WÈm
'Oorlogje' in VVD om
benoeming De Bruijne
Kremlin waarschuwt voor gevolgen plaatsing raketten
I
3o
W illemstunne
komt er toch
Kamerleden: Russen meden mensenrechten
Russen
weten *1
precies
wat in
ISederlanC^
gebeurt K
Kijken naar de onderkant
mm
Schuldigverklaring zonder straf geëist in euthanasiezaak
BINNENLAND/BUITENLAND
HvmLm Qowumt
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1983 PAGIN
JIT
„V erpleegopleiding
los van ziekenhuis"
UTRECHT De opleiding tot verpleegkundige
hoort niet thuis in het ziekenhuis, maar daarbui
ten. Zoals het nu gaat moeten leerlingen-verpleeg
kundigen direct mee aanpakken, waardoor voor
het beantwoorden van vragen in de regel geen tijd
is. Het vergaren van kennis komt daarbij in de
knel, aldus de Utrechtse socioloog P. Zwaga in een
proefschrift over rolproblemen bij verpleegkundi
gen. Door de verkeerde voorbereiding van ver
pleegkundigen op de beroepspraktijk is het aantal
rolproblemen onder hen groot: taakonduidelijk-
heid en overbelasting leiden op hun beurt tot
stress. Die stress, aldus Zwaga, zorgt ervoor dat het
verloop onder verpleegkundigen groot is. Een ver
loop van 20 tot 30 procent per jaar was tot 1980
normaal, sindsdien is het verloop iets afgenomen,
maar dat ligt aan de situatie op de arbeidsmarkt.
Wel neemt sindsdien het ziekteverzuim onder ver
pleegkundigen langzaam toe.
Twee Turkse
vrouwen ver
laten de ruï
nes van hun
dorp dat
door de
aardbeving in
het oostelijk
gedeelte van
hun land af
gelopen zon
dag zwaar
werd getrof
fen.
„Kernproeven oorzaak
aardbeving Turkije"
BOCHUM De aardbeving die zondag het oos
telijk gedeelte van Turkije teisterde is veroor
zaakt door ondergrondse kernproeven in de
Sowjet-Unie. Dat meent professor Heinz Ka-
minski, directeur van het particuliere observa
torium van de Westduitse stad Bochum. De
plaatsen waar de Russen hun kernproeven uit
voeren, Semipalatinsk en het gebied ten noor
den van de Kaspische Zee, liggen volgens Ka-
minski op zogeheten breuklijnen in de aard
korst. Op 23 en 26 oktober vonden in het proef
gebied bij Semipalatinsk twee ondergrondse
kernexplosies plaats. Voor professor Kaminski
staat vast dat zeker de laatste explosie de aard
beving van 30 oktober in Turkije veroorzaakte,
waarbij meer dan 1.200 doden vielen. Een colle
ga van Kaminski vond de theorie „niet totaal
absurd", maar laatste er grote vraagtekens bij.
Agent bij aanslag op Bettico
Croes gaat vrij uit
ORANJESTAD De politieman die betrok
ken was bij de schietpartij op Aruba, waarbij
de leider van de Arubaanse MEP-partij, Be-
tico Croes, in april van dit jaar ernstig werd
gewond, wordt niet strafrechtelijk vervolgd.
Het openbaar ministerie op Aruba acht niet
bewezen dat de politieman het schot, dat
Croes in de buik trof, heeft afgevuurd
Croes, die ondanks een verbod een demon
stratieve optoch leidde, liet destijds weten de
politie te verdenken van een opzettelijke
aanslag op zijn leven. Volgens het openbaar
ministerie is er geen enkel bewijs voor dat
de politieman het schot heeft afgevuurd of
dat dit opzettelijk is gebeurd. In de scher
mutselingen tussen demonstranten is er een
geweer afgegaan, maar opzet kan daarbij
niet bewezen worden, aldus het openbaar
ministerie.
Feestje bij koningin loopt uit de
LONDEN De ochtend na de gebeurtenis schreef deL
tige Times in zijn officiële mededelingen over het Hofji D
de koningin en haar gemaal een ontvangst hadden
ven ter gelegenheid van de eenentwintigste verjaardag
de Gemeenschapsdienst Voor Jonge Vrijwilligers. Da\
ook een van de rumoerigste ontvangsten was geweest,^
meldde de krant niet. Er bleken een kleine duizend
lui uitgenodigd en premier Thatcher en oppositieh T0]
Kinnock hadden de bijeenkomst luister bijgezet. De A-|waPe
gin sprak met vele gasten, ook punks. Men had veel cft£ris
moeten laten aanrukken en meisjes die er „ruim ger j.e"
van gemaakt hadden, konden het niet laten de leuntI.
van statige trappen als glijbanen te gebruiken. Een je
kon maar met moeite twee jongens scheiden die aanF?^
vechten geslagen waren. Bloemen en asbakken zijn mr„ ,er
nomen als souvenir en een van de jongelui braakte feJes R a
leize alles uit wat hij gegeten en gedronken had. „Her P^
een zeer vrolijk en geslaagd feest en de incidenten u|' Ay
te verwaarlozen", zei een koninklijke woordvoerder„7
dien. dc
r nege
(Van onze speciale verslagge
ver Rik in 't Hout)
MOSKOU Als de
NAVO volgende maand
inderdaad begint met het
plaatsen van nieuwe ra
ketten in West-Europa, zal
dit voor de wereld zeer
ernstige gevolgen hebben.
De Sovjet-Unie zal dan
niet alleen de onderhan
delingen over dit soort
wapens (INF) definitief
beëindigen, maar ook de
onderhandelingen op
schorten over de strategi
sche raketten, de zogehe
ten START-gesprekken.
Bovendien zullen in dat
geval tegenmaatregelen
worden genomen, waarbij
niets bij voorbaat is uitge
sloten.
Dit heeft Vadim Zagladin, één
van de belangrijkste buiten
land-deskundigen van het
Kremlin, gisteren in Moskou
gezegd in een vraaggesprek
met Nederlandse journalisten.
Zijn uitspraken zijn volgens
waarnemers tamelijk verras
send. Totnutoe hadden de Rus
sen ook bij de Nederlandse
delegatie, die gisteren zijn be
zoek aan Moskou afsloot de
-indruk gewekt dat zij de
START-besprekingen in elk
geval niet zouden verlaten. De
woorden van Zagladin, die of
ficieel namens het Kremlin
sprak, wijzen echter op het te
gendeel.
Letterlijk zei Zagladin onder
meer het volgende: „Het idee
dat in Washington leeft en ook
bij andere westerse politici, dat
wij na een paar maanden zul
len terugkeren (naar de onder
handelingstafel in Genève), is
verkeerd. Wanneer de Ameri
kaanse raketten er eenmaal
staan, verandert de gehele mi
litaire, strategische en politie--
ke situatie. Er zijn dan geen
INF-onderhandelingen meer.
En ook op strategisch gebied
verandert de balans tussen de
Verenigde Staten en de USSR.
Ook op dat gebied zullen wij
ons dan gaan beraden".
Op de vraag of hij bedoelde
dat de START-besprekingen
pas weer kunnen worden
voorgezet, als de Sovjet-Unie
tegenmaatregelen heeft geno
men, antwoordde Zagladin:
„Zonder twijfel". Hij gaf niet
aan wat voor soort tegenmaat
regelen in aanmerking komen.
In een gesprek met de Neder
landse Kamerleden hadden de
Russische gastheren eergiste
ren over dit punt iets meer
duidelijkheid verschaft. Zij
dreigden toen met plaatsing
van nieuwe raketten in de
DDR en Tsjechoslowakije en
erkenden dat wellicht ook
Russische onderzeeërs met
atoomraketten dichter onder
de Amerikaanse kust zouden
worden gedirigeerd. Een rege
ringsfunctionaris in Moskou
sloot gisteren zelfs niet uit, dat
„ergens in midden-Amerika"
nucleaire wapens zouden wor
den opgesteld.
Zagladin wilde met het voor
gaande niet zeggen dat zijn
land helemaal niet meer zal
onderhandelen in geval van
plaatsing door de NAVO.
„Misschien komen er nieuwe
onderhandelingen, maar die
zullen wel veel moeilijker
zijn". Hij wilde niet ingaan op
de vraag wat voor soort onder
handelingen hij bedoelde.
„Daar is het nu nog te vroeg
voor. Dat ligt in de toekomst".
Over het bezoek van de Ne
derlandse delegatie toonde Za
gladin zich niet ontevreden.
„Wij kennen nu beter de pro
blemen van Nederland, die
voortkomen uit de verschei
denheid van uw politieke par
tijen". Wel meende hij dat
PvdA, CDA en VVD alle „on
gerust zijn over de situatie in
de wereld en in Europa". Vol
gens hem kunnen kleine lan
den als Nederland (en België)
wel degelijk een rol spelen „in
de strijd tegen de nucleaire
wapenwedloop".
De diversiteit van de opvattin
gen in Nederland klonk ook
door tijdens de slotpersconfe-
rentie van de parlementaire
delegatie. Den Uyl (PvdA)
verklaarde ook hier met na
druk, dat de NAVO op dit mo
ment niet mag gaan plaatsen.
Het jongste voorstel van Sov
jet-leider Andropov zou, „al is
het dan niet toereikend", vol
doende aanknopingspunten
bieden om door te onderhan
delen. De PvdA-voorman riep
de Sovjet-Unie op eenzijdig nu
al te beginnen met het vernie
tigen van een aantal SS-20's,
„om ons te overtuigen vafl de
ernst van hun'aanbod". VVD-
leider Nijpels bleef bij zijn
standpunt, dat de Sovjet-Unie
zich „spijkerhard" opstelt en
dat zij nog heel wat water in
de wijn zal moeten doen voor
dat er een akkoord mogelijk is.
CD A-fractieleider De Vries zat
daar ergens tussenin, door
enerzijds het Andropov-voor-
stel positief te waarderen,
maar door anderzijds het
„einddoel" van de Sovjet-Unie
als negatief te bestempelen.
Het was De Vries in Moskou
heel duidelijk geworden, zo zei
hij, dat de Russen maar één
ding voor ogen hebben, name
lijk te verhinderen dat de
Amerikaanse raketten in Eu
ropa komen. Vanuit hun
standpunt acht hij dat begrij
pelijk, „maar voor ons is dat
niet aanvaardbaar, omdat wij
daarmee aangewezen zouden
zijn op alleen de Britse en
Franse kernwapens". De Vries
wees er in dat verband op dat
Nederland ervoor gekozen
heeft zijn veiligheid afhanke
lijk te maken van Amerikaan
se atoomwapens.
Volgens hem behoeven dat
overigens niet per sé de Pers-
hing-2 en kruisraketten te zijn,
maar mag eventueel worden
volstaan met raketten op on
derzeeërs. Of dat laatste echt
een mogelijkheid is, hangt wat
het CDA betreft af van de be
reidheid van de Russen om
hun aantal SS-20's te vermin
deren. Tot hoever die vermin
dering moet gaan, daarover
wilde De Vries zich in dit sta
dium niet uitlaten. Hij voegde
daar wel de opmerking aan
toe, dat „de Russen tot meer
concessies bereid blijken te
zijn dan ik had gedacht".
De Nederlandse parlementaire delegatie had gisteren een gesprek met de vice-president van de Sovjet-Unie,
Vasily Koeznetsov (tweede van links).
MOSKOU Tijdens de
besprekingen in Moskou
zijn van Nederlandse zijde
de mensenrechten zonder
succes opgevoerd.
Volgens delegatievoorzit
ter Relus ter Beek (PvdA)
werd van Russische zijde
opgemerkt dat „wij geen
gezamenlijke taal spre
ken". Er is verschil in
ideologie, in filosofie en
die zal volgens de Sovjet-
-gesprekspartners niet
overbrugd kunnen wor
den. Men legde er de na
druk op dat dit onderwerp
ook niet in verbinding
mag worden gebracht met
het probleem van de
kernwapens.
Ed Nijpels (VVD) zei hierover
aan het slot van de besprekin
gen teleurgesteld te zijn. Er is
hier geen echte bereidheid
over mensenrechten te praten.
Als er namen worden ge
noemd van dissidentenwordt
daar zeer denigrerend over ge
praat. Zij worden afgeschil-
De Vries (CDA) had afgezien
van een provocerende presen
tatie op dit terrein omdat hem
volstrekt duidelijk was hoe
volstrekt verplicht de gasthe
ren waren er op te reageren.
Een terughoudend optreden
„in de marge van het bezoek"
leek hem zinvoller, ook al om
dat de betrokkenen zo min
mogelijk nadeel berokkend
moet worden. Men beschouwt
elke opmerking hier als een
inmenging in hun ideologie.
Voor Den Uyl (PvdA) was er
sprake van een volstrekte be
vestiging van het totalitaire
karakter van de Sowjet-staat.
„Ik had mij ook geen enkele
illusie gemaakt iets te berei
ken". Er valt geen enkele wij
ziging waar te nemen in het
respecteren van de individuele
vrijheid. Het is duidelijk dat
de Sowjet-staat in zijn hele
vormgeving iets wezenlijks
anders is dan ik onder een so
cialistisch land versta", aldus
Den Uyl.
rvolg
|i het
en te)
rken
ssar
7% T I I Van
IFA,
ïe Lil
iteriel
(Van onze speciale vi ti-
slaggever) esuJn
MOSKOU De Russiso»
inlichtingendienst
goed op de hoogte van
er in Nederland gebeu*
dat zij precies kan zegg
hoeveel tanks het leger
reserve heeft, namelL.
tweehonderd. Deze weteN H/
schap bleek gisteren verda
een mededeling van gen Gei
raai Tsjervov aan de Kg
derlandse parlementaj c
delegatie in Moskou. Jo„
de Boer, buitenland-en c ^oe
fensiespecialist van allee
CDA, had de generaal U in
gedaagd getallen wat Ue o
treft Nederland te n^ ^e€
men. De Boer twijfelde
aan of de Russische op)
ve van het totaal aanj:v
reserve-tanks van
NAVO in Europa (80P.ml",
wel klopte. VVD-lelr
Nijpels was zo onder de
druk dat hij TsjerV
prompt bij wijze
scherts een adviseurscn
aanbood bij de Nederlam
se generale staf. De Sovjl
officier antwoordde dat*|
erover na zou denken.
Het opkrikken van de auto blijkt bij de huidige technische stand
van zaken kennelijk vele automobilisten toch te ingewikkeld, re
den waarom inventieve mensen naar handiger oplossingen blij
ven zoeken. Waren het onlangs een soort opblaasbare kussens,
die het kantelen moesten vergemakkelijken, nu is het weer een
metalen boog, waarmee het karwei gemakkelijk te klaren lijkt.
Het ding was te zien op de internationale uitvindersbeurs in het
Duitse Neurenberg, ook anderszins bekend als speelgoedstad.
Snel besluit over aanleg Verlengde
Landsclieidingsweg
DEN HAAG Nog dit jaar
zal een studie gereed komen
naar de noodzaak van de aan
leg van de Verlengde Land-
scheidingsweg, een verbinding
tussen de A 44 in Wassenaar
met de A 4 in Leidschendam.
Met de studie in de hand zal
bekeken worden hoe de weg
ingepast kan worden in de be
stemmingsplannen van de ge
meente Voorburg. Dit heeft
minister Smit-Kroes (Verkeer
en Waterstaat) onlangs meege
deeld. De minister hoopt dat
er geen verdere vertraging in
de aanleg van de weg komt
door het eventueel dwarslig
gen van Voorburg.
Overigens komt voor het ver
keer op het weggedeelte Zoe-
termeer-Leidschendam vanaf
volgende week over de gehele
lengte drie rijstroken beschik
baar. Daarmee behoren de fi
les op dat wegvlak, die met
name in de ochtendspitsuren
voorkomen, definitief tot het
verleden. Voorafgaande aan
deze openstelling worden deze
week, 's nachts asfalterings-
werkzaamheden uitgevoerd.
Het verkeer wordt dan over
één rijstrook geleid, wat in de
avonduren aanleiding kan ge
ven tot filevorming.
MEESTE VVD-MINISTERS WILDEN GEURTSEN
DEN HAAG De benoe
ming van ing. M. de Bruij
ne (Mattie voor intimi) tot
Commissaris van de Ko
ningin in Gelderland
heeft binnen de VVD
nogal wat voeten in de
aarde gehad. Er was grote
verdeeldheid.
De Bruijne heeft zijn benoe
ming vooral te danken aan de
Gelderse vertrouwenscommis
sie die hem bovenaan de lijst
gezet had, aan het hoofdbe
stuur van de VVD, waarvan
hij deel uitgemaakt heeft, en
aan een persoonlijke vriend
schap met minister Rietkerk
van binnenlandse zaken.
Zijn tegenspeler was Europar
lementariër Aart Geurtsen die
al geruime tijd geleden had la
ten weten niets liever dan met
de eerste de beste gelegenheid
naar Nederland terug te willen
keren. Geurtsen had niet al
leen steun uit de VVD-fractie
maar kreeg ook veel steun on
der de VVD-bewindslieden,
die hem de post in Gelderland
graag gunden.
Minister Rietkerk, die met
Geurtsen toch al niet erg best
kon opschieten, was vierkant
tegen en had hem al snel te
verstaan gegeven dat een be-
De Bruijne
noeming in Gelderland verke
ken was. Geurtsen rekende
dan ook nergens meer op.
De ruggesteun die De Bruijne
kort de benoeming kreeg van
het JOVD-bestuur, de liberale
jongerenorganisatie, moet in
het licht van deze strijd gezien
worden. De Bruijne is lid ge
weest van het JOVD-bestuur
en heeft in de JOVD veel
good-will kunnen kweken. De
leiding van de liberale jonge
ren die op de hoogte was van
de tegenwind die hij in de par
tij had, achtte het noodzakelijk
de favoriet openlijk bij te val
len.
Maar behalve Geurtsen speel
de ook de huidige Commissaris
van de Koningin in Gronin
gen, Vonhoff, een rol. Deze
heeft VVD-voorzitter J. Kam-
minga bij herhaling gevraagd
(„Hij liep de deur plat") naar
Gelderland te mogen. Kam-
minga heeft hem echter even
zo vele malen koeltjes meege
deeld dat hij nog tekort in
Groningen zat (sinds '80) om
nu al weg te gaan. Het hele
hoofdbestuur was het daarmee
Vonhoff heeft het noorden
niet naar zijn zin. Conflicten
met het college van gedepu
teerde staten liggen hem
zwaar op de maag. Bovendien
voert zijn collega Wiegel (die
CvdK in Friesland is) in de
Bestuurscommissie Noorden
des Lands de boventoon; Von
hoff komt, zoals in Den Haag
te beluisteren valt, onvoldoen
de uit de verf en vindt dat zelf
ook.
Daarom wil hij, overigens net
als Wiegel, terug naar de lan
delijke politiek. Maar zoals de
zaken er nu voorstaan, maakt
Wiegel een grotere kans dan
Vonhoff. Binnen de VVD
geldt in kleine kring de regel
dat als de partij bij de kamer
verkiezingen een flink verlies
lijdt (van bijvoorbeeld vijf ze
tels), fractieleider Nijpels moet
opstappen.
Men zou in dat geval Wiegel
terug willen halen naar Den
Haag. Voor Vonhoff zijn die
kansen kleiner. Hij heeft bij
zijn partijbestuur de claim op
tafel gelegd minister van on
derwijs te worden, zodra zich
een gelegenheid voordoet.
ED FIGEE
Proef: Telefoon 'half'
afsluiten bij wanbetalers
DEN HAAG De PTT gaat in het district Arnhem en een
van het district Breda een proef nemen met het blokkeren!
uitgaande gesprekken van wanbetalers. Voor de omgevii|.'
dan het dus niet merkbaar dat degene die niet op tijd z'n it
ning voldoet wanbetaler is. Nu wordt de telefoon van een >jp
betaler afgesloten. Dit heeft staatsssecretaris Scherpenhuj:
(Verkeer en Waterstaat) de Kamer laten weten in antwoord
over de PTT-begrotirig 1984.
istdi
pakl
DEN HAAG Het ziet er naar uit dat de Willemsf81,
nel, een viersporige spoortunnel onder de Maas in Ugton
terdam, er toch komt. De gemeente zou dan een aaL na
wensen met betrekking tot de tunnel moet laten 5, aang
len. Mede omdat de NS en het rijk al enkele wer van
hebben geschrapt en de aannemers een uniek aarPen 9'
hebben gedaan, kan de bouw 300 miljoen gulden g?ire c
koper dan eerst werd aangenomen. Volgens de laCmerfk
ramingen zou de aanleg van de tunnel een kleinepe we
miljoen gulden gaan kosten. Als alles in orde ke jaar c
kan volgend jaar worden begonnen met de bouw werd
de Willemstunnel, die dan in 1992 klaar zal zijn. *e. Jo
Het is niet uitgesloten dat er de komende drie jaar toch ojj ^eac
openbaar vervoer wordt bezuinigd. In ruil daarvoor belcjeen
Smit-Kroes de tarieven in stads- en streekvervoer jaarlijks' ^jpio^
tien procent extra op te trekken en die van de NS met drieLe|^
cent. ordelir
Gemeenten zullen - zoals afgesproken - zelf de zone-indeliil
het stadsvervoer mogen bepalen, mits ze de centrumzon
vaststellen dat het middelpunt in het centrum ligt en de |Qif
een straal heeft van twee kilometer. De veranderingen ku^ölV
soms een tariefsverdubbeling tot gevolg hebben.
Nog dit jaar komt er een nationaal plan voor de verkeersvrij#/
heid. Voor de uitvoering daarvan is in 1984 en 1985 vijftienf faht 1
joen gulden extra beschikbaar, naast de 25 miljoen gulden cLj
op de begroting van Verkeer en Waterstaat stond. nnhen ..1
Minister Smit-Kroes ontkende problemen tussen haar, L>
staatssecretaris en de ambtelijke top van het ministerie. Vo((^ JTj
de minister is er wel een reorganisatie van de top van het r
terie nodig, maar daarvoor zou een volstrekt zakelijke
voor zijn.
RUITENHEER
w yjtmm i
AMSTERDAM De pro
cureur-generaal bij het
gerechtshof in Amster
dam, T.M. Schalken, heeft
gisteren tegen een van
euthanasie verdachte
huisarts schuldigverkla
ring geëist zonder opleg
ging van straf. De arts
werd op 10 mei van dit
jaar door de rechtbank in
Alkmaar ontslagen van
rechtsvervolging. Dat was
voor het eerst in de Ne
derlandse rechtsgeschie
denis dat een geval van
actieve euthanasie wel be
wezen, maar niet straf
baar werd geacht.
De arts, de 36-jarige P.L.S. uit
Purmerend diende op 16 juli
1982 de 95-jarige Maria Baren-
dregt, op haar eigen nadruk
kelijk verzoek, twee injecties
toe met dodelijk gif. De recht
bank van Alkmaar was van
oordeel dat de arts de aller
grootste zorgvuldigheid in acht
had genomen door onder meer
de euthanasie bij de lijkschou
wer en de politie te melden.
De rechtbank overwoog inder
tijd in haar vonnis dat het
recht op beëindiging van het
eigen leven bij een uitzichtloos
en ondragelijk lijden, maat
schappelijk in steeds bredere
kring wordt aanvaard.
Het openbaar ministerie te
kende tegen het rechtbank-
vonnis hoger beroep aan om
op het gebied van de actieve
euthanasie nieuwe jurispru
dentie uit te lokken. Zowel het
openbaar ministerie als de be
trokken huisarts hebben na
melijk behoefte aan duidelijke
richtlijnen op dit gebied. Bij
voorkeur zouden die geformu-
leerd moeten worden door het
parlement, maar bij gebreke
daaraan tenminste door een
gerechtshof of door de Hoge
Raad.
De procureur-generaal isE
met het vonnis van de f
maarse rechtbank niet
Hij vindt dat de rechtf
buiten haar boekje is gej
door zich niet te houden),
de wettelijke bepalingenK
aanzien van euthanasie.^
rechtbank heeft een oofc
uitgesproken dat staatsreL
lijk aan de wetgever toelJ
vond de procureur. DeR
spraak is op 17 november!
