iöös™
heeft nog
steeds zijntw^
JAN LENFERINK
„HET PAARD
WAAROP
IK RIJD,
GA IK NIET
IN DE MOND
KIJKEN"
V*n M.:y.l«-»yyora«-»
Je doet
elke
keer
,1 I
abiik
||DAM In zijn bun-
|n, Zien en Zwijgen"
Stelt Gerrit Komrij
5 van Willigenburg
,1 geregeld tussen een
klemt. Wanneer het
tbrande gezicht van
lel H met deze uitspraak
:onfronteerd moet hij
H(ja, ik ben nogal don-
ik ga niet onder de
166 en in Benidorm
nog nooit geweest.
Ob ik een tuintje en
k ik als het weer het
gebruik van. Ik
.h waarom ik dingen
nu ik op de televi-
Op zich is het wel
/at Komrij schrijft, al
mmer dat de meute
-flunnisten pas geestig
als het om bekende
Willigenburg (41) is be-
"iwerk als omroeper en de
H-) van het radioprogram-
1 ^^2 tot 2" vormen de basis
Q0fces" "^oor die combina-
O /[pijlsnel gegaan. Vijftien
n begon ik als radio-om-
3n had toen een vaste baan.
h, maar weinig verdie-
|t ik er niet van kon le-
>ik bijbaantjes zoeken. Zo
|s op een rondvaartboot
tik in het weekend als
r. De KRO zocht op een
ment free-lance omroe-
iB wich een paar keer per
lien vrijmaken. Ik deed
st en werd aangenomen,
in was toen mooi meege-
le tijd deed ik ook nog
jie NCRV. Ik moest dus
it werd de KRO en bin-
ar had ik mijn eerste i
eek
Kort daarop had de
televisie-omroeper nodig
,ig kwam men bij mij
man die me vroeg wist
jat ik ook voor de radio
idio en televisie werkten
33fin meer langs elkaar
i had mij gezien tijdens
,^1 -tatie van het Gouden
in Montreux. En zo
i het een het ander. Heel
L 0plemaal".
vap
betekent niet, dat je het
0j|^emaakt hebt. In Neder-
e het trouwens nooit he-
emaakt. Je moet hier
ïr doorgaan anders ben je
i'en. Niet alleen door het
ook door de omroe-
proepen springen niet al
ldig met mensen om. Zo
vak niet in de anonimi-
ïn leren. In '73 kreeg ik
serieprogramma: „Voor
pit werd live uitgezon-
lad mijn twijfels. Maar
jzei dat het goed ging en
kcijfers in mijn voordeel
s zijn heel belangrijk, ja.
artikel verkoopt dat nie-
hebben, dan moet je wat
ken. Aan de andere kant
stan<bmroep een totaalpakket
je te veel waarde
km aers dan loop je gevaar af
k k||DAM „Je moei
brede interesse en
nieuwsgierig-
p^gjöben. Dat kun je op
ooi niet leren". Jan
(35) heeft nooit de
0.95^°
scholen. Desondanks
ü,v-n hij zich al ruim een
el 0im met grote flexibi-
-het journalistieke we-
laatste en door de
tot „omstreden" ge-
9®Meerde produkt heet
p talkshow die Vero-
keer in de twee we-
-voor RUR, dat „Recht-
'S28üit Richter" betekent,
port/11 anderhalf jaar geleden,
ullmalj van Lenferinks vrien-
Bi. o/de de bar-discotheek „36
aal van Richter" aan de-
Reguliersdwars-
Tei. ie wilden van Richter iets
riten en toen kwamen we
na 0b het idee om RUR op de
8750ddag te gaan doen. Het
7i05;talkshow voor kennissen,
rxitn intimi volgens de eeu-
1 ^"Formule. Drie interessan-
net.i dicht op elkaar in een
arme en gezellige ruimte.
et zijn vieren in een snel-
'81,Dat vind ik leuk".
zond afgelopen zondag
prde aflevering uit, maar
er al bijna vijftig RUR's
oi5..Natuurlijk had ik het
op tv moest allang in
-546>l°°fd".
prutaal
die door velen als
Itl., jitaal" wordt getypeerd,
op een wat verle-
over zijn waslijst van
Bij de VARA deed
'cfïogramma „Dit is het be-
kulde VPRO „De Lennie
ins f, „Piet Ponskaart" en
)704van Nederland" en bij de
hij in het team van het
ramma „Goal". Hij
M ver de media in de NRC,
tv-rubriek in de Haagse
öjTTjverde veel interviews aan
y isehe radio- en tv-blad
m H(ij was redactiechef van
ageienmodeblad Man en vul-
Td.Tijd wekelijks een pagina
^Mterklap", waarin hij, vol-
9 00n zeggen, op ironische wij-
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1983
beslist niet wil doen. Ik ben onge
schikt voor lang leve de lol. Niet
dat ik daar iets op tegen heb, maar
ik ben niet zo uitbundig. Er zijn an
dere manieren om de stemming er
in te brengen. Dat kan ik, maar
dan wel op mijn manier. Ik wil me
zelf blijven. Zo kleed ik mij bij
voorbeeld naar de aard van het
programma. Ook voordat ik op tv
kwam hield ik van een bepaald
soort kleren. Ik ben beslist geen
trendsetter. Ik draag iets waar ik
me prettig in voel".
„En ik moet me prettig voelen om
tot een bepaalde prestatie te ko
men. Ik kom misschien heel zeker
over, maar eigenlijk ben ik één
brok onzekerheid. Ook nu nog. Als
ik een programma presenteer dan
bereid ik me heel goed voor. Dat
neemt een stuk onzekerheid weg.
Zenuwachtig ben ik niet. Wel ge
spannen. Soms slaap ik na een uit
zending wat minder goed".
„Natuurlijk, je hebt in de loop der
jaren veel geleerd en nog meer af
geleerd. Daarom zou ik een pro
gramma als „Voor Achten" graag
nog eens presenteren. Dat zou ik
nu beter doen. Een praatshow ligt
me wel. Ik kan lang en goed met
mensen praten. In het verleden
heb ik diverse specials gemaakt.
Met onder anderen Uri Geiler en
Rita Reijs. Een soort dit-is-uw-le-
ven-formule. Dat ligt me wel".
Een examen dat straks met de
komst van de satelliet-televisie aan
de omroepen zelf is voorbehouden.
Van Willigenburg: „Nederlanders
zijn een speciaal volkje. Ze houden
van hokjes. Ze zien liever Neder
lands drama dan buitenlandse pro-
dukties. Ze zullen altijd Nederlands
willen horen en Nederlandse kop
pies willen blijven zien. Op den
duur zijn ze al die pret en buiten
landse series zat. En straks krijgen
ze buitenlandse pret over zich heen
gestort. In veelvoud. Profileer je je
als omroep, dan is er ook na de
komst van de satelliet-televisie een
toekomst voor ons omroepsysteem.
Ik ben er niet zo bang voor. De
KRO moet zich zeker kunnen blij
ven handhaven".
„Persoonlijk zal ik geen knieval
doen voor de commerciële bedrij
ven. Reclame heb ik tot nu toe ge
weigerd. Het strookt niet met het
geen ik doe. Een goed gesmeerde
boterham is best leuk, maar ik hoef
geen twaalf gesmeerde boterham
men. Zolang ik kan leven zoals ik
nu doe ben ik best tevreden".
„Of het omroepen me ook veel
waard is? Ik vind het beslist geen
vervelend werk. Je kunt proberen
er wat aardigs van te maken. Een
programma presenteren is inder
daad iets heel anders, maar ik kijk
zeker niet op het werk als omroe
per neer. Beide hebben hun char
mes en als het aan mij ligt ga ik
nog een hele poos door. Het liefst
in vaste dienst van de KRO".
DAVID LEVIE
journalistieke aspect niet in ver
zuipt".
Jan denkt in combinaties. Aan de
muur hangen allerlei mogelijke
combinaties van eventuele gasten.
De meest uitleenlopende namen uit
de vage wereld van kunst, cultuur,
sex en wetenschap staan in tritsen
bij elkaar en doen het vermoeden
rijzen dat RUR een modern soort
dobbelspel is. „Er is niemand die ik
per se niet in RUR wil hebben. Ik
ga ervan uit, dat iedereen vijf mi
nuten interessant is. Het gaat voor
al om de combinaties. Je kunt de
gasten op tegenstellingen selecte
ren, maar op overeenkomsten gaat
het ook uitstekend. Ik probeer van
tevoren te beredeneren hoe zij op
elkaar reageren. Wat gebeurt er
wanneer je bijvoorbeeld Freek de
Jonge, Elsa Leoni, die helaas is
overleden, en Wina Born bij elkaar
in de snelkookpan van RUR stopt?
Ik heb het gedaan en het resultaat
was ontzettend leuk. Wina Born
deed geblinddoekt een smaaktest
tussen stukjes Mars en Nuts. Elsa
vertelde over de verjaardagen van
haar katten. Die kregen strikjes om
en poezen uit de buurt mochten op
visite komen,. Er zat een vriendin
van Elsa in de zaal en samen heb
ben ze tot besluit het poezenduet
van Rossini gezongen. Geestig
toch?".
Grootste zorg
Het maken van die combinaties is
Jans grootste zorg. „Stel dat ik een
leuke combinatie verzonnen heb,
dan is het vaak moeilijk om alle
drie de gasten op zondagmiddag bij
elkaar in RUR te krijgen. Wanneer
ze dan toegezegd hebben en een
van hen trekt zich op het laatste
moment toch terug, zoals Neelie
Smit-Kroes onlangs, dan kan het
gebeuren dat je de hele combinatie
moet laten vervallen".
De stormen van kritiek die afgelo
pen zomer in alle hevigheid uit de
„links-liberale" hoek over Lenfe-
rink waaiden, toen bekend werd.
dat hij RUR voor de „commerciële"
Veronica zou gaan presenteren, la
ten hem koud. „Alle kritiek op de
stap naar Veronica kan mij niets
schelen. Je moet immers beoor
deeld worden op wat je doet en niet
op de plank waarop je het doet.
Wat ik verder van Veronica denk,
maakt niet uit. Je kunt van mij niet
verwachten dat ik het paard waar
op ik rijd in de mond ga kijken".
Examen
„Op dit moment doe ik weer een
nieuw programma. „Films en
Fans". Het onderscheidt zich van
andere filmprogramma's omdat we
ons met zoveel mogelijk facetten
van die film bezighouden. Er zit
ook een kwis in. Het is niet alleen
voor de incrowd bedoeld. „Films en
Fans" is goed ontvangen. Ach, je
doet elke keer weer in het open
baar examen".
te zakken naar het niveau van een
pretfabriek. Maar je moet wel wak
ker blijven. Ten opzichte van jezelf
en ten opzichte van de andere om
roepen. De omroepen denken ech
ter dat ze door middel van giganti
sche kijkcijfers ook veel leden kun
nen winnen. Voor een deel is dat
naar mijn mening zo, maar kijkcij
fers en ledenwinst zijn niet hetzelf
de. Mensen worden of blijven lid,
en dat laatste is misschien wel het
belangrijkste, omdat ze iets van
zichzelf in een bepaalde omroep
herkennen".
„Ga daar maar eens aanstaan als
KRO. De KRO is bepaald geen om
roep die moeilijke zaken uit de weg
gaat. Toch moet men proberen om
via de media een koers te varen,
waar iedereen vrede mee heeft.
Vroeger werd men gemotiveerd lid
van een omroep. Nu kiest men
vaak voor het leukste omroep-
blaadje. Vandaar die agressieve le
denwerving. Maar ik heb het idee
dat de KRO-leden ook in deze tijd
behoorlijk gemotiveerd zijn. Ik
voel me ook betrokken bij hetgeen
er bij de KRO gebeurt. Ik ben als
free-lancer niet in vaste dienst,
maar ik wil er bij horen. Er zijn
dan ook besprekingen gaande om
vaste dienst te treden"
„Ik voel me een echte KRO-mede-
werker. Dat ben ik ook in de ogen
van het publiek. Nu is het zo dat je
niet aanwezig bent bij interne be
sprekingen. Ben je in vaste dienst,
dan ligt dat anders. Dan ben je
meer betrokken bij de program
ma's die je presenteert. Nu wordt je
een programma aangeboden dat
anderen hebben bedacht. Al is het
wel zo dat ik mijn mening over een
dergelijk programma kan geven.
Als ik een programma samenstel,
dan denk ik: kan dit of dat wel bij
de KRO? Niet ofhdat ik daartoe de
opdracht krijg, maar omdat ik dat
zo voel. Dat bedoel ik met het be-
trokken zijn bij een omroep. Ik heb
overigens weinig meegemaakt wat
niet kan. Ik heb zelf mijn normen".
„Zo probeer ik mensen in hun
waarde te laten. Het is heël makke
lijk mensen te manipuleren, die
niet vertrouwd zijn met het medi
um televisie. Dat is goedkoop suc
ces waar ik niet van houd. Er zijn
mensen die roepen dat ik nooit
echt hard ben. Dat mag dan zo zijn
maar dat wil niet zeggen dat ik niet
kritisch ben. Neem nu „Een rondje
theater", dat ik gepresenteerd heb.
Daarin heb ik me heus wel kritisch
opgesteld. En dan kan ik best eens
hard zijn. Maar dan heb ik wel te
maken met mensen die weten wat
televisie inhoudt".
„Tijdens de presentatie probeer ik
over te komen zoals ik ben. Het
enige programma waarin dat hele
maal lukt is „Klassewerk". Als ik
dat terug zie, dan denk ik, ja dat
ben ik. En toch heb ik over dat
programma mijn twijfels gehad. Ik
vond mezelf helemaal niet zo ge
schikt om met kinderen te werken.
Maar het is erg goed gegaan. „Klas
sewerk" gaat voor het zesde achter
eenvolgende jaar van start. Kinde
ren voelen feilloos aan of je je na
tuurlijk gedraagt. Ik praat tegen
kinderen net als tegen volwasse
nen, zet geen andere stem op en ge
bruik geen andere woorden. Dat
waarderen ze. Ik krijg veel positie
ve reacties, zelfs van jongeren die
vroeger hebben meegedaan en nu
een jaar of vijftien zijn. Daar ben ik
erg blij mee".
Niet uitbundig
Er zijn echter programma's, die ik
VV 1^- gerond gesprek aanging anders tel- denk, dat ik dat in deze vorm 1
had. Bovendien droee ik het tiidens de het niet. Het mocht dus niet Dat die vorm biina geliik is aar
ze „chique roddel" aan de man
bracht. Zijn eerste journalistieke
produkten verschenen tijdens het
einde van de jaren zestig in het
„Nijmegens Universiteits Blad",
kortweg het NUB.
„Ik heb in Nijmegen zo'n beetje al
les gestudeerd. Rechten, wat psy
chologie, een beetje Nederlands en
Engels. Ik heb alleen niets afge
maakt want daar had ik geen tijd
voor. Ik moest het NUB doen. Ik
heb er niet alleen voor geschreven
maar ook tal van andere dingen
voor gedaan. In feite heb ik daar
mijn journalistieke opleiding ge
had".
„Ik heb ook wel eens een jaar lang
moeten oberen in een nachtclub
om rond te kunnen komen. Niets
komt vanzelf. RUR was niet op tv
gekomen wanneer ik niet bereid
was geweest mijn vrije zondagmid
dag pro deo op te offeren. Dat heb
ik er later ook wel weer uitgehaald,
want sinds Veronica het aange
kocht heeft, krijg ik mijn moeite
dubbel en dwars uitbetaald".
Jan is gekleed in een semi-sportie-
ve outfit. Afgetrapte gympies en
een wit T-shirt op een gestreken
donkerblauwe pantalon, die het
sportieve een intellectueel tintje
geeft. Tijdens het werk draagt hij
altijd een overhemd, meestal een
blauw-wit streepje of een van die
twee kleuren effen, een smalle
stropdas en een pantalon met
vouw. Zijn blonde haar altijd kort
en keurig gekapt. De „droomzoon"
van iedere moeder.
Dezelfde sokken
„Nee hoor, dat is niet om de her
kenbaarheid van het produkt Len-
ferink te vergroten. Ik voel mij er
gewoon lekker in. Bij RUR had ik
altijd hetzelfde witte overhemd
aan. Niet alleen dat het lekker zat,
rrraar ook omdat ik het gekregen
had Bovendien droeg ik het tijdens
de derde aflevering van RUR in
Richter. Dat was zo'n goeie show
dat ik het shirt daarna tijdens elke
aflevering gedragen heb. Alleen
draag ik het niet op tv in verband
met de belichting. Door de reflectie
wordt alles wit, dus zit er nu altijd
wat blauws in. Ik draag nog wel
elke RUR dezelfde sokken, die ik
tijdens de derde RUR ook droeg,
maar daar merkt het publiek niets
van".
Jan is bezeten van het fenomeen
„talkshow". Hij bekijkt ze allemaal,
interviewde Amerikaanse voor
beelden als Dick Cavett, schreef
een toneelstuk met de veelzeggen
de titel „De Talkshow" en vestigde
zelfs een wereldrecord met RUR
dat in de nieuwe editie van het
Guinness Book of Records is opge-
nomeh. Dat record is op de Firato
van vorig jaar gevestigd. Lenferink
ontving toen in vijftig minuten 52
gasten. „De bedoeling was, dat ik
met iedereen een echt zinnig en af
gerond gesprek aanging anders tel
de het niet. Het mocht dus niet
„hallo en tot ziens" zijn en ook
geen groepsgebeuren".
Sommigen bestempelen Lenferink
als de Dick Cavett van Amsterdam,
maar anderen noemen hem even
makkelijk „Henk van der Meyden
voor links". „De rots in de bran
ding der conversatie", zoals hij zon
dagsavonds op bombastische wijze
wordt geïntroduceerd, kan zich een
mooier compliment voorstellen dan
de „Henk van der Meyden voor
links", maar maakt zich er niet
druk om. „Ik zal de laatste zijn om
te ontkennen, dat ik over sex en
cultuur praat. Daar horen relaties
en inkomens gewoon bij. Ik vind
het onzin om dat soort onderwer
pen te mijden".
„Ik heb niet de ambitie een tweede
Van der Meyden te worden. Mijn
enige ambitie is de leukste talk
show binnen gehoor- en kijkaf-
stand te maken. Tony Carson wil
ik ook niet nadoen. Ik wil gewoon
een leuke talkshow maken en ik
denk, dat ik dat in deze vorm kan.
Dat die vorm bijna gelijk is aan de
show die Carson al zoveel jaren in
Amerika maakt, is iets waar ik
niets aan kan doen. Het is nu een
maal de basisvorm van de talk
show".
Gesprek voorop
Lenferink verliest zijn timide toon
wanneer hij in de verdediging
kruipt.
Waarin onderscheidt RUR zich van
de andere talkshows die dagelijks
over het scherm glijden?
„RUR is een mix van entertain
ment en informatie", antwoordt hij
even adrem als op tv. „Sonja en
Aad leggen duidelijk de nadruk op
informatie. Bij RUR staat het ge
sprek voorop. Een goed gesprek
met een zo groot mogelijke diversi
teit aan onderwerpen waar het
HANSVAN^IÏX^^
'.jijjpl I
yj
