Salvador Dali slijt laatste
dagen als markies-heremiet
li
Vier Oud en Nieuw op zee:
SIJTHOFF PERS
i
CeidaeSoma/nt
■„KLEINTJES"!
071-122244
UIDSE COURANT
ASD
ZOKOMTUAAN BOORD:
BOEKINGSBON Oud en Nieuw O]
Dzee
KUNST
DONDERDAG 1 DECEMBER 1983 PAGINA lf"
PUBOL De Cadillac
met zijn opvallende blau
we nummerbord uit Mo
naco staat afgedekt met
een plastic hoes in de ga
rage van Salvador Dali's
800 jaar oude kasteel in
Pubol. Zoals vrijwel al het
andere dat vroeger deel
uitmaakte van zijn extra
vagante en luxueuze le
vensstijl, is de grote wa
gen van geen nut meer
voor de surrealistische
meester die gerekend
wordt tot een van de rijk
ste kunstenaars ter we
reld.
Dali, die 79 is, heeft zich
teruggetrokken om achter
de muren van het kasteel
op de heuveltop dat uitziet
over het Catalaanse ge
hucht Pubol, zijn laatste
levensdagen te slijten als
een halve kluizenaar.
„Hij is bezeten geraakt van
zijn eigen dood en praat er on
afgebroken over", zegt Robert
Descharnes, een intiem
vriend. Om de zoveel minuten
herinnert het geschel van een
elektrische bel aan de aanwe
zigheid van de schilder, wan
neer hij, klaarblijkelijk geïrri
teerd, een verpleegster op
trommelt.
Descharnes zegt dat Dali
voortdurend vier verpleegsters
om zich heen heeft. Hij weegt
nog geen 50 kilo meer, weigert
vast voedsel en slaapt weinig.
Gewoonlijk staat hij op, maar
hij moet hulp hebben bij het
lopen. Hij gaat niet meer naar
buiten. Op een paar na blijven
de ramen dag en nacht geslo
ten.
Descharnes spreekt de berich
ten tegen dat Dali in feite op
zijn sterfbed ligt. „De dokters
zeggen dat er niets ergers met
hem aan de hand is dan dat hij
erg verzwakt is door een zeer
negatieve houding tegenover
vrijwel alles. Hij is ten prooi
aan grote zwaarmoedigheid",
zegt hij.
„Wanneer ik het met hem
probeer te hebben over alle
daagse dingen, zegt hij dat ik
hem niet met onbenulligheden
moet lastigvallen. En alles, be
halve de dood, is onbenullig
voor Dali", voegt hij eraan toe.
Descharnes, een Franse kunst
historicus, is een van de drie
mannen die tot Dali's kring
van intimi behoren. De ande
ren zijn de Spaanse advocaat
Miguel Domenech en de Cata
laanse schilder Antonio Pitxot.
Een van de mannen van deze
schertsend "Dali's Troika" ge
noemde groep is vrijwel altijd
in het kasteel te vinden, met
Salvador Dali toont het portret van zijn overleden vrouw
Gala. De foto werd gemaakt door een van de weinige
vrienden die Dali ontvangt.
beeld gehuld in het zilverpa
pier dat om een reep chocola
zit, een pistool en een degen.
Bij een andere muur staan
stoelen met hoge, smalle rug
gen, afgedekt met hoezen
wit linnen als waren zij o^ w
slagen of door een overlijden
van geen nut meer.
Het plafond is door Dali van
fresco's voorzien en de toegang
tot zijn huiskamer wordt bo
ven het deurgat aangegeven
met een vrouwenfiguur op pa
pier maché met een gezicht
dat op een meesmuilende
Mona Lisa lijkt. Een doorgang
leidt naar de eetkamer, con
trastarend spartaans en een
voudig en beheerst door een
lange houten tafel.
Op een ezel bij een omegavor-
mige open haard staat een on
beschilderd doek. Een poster
van een tentoonstelling van
vele jaren geleden met een
Dali gevat in zijn opwaartse
snor en een houten beeld van
de Goede Herder staan naast
elkaar.
„De verzoeking van Sint Antonius" uit 1946 in de surrealistische stijl waarmee Dal11
beroemd werd.
de verpleegsters en de leden
van de huishouding.
„Hij ziet ons niet graag ver
trekken", zegt Descharnes.
Het kasteel is een studie in
stijlcontrastenr tussen de
i'oyeuze bravour die eens Dali's
cenmerk was en het sombere
getuigenis van zijn ziekte. De
grote zaal - een van de mees
terstukken van Pubol - is door
Dali verlucht. Hij is er niet
aangekomen sinds de dood
van zijn vrouw Gala 18 maan
den geleden. De zaal is verstild
als een mausoleum dat getuigt
van vroeger en gelukkiger tij
den.
Aan de ene kant staat een
schertsaltaar. Erop een kruis
Afgepakt
In de eetzaal is nog een schil
derij. Het is een nieuw werk
dat een viool toont die Dali
van een van zijn verpleegsters
afpakte omdat haar spel hem
teveel werd. „Hij vond dat de
beste manier om haar het zwij
gen op te leggen was het hin
derlijke instrument te veran
deren in een kunstwerk", zegt
Descharnes.
Dali slaagde erin de contouren
van de viool aan te geven èn
gaf instructies voor de compo
sitie. Het werk werd door een
assistent afgemaakt. Zijn laat
ste schilderij, een craquelé-
-mond, kwam precies zo tot
stand.
Volgens Descharnes werkt
Dali op het ogenblik nauwe
lijks.
„Hij heeft zijn scheppings
drang verloren, maar hij kan
nog steeds laten zien dat hij
zijn creativiteit heeft behou
den", aldus Descharnes.
Veel werk van de meester
staat in een atelier in het kas
teel. Het zal eens onderdak
vinden, in een stichting die
Dali vormt in het naburige Fi-
gueras, zijn geboorteplaats. In
tussen houdt de Guardia Civil
een oogje in het zeil.
Descharnes zegt dat de vraag
naar Dali's werk zeer groot is,
maar dat geen der werken in
het atelier te koop is.
„We worden wel eens opge
beld door mensen die meede
len dat ze de andere dag in
hun privévliegtuig aankomen
op het vliegveld van Gerona
met chèques van enkele mil
joenen dollars. Maar we moe
ten hen meedelen dat een
gang naar het kasteel tever
geefs is. Dali verdient meer
dan genoeg aan de rechten op
zijn werk".
De door koning Juan Carlq
tot markies van Pubol verh^ri
ven surrealist is volgens zijhr
vriend helder van geest, on[,r
danks zijn obsessie met dï
dood. Hij leest af en toe, maalt
stelt nauwelijks belang in wa
er in de wereld gebeurt. AÏL;
regel ontvangt hij geen bezoeL
kers. ja,
„Zijn bezetenheid met de dook
is uitermate subjectief. Hfid
heeft nog steeds enorme reserfo
ves. Hij is als een burcht. Dalj
kan niet worden vergelekejn,
met een gepensioneerde kanl^f
toorbediende die zit te ontbinit
den voor het televisietoestel
Dali is anders. Er is iets episch*
aan zijn conditie", aldus D'%
schames. Iets Daliaans, welks
licht? Ip
Autoradlospeciaaldienst
De autoradio speciaalzaak bij
uitstek!!!
Ook voor beveiligingssystemen.
Noordeinde 25, Leiden. Tele
foon 071-126582.
Wij ruilen ook uw oude toestel
T.k.a.: KLEUREN-T.V. Philips,
groot 66 cm, 2 jr oud (erfenis),
1000,-, (incl. tafel). Tel. 071-
155222.
Videotheek 007
december-aanbieding
VHS - Beta - VCC
vanaf dond. 24 nov. tot 1 jan '84, geen 5 films, maar
6 films per week 25.-
Gratis lidmaatschap. Adres: Doezastr. 9, Leiden. Tel. 071-126460.
I KENNISMAKING
Kennismaking, samenw., huw.
alle relaties. „De Partner-cen
trale". tel. (weekends), 055-
422761, tel. 038-226416. Vraag
BROCHUREI
Gevraagd: SCHOONMAAK-;
STER, 2x per week, 3 4
per keer, 10.- per uur.
071-172284.
Moara - Shira
is weer terug en vraagt consu-
lentes voor leuke bijverdienste.
Inl. 01808-1693.
Verkoper voor groente- er
tafdeling en magazijn en een
VERKOOPSTER voor de slage
rij-afdeling, Ift. 16/17 jr, 3 tot 4
dgn. per week. Later mogelijk 5
dgn. Soil, schriftelijk richten
aan: Supermarkt Kromar, Nas-
saulaan 63, 2382 GH Zoeter-
woude of tel. alléén zaterdag 3
dec., tel. 895841 tussen 17 en
Het Sint Anna Aalmoeshuishof
(ingang Middelstegracht) is ge
restaureerd. De huisjes zijn ver
nieuwd en vergroot. Begin 1984
komen er enige HUISJES be
schikbaar, ze zijn bestemd
alleen wonende oudere dames.
Belangstellenden kunnen zich
wenden tot het College van Re
genten p/a Rijnsburgerweg 27,
Leiden, telefoon 174993, liefst
tussen 9 en 10 's ochtends.
Meisje 19 jr zoekt KAMER in
Leiden per 1 januai. Tel. 023-
382441.
I WOONSCHEPEN
T.k. In Hoogmade: gestoff.
WOONBOOT, stalen casco met
ligplaats, elektra, stromend wa
ter, vrije vestiging. Koopsom
26.000.-. Tel. 075-158668.
INLEVEREN van sloopgoud
15,-, sloopzilver 0.45 con
tant per gram. Legitimatie ver
plicht. Van Ruiten, antiquair,
Kort Rapenburg 12, Leiden.
(Maandags en dinsdags geslo
ten).
Hamex koopt alles van U
Tel. 071-414029.
Snuffelhal
gebruikte goederen, o.a. bank
stellen, kasten, gas- en kolen
haarden, antiek enz. V.a. dinsd.
t/m zat. van 12.00 tot 16.00 uur.
Rijndijk 300 Hazerswoude Rijn
dijk.
NERGENS ZO'N KEUS. VER
LICHTING, hang-, wand- en
staande lampen. Fa. De Lange,
Molenstraat 49, Noordwijk. Tel.
01719-11500, levering door de
gehele Bollenstreek.
I KUNST EN ANTIEK
De hoogste prijs voor
goud en zilver
Goudmunt, Haarlemmerstr.
124, Leiden. Tel. 071-125280.
Voor wlnterviolen, helde,
bloembollen, coniferen, hees
ters en vaste planten, kamer
planten en aardewerk, ook voor
de feestdagen leuke kado's.
Kwekerij Zonnelande
Geestweg 58, R'aveen, 01713-
2773.
T.k.: zwarte LABRADORS en
Eng. en Amer. cocker spaniels,
ook zwart, 7 wkn oud. ingeënt
en ontwormd. Tel. 08340-
35396.
Grijze roodstaart PAPEGAAIEN
400,-. Inruil andere papegaai
en mogelijk. Tel. 070-935015,
ook 's avonds.
De prachige amaryllisbloem Is
gemakkelijk op te kweken uit
bol. Div. kleuren 4.90 p. st.
Extra grote 9.40
Vlieland
Nieuwe Rijn 50. Bloembollen.
HERDER 6 mnd., weg. om-
st.hed. Vaste pr. ƒ300.-. Tel.
070-212979.
Te koop een SHIH-TZU 5 n
den met stamboom. Tel. 010-
556867.
Aquariumhuis Selecta
Oude Herengracht 23, tel. 071
131203. Al bijna 30 jaar het
adres voor alles voor uw
zeewateraquarium.
De hondesinterklaas koopt
graag bij
Vlieland
ADVERTEREN
DOETVERKOPEN!
WATERSPORT
Wij maken u vroeg attent
op onze nautische geschenken voor de komende feestdagen. I
Koperweg 7, Alphen a.d. Rijn. Telefoon 01720-22219.
Uw krant heeft in samenwerking
met North Sea Ferries een
feestelijke mogelijkheid voor u
georganiseerd om Oud en Nieuw
dit jaar eens heel anders te vieren.
Oudejaarsavond weg,
Nieuwjaarsdag terug: een avond
en een nacht geheel verzorgd het
zeegat uit.
Op zaterdag 31 december,
's middags rond 4 uur, steekt u van
wal voor een sfeervol feest dat een
avond en een nacht lang doorgaat,
waarbij North Sea Ferries een
aantal extra's en verrassingen voor
u in petto heeft. Zo wordt u aan het
begin van de avond tussen 5 en 6
uur, door onze gastvrouw en
zangeres HELEN SHEPHERD
feestelijk onthaald met een „Ferry
Good Hour", een gezellig
borreluurtje waarbij North Sea
Ferries u op een aantal heerlijke
borrelhapjes trakteert. Aansluitend
wordt u uitgenodigd voor een
„kies-wat-u-lekker-vindt" -
specialiteitentafel, dat eerst uw oog,
maar later uw tong zal strelen. De
wijn aan tafel tijdens het diner
wordt u door North Sea Ferries
aangeboden. Terwijl u later op de
avond geniet van de traditionele
oliebollen en appelbeignets, zorgt
het uitstekende dansorkest FLASH
BACK voor sfeer en dansritme en
kunt u genieten van een swingend
optreden van zanger SCOTT
FITZGERALD. In de intieme Snug
Bar zorgt ons combo voor een
gezellige sfeer en wordt u tegen
middernacht uitgenodigd om,
gezamenlijk met Kapitein en
Officieren van het m.s. Norstar en
onder het genot van een glas
bruisende champagne, het nieuwe
jaar in te luiden. Even bijkomen?
Uw 2-persoons hut (met toilet en
vaste wastafel) is tijdens de gehele
trip voor u gereserveerd, en de
ochtend van Nieuwjaarsdag stapt u
- na een uitgebreid „English
Breakfast" om ca. 11 uur weer van
boord, met nog voldoende tijd voor
uw familiebezoekjes. U begrijpt het
al, deze Oud en Nieuw-trip, wordt
wel een héél bijzonder feest. Reden
om u te adviseren tijdig te boeken.
Dan loopt u niet de kans de boot te
missen.
i U rijdt met eigen vervoer naar
Europoort en ontvangt daarvoor
een nauwkeurige routebeschrijving
bij uw reispapieren. Er is een
uitstekende parkeergelegenheid
ter plaatse.
U stapt in de speciale North Sea
Ferries bus, welk rijdt vanaf Den
Haag Centraal Station en
Rotterdam Centraal Station en
waarvan u de juiste opstapplaats en
vertrektijd eveneens bij uw
reispapieren ontvangt. (En
waarmede u uiteraard ook weer
wordt teruggebracht).
Retour f. 10,-per persoon.
Stuur bijgaande bon ingevuld aan
Sijthoff Pers Reizen, Postbus
16050, 2500 AA Den Haag en
schrijf het deelnamebedrag over
opgirono. 301935 (f 175.-voor 1
persoon, f 350.- voor 2 personen,
f 525.- voor 3 personen en f 700.-
voor 4 personen) eventueel
verhoogd met f. 10,-per persoon
voor busretour.
Het arrangement is op basis van
een tweepersoonshut, indien u
alleen bent deelt u deze dus met
een ander.
Naam
Voorletters
Straat
Huisnummer
Postcode Woonplaats
Telefoonnummer:
heeft heden het deelnamebedrag ad f., overgeschreven op
giro nr. 301935 van Sijthoff Pers Reizen Den Haag voor de volgende deelnemers:
Hr./Mevr. Naam Voorletters Geboortedatum
dag/mnd/jaar
1
2
4
Maakt gebruik van de bus uit Den Haag/Rotterdam Gaat met eigen vervoer
door halen wat niet van toepassing is
Bon in gefrankeerde enveloppe vóór 16 december zenden aan: Sijthoff Pers
Reizen, Postbus 16050,2500 AA Den Haag
isi
