ftale
Mnrrrnmrn
postzegels
;.p
SÜ3MU
sterrenhemel
oplossing vorige puzzel
NR. 43
CRYPTOGRAM
■o o 0 i
m w v
RL vill raa I
r?3Ar.
CcidóeSomcmt
ZATERDAG 29 OKTOB
De prijswinnaars van puzzel nr 42 zijn:
A. de Kan, Meeuwenlaan 1, 2211 KAM Noordwiikerhout.
T H. Noordman-v. Mechelen, Burggravenlaan 220/
2313 JB Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
HORIZONTAAL:
1. Deze vraag kan in welk opzicht ook niet
beantwoord worden (10);
6. U mag 'r dat gewicht van mij gerust afha
len, zo veel is het toch niet (4);
10. Nel en ik zijn niet zo groot (5);
11. Luchtreis (9);
12. Privékerk als bezit? (8);
13. Zo'n jong dier vindt u in Deventer (5);
15. Zag u hoe pijnlijk Ben liep? (7);
17. Een stip van niets (7);
19. Oom doet dit uit nederigheid (7);
21. Wat kan die bazige vrouw 'n keel opzet
ten! (7);
22. Zo stijf is in Amsterdam geen dame (5);
24. O. dat Nico mondwaters gebruikt moet hij
zelf weten! (8);
27. Bij het verkeersongeval keek een ieder
nijdig naar de schuldige (9);
28. Kan de politie ter plaatse niet een vrije
keus doen? (5);
29. Afbeelding van door elkaar liggend fruit
(4);
30. Bepaald geen transportvoertuig om in de
week gasten te vervoeren! (10);
VERTICAAL:
1. Zij haalt het luik eerst bij de hekkeslui-
ters weg (4);
2. Verwijder de stieren uit de kerk, ze ho
ren er niet (9);
3. Dat iedereen niet eer het slot zag, ver
wondert mij erg (5);
4. Waarom maalden zij die vrucht zo fijn?
(7);
5. In hogere mate gemeen wezen (7);
7. Denkt u dat 'r werkelijk iemand is die
aanspraak kan maken? (5);
8. Houding van een doopmoeder (10);
9. We vervelen ons in hoge mate met een
dood dier (8);
14. Sinterklaassurprise van de N.S.? (10);
16. Met veel beeldspraak vertelt men dat er
veel fijn gezift meel te krijgen is (8);
18. Dat is verschrikkelijk dom van de vroe
gere minister-president (9);
20. Hij verkoopt dit gros kruiden uitsluitend
aan vaste klanten (7);
21. Kreeg Jo ineens dorst toen hij dat cafeetje
passeerde? (7);
23. Wie heeft er net een appel gepakt? (5);
25. Die verbondenheid is in elk huwelijk niet
altijd even vast (5);
26. Gebruikten de Duitsers deze grondsoort
als lading voor een oorlogsprojectiel? (4);
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 43 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
door
L. Hofland
Kampioenschap van
Tsjechoslowakije
In Tsjechoslowakije is een aar
dige formule gevonden om het
nationaal kampioenschap te
spelen. De acht beste Tsjechen
spelen om de titel, maar er
worden zeven sterke buiten
landers uitgenodigd om het
toernooi aantrekkelijk te ma
ken. De grote voordelen hier
van zijn, dat bij de titelstrijd
ook (groot)meesterresultaten
kunnen worden behaald en
dat automatisch de publieke
belangstelling, daardoor ook
de interesse van sponsors, toe
neemt. In Nederland zou dat
bovendien inhouden interes
santere voorwedstrijden, want
het aantal vrije plaatsen dat
weggegeven wordt is aanzien
lijk verkleind.
Voor de derde achtereenvol
gende keer veroverde de jonge
Tsjech Ftacnik de titel. Hij
toonde zich vooral een killer
van de zwakkeren, want tegen
de bovenste helft van de rang
lijst behaalde hij een negatieve
score, maar de onderste helft
werd met 6 uit 6 verpletterd.
Een domper op de vreugde
was voor hem, dat de toernooi
winst ging naar de Bulgaarse
meester Donchev. Laatstge
noemde speelde het toernooi
van zijn leven en behaalde
zelfs een grootmeester resul
taat. Bekende deelnemers wa
ren verder de grootmeesters
Jansa, Smejkal en Knaak
(O.Duitsl.). De beste partij van
het toernooi was de overwin
ning van Knaak tegen de
nieuwe kampioen.
R. Knaak-L. Ftacnik
Grünfeld-Indisch
l.d4 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5
4.cxd5 Pxd5 5.e4 Pxc3 6.bxc3
Lg7 7.Lc4 c5 8.Pe2 0-0 9.0-0
Diagram 1.
Pc6 10.Le3 b6 Een dubieus
plan, bekend uit de partij Po-
loegajevski-Miles, Hoogoven-
stoernooi 1979, waarin wit niet
de goede bestrijdingsmethode
vond: ll.Tcl?! Lb7 12.d5 Pe5
13.Lb3 c4 14.Lc2 e6 15.dxe6
Pd3! met goed tegenspel voor
zwart.
11.dxc5! Dc7 12.Pd4! Na
12.cxb6 axb6 krijgt zwart te
veel spel langs de a- en c-lijn.
12...Pe5 Zwart moet blijven
kompliceren, want na 12...Lb7
13.cxb6 axb6 14.Pb5 De5
15.Ld5! e6 16.Ld4 stond wit
fantastisch in Christiansen-
Jansa, Luzern '82. Het rustige
12...bxc5 leidt na 13.Pxc6 Lb7
14.Pxe7f Dxd7 15.f3 Lxc3
16.Tbl vanwege de zwakte c5,
eveneens tot voordeel voor
13.Pb5 Db8 14.Le2
Verleidelijk is 14.Ld5, maar na
14 ..Pg4 15.g3 Pxe3 I6.fxe3 a6!
17.Lxa8 Dxa8 18.Pd4 bxc5
19.Pe2 Dxe4 trekt zwart aan
de touwtjes.
14...a6 15.Pa3 b5 16.Tbl Lb7
17.Dc2 Pc6 18.Tfdl De5. Voor
de hand liggend, maar wit ak-
tiveert nu met tempowinst zijn
Diagram 2.
paard en krijgt daardoor be
langrijk initiatief. Beter was
daarom 18...Td8.
19.Pc4! Dxc3 20.Dxc3 Lxc3
21.Pb6 Tad8 22.Pd5 Le5 23.a4
c6 24.axb5 axb5 25. Lxb5! De
enige manier om voordeel te
.behouden; na 25.Pf4 Txdlf
26.Lxdl b4 27.Pd3 Lc3 zijn de
kansen gelijk.
25...exd5 26.exd5 Pe7 Het al
ternatief 26.:.Pa7 verliest snel
ler: 27.Lc4 Td7 28.Lh6 Lg7
29.Lxg7 Kxg7 30.c6 Pxc6
31.Lb5 Pb8 32.Lxd7 Pxd7
33.Tc7 Lc8 34.Tecl en wint.
27.d6! Niet goed is 27.c6 Pxd5!
28.cxb7 Pc3 29.Tdcl Pxbl
30.Txbl en remise.
27...Pd5 28.Lg5 Pc3 29.Lxd8
Txd8 Sneller verliest:
29...Pxbl 30.Le7 Pc3 31.Lxf8
Pxdl 32.d7.
30.Tel Pxbl 31.Txe5 Lc8
Zie diagram 1
De winstweg in de diagram-
stelling is zeer smal; enkele
voorbeelden: 32.Te8f Txe8
33.Lxe8 Kf8 34.d7 Lxd7
35.Lxd7 Pd2 met remise of
32.d7? Lxd7 33.Td5 Tb8 en
zwart wint! Met zijn volgende
zet wordt het zwarte paard af
gesneden en kan de witte to
ren op de derde rij zijn pion
nen ondersteunen.
32.Te3! Le6 33.Td3 Tb8 De
kracht van de vrijpionnen
blijkt uit: 33...Lf5 34.c6! Lxd3
35.c7 Tf8 36.Lxd3 en wint.
34.d7 Lxd7 35.Lxd7 Pc3 36.f3
Tblt 37.Kf2 Tel 38.Ke3 Kf8
39.Kd2 Pa2 40.c6 Tc4 41.Tb3
Pb4? Bespaart wit nog wat
technische problemen. Taaier,
maar ook verloren, was
41...Ke7.
42.Txb4! Zwart geeft het op,
42....Txb4 43.c7 kost een vol
stuk.
Korrespondentie
Vaak bereiken mij brieven
van lezers, die mij wijzen op
vermeende fouten of vergis
singen. Bij deze wil ik nog
eens benadrukken, dat ik dat
bijzonder op prijs stel, maar
niet de ruimte heb om op iede
re brief in te gaan. De heer
Van Tongerloo uit Deventer
liet mij een vondst zien waar
ik niet omheen kan. Enkele
weken geleden liet ik een re-
misekombinatie uit de Schaak-
informator zien, welke door de
heer Van Tongerloo aanzien
lijk verbeterd werd. De stand
was:
Zie diagram 2
De opdracht luidde: zwart
speelt en maakt remise. Dit
ging als volgt: l...Pg3(??) 2.Kgl
Lxf2f! 3.Pxf2 Dxflf! 4.Txfl
Pe2f 5.Khl Pg3f met remise
door eeuwig schaak. Bijzonder
fraai, maar niet als men ziet
dat zwart geforceerd mat kan
geven. Dit gaat als volgt:
l...Dxb3 2.Txb3 Txh2f! 3.Kgl
Thlfü 4.Kxhl Th8t 5.Kgl Pg3
met ondekbaar mat.
Zeer goed gevonden, zeker als
men bedenkt dat deze mat-
kombinatie gemist werd in een
korrespondentiepartij!
door
B. J. Nuys
België herdenkt Conscience,
Zweden komt met Abba-zegel
In 1963 ontstond bij een aantal
ouders van gehandicapten in
België het plan om te komen
tot een complex van zowel wo
ningen als werkplaatsen, waar
men het de gehandicapten
naar de zin zou kunnen ma
ken. Dit beeld kreeg gestalte
en nu, 20 jaar later, telt „Ko
ningin Fabiola Dorp I" acht
gezinswoningen.
De meeste van deze woningen
werden speciaal ontworpen
voor oudere of zieke gehandi
capten. In de werkplaatsen,
waarin de vaardigsten zijn te
werkgesteld, worden artikelen
vervaardigd, die de kwaliteit
van produkten uit het gebrui
kelijke produktieproces vaak
overtreffen. Het „Koningin
Fabiola Dorp I", gelegen te
Ophain-Bois-S)eigneur Isaac,
beschikt ook over een dagver
blijf waar ernstig gehandicap
ten in kleine ateliers werk
wordt verschaft.
De ouders, die dit dorp van de
grond hebben gebracht om
hun kinderen voor het gevaar
van sociale vereenzaming te
behoeden, kunnen met de af
loop van dit projekt tevreden
zijn. Temeer daar ook binnen
de woningen een echte ge
meenschap is ontstaan.
Het 20-jarig bestaan van het
„Koningin Fabiola Dorp I"
was voor de Belgische PTT
aanleiding om op 10 oktober
j.l. een postzegel van 8 fr. uit
te brengen in het kader van
het thema „Jeugdfilatelie
1983".
Dit jaar herdenkt men in Bel
gië de honderdste sterfdag van
de schrijver Hendrik Cons
cience. Deze Vlaamse schrijver
werd op 3 december 1812 te
Antwerpen geboren. In zijn
„Geschiedenis mijner jeugd"
verhaalt de auteur, een mees
terlijk verteller en schitterend
redenaar, zijn jongensjaren in
de Antwerpse volksbuurt. In
dit boek komt ook zijn zesjari
ge legerperiode na zijn aan
melding in 1830, zijn schrijver
sloopbaan en tal van andere
belevenissen aan de orde.
Van zijn hand verschenen tal
van historische romans, zoals
o.a. de „Leeuw van Vlaande
ren". Van geen enkele schrij
ver was de invloed groter dan.
van Conscience. Zijn werken
werden in nagenoeg alle Euro
pese talen vertaald. Hij werd
in eigen land en ook daarbui
ten geëerd. Aan het eind van
zijn leven toe werd hem door
talloze landgenoten en Neder
landers een nooit eerder gezie
ne hulde gebracht: nog vóór
zijn dood werd te Antwerpen
zijn standbeeld opgericht.
Ter nagedachtenis aan Hen
drik Conscience brengt de Bel
gische PTT op 7 november een
zegel van 20 fr. in omloop.
Deze zegel toont het portret
van de schrijver naar een
houtgravure van Nelly De-
gouy. Het ontwerp werd ver
vaardigd door Louis van den
Eede. Ook deze zegel werd ge
drukt door de Algemene
Werkplaats van het Zegel te
Mechelen, ditmaal in de kleu
ren lichtgroen en donker
groen.
De internationale Muziekraad
van de Unesco bepaalde dat 1
oktober van dit jaar zou wor
den uitgeroepen tot Wereld-
muziekdag. Voor de Zweedse
PTT was dit aanleiding om op
deze dag een blokje van vijf
postzgeels in omloop te bren
gen. Klassieke muziek zowel
als popmuziek komen aan bod
op de motieven van deze ze-
gels.
Vanzelfsprekend zal in deze
reeks de meeste belangstelling
uitgaan naar de groep Abba,
die te zien is op een van deze
zegels. Zweden is een land
zonder muzikaal verleden, zo
zien de Zweden zelf het al
thans. Door de groep Abba is
echter de hedendaagse muziek
uit Zweden royaal onder de
aandacht gekomen. Naast de
zegel met Benny, Björn, Agne-
ta en Annifrid omvat het blok
je nog drie zegels, die even
eens een waarde van Zw.kr.
I.80 hebben. Deze zegels heb
ben als thema klassiek, jazz en
cpera.
Het centrum van het blokje
wordt gevormd door een zegel
van groter formaat met een
waarde van Zw.kr. 2.70 en als
thema de Zweedse volksmu
ziek. Het velletje wordt ver
kocht voor de prijs van Zw.kr.
II.50, waarin begrepen Zw.kr.
1.60, welk laatste bedrag ten
goede komt aan de georgani
seerde filatelie.
De Zweedse PTT meldt met
trots de aanschaf van een
nieuwe pers voor het drukken
van postzegels. De lengte er
van is 17 meter en ze werd
speciaal voor de Zweedse PTT
gebouwd door Goebel GmbH
te Darmstadt in West-Duits-
land. Zonodig zes kleuren
diepdruk en vier kleuren offs
etdruk kunnen op deze pers
vervaardigd worden. Dit opent
wijdere perspektieven voorde
ontwerpende kunstenaars. *De
capaciteit van de nieuwe ma
chine bedraagt 59.000 zegels
per minuut. Dat is driemaal
zoveel als de vorige, eveneens
door Goebel gebouwde pers uit
1964.
Blunders
Door de nederlaag van Ton
Sijbrands in een competitie
wedstrijd tegen Anton Schota
nus zijn we nog eens herin
nerd aan het verschijnsel
blunders.
Iedere dammer wordt op zijn
tijd het slachtoffer van deze
niet te verklaren kortsluiting
achter het bord. Bij het naspe
len van deze partijen zit men
al snel met de vraag hoe het
toch mogelijk is dat een be
paalde speler een dergelijke
fout maakt.
Niettemin, de blunder bestaat
en heeft ook in de clubcompe-
titiè die nu halverwege is, al
weer vele slachtoffers geëist.
Een paar voorbeelden. Henny
van AaltenSiep Buurke, 1
oktober gespeeld voor de wed
strijd HuissenFivelgo, toch
een ontmoeting tussen een as-
fjirant-kampioen en de huidige
andskampioen. 1. 32-28 17-22
2. 28x17 12x21 3. 34-29 7-12 4.
40-34 19-23 5. 45-40 14-19 6. 33-
28 23x32 7. 37x28 10-14 8. 38-33
1-7 9. 31-26 5-10 10. 26x17
11x22 11. 28x17 12x21 12. 42-38
7-12 13. 50-45 20-24 14. 29x20
15x24 15. 41-37 10-15 16. 38-32
18-23 17. 43-38 12-18 18. 49-43 8-
12 19. 47-42 2-7 20. 46-41 6-11
21. 34-29 23x34 22. 40x20 15x24
23. 32-28 11-17 24. 37-32 4-10 25.
41-37 10-15 26. 44-40 21-26??
Na een weinig opwindende
opening beginnen de stellin
gen elkaar te naderen. Door
JAN EDINK
n tt
I 1 I I
H
fans
JEROEN STEREL
zwarts blunder wordt het geen
interessante partij meer. Na 27.
28-23 moet Buurke zich ge
wonnen geven. Zijn positie na
18x29 37-31 26x28 33x2 is ho
peloos.
In dezelfde ronde, de derde,
ging het ook al snel mis in de
partij Nico Mondt (RDG)
Rini Broekzitter (Alblasser-
dam): 1. 32-28 18-22 2. 37-32 12-
18 3. 41-37 7-12 4. 31-26 19-23 5.
28x19 14x23 6. 34-29 23x34 7.
40x29 20-25. Een „ouderwetse"
zet. Tegenwoordig heeft het
opspelen van 10 naar 19 enz.
de voorkeur. 8. 32-28 10-14 9.
37-32 14-20 10. 42-37 13-19 11.
37-31 9-13 12. 44-40 5-10 13. 50-
44 20-24 14. 29x20 25x14 15. 40-
34 18-23?? Al weer een opzich
tige blunder: 16. 26-21 17x37
17. 32x41 23x32 18. 38x20
PRIJSPROBLEEM (2)
15x24 en wit wint een schijf
en later de partij. Jan Edink
(Huissen) trof in de tweede
ronde Jeroen Sterel (IJmui-
den). Edink speelde zeer de
fensief, maar vond kennelijk
in de stand van het tweede di
agram dat enige tegenactie ge
boden was: 31. 13-19 32.
24x13 8x19 33. 31-27 20-24 34.
29x20 15x24 35. 37-32 3-8 36.
47-42 8-12 37. 42-37 6-11?? Ui
teraard speelde Sterel nu 38.
34-29 en na 38. 11-16 39.
29x20 14x25 40. 27-22 waren de
punten binnen. In plaats van
11-16 verliest 14-20 door direct
27-22 en faalt 24-30 op 40-34
30-35 34-30 35x24 29x20 14x25
27-22.
Onbegrijpelijke gebeurtenissen
speelden zich ook af in de par
tij Harm Wiersma (IJmui-
orium
den)—Peter Wijn (Hbwedl
eveneens gespeeld in dj maai
de ronde. IJmuiden—Tri
was evenals Huissen—Ivoor
een topper in de clubcjfa/'re
tie. 1. 33-29 19-23 2. 35-hheur
3. 40-35 14-19 4. 30-24 lidinc
35x24 10-14 6. 24-19 Tkfrath
39x10 5x14 8. 38-33 9-lbond
38 17-21?? Wijn heeftTuur
ning bijzonder ongeïnsf
gespeeld (5. 10-14);
deze zet slaat alles. Via
riant op het zetje van
berg wint Wiersma eetf...*# j
10. 34-30 25x34 11. 33-2f'i'
12. 32-27 21x32 13. 37xjTae
spartelde daarna nog f1Lnrjji
gen, maar moest na d g^//
spelen toch in verlies big vc
hanc
Prijsprobleem (2)rs he
'weec
Het tweede diagram tot regj
tweede prijsprobleem iac/j
rend bij de tv-cursus 4/aats
van de AVRO. Oplct//sat
kunnen tot en met na
worden opgestuurd jf zjjr
AVRO Academie, Postb,aar
Hilversum. Zwart dr& sai
witte dam te slaan. l jn /j
fraaie zet beslist wit d en
Noteer deze zet op d g6i
kaart. Er zijn weer lei /<£a
zen te verdienen. Vrij UUI
dag 4 november (Nede
17.00 uur) maakt de A^^i
winnaars bekend. De oj
van probleem 1,
cijferstand luidt: zwart
18, 21. 22, 23, 31. wit 2f
38, 39. 40, 48 is 33-21
(slaat zes schijven)
zwart is vastgezet;
zijn laatste schijf weggi
Het officieuze open parenkam
pioenschap van Nederland, het
Interpolistoernooi, is in volle
hevigheid van start gegaan. Ie
dereen kan, daar bij wijze van
spreken om de hoek aan mee
doen en proberen zich te
plaatsen voor de volgende ron
de. De populariteit van dit
toernooi is in Nederland zon
der weerga en alleen de kans
om door te dringen tot de fina
le in Tilburg lijkt onvoldoende
verklaring voor de run op de
voorrondes, met name van
modale bridgers.
Aangezien dit geen psycholo
gische of sociologische rubriek
/is, zullen we niet trachten de
achtergronden hiervan volle
dig te ontrafelen, maar dat wil
niet zeggen, dat we niet wat
simpele argumenten op een
rijtje kunnen zetten die de
massale gang naar deze IP-
voorronden kunnen verkla
ren: een laag inschrijfgeld met
25% kans op een goede prijs én
plaatsing voor de volgende
ronde, met daarbij nog een
niet onaanzienlijke aanwas
van het meesterpuntensaldo.
Mogelijk is het sociale aspect
nog belangrijker: bijna op ie
der gewenst moment van de
week kan men op talloze
plaatsen (ook in sommige va
kantiebestemmingen in het
buitenland) aan zo'n evene
ment deelnemen, met de kans
op het ontmoeten van allerlei
nieuwe bridgeparen. En daar
door is zo'n voorronde meer
dan een extra clubavondje of -
middagje, want het zich meten
met telkens nieuwe tegenstan
ders is zowel bridgetechnisch
als sociaal een groot pluspunt.
Genoeg gepsychologiseerd. Uit
een van de voorronden schotel
ik u twee biedproblemen voor:
1). W/allen en als zuid heeft u
B863
OAV9653
OB82
De bieding gaat: West 1 klaver
- noord 4 schoppen - oost pas
en u mag.
A
OVB6
O AHVB1064
A V
U opent 2 klaver de tegen
partij doet er het passen toe
en uw partner antwoordt 2
schoppen. Dat is een conven
tioneel controlebod (3 contro
les), dus ofwel een aas en een
heer, ofwel drie heren. U biedt
rustig 3 ruiten (echt) en uw
partner 3 harten (ook echt).
Wat nu? (Bepaal eerst in beide
gevallen uw strategie alvorens
verder te lezen).
Slemneus
Slems ruikt iedereen wel eens,
maar biedtechniek moet de
neus daarvoor in de juiste
vorm worden gegoten. Er zijn
diverse methoden voor sle-
monderzoek, zoals azen (en/of
heren) vragen en cuen.
1). Tegenover een partner die
kwetsbaar 4 schoppen volgt op
Sherry en
meesterpunten
een klaveropening van de te
genpartij moet u met deze
hand iets anders doen dan pas
sen. Direct 6 of 7 schoppen
bieden is 'natuurlijk een ma
nier, in de hoop dat er met
klaver wordt gestart en er
vervolgens 12 of 13 slagen bin
nenrollen. Laten we in dit ge
val de mogelijkheden maar
eens wetenschappelijk onder
zoeken, uiteindelijk hoeven
we de bus niet te halen.
Vijf klaver dus, aangevend
in 9 van de 10 gevallen de
eerste controle in klaver, daar
kan partner best blij mee zijn.
Dat is hij, want hij antwoordt
5 ruiten. U 5 harten en daarop
komt paTtner met 6 ruiten.
Voorzichtigen bieden met uw
hand vervolgens 6 schoppen,
spelers met een zeer sterk ont
wikkelde slemneus zelfs ze
ven, want een zo enthousiast
meecuende partner heeft wel
iets in huis, dus waarom deed
hij na 1 klaver niet iets anders
dan 4 schoppen? Hierom:
*B 10 7 53
Dertien slagen zijn geen pro
bleem. Moet je daarom ook ze
ven bieden? Blijkens het score-
kaartje niet, want van de ze
ven paren had er maar één
(klein) slem geboden. Ik ver
moed dat dit grotendeels het
gevolg is van het feit dat er
azen zijn gevraagd met de ver
keerde hand (die met de re
nonce klaver) en dan heb je
niets aan de wetenschap dat er
twee azen plus troefh
de overkant zitten.
2). Het is natuurlijk va;
belang om te weten
controles partner heeft
een aas zit, kan gevraa;
den, maar wat heb je d
Stel je voor dat hartet
klaverheer er zitten! 1
biedsituatie heeft zuid
tenkansje en dat moet Stel
niet laten ontglippen, rwe
bod in het biedarsenaafijk".
komt, moet hij een
(grand slam forcing) WK
harten. Dat kan alk
maar, nu noord die ku>PrJ
boden heeft. Stel je vP
Kartner aas-heer van?"
eeft, dan is 7 SA (natv®r'
niet 7 ruiten) ijskoud.*®'01
andere gevallen zal h£°3r
contract 6 SA moeten iDy
ruiten voor de zeer vocP®'®
gen. en
U biedt dus 5 SA (GSF)r
hoort u al naar geland-
die conventie speelt - uu
neer partner twee li"
neurs in harten heeft, 10F
of 7 harten, waarna k
weet wat u wilde wet»®
tien vaste slagen en dav35
anders dan azen vragr®'
aas horen en vervolg^"5*
pen op dertien slagen. ren
AGENDA: 5 novenP3"
Coenstadtoernooi Hoor?'
02290-14755), 26 en 27 IP®
ber Caransa viertallentr0'
Amsterdam, met op de"™1
vond (vrijdag 25 novenf'®
20.00 uur) een Vugrap
strijd tussen Frankrijkl
pisch en Europees kar UL
en de Verenigde Statff.
reldkampioen geword/Jc
Stockholm), alles in hei
Hotel. <J
Correspondentie over
briek p/a Leharstraat ra
Ar T.iccP "eÉ
kit
ai
Vanaf half november avondhemel
zonder planeten
In de tweede helft van novem
ber zal men 's avonds tever
geefs naar planeten zoeken.
Jupiter die maandenlang laag
boven de zuidelijke horizon te
vinden was, staat tegen het
eind van de maand te dicht in
de buurt van de zon o nog
waargenomen te kunnen wor
den. Wel begint langzamer
hand het fraaie wintersterren-
beeld Orion zichtbaar te wor-(
den; rond tien uur 's avonds is
het boven de zuidoostelijke ho
rizon te vinden. Later in de
nacht, als Orion redelijk hoog
in het zuiden staat, is linkson
der Orion ook de helderste
ster aan ons firmament, Sirius,
goed zichtbaar.
Maar zo arm aan planeten de
avondhemel is, zo rijk is de
oostelijke ochtendhemel be
zaaid met planeten. Allereerst
is er de schitterende planeet
Venus, die de afgelopen maan
den, zoals te verwachten was,
weer voor de nodige UFO-
meldingen heeft gezorgd. Ve
nus verschijnt omstreeks half
vier 's nachts boven de ooste
lijke horizon en blijft daarna
zichtbaar tot zonsopkomst. Het
is zelfs mogelijk de heldere
planeet tot na zonsopkomst te
blijven volgen.
In het begin van de maand
staat vlak boven Venus de
minder heldere, rood-oranje
gekleurde planeet, genoemd
naar de klassieke oorlogsgod
Mars. In de vroege ochtend
van de eerste november heeft
dit tweetal gezelschap gekre
gen van de smalle maansikkel;
het is zeker de moeite waard
om voor dit schouwspel eens
wat eerder uit de veren te ko
men.
De planeet Saturnus die kort
geleden nog aan de avondhe
mel te vinden was, is inmid
dels ook aan de ochtendhemel
verschenen. In de tweede helft
van de maand komt de pla
neet-met-de-ringen even voor
het aanbreken van de dag in
het oosten op.
Meteoren
In de eerste dagen van novem
ber zullen er weer meer mete
oren dan normaal aan de he- le millimeters. Als die deeltjes sporen aan de hemel die bij de
mei verschijnen. De aarde be- in de dampkring van de aarde meeste mensen als „vallende
weegt zich in die tijd door een komen, verbranden ze door sterren" bekend zijn. De deel-
zwerm kleine deeltjes, die hun grote snelheid en veroor- tjes van die zwerm die bekend
vaak niet groter zijn dan enke- zaken de bekende lichtende staan als de Tauriden zijn af
komstig van de komeet Encke. langs de oorspronkelijk
Deze komeet, die in iets meer van de komeet. Lateir™
dan drie jaar om de zon draait, maand zijn de zwerm
valt langzaam uit elkaar en de de Cassiopeïden, de 1
overblijfselen verspreiden zich en de Leoniden zichtbi
