.
Een buitengewoon partijcongres
kan onder meer worden uitge
schreven door het partijbestuur.
Dat heeft de echte partijtouwtjes in
handen, maar de dagelijkse prak
tijk ligt bij het dagelijks bestuur op
de Nicolaas Witsenkade.
Op de derde verdieping van het
zelfde adres zitten de wetenschap
pers van de Wiardi Beekman Stich
ting (WBS). Zij zorgen voor de we
tenschappelijke ondersteuning van
de partij. De mensen van de WBS
publiceren een geregelde stroom
van artikelen, brochures en boe
ken, waarin uiteenlopende onder
werpen op het gebied van onder
meer economie, cultuur, bestuur en
democratie, internationale, plaatse
lijke en regionale politiek, indrin
gend worden behandeld.
Een paar voorbeelden daarvan uit
de laatste jaren: „Energiebeleid in
discussie", „Milieuwetten zijn er
niet voor niets" en „Stadsvernieu
wing en bedrijvigheid". De WBS
geeft ook een wetenschappelijk
Met de Wiardi Beekman Stichting
wordt binnen de partij terdege re
kening gehouden. Een andere
groep die haar stem steeds zo goed
mogelijk laat doorklinken is die
van de „Rooie Vrouwen". Dat zijn
de vrouwelijke leden van de PvdA
die strijden voor vrijheid en gelijk
heid van mannen en vrouwen. In
de partij laten ze zich horen in alle
besturen en commissies, alsook op
partijraden en partijcongressen
waarheen zij door nun afdeling of
gewest worden afgevaardigd. Er is
een Rooie Vrouwengroep, een
Rooie Vrouwenbureau, een Rooie
Vrouwendag en ook een eigen
blad: „Rooie Vrouw". De vrouwen
houden discussiedagen en congres
sen, die ook wel voor mannen toe
gankelijk zijn, maar die zijn dan
wel veruit in de minderheid.
Zeker niet in de minderheid zijn de
jongeren in de PvdA. Omdat jonge
ren in de maatschappij een bijzon
dere plaats innemen, bestaat er in
de partij een aparte organisatie
voor jonge leden: de „Jonge Socia
listen" (JS). Deze groep behartigt
binnen de partij de belangen van
jongeren op het gebied van onder
meer wonen, onderwijs, dienst
plicht en werkloosheid. Maar ook
buiten de partij zijn de „Jonge Soci
alisten" actief. Buitenparlementaire
acties hebben hoge prioriteit. De JS
organiseren verder regelmatig
scholings- en introductieweekends
en congressen. Veel JS-leden zijn
tevens PvdA-lid, maar dat is niet
noodzakelijk. Wie lid is van de JS
krijgt elke maand het ledenblad
„Links-Af".
Nog een organisatie binnen de
PvdA: de Evert Vermeer Stichting
(EVS). Deze werkt in de partij aan
„de verbreding van het besef, dat
een socialistische partij zich dient
in te zetten voor de machtelozen,
niet alleen in Nederland, maar ook
in de Derde Wereld", zoals de men
sen van de stichting het zelf uit
drukken. Zij proberen dat doel
vooral via discussie in de afdelin
gen te bereiken. Verder organiseert
men conferenties en steunt men
projecten in de Derde Wereld.
Scholing
De „Stichting Vormingswerk Partij
van de Arbeid" verzorgt de scho
ling van actieve en niet actieve
partijleden. Daartoe heeft deze loot
aan de PvdA-stam de beschikking
over een uitgebreide collectie cur
susmateriaal. In diverse zogeheten
„functionele werkgroepen" bestu
deren leden beleidsterreinen als
werkgelegenheid, volkshuisvesting
en onderwijs.
Natuurlijk heeft de PvdA ook een
partijblad. Het heet „Voorwaarts"
en verschijnt twintig keer per jaar.
Ieder partijlid krijgt tenminste zes
maal per jaar gratis een selectie uit
dit blad. Wie vaker op de hoogte
gehouden wil worden, kan een
abonnement nemen. Zeker geen
luxe, want wie mee wil praten,
moet weten hoe en waarover. Maar
zoals gezegd: hoeveel en hoe vaak
je wilt meewerken in de partij, dat
staat vrij.
ARJEN VAN DER SAR
vooti bij raad
i daMÉBHBB
k'j andere partijen begint
J,PvdA een politieke carrière
ft>'j de gemeenteraad. Leden
^aar nuttiS te maken
ewefmm'ss'es' plaatselijke
ho s bestuderen. Wie veel
<LVerzet va^ °P en l00?1 de
00r a^deling kandidaat
der!te worden voor de volgende
L.ffWezingen.
ts Hans Alders loopt het in
Jel zo'n vaart niet. „Je hebt
Hntal keuzes als je lid wordt
HAAG Wie lid wordt
scde Partij van de Arbeid
jp $ich per kerende post met
eleeus op de feiten gedrukt:
ir lid te worden geeft U
lennen meer te willen
dan alleen maar te stern-
bij de verkiezingen. Le
vari de Partij van de Ar-
kunnen zelf meedenken
.leebeslissen over al die
lemen waarop de politiek
antwoord moet geven",
nleiding bij één van de
stuurde folders over de
laat wat dat betreft niets
duidelijkheid te wensen
Wie wil, kan meepraten,
eel en hoe vaak, dat staat
hoe dan? Wie beslist wat de
ijlijn" is? Hoe word je Twee-
tnerlid voor de PvdA? En
relke organisaties krijg je als
j PvdA'er binnen de partij te
t? Aan de hand van het ver-
an iemand die dagelijks voor
dA aan het Binnenhof ver
soberen we het antwoord op
igen te vinden,
die vanaf het eerste jaar
PvdA-lidmaatschap heeft
iraat is Hans Alders (30), nu
de Tweede Kamer. Toen hij
|972 afzwaaide uit militaire
(werd hij lid van de Arnhem-
eling van de partij. Na zijn
Izing naar Nijmegen werd hij
.^■sïsj^elfde jaar assistent bij de ge-
eraadsfractie. Dat was de
waar hij voor het eerst actief
ïrkte aan het functioneren
partij. „Ik bezocht in het be-
fllHhier en daar eens wat verga-
en, totdat ik hoorde, dat de
'nteraadsfractie nog een paar
n zocht die wilden helpen bij
^jorbereiding en bestudering
ladsvoorstellen. Ik vond het
tal wel interessant en hapte
anaf dat moment was ik ver-
aan de politiek".
Foto boven: Meedenken en
meepraten wordt op prijs
gesteld
Foto rechts: Hoge stemmen
op het congres
De partijvoorzitter
spreekt het
congres toe
zingsprogramma. Hij heeft daar
een paar hoofdstukken van ge
schreven.
Partijraad
Later werd hij ook lid van de Par
tijraad. Dat orgaan wordt gekozen
door de gewesten van de partij. Elk
gewest vaardigt een paar leden
naar de raad af, waarbij rekening
wordt gehouden met het aantal le
den, dat het gewest heeft. De Par
tijraad kan besluiten nemen over
onder meer de partijfinanciën en
de reglementen. Daarnaast geeft de
raad adviezen aan het partijbestuur
en aan de leden van de Tweede
Kamer van de PvdA. De Partijraad
komt in de regel ten minste twee
maal per jaar bijeen.
Hans Alders: „Ook hier blijkt, dat
alle begin in de afdeling is. Partij-
raadsleden worden kandidaat ge
steld door de afdelingen. Er zijn
natuurlijk wel uitzonderingen op
deze algemene lijn. Als iemand
heel deskundig is op een bepaald
terrein, kan het gebeuren, dat hij of
zij gevraagd wordt minister of
staatssecretaris te worden. Maar
dan praten we wel over een zwaar
gewicht".
Als het gaat om een kamerlidmaat
schap is het „parachuteren" van
partijleden die niet actief in een af
deling bezig zijn geweest zeer onge
bruikelijk. Voor de Tweede Kamer
stellen de gewestelijke vergaderin
gen de kandidatenlijsten vast Op
die regionale lijsten staan in de re
gel naast regionale vertegenwoor
digers mensen, die wat meer lande
lijk bekend zijn. „Zolang de leden
van de PvdA een kandidaat die
van buiten de partij komt niet ken
nen, weten ze niet wat voor per
soon hij is, wat zijn opvattingen
zijn. Om iemand echt te kunnen
beoordelen, moet hij of zij echt zijn
sporen in de partij verdiend heb
ben. En de meest toepasselijke weg
daarvoor loopt natuurlijk via de ge
meenteraad en het gewest", aldus
Hans Alders.
Hoe dan ook, lang niet alle PvdA-
kamerleden hebben dezelfde ach
tergrond. Elske ter Veld, Stan Pop-
pe en Jaap van der Doef komen
bijvoorbeeld uit het nest van de
vakbeweging. Zij hebben daar hun
bekendheid opgebouwd, doordat ze
regelmatig in het nieuws kwamen.
Zo zijn er natuurlijk nog tal van
andere voorbeelden te bedenken:
Joop Worrell was lid van de ge
meenteraad in Woudrichem. Mar
cel van Dam was wetenschappelijk
medewerker van de Wiardi Beek
man Stichting. Dick Dolman was
ambtenaar bij Sociale Zaken en
Economische Zaken. David van
Ooijen viel op als progressieve pa
ter dominicaan. Bram Stemerdink
was beroepsofficier bij de land
macht.
„Ikzelf was vorig jaar nog steeds
fractievoorzitter in de Provinciale
Staten van Gelderland", vervolgt
Alders. „Maar ik wilde ook wel
eens verder kijken binnen de par
tij. Toen kwam ik op de kandida
tenlijst terecht voor de Tweede Ka
mer. Maar eigenlijk wilde ik niet
rechtstreeks kandidaat zijn voor
een plaats hier op het Binnenhof,
dat vond ik te vroeg. Uiteindelijk
werd het een eerste of tweede op
volgersplaats". Een moment aarzelt
Alders. „Tja, en dan gebeurt er
toch iets totaal onvoorspelbaars.
Kees van den Anker, kamerlid van
