Bouterse trekt
fel van leer
tegen stakers
Sergeanten en generaals
leiden eenderde van Afrika
Voorvader van aap en mens had „eigen gezicht
Nederland loopt
gevaar unieke
positie in
Indonesië
te verliezen
Onlusten in
Tunesië na
verhoging van
graanprijzen
„Koning van Napels
opnieuw ontsnapt
Onderzoek naar brand
Berlijnse gevangenis
BAAN IN HET LEGER IS SNELLE WEG NAAR DE TOP
Mauroy beschuldigt Giscard d'Estaing van doof potpolitiek
BUITENLAND
QeidóaQowumt
DINSDAG 3 JANUARI 1984 PAGINA 1
In '83 ruim 3000
doden in Libanon
BEIROET De strijd in Libanon heeft
vorig jaar aan 3.240 mensen het leven
'gekost. Bijna de helft van de doden viel
in het Shoef-gebergte, waar na de Is
raëlische terugtrekking in september
drie weken lang een hevige strijd
woedde tussen het Libanese leger en
druzische strijders. Verder eisten de ge
vechten tussen voor- en tegenstanders
van PLO-leider Arafat ongeveer 1.000
mensenlevens. Daaronder bevinden
zich 750 Libanese en Palestijnse bur
gers, die om het leven kwamen tijdens
het zes weken durende beleg van de
Noordlibanese havenstad Tripoli. Bij
meer dan 500 bomaanslagen kwamen
600 mensen om.
ROME Michèle Zaza, de
„koning van Napels", een van
de leiders van de Napolitaanse
onderwereld, is op oudejaarsa
vond opnieuw aan de justitie
ontsnapt. Zaza, die in juni
werd gearresteerd nam de
vlucht uit de luxueuze kliniek
„Mater dei" bij Rome, waar hij
in oktober was opgenomen
wegens hartklachten. Het is
zijn derde ontsnaping volgens
dit scenario.
De wegens talloze misdrijven
en moorden gezochte misdadi
ger Zaza heeft het na zijn vier
arrestaties in de afgelopen
twee en een half jaar nooit
lang in de gevangenis uitge
houden. Iedere keer is hij erin
geslaagd opgenomen te wor
den in een ziekenhuis, waarna
hij wist te ontvluchten.
In de kliniek „Mater dei" ge
noot hij een buitengewone
verzorging. Hij had de beste
kamer en werd beschermd
door twee lijfwachten, maar
wel een politieman voor de
deur. Vooir zijn kamer betaal
de hij zo'n 700 gulden per dag.
Op ouderjaarsavond was er
overigens geen politieman in
de buurt om een eventuele
ontsnapping te voorkomen.
De 41-jarige misdadiger is een
van de belangrijkste leiders
van de „nieuwe familie", een
groepering van clans van de
Camorra, de Napolitaanse on
derwereld. Deze voeren een
open oorlog tegen een andere
misdadigersbende onder lei
ding van de beruchte Don
Raffaele Cutolo. De afgelopen
vier jaar zijn enkele honder
den aanhangers van beide
bendes het slachtoffer gewor
den van de vete.
BERLIJN De minister van binnenlandse zaken van
de deelstaat West-Berlijn heeft een commissie inge
steld tot onderzoek van de brand, die op nieuwjaars
dag het leven heeft gekost aan zes illegale buitenlan
ders, die wachten op hun uitwijzing.
Volgens het openbaar ministerie is het vrijwel zeker,
dat de zes drie inwoners van Sri Lanka, een Liba
nees, een Tunesiër en een Palestijn de brand zelf
hebben aangestoken zonder zich te realiseren wat de
gevolgen zouden zijn. Volgens de brandweer hebben
zij matrassen aangestoken. Door de hitte zette de deur
uit, waardoor gebruik van een breekijzer nodig was.
Gedetineerden hebben in het complex herhaaldelijk
acties georganiseerd tegen de omstandigheden, waarin
ze in afwachting van uitwijzing worden vastgehouden.
PARAMARIBO De Suri
naamse sterke man Desi Bou
terse heeft een felle aanval ge
daan op de al enkele weken
stakende werknemers van de
bauxietbedrijven Suralco en
Biliton. De acties kunnen vol
gens Bouterse „met de beste
wil van de wereld niet anders
beoordeeld worden dan als
destabiliserend, gericht tegen
de revolutie en dus tegen het
volk."
De door de regering aange
kondigde belastingverhogin
gen zijn volgens Bouterse
slechts gebruikt „als voor
wendsel" voor het voeren van
acties. Bouterse voegde er aan
toe dat de staking ingaat „te
gen de belangen van de actie
voerenden zelf". Later deelde
het Surinaamse persagent
schap SNA mee dat er con
structieve gesprekken waren
gevoerd met de stakers en dat
het werk spoedig zou worden
hervat. Maar bij de bauxieton-
derneming Suralco waren
minder optimistische geluiden
te horen. De stakers stellen dat
zij nog niets hebben gemerkt
van de toezegging van Bouter
se en zijn ministers om te ko
men praten. Ze zeggen overi
gens weinig heil te zien in
nieuwe onderhandelingen.
„Wii zien de nabije toekomst
somber in", zo werd gezegd.
In zijn nieuwjaarstoespraak
noemde Bouterse de financiële
problemen, die geleid heb
ben tot forse belastingverho
gingen een blijvende bron
van zorg, evenals de „voortdu
rende bedreiging van onze re
volutie door misdadige ele
menten in het buitenland, die
de democratisering van onze
samenleving en onze revolutie
vertragen".
NAIROBI De militaire
staatsgreep van zaterdag in Ni
geria, waarbij generaal Buhari
aan de macht kwam, heeft het
aantal landen dat op dit turbu
lente continent wordt bestuurd
door mannen uit de strijd
krachten, op 21 gebracht. Ni
geria's nieuwe man heeft de
zaken groots aangepakt: Van
daag al zou hij een nieuwe re
gering vormen, terwijl de oude
machthebbers wegens corrup
tie („de gesel van Nigeria", al
dus Buhari) achter de tralies
zullen verdwijnen. Vanaf Li
bië in het noorden en Guinee
Bissau in het westen, tot So
malië in het oosten wordt nu
ruim eenderde van de naties
die Afrika telt, geleid door sol
daten; van sergeanten tot ge
neraals. Een overeenkomst is
dat ze gemiddeld 35 jaar oud
waren toen ze de macht gre
pen.
Voor miljoenen jongeren in
Afrika en in de rest van de
Derde Wereld zijn de strijd
krachten geworden wat in het
geïndustrialiseerde westen
functies in het bedrijfsleven of
de politiek zijn: de weg naar
de top. De politicoloog Claude
Welch, werkzaam aan de uni
versiteit van New York in
Buffalo zegt: „Het belangrijk
ste middel om in Derde We
reldlanden vooruit te komen is
een overheidsbaan. En de
strijdkrachten vormen een bij
zonder snelle weg daarheen".
Idi Amin
Welch heeft twintig jaar lang
een studie gemaakt van mili
taire staatsgrepen. Volgens
Welch vinden ze in cyclussen
plaats, houden ze vaak ver
band met economisch barre tij
den en zullen er binnen af
zienbare tijd nog meer plaats
grijpen als de recessie in de
wereld niet afneemt.
Sinds 1958 werden er in de
ontwikkelingslanden ongeveer
190 militaire coups gepleegd,
waarvan tweederde slaagde.
In Afrika variëerde de wijze
waarop de militairen regeer
den van de bloedige en chaoti
sche acht jaar van Oeganda's
Idi Amin tot het fiscaal con
servatieve bestuur van Rwan
da door generaal-majoor Juve
nal Habyrimana.
Amin, bevelhebber in het le
ger toen hij in 1971 de macht
greep, en „veldmaarschalk en
veroveraar van het Britse im
perium toen hij in 1979 werd
verdreven, liet zijn Oostafri-
kaanse land, dat eens de „pa
rel van Afrika" werd ge
noemd, berooid en verscheurd
achter.
Habyrimana, die in 1973 tij
dens een onbloedige staats
greep de macht naar zich toe
trok. houdt zijn kleine Cen-
traalafrikaanse natie econo
misch gezond tegen een ach
tergrond van van dalende prij
zen voor Rwanda's landbouw-
produkten en een snel groei
ende bevolking.
Nieuwe machthebbers
Recente coups brachten de
volgende machthebbers naar
voren:
Kapitein Thomas Sankara
(35), de machtigste figuur in
een militair regime dat op 7
november 1982 de leiding ver
overde van de veramde West-
afrikaanse staat Opper Volta.
Kapitein-vlieger Jerry Raw-
ling (36), de half Schotse - half
Ghanese luchtmachtpiloot, die
oudejaarsavond 1981 voor de
tweede maal in zijn leven een
burgerpresident afzette.
Samuel Doe, die op het tijd
stip waarop hij een opstand
van zeventien soldaten organi
seerde 29 jaar oud en sergeant
eerste klas was, bracht in 1980
de burgerregering in Liberia
ten val. Doe heeft zichzelf in
middels tot generaal gepromo
veerd.
Tot de meer „gevestigde" mili
taire machthebbers behoren
Zaire's president Mobuto Sese
Seko, die in 1960 als 29-jarige
parachutisten-kolonel aan de
macht kwam en Libië's kolo
nel Moammar Khadaffy, die
27 was toen hij in 1969 een
staatsgreep pleegde, gericht te
gen de Libische monarchie.
Reeds vroeg in de geschiedenis
van onafhankelijk Afrika
werkten de strijdkrachten als
een magneet. In het Ghana
van de jaren zestig solliciteer
den op een gegeven moment
1500 man voor een plaats op
het opleidingscentrum Kuma-
si, waar slechts veertig vacatu
res waren.
Plattelandsfamilies
Volgens sociologen wordt het
korps officieren in de Derde
Wereld voornamelijk gerecru-
teerd uit plattelandsfamilies,
vaak gezinnen van onderwij
zers, ambtenaren of kleine
landeigenaren. Dat betekent
dat zij weinig trouw verschul
digd zijn aan de stedelijke elite
en de hogere kringen, en meer
geneigd zijn om politiek tus
senbeide te komen om de tra
ditionele autoriteiten dwars te
zitten. Ook zijn sommige van
de huidige machthebbers in
Afrika afkomstig uit „solda-
tenfamilies". De leiders van
Benin en Mali bijvoorbeeld
zijn zonen van militairen.
„Bij staatsgrepen in Afrika",
aldus Welch, „gaat het hoe
langer hoe meer om militairen
tegen militairen, in plaats van
militairen tegen burgers".
Sommige coups worden geor
ganiseerd om zuiver professio
nele redenen. In Ghana werd
eens een coup opgezet door
een jonge luitenant en andere
soldaten uit onvrede over het
uitblijven van promotie. „Zul
ke jongere, meer radicale offi
cieren willen een snelle oplos
sing, zoals je dat vaak ziet bij
de jeugd", zegt Welch. Hij
voegt er aan toe: „Ik meen dat
het buiten kijf staat dat mili
taire leiders zeker niet bekwa
mer zijn dan burgers als het
om het leiden van de econo
mie gaat, en in veel gevallen
onbekwamer".
Ervaring benut
Marvin, een Vietnam-ve-
teraan, jaagt in een afge
legen bos in de Ameri
kaanse staat Washington
op een kuguaar, ook wel
bergleeuw genoemd. Zijn
ervaring in het oerwoud
deed hij op toen hij in
Vietnam landmijnen van
de Vietcong opspoorde.
Net als enkele van zijn
collega-militairen heeft
Marvin zich na de oorlog
teruggetrokken in de wil
dernis uit afschuw van de
menselijk beschaving.
Deze Vietnam-veteranen
houden zich in leven met
planten en dieren.
Nederlandse
drugshandelaren
hadden goed excuus
ROME Een Romeinse
rechtbank heeft gisteren de
Nederlanders Herman Dijkstra
en Adriaan Banen tot ander
half jaar celstraf veroordeeld
wegens het smokkelen van 31
kilo marihuana.
Omdat de twee mannen naar
het oordeel van de rechtbank
een goed excuus voor hun ac
tie naar voren hadden ge
bracht, werden ze echter niet
opgesloten maar de grens
overgezet. Het excuus: Dijkstra
en Banen zeiden te werken
voor Amsterdamse koffiehui
zen die de marihuana tegen
een normale prijs verkopen
om de criminele angel uit de
drugshandel te halen. Ze wa
ren, op weg van Nigeria naar
Nederland, gearresteerd tij
dens een tussenlanding in
Rome.
JAKARTA Nederland
neemt nog steeds een bij
zondere plaats in Indone
sië in. In veel kringen be
staat nog zo'n grote be
langstelling voor Neder
land, dat er ook een zeke
re voorkeur voor ons land
uit voortvloeit. Maar of,
en in hoeverre, Nederland
die bijzondere plaats kan
behouden, hangt af van
het beleid dat de komen
de jaren zal worden ge
voerd. Dat zeggen diplo
matieke kringen in Jakar
ta aan de vooravond van
het bezoek dat minister
Van den Broek deze week
aan Indonesië brengt.
Nederland, aldus deze krin
gen, heeft meer belang bij het
versterken van de betrekkin
gen met Indonesië dan anders
om. Niet alleen voor ons land,
maar ook voor de Europese
Gemeenschap en de NAVO
zijn stabilisatie en groei van
Indonesië, gezien de omvang
en strategische ligging van dit
land, van groot belang.
Samenwerking
Voortgezette Indonesische
steun voor de oplossing van
het Molukkers-vraagstuk is,
aldus deze diplomaten, voor
Nederland heel belangrijk. In
donesië blijft ook een belang
rijk afzetgebied voor Neder
landse produkten, kapitaal en
technologie. Het is daarom
mede een Nederlands belang
dat Jakarta's financiële positie
gezond blijft en dat Indonesië
zijn betrekkelijk hoge invoel
handhaaft.
Volgens deze diplomaten heef
Nederland in het verleden niet
voldoende gebruik gemaakt
van zijn speciale positie als
voorzitter van de IGGI, de lm
tergouvernementele Groep
voor Indonesië, die de ontwik
kelingshulp van westerse lan
den en instellingen coördi
neert. Een vruchtbare en doel
treffende samenwerking op
het terrein van de ontwikke
ling, zo menen zij, kan een be
langrijke stimulans zijn om bi
laterale economische proble
men op te lossen.
Nauwere banden
De unieke culturele betrek
kingen zijn bijzonder nauw
maar worden aangetast dooi
enerzijds de steeds nauwere
banden die landen als Frank
rijk, Engeland en West-Duits-
land aanknopen en anderzijds
het geleidelijk verdwijnen var
de oudere generatie Indone
siërs, die Nederland niet alleer
uit de geschiedenisboekje:
kent, maar er ook een nauwe
verwantschap mee voelt. Hel
behoud van de in Nederlanc
aanwezige „Indonesische ken
nis" is ook vanuit economisch
oogpunt van groot belang, al
dus deze kringen.
Omgekeerd zijn Nederlandse
steun binnen de Europese Ge
meenschap voor ASEAN (het
verbond van Zuidoostaziati-
sche staten: Indonesi',' Singapo
re, Maleisië, Thailand en de
Filippijnen) en het Nederland
se standpunt in de kwestie
Oost-Timor voor Indonesië
van belang.
TUNIS De Tunesische autoriteiten hebben gisteren
officieel bevestigd dat zich eind december in het zui
den van het land ongeregeldheden hebben voorge
daan, waarbij vier doden zijn gevallen en een onbe
kend aantal mensen is gewond geraakt.
Over de oorzaak van de onlusten werd niets meegedeeld. Maai
volgens eerdere berichten uit Tunesië was de aanleiding tot he
geweld de verhoging met honderd procent van de prijzen var
brood en graanprodukten zoals griesmeel, dat nodig is voor de
bereiding van het volksvoedsel couscous. Inmiddels zou de rusl
zijn hersteld.
De doden vielen in Kasserine, een belangrijk industrieel een
trum 250 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Tunis. Daar liep
een demonstratie uit protest tegen de prijsverhogingen uit op
massale ongeregeldheden, waarbij winkels werden geplunderc
en in brand gestoken. Maar ook uit andere delen van het lanc
komen berichten over ongeregeldheden.
In oktober '83 besloot de regering de prijzen van brood er
graanprodukten niet langer te subsidiëren om „de verspilling te
bestrijden". Twee maanden later, kort voor de jaarwisseling
maakte de regering bekend dat graanprodukten 100 procent
duurder zouden worden.
VV
DURHAM Uit onlangs ge
vonden fossiele schedels van
een primaat, die wordt gezien
als de oudste gemeenschappe
lijke voorvader van de mens
en de aap, blijkt dat de dieren,
die de grootte van een kat
hadden, in goed ontwikkelde
sociale groepen leefden en in
dividuele gelaatstrekken ver
toonden. Dit heeft de Duke-u-
niversiteit in het Amerikaan
se Durham meegedeeld. De
ontdekker van de fossielen is
de Amerikaan Elwyn L. Si
mons, directeur van het pri
maat-centrum van genoemde
universiteit. Hij vond de sche-
deldelen in november vorig
jaar bij Fajoem, in een Egypti
sche woestijn zuidwestelijk
van Kairo.
De schedels zijn naar men
aanneemt afkomstig van de
Aegyptopithecus Zeuxis, een
kleine, sociale apensoort die
leefde in door mannetjes ge
domineerde groepen. Kaliu-
m-argonproeven van de lava-
lagen waarin de fossielen
werden gevonden, geven aan
dat het dier ten minste 32 mil
joen jaar geleden op aarde
rondliep. De in bomen hui
zende primaat leefde in het
huidige Noord-Afrika, dat
toen een gematigder klimaat
had dan nu, en voedde zich
vooral met fruit.
Het opmerkelijke van de
vondst, is volgens Simons dat
de vier bestbewaarde schedels
van de soort duidelijk ver
schillende afmetingen heb
ben, hoewel het alleen om
mannetjes van de Aegyptopi
thecus gaat. Twee schedels
hebben een korte snuit zoals
die van latere apensoorten.
Van vier schedels zijn de
vorm van de oogkassen en
brede ruimte tussen de ogen
gelijk aan die van Afrikaanse,
niet-Aziatische, apen. Een
vijfde voorhoofd of voor
hoofdsbeen is breder dan de
andere, wat aangeeft dat en
kele van de apen voor die tijd
ongewoon grote, ontwikkelde
hersenen hadden.
Zowel grote verschillen in va
riaties tussen individuen als
voortgaande hersenvergroting
zijn kenmerken van alle ho
gere primaten die aan de
mens zijn verwant", aldus Si
mons, „deze vondst duidt erop
dat in de vroegst bekende fase
van evolutie van mensachti-
gen, net als bij de vroege evo
lutie van onze eigen soort
homo, de herseninhoud bij in
dividuen sterk verschilde".
Dat de Aegyptopithecus thuis
hoort in de menselijke stam
boom blijkt volgens de vorser
van dé Duke-universiteit
voorts uit de structuur van de
kaak en het gezicht. De ge
zichtsstructuren lopen vooruit
op die van latere apen en aa-
pachtigen, vooral die van Pro
consul, een aapachtige waar
van fossiele resten zijn aange
troffen in de 20 miljoen oude
rotsen rond het Victoria-meer
in Kenia.
BUITENHEER
PARIJS De Franse pre
mier Pierre Mauroy heeft
oud-president Valery Gis
card d'Estaing en diens
premier, Raymond Barre,
ervan beschuldigd „de
verantwoordelijkheid ge
nomen te hebben voor het
verdoezelen van feiten"
en het „verborgen houden
van ernstige onregelma
tigheden" in de affaire
van de door de staatsolie
maatschappij ELF-ERAP
aangekochte „snuffel-
vliegtuig"-uitvinding.
Op een persconferentie zei
premier Mauroy gisteren dat
officiële regels waren gene
geerd. De regering van Gis
card d'Estaing, die in mei 1981
plaats moest maken voor de
regering van Francois Mitter
rand, had „alles gedaan" om
ervoor te zorgen dat de nieu
we bewindslieden de feiten
niet zouden kennen, aldus
Mauroy. De premier overhan
digde de journalisten een „wit
boek", met daarin onder ande
re een in januari 1981 door de
Rekenkamer opgesteld ver
trouwelijk rapport over de af
faire, dat uit het staatsarchief
verdwenen was. Het rapport
bevestigt de verantwoordelijk
heid van de toenmalige EL
F-ER AP-directie, die in 1976
een geheim contract had geslo
ten met een Belgische graaf en
een Italiaan. Deze zeiden een
methode te hebben uitgevon
den om met speciaal ingerichte
vliegtuigen olie- en uranium-
lagen en zelfs atoomonder-
zeeers op te sporen. De aan
koop van de achteraf waarde
loos gebleken vinding kostte
de staatsoliemaatschappij en
derhalve de Franse schatkist
een vermogen.
De Rekenka
mer hekelt in het rapport de
„buitensporige" geheimhou
ding waarmee de mislukte
transactie door ELF-ERAP en
de toenmalige regering wa:
omgeven. Hierdoor hadden de
verantwoordelijke instanties
geen kans gehad op de rem te
trappen om het verlies van
meer dan een miljard staats-
gelden te voorkomen. In hel
rapport, dat nog tijdens de zit-
tingsperiode van de vorige re-
gering was verschenen, werd
deze geadviseerd "de conse;
quenties uit de affaire te trek
ken", wat met andere woorden
betekende dat zij er verstandig
aan zou doen af te treden.
