Belgische
pater op zoek
naar afrit voor
rustiger leven
„staats
gevaarlijk'
cel in
ZATERDAG 21 JANUARI 198-
HAAG Nederlandsta-
W(popmuzièk was tot voor
een zorgenkindje in ons
Hoewel de hitlijsten de
te maanden worden over-
erdd met Nederlandstalige
vtk van groepen en zan-
jn l zoals Doe Maar, Druk-
,4 De Frank Boeijen
Het Goede Doel, An-
wflazes en Hans de Booy,
den de eerste Nederlandse
Muzikanten van mening
vethze taal niet geschikt was
oucrock roll. Het resultaat
j te oubollig, te stroef, te
terig. Er werden in het
landden wel diverse pogin-
^w^ndernomen en een enke-
Pellvist zelfs door te dringen
e top, maar de spoeling
dun. Als het al om een
I a <ng, dan was dat meestal
jluisterliedje zoals „Ritme
||ide regen" van Rob de
Daarom ook hielden de
te Nederlandse groepen
osiin de jaren zestig bij de
k 2 klse taal. Ofschoon het
73| sommigen moeilijk was
'Engelsman" over te ko-
klonk het toch altijd be-
an het vol harde klanken
ïriéde Nederlands.
:s jfeden om Engels te gaan zin-
II "Jas de gedachte na een door-
e' in eigen land, een kans te
uitgebracht te worden in
1 °%nd of Amerika. Natuurlijk
°r 4n de platenbazen er net zo
"unmaar hoeveel groepen lukte
Hvend succes te boeken in het
taJ"tfland? Herman Brood, The
7."2h Earring en Gruppo Sporti-
'*1* chten even aan een interna-
larH doorbraak ruiken, maar het
enier niet echt van. Eén Neder-
groep lukte het in de inmid-
SJJjfentwintigjarige popmuziek-
1 S%denis de eerste plaats van de
ensfte Hónderd" van Amerika te
ïn' en. Dat was Shocking Blue
0WIf enus", maar voor de Ameri-
'is SSEL Is hier sprake
fen dwaas? Van een zon
dig, die op handen en
over het Belgische
{ebpk kruipt om met gele
p n doodskoppen aan te
ihojen of afbakeningen voor
veraden? Nee, hoewel de
raatiteiten hem in hun bange
en zien opdraven als een
^rlijke gek, constateer ik
getikts aan hem. Luc
iar*^ylen, pater jezuïet,
j 7-1 alleen maar op zijn ei-
18-2 onconventionele wijze
13-het leven. Hij vecht zich
ware dood voor dat le-
13-31
aêra
gesl|nou Saat om een verknoeide
sieklijd, de zucht naar prestaties
iu (Vrijheid van een fietser. „We
mze£llemaal op de autosnelweg",
35_3|j, „het wordt tijd dat we de
*16 P Saan zoeken naar een rus-
3.9&ven. En vanwege deze filo-
jjen ik in België staatsgevaar-
x33
7x|aarlijk in elk geval dat men
Ig.jester op 21 december als
ener 6406 in het gevang, cel
0p!ooide, waaruit hij pas na
je sjjaar ontslagen werd na een
am staking, die hem acht kilo
e p maakte. Het was echter de
>-40!ln8 bem te „ketenen" tot 20
<34 ^rsteylen (56) kreeg, zoals dat
stefijn roeping op 5 april 1943
43 een hevig bombardement op
33f- ..We waren met vijf
6. 3es We z'Jn a^e v'jf priester
8-33?en- En gebleven". Verstey-
nl6 bet geijkte patroon. „Ik
.j9 E> mijn vierendertigste afge-
32-f^ jezuïet, ik had filologie,
«41 Jeerte en theologie gestu-
-34 icn 'b bereidde me voor op
6i.rarenbestaan vanuit het ge-
16-l'jkloosterleven dat ik al ken-
;fa Verlatenheid van het school-
2-8 f verzucht hij nu. En:
;-141 niet vreemd dat honderden
£n zelfmoord plegen. Ik ben
op jgaan nadenken. Waarom,
7 j^k, moet een klas zich altijd
2^n ah tijdens een veldloop
tijd een eerstaankomende? Is
het niet beter uit te gaan van een
expeditie-model. Het samen uit, sa
men thuis?" En dat bleek het begin
te zijn van pater Lues veldtocht te
gen het vanzelfsprekende leven.
„We zijn met ouders gaan samen
werken. We hebben gezegd: we ne
men vakantie als we allemaal klaar
zijn en niet als de maatschappij dat
wil. We trokken ons terug in een
oude brouwerij, leerlingen, ouders,
we discussieerden. Dat was dertien
jaar geleden en eigenlijk het eerste
begin van de Groene Beweging in
Vlaanderen".
Oorlog
Ja, op ecologisch gebied verdiende
hij ook zijn sporen. Hij verzette
zich met hand en tand tegen de
aanleg van een kanaal, hij
schreeuwde het uit tegen de kern
energie, tegen opnieuw geasfalteer
de verkeerslinten op de plaats van
groen. Hij zal al die onderwerpen,
die het leven sterk beïnvloeden,
niet vergeten, maar voorlopig
richtte hij de laatste tijd veel aan
dacht op de fiets. „Er wordt per
dag in België één kind doodgere
den", zegt hij. „In ons land worden
per jaar 2,7 maal zoveel kinderen
tussen acht en achttien jaar doodge
reden als in Nederland. Je mag
Wallonië niet eens meetellen, want
daar wordt niet gefietst. Is het geen
schande? Dat is oorlog".
Pater Luc bedacht dat er heel wat
voor moet komen kijken om een
fietser willens en wetens aan te rij
den. De fiets is dus een wapen, be
sefte hij. En dat leidde tot de eerste
Groene Fietsenmanifestatie op de
Grote Markt van Antwerpen in
1973, toen meer dan vijfduizend
fietsers de autoriteiten wezen op
hun rechten als weggebruikers.
„We bleven inmiddels, de immer-
getrouwen en ik, traditioneel
stemmen. Ik stemde dus christelijk,
dat begrijp je. Intussen stemmen
we alleen nog maar op betrouwba
re kandidaten. Maar binnen het
onbetrouwbare geheel dat de partij
is, kun je daar ook niet mee uit de
voeten". Hij haalt de schouders op.
In de koude ruimte, midden in de
Marokkanenwijk van Antwerpen,
waar Versteylen een paar uur per
week met zijn „discipelen" bijeen
komt, wordt eenstemmig geknikt.
Door de man die dagelijks het ar
chief bijhoudt, door de vrouw, die
de post behandelt, door de vrouw
die allerlei andere klussen doet,
door de man van de elektriciteit
die even binnen komt wippen („Hij
vertegenwoordigt de kerncentra
les") en door enkele anderen die
zomaar binnen komen. „Dag Luc,
goed je te zien na je avontuur in de
cel".
Politiebezoek
Luc wijst om zich heen: „We heb
ben een speciale democratie. De
wille-we-eens-democratie. We zijn
links, maar niet marxistisch. We
zijn gelijk een feest dat mislukt en
waarop er altijd een paar zeggen:
zullen we dansen of zullen we een
goochelaar halen. De Belgische
staat vindt onze democratie gevaar
lijk. We krijgen plotseling bezoek
van de politie, onze telefoon wordt
afgeluisterd. Een zoon van een van
ons belde eens van hieruit een La
tijnse les door naar een vriend.
Prompt zei iemand van de geheime
dienst twee dagen later: wat krij
gen we nou, vergaderen jullie in
het Latijn?"
Terug naar de fiets..'„We zijn het
meest kinddodende land ter we
reld. Op punten, waar kinderen
doodgereden werden, tekenden de
Groene Fietsers doodskoppen om
de autoriteiten te wijzen op het ge
vaar dat daar loerde. Op 12 juli
1982 trokken de Groene Fietsers
een strip op het kruispunt van de
Jan van Rijswijcklaan en de Jan de
Voslei in Antwerpen om aan te to
nen dat er een fietspad hoort. De
Groene Fietsers werden opgepakt,
Antwerpen diende een klacht in,
trok de klacht weer in, maar de Of
ficier van Justitie ging met de zaak
door. „Als je als priester een recept
wilt hebben voor een zekere ver
oordeling dan kun je dat krijgen",
zegt Versteylen. „Je moet iets doen
dat niet mag, je moet een lompe
rechter hebben en een godsdienst
hater als procureur. Dat recept
was op mij van toepassing". Hoewel
pater Luc het mooiste alibi van zijn
leven had toen het fietspad in Ant
werpen werd geschilderd -r- hij
preekte op dat moment in zijn
kerk nam hij de schuld op zich.
Hij werd veroordeeld tot een boete
van 6.000 frank. „Er kon niets ver
beurd verklaard worden", zegt hij,
„want ik bezit niets. Bovendien
stond de gehele orde achter me. Ik
ben dus het gevang ingegaan. De
minister van justitie wilde me met
een ontslaan. Maar dat gaat zo
maar niet. Je kunt niet iemand te
gen zijn zin in uit de gevangenis
ontslaan. Ik besloot in het tijdperk
van eten en drinken, de kerst- en
oudejaarstijd, in hongerstaking te
gaan. want ik wilde het idiote van
de situatie aan het licht brengen. Ik
vecht voor het recht van een een
voudig bestaan. Nog voor ik achter
slot en grendel moest, werd een
vriend van me doodgereden door
een dronken vrachtwagenchauf
feur en ik zou niet gedaan kunnen
krijgen dat men meer voor de fiet
sers gaat doen, meer voor de zwak
keren in het verkeer? Ik heb op de
dag van mijn opsluiting ook nog
geholpen bij de eerste boomplan
ting van het langste en smalste bos
van België, de nutteloze midden-
strook van de E10 tussen Antwer
pen en Brussel".
Als pater Luc als gevangene num
mer 6406 in cel 190 van de Ant
werpse gevangenis alles weigert
behalve water, breekt er enige pa
niek uit onder de ministers die te
maken hebben met de problemen
rond de priester. Ze zijn op kerstre
ces en niemand weet wat voor
hoopvol teken ze Versteylen, zoals
hij eist, zouden moeten geven. Ze
hadden ervaring met de priester,
die al eens een hongerstaking had
■aangewend om de aanleg van een
parkeerplaats in Antwerpen na
dat een kind was doodgereden
te verijdelen en met succes. Ver
volgens had hij gedurende vijftien
dagen voedsel geweigerd tot de
bulldozers zich verwijderden uit de
buurt van een straat die tegen de
grond had gemoeten.
Uiteindelijk werden pater Verstey
len beloften gedaan, die zijn eetlust
terugbrachten en zijn vrijlating be
werkstelligden. Hij is weer vrij en
zal „het systeem" blijven dwingen
te twijfelen aan de vanzelfspre
kendheid. „Ik heb makkelijk pia-
ten", zegt hij verontschuldigend te
gen zijn gehoor in de nog steeds ijs
koude kamer in het hart van de
Antwerpse Marokkanenwijk. „De
rol van een priester is meer te kun
nen doen en meer te kunnen zeg
gen dan een ander. Ik heb geen
baan tc verliezen, ik heb geen ge
zin. Een huisvader kan toch geen
gevangenisstraf riskeren? Ik wel".
AAD JONGBLOED
Volle zalen
Zijn het in Engeland vooral jonge
groepen, die volle zalen trekken, in
Nederland gaat het om muzikanten
van rond de dertig met vaak een
heel lange carrière achter zich. die
het jonge popvolk aan zich binden.
Henny Vrienten van Doe Maar bij
voorbeeld speelde ooit bij Boude-
wijn de Groot (hij zong er ook
tweede stem) en schreef jarenlang
(voor veel geld) schlagers. Het pro
bleem met deze muzikanten is dat
ze blijven putten uit het muzikale
verleden dat ze kennen. Hierdoor
is er ook nü nog geen sprake van
een eigen NL-pop. De basis van de
muziek blijft afkomstig uit het bui
tenland: rock, reggae, rhythm
blues en funk. Waarschijnlijk is er
een tweede generatie Nederlands
talige popmuzikanten voor nodig
om daar verandering in te brengen;
de jeugd die nu nog fan is.
Blijvend fenomeen
Met de komst van lokale radiosta
tions, die de piraten moeten ver
vangen, is er een goede kans, dat
Nederlandstalige popmuziek een
blijvend fenomeen wordt en niet
de eendagsvlieg waar sommigen
voor vrezen. Met het creatieve dal
waarin vooral Amerika zich mo
menteel bevindt (er staan daar on
gelooflijk veel Engelse groepen in
de hitparade) heeft de Nederlands
talige rock een goede kans te over
leven omdat de buitenlandse con
currentie minder is. De momenteel
noodlijdende platenmaatschappijen
in ons land zijn bereid groepen on
der contract te nemen en de kwali
teiten van Nederlandstalige teksten
en muziek lijken met de dag te
groeien. Bovendien is er een bind
middel tussen de luisteraar en de
maker, namelijk de Nederlandse
taal. Hierdoor kunnen woorden
boeken in de kast blijven staan. En
zo kan het ontspanningselement
dat muziek biedt volledig worden
benut.
HANS PIËT
Foto; Pator Vorsteylortt „Een butsvador kan toch geen
gevangenisstraf riskeren? tk wet",
kanen behoort die
groep tot de eendags
vliegen, want deze
mijlpaal werd nooit
meer door Mariska
Verus Co geëve
naard.
Het gebruik van de
Engelse taal werd door
veel Nederlandse groe
pen verklaard met: „I
want you" klinkt beter
dan „Ik wil je". Boven
dien leent het Engels
zich uitstekend voor
puntige zinnen. In het
Nederlands heb je al
tijd meer woorden no-
j en past de rijmela
rij veelal niet op de
muziek. Helemaal on
gelijk hadden ze na
tuurlijk niet. Vandaar
dat de rijmschema's
door groepen als Het
Goede Doel zijn losge
laten en losstaande zin
nen, die passen in de
structuur van de mu
ziek, het verhaal ver
tellen. Zangers als Bou-
dewijn de Groot, die in
ons land geregeld de
hitparade wist te berei
ken, zongen ook geen
echte rock roll. Het
waren ballades. Zolang je in dat
stramien schreef of je tot de Neder
landse schlager beperkte (Corrie
de Rekels) was er met het Neder
lands niets aan de hand.
versum langzaam wak
ker begon te worden.
De eerste Nederlands
talige groepen uit de
nieuwe stroming klon
ken muzikaal wat on
wennig, zongen wat té
veel binnensmonds
omdat ze niet „Ik hou
van jou" durfden te
zingen, maar er kwam
schot in. De platen
maatschappijen die uit
het hele punkgebeuren
ook hun graantje wil
den meepikken, begon
nen driftig met con
tracten te zwaaien (die
vaak slechts voor een
single waren).
Stroming
Disc-jockeys
Bij veel disc-jockeys en program
mamakers leefde in de jaren zestig
en begin jaren zeventig het gevoel
dat het Nederlandstalige werk niets
was, dat de luisteraar of kijker daar
niet op zat te wachten en veel lie
ver duur betaalde buitenlandse gas
ten wilde zien optreden. In veel ge
vallen hadden ze wat de kwaliteit
van het Nederlandse materiaal be
treft gelijk. Er werden vaak kneu
terige teksten gezongen en de ge
luidskwaliteit liet te wensen over.
Dat laatste had te maken met de
afzetmarkt. Nederland is nu een
maal een klein land (het Engelstali
ge gebied is vele malen groter).
Kwaliteitsverschil
Daarom ook werd er minder geld
uitgegeven voor Nederlandstalige
produkten. Het gevolg was dat ze
qua geluidskwaliteit schril afstaken
bij wat er in het buitenland en dan
met name Engeland en Amerika op
de plaat werd gezet. Nederlandse
grammofoonplaten hadden veelal
een holle, lege klank, die ook werd
veroorzaakt door de studio's, die
technisch niet zo geoutilleerd wa
ren als de buitenlandse. Muziek in
Nederland stond gelijk aan hobby
isme. Ouders dachten er in elk ge
val zo over. Veel vaders en moe
ders raadden hun „muzikale" kin
deren dan ook aan vooral een vak
te leren en hun school af te maken.
Door het kwaliteitsverschil tussen
onze produkten en die uit het bui
tenland lieten programmamakers
de singles en elpees uit eigen land
links liggen. Bovendien gebeurde
er niets origineels, de bestaande
Nederlandse muziekcultuur, als zou
die in ons land bestaan, bleef on
aangeroerd. Peter Koelewijn mag
dan bij de eersten horen die Neder
landstalige rockmuziek zong, zijn
nummers waren toch gebaseerd op
de rock roll van Chuck Berry,
luister maar naar „Kom van dat
dak af".'
Punk
Een van de goede kanten van de
punk-periode was, dat er in ons
iand een nieuwe stroming Neder
landstalige groepen ontstond. Ten
slotte was een van de achterliggen-
i korte zinnetjes, die uitgroeien tot pakken
de gedachten van de punk dat ie
dereen muziek kon maken. Tegelij
kertijd was een opgang merkbaar
van de reggae en ska-muziek, die
in Europa eindelijk grond onder de
voeten gingen voelen, mede dank
zij het succes van The Police uit
Engeland. Bovendien stortte de
markt voor grote Nederlandse
groepen in elkaar. Er werd weer
meer regionaal gedacht. Als muzi
kant moest je je in eerste instantie
waar maken voor een klein pu
bliek. Rocktempels als Paradiso in
Amsterdam, de Exit in Rotterdam
en andere jeugdclubs floreerden en
vochten om de beste groepen. Als
het eigen land dan toch het belang
rijkste is dachten veel groepen dan
kunnen we net zo goed in het Ne
derlands zingen. De inmiddels tot
een gigantisch aantal aangegroeide
piratenstations pikten de Neder
landstalige platen op, terwijl Hil-
Veel groepen overleef
den de stroming niet.
Ze hebben er echter
wel voor gezorgd dat
Nederlandstalige pop
muziek niet meer is
weg te denken. Hoewel
de eerste groepen voor
al successen behaalden
omdat ze Nederlands
talig waren, groeide
het besef dat de taal heel goed
bruikbaar was. Muzikanten kregen
door hoe een popsong in elkaar
moest zitten en dat die sterk moest
leunen op één bepaalde kreet.
Vooral de reggae en ska leenden
zich uitstekend voor Nederlandse
woorden. „Het ska-ritme is ideaal
en het swingt altijd", zegt Ernst
Jansz van Doe Maar.
Deze groep, die The Beatles van de
Nederlandstalige muziek genoemd
mag worden, maakt gebruik van
korte zinnetjes, die uitgroeien tot
pakkende refreinen. Daarmee ver
overden de muzikanten onder lei
ding van „ladykiller" Henny
Vrienten Nederland, met in hun
kielzog groepen als Het Goede
Doel, Toontje Lager, Bloem en vele
andere.
