zet Sam-8 raketten in
Angola
tegen luchtmacht Zuid-Afrika
t
Olie-rijk Brunei
gaat rooskleurige
toekomst tegemoet
?raël ziet
Vredesplan Reagan
„i jweer aan de
horizon opdoemen
Wilde staking bij Surinaamse
bauxietbedrijven duurt voort
Reagan: geen straf voor bevelhebbers Beiroet
ZBÏ
UITENLAND
£cidóc6omcMtt
WOENSDAG 28 DECEMBER 1983 PAGINA 11
gewi
HJtori
gehe
hebty;
onbn
tacifii
hten
e jusl
?nst
irgei0
ik <fr
cT
eer staking bij Sabena
BRUSSEL Het personeel van de
Belgische nationale luchtvaartmaat-
ichappij Sabena heeft tot en met van-
norgen vroeg voor de derde maal bin
ten één week een 24-uursstaking ge-
touden. Vandaag wordt bekeken of de
icties moeten worden voortgezet. Het
conflict is volgens de vakbonden het
jevolg van de weigering van de direc-
ie van Sabena, om de salariskortingen
/an de afgelopen 18 maanden terug te
i Iraaien. Het personeel ging in 1982 met
en tijdelijke salariskorting van 3 tot 17
>rocent akkoord om de financiële situ
atie van het bedrijf te verbeteren en
hpntslagen te voorkomen. De lucht
vaartmaatschappij zegt dat zij de kor-
iingen in het komende jaar niet kan
ipheffen ondanks een positieve balans
1983.
Groot deel Zweden
uren zonder stroom
STOCKHOLM Het grootste deel
van Zweden en sommige plaatsen in
Oost-Denemarken hebben gisteren
vele uren zonder stroom gezeten na
een explosie in een transformatorhuis
ten westen van Stockholm. Een
woordvoerder van de Zweedse elek
triciteitsmaatschappij sprak van de
grootste stroomstoring die zich ooit in
het land heeft voorgedaan. Banken en
warenhuizen, waar net de uitverkoop
was begonnen, moesten hun deuren
sluiten. Metro's en liften bleven ste
ken. Het verkeer in diverse steden
werd een chaos. Gisteravond was de
stroomvoorziening, ook in de getrof
fen deel van Denemarken dat op het
Zweedse net is aangesloten, hersteld.
Lancering ruimteveer
Challenger verschoven
WASHINGTON Het Amerikaanse ruimteveer
Challenger wordt niet op 30 januari gelanceerd
maar op 3 februari. Men wil de technici meer tijd
geven om te zoeken naar de oorzaken van de pro
blemen, die zich twee weken geleden tijdens de
vlucht van het ruimteveer Columbia voordeden.
Men kampte toen met storingen in twee compu
ters en na de landing constateerde men brand
schade. De Challenger gaat acht dagen de ruimte
in met vijf astronauten aan boord, onder wie drie
vluchtspecialisten. Zij zullen twee verbindingssa
tellieten in een baan om de aarde brengen, alsme
de een experimenteel platform dat met diverse in
strumenten is uitgerust. Een belangrijke opdracht
is voorts het beproeven van apparatuur waarmee
mensen zich individueel in de ruimte kunnen
voortbewegen. Twee vluchtspecialisten zullen met
deze toestellen „ruimtewandelingen" gaan maken.
Andropov evenmin
bij Opperste Sovjet
MOSKOU De Opperste-Sovjet (het 1.500 le
den tellende Russische parlement) is vandaag
in Moskou zijn twee-daagse zitting begonnen in
afwezigheid van president en partijleider Joeri
Andropov. Tijdens de zitting van de Opperste
Sovjet (parlement) zullen het economische plan
en de begroting voor 1984 worden goedgekeurd.
De voorstellen hiervoor zijn maandag en dins
dag aanvaard door het centraal comité van de
communistische partij van de Sovjet-Unie. Ook
tijdens de vergadering van het centraal comité
ontbrak Andropov,, die volgens een verklaring
„om redenen van voorbijgaande aard" niet aan
wezig kon zijn. Volgens westerse waarnemers is
de afwezigheid van Andropov bij de vergade
ringen van deze week zonder precedent.
PRETORIA/LISSABON
Vliegtuigen van de
^uidafrikaanse lucht-
nacht zijn gedurende de
ricties die in het kerst
weekeinde in Zuid-Ango-
i werden uitgevoerd, be-
jchoten met moderne
'ftussische Sam-8 raketten,
paarbij zouden volgens
Angola twee Zuidafri-
kaanse vliegtuigen zijn
neergehaald. De regéring
van Zuid-Afrika ontkent
dit.
Zuid-Afrika voerde, zo is in
Pretoria bekendgemaakt, bo
ven Zuid-Angola bombarde-
mentsvluchten uit op bases
van de SWAPO, de onafhan
kelijkheidsbeweging voor
Namibië. Volgens Angola
werden drie steden getrof
fen, waarbij „tientallen do
den en honderden gewon
den" vielen.
Volgens Zuidafrikaanse
bronnen was het voor het
eerst, dat Angola gebruik
maakte van de moderne
Sam-8 raketten. De Zuidafri
kaanse regering is bang dat
Angola de komende tijd
steeds moderner Russisch
materiaal zal inzetten, waar
door de strijd tegen de Swa-
po kan uitlopen op een direc
te confrontatie met de Ango
lese strijdkrachten en met de
in Angola aanwezige Cuba
nen.
De Verenigde Staten hebben
zich gisteren bezorgd ge
toond over de toestand in
Zuid-Angola. Washington
heeft gezegd te willen mee
werken bij bewerkstelligen
van een troepenscheiding.
;chijn| 1
?en il JL
4 (Van onze correspondent Ad Bloemendaal)
FEL AVIV „Arafat is nu de Sadat van de PLO". Dat
Jvas de reactie van George Habasj, leider van het
1 JVolksfront voor de Bevrijding van Palestina op de ont-
Jmoeting tussen de PLO-voorzitter en Moebarak, de
president van Egypte. Hij gaf daarmee precies aan wat
net belangrijkste probleem van dit moment is voor de
leider van de Palestijnse bevrijdingsorganisatie.
Dank zij de kunstmatige ademhaling, hem toegediend door de
Verenigde Staten, Frankrijk en Griekenland, kon Arafat de af
gelopen week in goede gezondheid het Libanese Tripoli verla-
1 jen Maar onmiddellijk daarna zette hij zij lijfelijk voortbestaan
weer op het spel door ziin reis naar Kairo. Twee jaar geleden
j Jmmers, toen de Egyptische president Sadat was vermoord, dan-
inet Arafat en ziJn volgelingen in de straten van Beiroet. En
j; Jier jaar eerder, toen het Vredesverdrag tussen Egypte en Israël
Mn» feit werd, was het de PLO die het startsein gaf voor een
Rotter1'1'.6^6 en boycot van Kairo door de Arabische
idat
yereld.
tukgo£ars onder de Palestijnse leiders aangemoedigd een bijeenkomst
illige f organiseren van de Nationale Palestijnse Raad, het Palestijnse
zou «arlement. Want juist voor hen, die nog hebben geprobeerd te
atiek ^middelen tussen de rebellen en PLO-voorzitter, moet de klap
;t. Helan het gesprek in Kairo hard zijn aangekomen. Binnen een
tort iifeek werd duidelijk dat Arafat zich slechts heeft kunnen red-
n wei|en met de steun van de Verenigde Staten en andere westerse
rsorgapden en dat hij bereid is een politieke koers te varen die een
ematid^de botsing met de radicale PLO-groeperingen onvermijdelijk
[terdaif33^1- Maar van hun kant beginnen nu ook de Arafat-getrou-
n ren aan te dringen. Begin deze week tekenden 38 in Jordanië
'onende leden van de Raad een verklaring, waarin zij de PLO-
Dorzitter alle steun toezeggen een aandringen op een spoedver-
adering. Beide partijen lijken er op uit te zijn zo snel mogelijk
het eigen kamp de bokken van de schapen te scheiden om
Bn nieuwe beleidslijn te kunnen bepalen.
leen zorgen
fen Amerikaanse deskundige zei maandagavond voor de Israë-
tpche televisie, dat uit de iongste ontwikkelingen blijkt dat het
Ded is dat Arafat Tripoli heelhuids heeft kunnen verlaten. Nu
hmers zou de onderlinge politieke strijd de Palestrjnen zo bezig
ouden, dat Israël zich voorlopig geen zorgen hoeft te maken,
laar die opvatting wordt in Jeruzalem niet gedeeld. Toen Ara-
rklariii* en de rebellen elkaar in Libanon te vuur en te zwaard be-
jaar zfeden, kon premier Sjamir het zich veroorloven even rustig
zijn g^hterover te leunen. Maar nu met het bezoek van de PLO-lei-
van (®r aan Kairo een nieuw politiek offensief is begonnen, is hij
-ig hjaakzamer dan ooit. Voor in Israël wonende rebellen geen al te
Ook root probleem. Zij ondervinden vrijwel geen steun in de landen
hingtoie enige invloed hebben op Jeruzalem en militair gezien wor-
e wepn zij, althans voorlopig, door Syrië onder de duim gehouden,
lussisci
fghante zorgen van de Israëlische regering vormen de politieke lijn
in Arafat, en vooral de steun die Washington daaraan ver„-
;nt. De eerste woede-aanvallen van Israëlische ministers over
bijeenkomst van Arafat en Moebarak richten zich tegen
/pte, maar in de afgelopen dagen werd het zwaartepunt van
kritiek steeds meer verschoven naar de Amerikaanse rege-
ig. „We hebben niet Arafat onder Amerikaanse druk uit Tri-
I jtli laten vertrekken om hem een paar dagen later een factor te
lKCI^n worden in het vredesproces'sprak een Israëlische rege-
ïgsvertegenwoordiger bitter. Voor de ogen van politiek Jeru-
lem doemt het plan-Reagan, dat in de jongste besprekingen
.ssen Siamir en de Amerikaanse president wel mooi onder tafel
:j-|oifes gebleven, weer levensgroot op. De overeenkomsten van vo-
he maand over strategische en economische samenwerking
Amerika zijn in Israël ontvangen als een godsgeschenk.
nu dringt zich in Jeruzalem het onprettige gevoel op, dat
Washington de eerste rekeningen worden uitgeschreven.
hij naf^~
Gasexplosie
in Parijs
Een vrouw kwam
gisteren om het
leven en drie an
dere mensen wer
den gewond bij
een gasexplosie
in een Parijse wo
ning. Door de
kracht van de
ontploffing stortte
het gebouw ge
deeltelijk in. Twee
van de gewonden
konden pas na
lang graven uit de
puinhopen wor
den bevrijd.
Mgr. Kent
Britse
Man van
het jaar
LONDEN Monseigneur
Bruce Kent, de secretaris
generaal van de Britse be
weging voor nucleaire ont
wapening (CND) is door
de luisteraars van de BBC
uitgeroepen tot de man
van het jaar. Premier
Thatcher werd gekozen tot
vrouw van het jaar.
Bij de vrouwen was de
tweede plaats voor Joan
Ruddock, de voorzitster
van de CND, gevolgd door
moeder Teresa en prinses
Anne, die haar schoonzus
je Diana achter zich liet.
Tweede bij de mannen
werd Eddie Shah, de
kranten-uitgever die on
langs in conflict kwam
met de machtige vakbond
van Britse grafici.
PARAMARIBO/DEN HAAG Het ziet er niet naar uit, dat op
korte termijn onderhandelingen zullen worden gevoerd tussen
de regering van Suriname en de stakende arbeiders bij de
bauxietbedrijven van Suralco en Billiton. De stakingen bij deze
twee bedrijven, die vorige week begonnen en gisteren onver
minderd voortduurden, zijn een protest tegen de belastingverho
gingen die per 1 januari ingaan.
De Surinaamse autoriteiten lijken ook niet van plan aan de
wensen van de stakers tegemoet te komen. In het weekeinde liet
minister van financiën Caldeira zich voor de televisie in die zin
uit. De belastingverhogingen zijn volgens hem nodig om hei be
grotingstekort te verminderen.
De regering heeft ook de druk op de bedrijven waar wordt ge
staakt, vergroot. Zo heeft Suralco een brief gehad, waarin het
bedrijf in gebreke wordt gesteld omdat vorige week door werk
nemers van Suralco de stroomvoorziening naar Paramaribo is
onderbroken.
De stakingen worden overigens niet door de vakbonden ge
steund. Op een persconferentie zei vakbondsleider Fred Derby,
bij wiens vakbond de meeste bauxietarbeiders zijn aangesloten,
dat de stakers „zand in de ogen is gestrooid". Hij beschuldigde
de directie van Suralco er indirect van, aan de staking mee te
werken. Volgens Derby sloot de Suralco-directie bij vorige sta
kingen steeds de poorten.
Overigens is het wantrouwen van de stakers tegen de vakbon
den erg groot. Men wil direct met de regering spreken. Maar de
Surinaamse regering wenst alleen de vakbeweging als gespreks
partner te accepteren.
Straatbeeld in Bandar Seri Begawan, de hoofdstad van Brunei. Op de achtergrond de nieuwe
moskee, waarin onder meer roltrappen het gemak van de gelovigen dienen.
,ALLAH IS ONS ZEER WEL TOEGEDAAN
BANDAR SERI BEGA-
WAN „Allah is ons
zeer wel toegedaan",
meent de 36-jarige Sir
Muda Hassanal Bolkiah.
Hij is de heerser over het
kleine sultanaat Brunei,
aan de noordkust van
Borneo, dat door de zegen
van Allah een van de
rijkste landen in de we
reld is geworden. Op een
kussen van een schier on
metelijke olie- en gasrijk-
dom, en daardoor van
een goede economische
toekomst verzekerd,
wordt Brunei op 1 januari
volledig onafhankelijk
van Engeland. Londen
neemt daarmee na een
heerschappij van bijna
een eeuw afscheid van
zijn voorlaatste bezit „ten
oosten van Suez". Slechts
boven de kroonkolonie
Hongkong wappert nu
nog de Union Jack.
Bij een gemiddeld jaarlijks in
komen per hoofd van de be
volking van 20.000 dollar,
komt elke Bruneier zuiver re
kenkundig per maand omge
rekend ruim 5.000 gulden toe.
En de onderdanen van de sul
tan betalen geen inkomsten
belasting. Gezondheidszorg is
kostenloos, behandeling in het
ziekenhuis kost geen cent.
Schoolgeld hoeft ook niet te
worden betaald. Begaafden
worden door rijke beurzen
aangemoedigd. De toekomsti
ge elite van Brunei studeert
aan de beste universiteiten in
de wereld. Ambtenaren en
overig overheidspersoneel
wonen vrii en hogere functio
narissen kunnen op kosten
van de staat pelgrimsreizen
naar Mekka maken.
Sir Muda kan zich deze wel
daden permitteren. Zijn land
produceert per jaar 60 miljoen
vaten van elk 159 liter ruwe
olie en weldra zes miljoen ton
aardgas van allerbeste kwali
teit. De afzet is gewaarborgd
door middel van langlopende1
contracten, meest met Japart.
In de staatskas van Brunei,
dat ongeveer evenveel inwo
ners heeft als de stad Utrecht,
heeft zich omgerekend reeds
een bedrag van 33 miljard
gulden verzameld.
De welvaart voor allen ver
bindt Sir Muda met de bevcw-
dering van de islam. Uit zijn
nieuwe paleis, dat voor bijnta
800 miljoen gulden uit die
grond werd gestampt, komt
de aandrang alle „verderfelij
ke" invloeden van het Westen
strikt te weren. Moslems is
gebruik van alcohol verlïo-
den. Kapsters moesten liet
land verlaten. Elke vorm van
gokken is verboden. Britse
leerboeken voor Engels,
waarin ook verwijzingen naar
alcohol te vinden w^ren of
zelfs foto's van vrouwen in
korte rok, zijn verwijderd.
Dat Brunei door een en and er
nauwelijks aantrekkelijk
wordt voor toeristen, stoort de
sultan niet. Van deze bron
van deviezeninkomsten kan
hij gerust afzien.
Minder rooskleurig ziet de
toekomst in het onafhankelij
ke paradijs er echter uit voor
de ongeveer 50.000 Chinezen
In de toekomst worden zij, be
roofd van de bescherming
door Londen, statenloze
vreemdelingen. De rijken on
der hen beginnen zich reeds
terug te trekken. De achter
blijvende kleine zakenlieden
zullen echter steeds sterker de
druk gaan voelen van de ook
op het terrein van economie,
handel en financiering naar
absolute macht strevende
moslems.
Na de onafhankelijkheid blijft
in eerste instantie, ter be
scherming van de rijkdom,
een Brits Gurkhabataljon van
750 elitesoldaten in Brunei
achter. Maar de sultan heeft
in de afgelopen drie jaar reeds
een bedrag van ruim drie mil
jard gulden in de opbouw van
zijn eigen kleine strijdmacht
gestoken.
Met open armen ontvangt de
organisatie van Zuidoostazia-
tische landen ASEAN Brunei
reeds een week na de onaf
hankelijkheid als zesde lid.
ASEAN zal dan over drie
kwart van de hele oliepro-
duktie in Azie en het gebied
van de Stille Oceaan beschik
ken en bij vloeibaar aardgas
zelfs over tweederde van de
wereldproduktie. Andere ad-
spiranten daarentegen, zoals
Sri Lanka en Papua Nieuw-
-Guinea kloppen echter als
arme buren reeds jaren ver
geefs op de deur van de orga
nisatie. De vijf leden daarvan
nu zijn Indonesië, Maleisie,
Filippijnen, Singapore en
Thailand.
Immigranten bij Talbot beschuldigen: vakbond racistisch
PARIJS Tal van immigran
tenarbeiders zijn in Frankrijk
in openlijke opstand gekomen
tegen de communistische vak
bond CGT, omdat deze bond
volgens hen discriminatie be
drijft en de uit andere landen
afkomstige leden niet gelijk
met de Fransen behandelt.
conflicten geteisterde Talbo-
t-autofabrieken waar bijna
3.000 arbeiders om economi
sche redenen ontslagen zouden
worden. Vorig jaar waren daar
al tienduizend mensen aan de
dijk gezet. Het aanvankelijke
plan bestond uit het ontslag
van 2.905 werknemers, waar
van het merendeel immigi*an-
ten uit Noord- en Zwart-Afri-
ka. Het aantal ontslagen is nu.
mede door de bemoeienis van
de communistische vakbond
CGT. met 1.000 verminderd.
Maar van de bijna 2.000 men
sen die worden ontslagen is
nog steeds het merendeel im
migrant. Ook daar stemt de
CGT mee in. De bij deze com
munistische bond aangesloten
immigranten zijn nu zo boos,
dat zij de oprichting van een
eigen vakbond overwegen.
ONDERZOEK NAAR KAMIKAZE-AANSLAG AFGEROND
WASHINGTON President Reagan heeft gisteren de
verantwoordelijkheid op zich genomen voor mogelijke
fouten in het veiligheidssysteem die mede de kamika
ze-aanslag mogelijk gemaakt zouden kunnen hebben
van eind oktober op het hoofdkwartier van de Ameri
kaanse mariniers in Beiroet. Die aanslag kostte aan 241
mariniers het leven.
De president zei niet te geloven dat de ter plekke verantwoorde
lijke militaire bevelhebbers bestraft dienden te worden. „Als er
verwijten gemaakt moeten wordwrt, dan moeten die aan iemand
hier, aan de president gemaakt worden", zo zei Reagan op een
persconferentie in het Witte Huis. „En ik aanvaard de verant
woordelijkheid zowel voor het goede als voor het slechte".
De Amerikaanse president gaf zijn commentaar na lezing van
een rapport van een speciale commissie over de aanslag. Volgens
een functionaris van het Witte Huis staat in de nota dat de mili
taire leiding, inclusief de plaatselijke bevelhebbers en de opper
bevelhebber, fouten hebben begaan. De president gelooft niet
dat het enig nut heeft disciplinaire maatregelen te nemen omdat
de bevelhebbers dit soort aanval niet hadden kunnen voorzien,
a'.dus deze functionaris.
