wat heet!
P
Wijngigant
nu ook in
Nederlandse
vertaling
Merkwaardige romaf
van Simon Lucard
Anna's moeder MOORDENAAR DOCHTERTJE
doodde ook uit schuldgevoel!
Oergezellig boekje over Sinterklaas
£&idóc Courant
De feiten over nierziekten
ANDRE SIMONS
„WINES OF THE WORLD
EEN „SCHOOL DER LIEFDE".,
Simon Lucard
TWWTM?
Herdruk van
standaardwerk over
Sint Pietersberg
BOEK OVER MOORD OP H
BOEKEN
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1983 PAGI]
Bij uitgeverij Meulenhoff in Amsterdam is een nieuw boek
uitgekomen over nierziekten. „Het boek is", zo stelt de in
ternist W. Wilmink in 't voorwoord, „in de eerste plaats ge
schreven voor mensen met nierziekten en in 't bijzonder
voor hen die met dialyse of niertransplantatie worden of
zijn behandeld Ook familieleden en vrienden hebben wat
aan „De feiten over nierziekten". In het boek worden onder
andere de lichtere en ernstiger vormen van nierziekten be
sproken en verder de problemen die optreden bij het uitval
len van de nierfunctie. Geprobeerd is geen valse hoop te
wekken en ook geen nodeloze onrust op te roepen. „De fei
ten over nierziekten" is een vertaling van het door'de En
gelse hoogleraar in de leer van nierziekten Stewart Came
ron geschreven boek en kwam tot stand in samenwerking
met de Nierstichting Nederland.
MARTIN VOORN
Stewart Cameron: De feiten over nierziekten; uitgeverij
Meulenhoff Informatief; prijs ƒ29,50.
Bij Van Holkema Wa-
rendorf is een bijzonder
aardig Sinterklaasboekje
verschenen dat bij uitstek
geschikt is om voor kleine
kinderen als extra „sfeer
maker" te dienen. Het
boekje, „Dag, Sinterklaas
je" getiteld, kan door gro
tere kinderen zelf worden
gelezen, maar is eigenlijk
meer een voorlees-en-
kijk-boek. Het verhaaltje
is simpel: de kleine Mieke
en haar broertje Wouter
kijken met spanning uit
naar de aankomst van Sin
terklaas en het meisje is
vast van plan om de Sint
bij zijn aankomst een hand
te geven. Wanneer Sint
Nicolaas eenmaal in het
land is tellen de kinderen
de nachtjes-slapen af die
nog resten eer het grote
feest daar is. De Sinter
klaasliedjes die Mieke en
de kleine Wouter in het
verhaal zingen, staan in
hun geheel afgedrukt, zo
dat het voorlezen kan
worden afgewisseld met
het zingen van die liedjes.
Het verhaal, geschreven
door Jacques Vriens, sluit
precies aan bij het gevoel
van blije spanning en de
zweem van geheimzinnig
heid dat de gezellige Sin
terklaastijd voor kinderen
zo bijzonder maakt en
voor de prachtige illustra
ties van Dagmar Stam
geldt hetzelfde. Het boek
je, precies dik genoeg om
in de Sinterklaastijd elke
avond een stukje uit voor
te lezen, bevat ook nog
een trekpop-Zwartepiet,
die de kinderen zelf in el
kaar kunnen zetten. In de
zakken van de zwartepiet
kunnen cadeautjes worden
gestopt, die de kinderen
eveneens zelf kunnen uit
knippen. De Zwarte Piet
en de cadeautjes zijn op
extra flappen aan de kaft
gedrukt, zodat het boekje
intact kan blijven.
Al met al een zeer ge
slaagd boekje, dat zijn geld
dubbel en dwars waard is.
LEO HENNY
Jacques Vriens: Dag,
Sinterklaasje; omslag en
illustraties Dagmar
stam; 53 bladzijden;
prijs: 9,90.
Illustratie uit „Dag, Sinterklaasje'
Het belangrijkste wijn-
boek ter wereld, André
Simons „Wines of the
world", is in een Neder
landse vertaling versche
nen bij uitgeverij Zomer
en Keuning te Ede. De
Eresentatie van deze jero-
eam onder de wijnboe-
ken speelde zich onlangs
af in restaurant Duurstede
te Wijk bij Duurstede in
gezelschap van diverse
prominenten uit de we
reld van de wijn.
Het eerste exemplaar van de
Nederlandse editie ging naar
Wina Born, die de eindredac
tie verzorgde. Aan de verschij
ning van de 640 pagina's tel
lende uitgave is een lange pe
riode van vertaling en aanpas
sing vooraf gegaan. Het resul
taat is een verbluffende hoe
veelheid informatie in één
band.
André Simon kwam in 1910
naar Engeland als vertegen
woordiger van het Franse
champagnehuis Pommery en
Greno. Hij stond tot 1932 be
kend als een alom gerespec
teerd lid van het nobele gilde
der Londense wijnkopers. In
dit jaar ontstonden er proble
men met zijn werkgever, die
nauw verband hielden met de
recessie. Hij nam ontslag en
begon zich toe te leggen op een
oude liefde: het schrijven.
Ondanks de crisistijd met vol
op werkloosheid en armoede
richtte hij de Wine and Food
Society op, een organisatie
waarvan hij zelf president
werd. Vele jaren lang gaf deze
culinaire vereniging het blad
Wine and Food uit, dat door
zijn inhoud een vermaardheid
kreeg in grote delen van de
wereld.
De immer zonnig gehumeurde
Simon bleek juist de minder
rooskleurige economische ont
wikkelingen een geschikte
aanleiding te vinden om de
Britten bij te brengen dat eten
en drinken niet alleen nodig
zijn om in leven te blijven,
maar dat men aan de dis ook
wel enig plezier kan beleven.
Zijn Wine and Food Society
heeft veel gedaan om de En
gelsen te wijzen op enige ver
rijking van het leven als eten
en drinken worden verheven
tot een vreugdevolle cultuur.
Dat betekende voor de conser
vatieve Britten een hele om
mezwaai. Net als de Nederlan
ders beschouwden deze „over
zeese Europeanen" eten en
drinken meer als een noodza
kelijk kwaad om in leven te
blijven.
Zeer gedegen
André Simon was in alle op
zichten een opmerkelijk mens,
die de gezegende leeftijd van
93 jaren bereikte. Hij stierf in
1970, drie jaar na het verschij
nen van het boek, waarvan nu
een Nederlandstalige editie
van de persen is gerold. In de
dertien tussenliggende jaren is
ontzettend veel op wijngebied
veranderd. De toegepaste vor
men van vinificatie, de pro-
duktiecijfers en zeker ook die
van de consumptie ondergin
gen grote wijzigingen.
Een belangrijke ontwikkeling
was de grote stijging van het
wijnverbruik in sommige
Westeuropese landen, waarbij
Nederland, een serie uitste
kende wijnoogsten, de op
komst van talrijke niet-Franse
wijnen, zoals uit Australië,
Zuid-Afrika, Californië en
Oost-Europa en natuurlijk ook
de ontwikkelingen in West-
Duitsland. Daar is de produk-
tie zo geweldig gestegen dat
grote aantallen wijnboeren bij
na letterlijk dreigen te ver
drinken in hun eigen voorra
den en het is wel zeker dat ve
len middels een faillissement
het loodje moeten leggen.
Een grote groep Nederlandse
deskundigen werkte onder lei
ding van Wina Born aan de
vertaling en aan de noodzake
lijke aanpassingen. Het resul
taat is een kolossaal en buiten
gewoon informatief werk over
de edelste van alle dranken,
de wijn. Geen boek dus om
even op een gezellige wintera
vond bij de open haard uit te
lezen. Het gaat om een lees
boek en naslagwerk in één
band, in de eerste plaats be
stemd voor een publiek, dat
min of meer in wijnen is gein-
teresseerd. Er is immers spra
ke van een zeer gedegen ver
zameling van feiten en gege
vens over al die factoren, die
van de simpele druif zo'n
tongstrelend produkt maken.
Simon gewaagt van de drie
duizend druivensoorten, hun
herkomst, de bodem, het kli
maat, de vinificatie en het on
misbare vakmanschap van al
die wijnboeren, die liefdevol
in hun kelders het gehele pro
ces begeleiden.
Toekomst
De schrijver, die tot zijn dood
een levenslustige afnemer
bleef van allerlei plezierige cu
linaire geneugten, stak negen
tig jaren van levenswijsheid in
de eerste zin uit zijn introduc
tie tot de oorspronkelijke „Wi
nes of the world". Hij schreef:
„Wijn is zo oud als de mense
lijke dorst. Niet de fysieke
dorst, die zo gemakkelijk kan
worden gelest met een slok
water, zoals ook de dorst van
paard of hond, maar de door
de hemel gezonden dorst. De
dorst naar alles wat onze ang
sten wegneemt en onze geest
rust geeft, onze zintuigenen
ons gevoel scherpt, zoals wij
van de heerlijke gaven van
God waaronder wijn zeker
niet de minste is op de juis
te wijze genieten".
Feit is in elk geval dat de
mens al vele jaren wijn weet
te waarderen, waarbij de bij
belse verhalen een goed voor
beeld lijken te geven. Maar
vooral in de moderne geschie
denis heeft de mens kans ge
zien door een snelle toename
van vakmanschap veel meer
kwaliteitswijnen te maken. Si
mon meende zelfs dat de een
voudige wijnen van nu zeker
zo goed zijn als de beste wijnen
van jaren geleden. Daarente
gen zijn veel werkelijk grote
wijnen wegens de economi
sche eisen op het gebied van
kwantiteit en omzetcijfers niet
meer zo groot als in het verle--
den.
Toch is er volop reden tot te
vredenheid, temeer omdat er
steeds meer landen en streken
op de aardbol voorkomen
waar goede wijnen worden ge
maakt. Die produkten krijgen
steeds meer erkenning en
daarom handelt dit grootse
wijnboek ook over het Nabije
en Verre Oosten, Noord-West
Afrika, Australië en Nieuw-
Zeeland, Zuid-Afrika en Cali
fornië.
Master
Uiteraard is in dit kolossale
boekwerk (prijs tot januari
1984 112,50, daarna 142,50)
ook volop ruimte besteed aan
de meer traditionele produ
centen: Frankrijk, Italië,
Duitsland en Spanje. Port en
sherry worden in aparte
hoofdstukken behandeld in
deze Nederlandse bewerking
van de tweede bijgewerkte
Engelse editie. De Engelse
herdruk kwam tot stand onder
redactie van Serena Sutcliffe,
Master of Wine (graad in de
oenologie, de leer van wijn en
wijnbouw). Een aardig gege
ven derhalve, dat deze vrouw
het werk van de grote Simon
heeft gemoderniseerd en dat
een andere vrouw (Wina
Born) de Nederlandse redactie
leidde.
In de laatste decennia zijn veel
wijnboeken versohenen, waar
bij zeer eenvoqdige pockets
voor de beginnende wijnken
ner tot schitterende uitgaven,
gewijd aan één enkel wijnge
bied. Voorbeelden van die
laatste categorie zijn natuurlijk
Hubrecht Duijkers standaard
werken, onder meer gewijd
aan Bordeaux. Bourgogne, El-
zas en de Champagne, de Rho-
ne-streek en het Zuiden van
Frankrijk.
Het omvangrijke werk van Si
mon daarentegen is een com
pleet en zeer uitgebreid wijn-
boek, waarin de echte wijn
liefhebber nit alleen alles van
zijn gading zal vinden, maar
dat men zeker heel goed kan
gebruiken als studiemateriaal.
Het lijkt een hele gok van de
uitgever om zo'n kostbaar
boek, waarin overigens zeer
fraaie illustraties zijn opgeno
men, uit te brengen in zo'n
klein taalgebied als het onze.
Aan de andere kant is de be
langstelling voor de wijn bij
ons en de Vlamingen zo sterk
toegenomen <^t er ongetwij
feld een markt is voor een
dergelijk standaardwerk.
ED POST
André Simons: Wijnen van
de wereld; onder redactie
van Serena Sutcliffe en
Wina Born. Uitg. Zomer en
Keuning, Ede; prijs tot janu
ari 1984 112,50, daarna
142,50.
i lig
Jaf.
Simon Lucard is een ge
heel nieuwe naam in de
wereld van de Nederland
se roman. Zijn eerste
boek, „Liefde, wat heet!",
beschrijft het leven van
een man van middelbare
leeftijd, die beland is in
een ernstige worsteling
met zichzelf. Het is een
verhaal over liefde, in dit
geval tussen de ik-figuur
van het verhaal, een te
kenleraar aan een school
in de Randstad en zijn
leerlinge Narda, een scho
liere, waar hij -een relatie
meekrijgt van een heel in
tens karakter. Dat brengt
hem in een doolhof, waar
in hij zijn weg zoekt in
tijd, ruimte, relaties, le
ven, cultuur en zichzelf.
Dat is dus niet gering.
Een romantische liefdesge
schiedenis moet de lezer niet
verwachten aan te treffen in
„Liefde, wat heet!", al zijn ze
kere romantische elementen
er in sterke mate in vertegen
woordigd. Het verhaal laat
zich eenvoudig navertellen: le
raar tekenen Theo de Brauw,
die ook als schilder exposeert,
komt in een wanhopige relatie
terecht met zijn leerlinge Nar
da. Hij is getrouwd, maar dat
huwelijk loopt fout, de relatie
met Narda is precair vanwege
de situatie waarin beiden ver
keren. Narda prikkelt hem
door met heel gerichte en wel
overwogen acties steeds meer
zijn aandacht op haar te rich
ten. Het verhaal is geschreven
als een terugblik op de jaren,
waarin dit alles zich afspeelde:
als De Brauw zijn zelfonder
zoek doet, is Narda zijn levens
gezellin geworden.
De crisis, die de relatie met
Narda teweegbrengt in het le
ven van De Brauw, is veel
meer omvattend dan een hu
welijks- of identiteitscrisis, die
je in zo'n situatie kunt ver
wachten. Er gebeurt zoveel
met De Brauw, dat hij het niet
kan overzien: het boek is een
verslag van zijn gevecht om
boven water te komen, zodat
hij kan overzien hoe golven,
stromingen en stormwinden
tekeer gaan en hoe h(j zijn
richting moet zoeken om er
door te komen. Van alles
speelt daarbij een rol, met
name ook een belevingswereld
die heel sterk vervuld is van
zowel literaire impulsen, als de
beleving van de eigen tijd.
De schilder De Brauw blijkt
veel op te hebben met het ge
schreven woord. Mulisch, Lu-
cebert komen aan de orde als
grote auteurs voor de man, er
zijn overigens bijzonder veel
andere toespelingen op literai
re ideeën en teksten. Daar
naast speelt het actuele van de
jaren, waarin de relatie met
Narda zich ontwikkelt, regel
matig een grote rol: de Beatles,
Provo, de zestiger jaren. Ver
der is „bikini" een kernwoord.
Er is nog een aspect aan het
boek, dat niet over het hoofd
gezien moet worden. Het
schrijven is voor De Brauw
(en wellicht voor Simon Lu
card zelf) iets nieuws, een ge
vecht met de materie. Althans,
het schrijven van een roman,
waar De Brauw over praat en
filosofeert. Feitelijk is het zoe
ken naar een concept voor de
romanvorm identiek aan het
zoeken naar een concept voor
het leven zelf. De schilder De
Brauw laat zich hier kennen
als een schrijver pur sang. In
deze zin, dat het leven slechts
betekenis heeft door de literai
re vormgeving ervan, door de
gestalte die het in de taalvor
men uiteindelijk krijgt. Lucard
denkt daarin vrij ver: hij laat
zijn hoofdpersoon op zeker
moment de door hem geschre
ven notities voorleggen aan
een vriend, die het materiaal
kritiseert en vaststelt, dat de
worsteling tussen twee polen,
waar De Brauw zich bij het
schrijven in bevindt, nog niet
tot helderheid heeft geleid. Als
lezer vraag je je overigens wel
af, of die helderheid uiteinde
lijk gekomen is. Niet alleen
voor de hoofdpersoon is het le
ven een doolhof, ook voor Lu
card is de roman een hybri
disch geheel, waar een lezer
niet veel gemakkelijk „aan
wegleest".
Zo is de tijdsbeleving van De
Brauw (en Lucard) duidelijk
een heel persoonlijke: niet al
leen de rekenarij over de zich
verkleinende afstand tussen
r Ja
'\ona,
de leeftijd van hem en Njrby
gerekend vanaf het jaarfee
haar geboorte, wijst daranc
Ook de herinneringen aarj/ke
jongensjaren in het voorm bei
Nederlands Indië, die pal eist
de hedendaagse gebeurt/bei<
sen staan, geven dat bheid
Tijd is een paradox vootder
Brauw. De pagina's oveiende.
verloren jeugdland en de rd o
van de ouders van de le lev
zijn overigens bijzonder i is
roerend.
Het doolhof waarin Lu ~r
zijn hoofdpersoon rondL I
dolen, levert de bevrijding^W
op de uitweg wordt
gevonden. De balans die
Brauw opmaakt over de j
waarin hij en zijn Narda
derzijds aan elkaar de sqjr
der liefde ondergingen (g,
ten) raakt net zo min als
leven, in evenwicht. ÏS> t
Zo is „Liefde, wat heet!"'^1*!
boeiende ervaring voor eer.
zer, die het gevecht vanu in
auteur ziet om de dingenjten
naamloos gedoemd zijn te g o
ven, toch te laten bestaan^
taal en woorden, ze te lj j,
heten. Mislukking en 1 w
liggen daarin angstig dich^
elkaar. val
JAN VERSTAPJgan
Simon Lucard: „Liefde, :rkt.
heet!", roman. Uitgeverij
Prom. Lzal
ondl
leen
Jaj
Vo
■■'jjlat
jden
rkt,
•jerik
Jerla
t), n
•wer!
r, n
fens!
Tei
e se
land
gem;
ft.
1 bi
de 1
;do v
jjtein
«rer
I he'
jtsse
lenl;
De omslag van het boek „Liefde, wat heet!"
In het ondergrondse gangenstelsel van de Maastrichtse Sint Pie
tersberg heeft Prof. dr. V. Westhoff, voorzitter van de natuur
wetenschappelijke commissie van de Natuurbeschermingsraad
een herdruk ten doop gehouden van het in 1938 verschenen
standaardwerk van wijlen ir. D.C. van Schaik. Tien jaar na de
dood van Van Schaik' werd het idee geboren om een herdruk
van dit boek over de Sint Pietersberg uit te geven, aangevuld
met bijdragen over de ontwikkelingen rond dit natuurmonu
ment van 1938 tot heden.
Was het eerste boek al een monument, de heruitgave is dat in
nog sterkere mate, aldus Westhoff. Aan alle facetten van het
uitzonderlijke cultuur- en natuurmonument van Nederland, de
geologie, het ondergrondse gangenstelsel, en de flora en fauna is
aandacht geschonken. Dit heeft een boek opgeleverd van 576
pagina's, waarin de ongewijzigde tekst van de kenner van de
Sint Pietersberg bij uitstek, Van Schaik, is opgenomen. Het rij
kelijk van kaarten, plattegronden en illustraties voorziene werk
is in een oplage van 3.000 stuks uitgegeven.
ISTI
Marianne Bachmeier is de
Duitse vrouw die interna
tionaal bekend werd, toen
ze tijdens een proces de
moordenaar van haar ze
venjarig dochtertje dood
schoot. Een daad die in de
gehele wereld aandacht
kreeg en soms ten onrech
te werd beschreven als
„een heldendaad". Wat
Marianne Bachmeier er
toe bracht de dood van
haar dochtertje te wreken
is sinds kort ook in de Ne
derlandse boekwinkels te
vinden.
Marianne Bachmeier
haar jeugd is mishandeld en
vernederd, die daarna alles
aanpakt wat haar uit haar ma
terieel en geestelijk moeras
kan trekken en onzeker en la
biel daaruit naar voren komt.
Uit het boek blijkt dat Marian
ne pas na de dood van haar
dochtertje besefte wat deze
voor haar betekende. Tot die
tijd had ze het te druk te ge
nieten van de dingen die ze
zichzelf eerder in haar leven
had moeten ontzeggen.
Anna was daar het slachtoffer
van. Evenals de twee andere
kinderen die Marianne al op
zeer jonge leeftijd kreeg was
er voor haar nauwelijks aan
dacht. Het was daarom de be
doeling dat ze, zoals met de
andere kinderen gebeurde, on
dergebracht zou worden bij
vrienden, van wie ze wat meer
aandacht kon krijgen. Op de
dag dat die afspraak zijn be
slag zou krijgen werd Anna
vermoord door een geestelijk
gestoorde man, die al enkele
malen veroordeeld was we
gens voor sexuele handelingen
met kinderen.
„Anna's moeder" toont aan dat
Marianne Bachmeier ook de
schuld voor haar falen als
moeder legt bij de man die
haar dochter het leven ont
nam. Ze klampt zich vast aan
de herinnering aan Anna en
voelt zich schuldig over alles
wat ze tegenover haar heeft
nagelaten. De man die Anna
vermoordde is er de oorzaak
van dat ze dat niet meer goed
kuni g
kan maken. Hij moet daarv
boeten, zo vindt ze.
De schrijver van het boek
ko Gebhardt voerde gesprit
ken met Marianne, haar
Christian, haar moeder, vri
den van het echtpaar en
buren. Daarnaast maakte
gebruik van de dagboeken
Marianne. Helaas heeft
daarbij niet de indruk
vermijden op meer uit te
dan een objectief beeld
Marianne Bachmeier. Te\
„kleffe" details over bijvc
beeld Mariannes sexleven
verhoudingen zijn daarvi ni
terug te vinden in dit qua
geven interessante boek.
KOOS VAN WE
Anna's moeder, geschrev at
door Heiko Gebhardt. Ui
Bosch en Keuning, 24,5(1
;nsd
1 rleg
k er
Ui n da
