ÊcidócSoiucmt
Venezolaanse
terrorist laat
]uropa voelen
at hij nog
eeds actief is
A
ZATERDAG 21 JANUARI 1984
59$ HAAG Grote contai-
6oq boordevol zand vormen
anderhalve week een
63e|te veiligheidsmuur rond
65|merikaanse ambassade in
eefHaag. Zij moeten het ge-
beschermen tegen aan-
van zelfmoordcom-
o's die, zoals vorig jaar
585jurde met de hoofdkwar-
81van de Amerikaanse en
842lse troepen in Beiroet en
'ranse ambassade in Koe-
met vrachtwagens vol
4i2psieven op gebouwen in-
De Amerikaanse vei-
504»dsdiensten namen al
629 overal maatregelen ter
651herming tegen deze fana-
674jdie hebben gezegd niet te
8®jjn rusten voor de Fransen
829^merikanen uit Libanon
Vertrokken. Zo werd met
e de beveiliging van het
8ie Huis aanzienlijk ver-
82rpt. Na twee aanslagen op
38'jaarsdag in Zuid-Frank-
84 die aan
zou hij sindsdien geen contact met
de Russen meer hebben gehad.
(Maar in een interview (in decem
ber 1979) met het in Parijs verschij
nende weekblad „al-Watan al-Ara-
bi" het enige interview dat hij
ooit heeft gegeven verklaarde
Illich het tegendeel.
Na zijn vertrek uit Moskou reisde
de Venezolaanse revolutionair via
Europa naar het Midden-Oosten en
sloot zich aan bij het Volksfront
voor de Bevrijding van Palestina
van de radicale Palestijn George
Habbasj. Illich werd een van de
volgelingen van de militaire com
mandant van Habbasj, Wadi Had-
dad, die tot zijn dood in 1978 in een
Oostduits ziekenhuis de opperstra-
teeg was van het Palestijnse terro
ristische netwerk in Europa.
Begin terroristentijdperk
In het midden van de jaren
zeventig spoelde een golf van
terreur over Europa. Vrijwel alle
westerse democratieën kregen
er mee te maken. Zo ook
Nederland. In september 1975
overvielen Japanse terroristen
de Franse ambassade in Den
Haag. Het plan voor deze
gijzeling kwam uit het brein van
Carlos.
56ng in de Franse ambassade:
86ir alweer tien jaar geleden,
jzeling in september '74 werd
SGftniseerd door een man die
verantwoordelijkheid heeft
ngsglst voor de aanslagen van ou-
_isdag in Zuid-Frankrijk: Illich
ez Sanchez, beter bekend als
de terrorist.
inmiddels acht jaar geleden
arlos voor het laatst op de
ond trad. In december 1975
hij de gijzeling in het OPEC-
105r in Wenen. Sindsdien is zijn
1 vele malen in verband ge-
1met terroristische aanslagen.
5 meeste gevallen overigens
r dat daarvoor harde bewij-
lerden geleverd. Maar vorig
4iverde hij zelf het onomstote-
[wijs dat hij nog in leven is.
2 aanslagen van oudejaarsdag
d-Frankrijk rijst de vraag of
"Europa aan de vooravond
11 fan een nieuwe golf van ter-
n zo ja, of Carlos daarin op-
6 een belangrijke rol zal spe-
„1 van linkse advocaat
5 35-jarige Illich Ramirez San-
I de zoon van een linkse Ve-
ianse advocaat, die zijn poli-
1 overtuiging onderstreepte
lijn drie zonen de namen te
itiesrvan zijn geliefde historische
lister» Vladimir Illich Lenin. Ge-
,:25J naar wat hij vond van de
j"|fiadige reputatie van zijn
antwoordde vader Sanchez
niet (jlk ben het eens met zijn we-
terdafechouwing, maar over de
Jie hebben we afwijkende
anc;4>en".
8 werd Illich, die de revolu-
MBt de paplepel kreeg ingego-
m>or zijn vader naar Moskou
rd. Hij ging studeren aan de
Loemoemba Universiteit,
1960 door partijleider Kroets-
Is opgericht om beloftevolle
en uit de Derde Wereld op te
Vaa Deze door de KGB gecon-
[de universiteit heeft in de
er jaren duizenden revolutio-
afgeleverd.
voorliefde voor luxe en
'vrouwen was echter niet in
instemming met de van de
ten geëiste discipline. In 1970
hem dan ook de toegang tot
jiversiteit ontzegd. Officieel
Nadat Israël tijdens de zesdaagse
oorlog van 1967 de Arabische legers
een vernietigende klap had toege
bracht, kwam Habbasj tot de con
clusie dat Israël niet in een gewo
ne, conventionele oorlog zou kun
nen worden ver
slagen. Zijn
Volksfront zou
de Palestijnse
strijd tot ver
buiten het Mid
den-Oosten gaan
voeren, omdat
,,de dood van
een jood ver van
het slagveld ef
fectiever is dan
het doden van
honderd joden
op het slagveld".
De kaping van
een El Al-vlieg-
tuig op 22 juli
1968, dat vijf
weken door de
regering van Al
gerije werd vast
gehouden,
vormde het be
gin van het mo
derne terroris
tentijdperk. Eu
ropa, waar het
sinds het mid
den van de jaren
zestig volop gist
te, werd het be
langrijkste
strijdtoneel.
West-Europa
vormde tevens
een onuitputte
lijk reservoir
van jonge revo
lutionairen, die
in de opleidings
kampen van
Habbasj in Zuid-
Jemen een gede
gen guerrilla-opleiding kregen.
Het bestaan van deze kampen werd
onder meer bevestigd door de Ne
derlandse Lidwina Janssen, die tij
dens haar „examen-opdracht" in
Israël werd aangehouden en al tij
dens het eerste verhoor uit de
school klapte.
In de loop der jaren hebben hon
derden Duitsers, Italianen, Belgen,
Spanjaarden, Basken, Zwitsers, Ne
derlanders, Scandinaviërs, maar
ook Jap.mners, Iraniërs, Turken en
Zuidamerikanen in dergelijke
kampen hun terroristische scholing
ondergaan.
In de herfst van 1973 hadden Hab
basj en Haddad, met steun van on
der meer Libië, Syrië en Zuid-Je-
men, in West-Europa een heel net
werk opgezet van samenwerkende
terreurgroepen. De bedoeling was
duidelijk. Door de Palestijnse strijd
naar Europa te verplaatsen kreeg
men internationaal veel meer aan
dacht. De chaos en verwarring die
hiervan het gevolg zouden zijn,
kwamen bovendien een ander
land, de Sovjet-Unie, dat zich na
drukkelijk op de achtergrond hield,
uitstekend van pas.
De leiding van de Europese ter-
reuroperaties berustte bij Moham
med Boudia, die in 1972 in München
had deelgenomen aan de gijzeling
van en moord op de Israëlische
olympische atleten. Bij de schietpar
tij op het vliegveld van München,
waarbij negen gijzelaars, vijf terro
risten en een agent om het leven
kwamen, werd hij aangehou
den. Twee maanden later was hij
weer vrij, toen collega-terroristen
dreigden een gekaapt Duits ver
keersvliegtuig in de lucht te laten
ontploffen. Op 28 juni 1973 werd
Boudia zelf, met auto en al, in Pa
rijs opgeblazen. Een wraakactie
van de Israëlische geheime dienst,
de Mossad.
Carlos' carrière
De opvolger van Boudia was snel
gevonden. Carlos, die onder de
dekmantel van een Zuidameri-
kaanse playboy in Londen de basis
had gelegd voor zijn terroristische
carrière, kwam naar Parijs.
Gedurende zijn verblijf in Londen
had Carlos een lijst opgesteld van
enkele honderden vooraanstaande
mensen, onder wie veel joden, die
in naam van het Palestijnse verzet
moesten worden vermoord. Hij
kwam niet verder dan nummer
één: Edward Seif, eigenaar van de
bekende kledingzaken Marks
Spencer en de toenmalige leider
van de Britse Zionistische Federa
tie een aanslag die overigens
mislukte.
Niet of nauwelijks gehinderd door
dit falen zette Carlos zijn werk
zaamheden voort. Vanuit Parijs
coördineerde hij de golf van aan
slagen en gijzelingen die tussen
1973 en 1976 over West-Europa
spoelde. In een interview met het
weekblad Der Spiegel (1978) deed
de Duitse ex-terrorist Hans-Joa-
chim Klein, die lange tijd met Car
los had samengewerkt, daar een
boekje over open. Zo bevestigde hij
de nauwe contacten tussen Carlos
en terroristische bewegingen als de
Baader-Meinhofgroep, Italiaanse en
Turkse terroristen, het Japanse
Rode Leger, de IRA, de Baskische
ETA en Zuidamerikaanse terreur
groepen.
Carlos kwam maar een paar keer
zelf in actie. In de meeste gevallen
hield hij zich op de achtergrond,
zoals bij de mislukte beschietingen
van vliegtuigen van de Israëlische
maatschappij El Al op de Parijse
luchthaven Orly en de door Japan
ners uitgevoerde gijzeling van de
Franse ambassade in Den Haag (13-
17 september 1974).
Om de afloop van die gijzeling te
bespoedigen wierp Carlos op 15
september handgranaten in de
druk bezochte Le Drug-Store aan
de Boulevard Saint-Germain in Pa
rijs, waarbij twee mensen de dood
vonden en tientallen gewond raak
ten.
Netwerk zichtbaar
Onderzoek wees uit dat de gebruik
te handgranaten deel uitmaakten
van een partij wapens, die in 1971
door de Baader-Meinhofgroep uit
een Amerikaans legerdepot was ge
stolen. Met deze granaten zette
Carlos een terroristische handteke
ning over Europa.
GEZOCHT
CARLOS
Op 27 juni 1975 was voor Carlos het
spel echter uit. althans wat Parijs
betreft. In de flat van een van zijn
vriendinnen schoot hij twee agen
ten van de Franse geheime dienst
en een van zijn medewerkers, van
wie hij vermoedde dat die hem had
verraden, dood. Tijdens de naspeu
ringen stuitte de Franse politie op
dagboeken, onkostenrekeningen en
enorme wapenvoorraden. De stuk
jes van de puzzel vielen langzaam
op hun plaats. Naarmate het onder
zoek vorderde werd het netwerk
van terreur, dat in de voorbije ja-
Sinds de reeks
van aanslagen
in Libanon en
Zuid-Frankrijk
zijn de
veiligheids
maatregelen
bij de
Amerikaanse
(voorgrond) en
Franse
ambassade
(achtergrond)
in Den Haag
aanzienlijk
verscherpt. Zo
moeten
containers vol
zand de
Amerikaanse
ambassade
beschermen
tegen
zelfmoord
aanslagen.
ren over Europa was gespannen,
zichtbaar.
In de nasleep van deze schietpartij
kwam Carlos voor het eerst in de
openbaarheid. De politie ontketen
de een ongekend felle internationa
le klopjacht. De naam Carlos ver
dween nauwelijks van de voorpagi
na's. Maar van de gezochte zelf
geen enkel spoor tot hij in decem
ber van dat jaar met een waar
schijnlijk in een Tsjechische kli
niek veranderd uiterlijk plotse
ling opdook in Wenen.
In de Oostenrijkse hoofdstad over
vielen Carlos, Hans-Joachim Klein,
Gabriëlle Kröcher-Tiedemann,
twee Libanezen en een Palestijn de
vergaderende ministers van de
OPEC, de organisatie van olie pro
ducerende en exporterende landen.
Hierbij vielen drie doden onder wie
een lid van de Libische delegatie,
die door Carlos in koelen bloede
werd doodgeschoten. Gabriëlle
Kröcher-Tiedemann was overigens
een van de acht Westduitse terro
risten, die in maart van dat jaar
waren vrijgelaten in ruil voor de
ontvoerde Berlijnse politicus Peter
Lorentz.
De onderhandelingen in Wenen
duurden ruim 36 uur. „Vertel ze
dat ik de beroemde Carlos ben. Ze
kennen me wel", liet Carlos weten.
Bondskanselier Kreisky ging uit
eindelijk door de knieën en voor
het oog van de wereld stapten Car
los en zijn mensen, samen met elf
gijzelaars, in een Oostenrijks vlieg
tuig richting Midden-Oosten. „Mijn
zoon is een hele generaal gewor
den", zei vader Sanchez trots, toen
hij zijn zoon op de televisie zag.
De omstandigheden waaronder met
name de Saoedische en Iraanse
olieministers Jamani en Amusegar
deze gijzeling hebben overleefd zijn
Foto boven:
Wenen,
december 1975.
Carlos (links) en
zijn collega
terroristen
samen met hun
gijzelaars op
weg naar het
vliegveld,
vanwaar zij
ongehinderd
naar het
Midden-Oosten
vlogen.
overigens nog steeds onduidelijk.
Volgens ex-terrorist Klein was het
de bedoeling de beide ministers te
doden. Maar zij zouden Carlos een
enorm geldbedrag hebben geboden,
waarna hij besloot hen te laten le
ven. Hoe het kan dat Carlos onge
straft van zijn opdracht is afgewe
ken? Grote macht en invloed Tijken
de enige logische verklaring.
Ontsnapt naar Irak
In 1976 werd de „superterrorist"
voor het laatst in levende lijve ge
zien. In Belgrado nam hij deel aan
een terroristische topconferentie.
De westerse veiligheidsdiensten
dachten Carlos in de val te hebben,
maar met behulp van de Joegosla
vische autoriteiten zag hij kans te
ontsnappen naar Irak.
Sindsdien is Carlos, die een mees
ter in het vermommen heet te zijn,
over de gehele wereld gesignaleerd:
hij zou in Zuid-Amerika zijn om de
Chileense dictator Pinochet te ver
moorden, zou aanslagen beramen
op de Spaanse koning, de Olympi
sche Spelen van 1976 in Montreal.
De lijst is te lang
om op te som
men. In het
voorjaar van
1982, toen twee
vrienden van
hem in Parijs te
recht stonden,
uitte hij in een
bij de Franse
ambassade in
Den Haag be
zorgde brief be
dreigingen tegen
de Franse rege
ring. Onderaan
de brief twee
duimafdrukken
die, volgens de
politie, onmis
kenbaar van
Carlos waren. In
september van
dat jaar zou hij,
onder een valse
naam, samen
met PLO-leider
Arafat uit het
door Israël bele
gerde Beiroet
zijn geëva
cueerd. En eind
vorig jaar liet
Carlos opnieuw
van zich horen.
bijvoorbeeld de terroristen van de
Baader Meinhof-groep, Rote Armee
Fraktion en de Rode Brigades heeft
voortgebracht.
Bovendien is de strategie van de
terroristen gewijzigd. In de jaren
zeventig werden vele honderden
mensen in gijzeling gehouden,
waarbij het eigenlijk niet uitmaak
te uit welk land zij kwamen, als er
maar chaos en verwarring ont
stond.
De terroristen van de jaren tachtig
gaan veel selectiever te werk,
waarbij, zo blijkt uit de statistiek,
vooral burgers en eigendommen
van de Verenigde Staten en Frank
rijk het slachtoffer van bom- en
moordaanslagen zijn.
Dreiging boven
schemerrijk
Westen
Op het moment dat Carlos schijn
baar van het terreurtoneel ver
dween, in het midden van de jaren
zeventig, leek het terrorisme net
een „baan" met toekomst te wor
den. Een uitdaging voor iedereen
die van geld, reizen en avontuur
hield. Het netwerk omspande vrij
wel alle westerse democratieën.
Maar ondanks alle sombere voor
uitzichten in die jaren heeft de
westerse wereld zich tegen de ter
reur staande kunnen houden. De
veiligheidsmaatregelen rond am
bassades en vliegvelden favorie
te doelwitten bij aanslagen zijn
enorm verscherpt. Door nauwe sa
menwerking van de westerse in
lichtingendiensten zijn terreurgroe
pen als de Baader Meinhof-groep,
de Rote Armee Fraktion en de
Rode Brigades vrijwel uitgeroeid.
In Turkije. Uruguay en Argentinië
stelden de generaals orde op zaken.
Slechts de IRA en de ETA, die een
politiek veel duidelijker doel na
streven, hebben hun collega-terro
risten uit de jaren zeventig over
leefd.
Toch kan die verscherpte waak
zaamheid in het Westen niet de
enige reden zijn dat de golf van ge
weld lijkt afgezwakt als dat al
zo is. De huidige generatie Europe
se jongeren lijkt veel minder ont
vankelijk voor revolutionaire
denkbeelden dan de generatie die
Brian Jenkins, een medewerker
van de Rand Corp., een onder
zoeksinstituut in het Californische
Santa Monica, verklaarde in een
interview met de International
Herald Tribune dat het terrorisme
bepaald geen geïsoleerd probleem
is. Hij vindt het
onzin te zeggen
dat terreur
vooral een vast
onderdeel is van
de cultuur in het
Midden-Oosten.
„De achtergrond
van het geweld
daar. is dat het
gebied zo cruci
aal is voor de
grootmachten,
dat men er al
leen door mid
del van anderen
aan de slag gaat.
In veel gebieden
op de wereld is
de scheiding tus
sen de super
machten duide
lijk. Maar het
Midden-Oosten
is een schemer
rijk, waar het
gevaar van een
directe confron
tatie dreigend
boven hangt.
Het terrorisme
moet je daarom
veel meer zien
als het gezond
heidsplaatje van
de wereld".
Dat plaatje ziet
er anno 1984
niet zo best uit. Er hangt nog steeds
een dichte waas van geheimzinnig
heid rond de terroristische interna
tionale. Wat is bijvoorbeeld de rol
van Syrië, Libië, Iran en de Sovjet-
Unie? Wat is de rol van een kleine,
extreme organisatie als die van de
dissidente Palestijn Abu Nidal? Zijn
de banden tussen de rode (extreem
linkse) en zwarte (extreem-rechtse)
terroristen nog even innig als zo'n
zeven jaar geleden, toen neo-fascis-
ten en marxisten in dezelfde kam
pen voor hun terreurdaden werden
opgeleid? Is het reëel te veronder
stellen, dat terroristen over enige
tijd zullen beschikken over een
atoomwapen. Gevreesd moet wor
den van wel.
„De terroristen laten zich er niet
door tegenhouden, dat ze nog nooit
hun doel hebben bereikt", zegt Bri
an Jenkins. „Met hun acties trek
ken zij aandacht. Zorgen ze voor
crises en behalen ze van tijd-tot tijd
een tactische overwinning. Maar
puur politieke winst hebben ze
nooit geboekt. In die zin heeft het
terrorisme gefaald. Desondanks
gaan de terroristen door. Dat is de
paradox, die leidt tot steeds meer
bloedvergieten. Hoe het er verder
uit gaat zien? Gaat de terreur door?
Vrijwel zeker. Wordt het slechter?
Mogelijk. Kunnen we het stoppen?
Heel onwaarschijnlijk".
JOS TIMMERS
