Wakker liggen
van financiële
zorgen komt op
elk niveau voor
£eidóc Sou/twit
'eleac laat zien waar je geld blijft
tteïeenS
rrfej
Aie\tV»et iS
„it\oeg
ZATERDAG 29 OKTOBER 1963
npi
huishoudboekje op radio en
ïn3 Dat n1081 een droom zijn: bij
elevisie gaan zitten en kijken
}r je geld blijftHet is im-
s na elke dag, elke week en
maand eens steeds terugke-
ford de vraag: „Waar is het geld
i gebleven?". Gisteravond
ik het voor het eerst op Ne
land 1, in een gezamenlijke
!3C -uitzending van het Natio-
,1 Instituut voor Budgetvoor-
ting en Open Schooltijd. Van-
nd om vijf over zes is er een
haling en zo komen er nog ze-
i van die uitzendingen, telkens
vrijdag en zaterdag. Boven-
n is het programma woensdag-
nd op de radio met eveneens
herhaling op zaterdag, onder
titel: „Waar blijft je geld?", j
ar of het nu een droom uit
zenden is, eigenlijk gaat het er
r om kijkers en luisteraars uit
droom te helpen. Bijvoorbeeld
duidelijk te maken, dat
(eq. ïproblemen lang niet altijd de
yq eld uit zijn als aan het einde
T de maand het salaris binnen-
it. En wat belangrijker is,
irom die problemen dan de
eld niet uit zijn. Toch kan het
euren, dat de droom intussen
nachtmerrie geworden is. In
geval willen de programma
rs ons liefst voorshands
jer schudden en de weg wij-
om ook daar uit te komen.
rige serie wordt nu uitgegaan van
de dagelijkse praktijk in de huis
houding. Het van dag tot dag om
gaan niet alleen met contant geld,
maar ook met betaalkaarten.
Meer aandacht ook voor de mo
gelijkheden om te bezuinigen, bij
voorbeeld aan de hand van een
financieel plan. Bij dat alles heeft
het Nibud samenwerking gezocht
met een aantal andere instanties,
die zich professioneel bezighou
den met financiële hulpverlening
aan particulieren, waaronder
Consumenten Contact en de ge
meentelijke kredietbanken. In
gezamenlijk overleg is ook het
cursusmateriaal samengesteld,
dat verkrijgbaar is bij Nibud,
Huygensstraat 2, Den Haag: het
boekje „Waar blijft je geld?" en
de „Doe meer met je geld krant"
van Consumenten Contact. Dit
cursusmateriaal kan ook besteld
worden bij Open Schooltijd, post
bus 555, Hilversum. Dat betekent
dan een investering van een tien
tje. Een belangrijk uitgangspunt
bij het samenstellen van de cur
sus is geweest, dat het er lang
niet altijd om gaat hoeveel geld
iemand heeft te besteden. Er zijn
mensen met een riant inkomen,
die 's nachts toch geen oog dicht
kunnen krijgen vanwege de geld
zorgen. Anderen kunnen met
weinig geld betrekkelijk onbe
zorgd leven. De breuklijn loopt
dus niet precies tussen de vakjes
van de portemonnee door, waarin
het kleine en het grote geld zijn
opgeborgen. Veel meer gaat het
om de kunst het geld op een
evenwichtige manier te besteden.
En al maakt geld dan niet geluk
kig (een stelling, die in toene
mende mate en op interessante
gronden wordt bestreden), zo'n
evenwichtige besteding draagt in
elk geval wel bij tot het levensge
luk van alle dag. Verslaggever
Aad Schouten had een gesprek
met Christine Groenewegen, die
voor het Nibud een belangrijk
aandeel heeft gehad in het sa
menstellen van de cursus.
„Giroblauw past
bij jou" loopt wel
eens danig uit de
hand, vooral
waar het gaat
om de
girobetaal
kaarten.
on, paar jaar geleden heeft het i
tionaal Instituut voor Budget-
irlichting, in de wandeling Ni-
Chtl genoemd, ook al eens zo'n se-
)eg uitgezonden. Maar na die tijd
financiële positie van veel
ïsen zoveel moeilijker gewor-
dat het zinvol leek om het i
eens te doen. En ook op een
ere basis. Meer dan bij die vo-
,ewe
p°po
toet le»#
e^eêf.1
êHe^®eadS^ °fe^1
*aaSJ de eeP 0 ...ntden
veVVdet
deP d°0t
DEN HAAG Toch was die
man dokter. Chirurg nog wel,
verbonden aan een groot zie
kenhuis. Welgemoed rolde hij
op een zaterdagmiddag zijn
boodschappenwagentje door
de winkel. Stond vaak stil.
Dan pakte hij een doosje of
een zakje uit een vak, keek
naar de prijs en legde het
daarna weer terug. Misschien
kon je een vak verderop onge
veer hetzelfde krijgen voor
een lagere prijs. Zo vond een
enquêteteam van het Natio
naal Instituut voor Budget
voorlichting hem. Even een
praatje over boodschappen
doen en over het besteden van
geld in het algemeen. Nooit
weg, met zo'n kennelijk prijs
bewuste meneer.
Toen het Nibud-team hoorde dat de
man chirurg was, werd even over
wogen de gegevens maar onge
bruikt te laten. Het was gewoon te
onwaarschijnlijk, dit verhaal. Een
vent met een villa in het bos en
een slee van een auto op het par
keerterrein van de supermarkt, die
toch op een dubbeltje dood moest
vallen. Maar toen de dokter met
chirurgische precisie ging ontleden
waar zijn vorstelijk inkomen elke
maand aan op ging, werd het toch
vastgelegd. Met het risico uiteraard
dat talloze landgenoten, die met
minder moeten doen, in hoonge
lach zouden uitbarsten. Maar het
was zo'n treffende illustratie van
het gegeven, dat omgaan met geld
altijd weer is: kiezen voor het één
of voor het ander.
Inzicht
Het is nogal wat, zoiets te zeggen
tegen mensen die moeten rondko
men van het absolute minimum.
Valt er dan nog wel iets te kiezen?
eet*
■»v-l
iite"
uit
etiê' „,toT>eta|vo0^tJ
de °V!tu*etvaatteP«.
df„rVet
pet
1 vottl'- mee' - :s tie-'
Wu.pudPtê ;oê veel beYa„g^oe etv
1,0 sta^au P^aèveP
.eet net
9
fvis
tv°u: 0x\ ^aïV
te,isP°ude^ vjottett .pgvet Yaêet, el lS ad %0
teP 0? dve te^eat pöixet\\e ieiet
g,e\ePvee\ »aï\ ,tJaat „««ifO»'
tuet
:deP%tcP^
^^eVd.eTte^
aeV»-
VJaa* r t
v M yy
méfmr t
■-
'h-y-
f'j
Zolang je ook maar iets in handen hebt om uit te geven, kun je opk kiezen hoe je het uitgeeft
Hei Nibud zegt: „Ja. het klinkt
hard, maar zolang je ook maar iets
in handen hebt om uit te geven,
kun je ook kiezen hoe je het uit
geeft. Dat houdt pas op in het theo
retische geval, dat je niets meer in
handen hebt en alles in natura van
anderen moet krijgen".
„Wat we met de cursus willen?
Helpen bij het bepalen van die
keus. We kunnen niet met mensen
naar de winkel gaan. Maar we
kunnen wel helpen door het geven
van inzicht in mogelijkheden en
onmogelijkheden". Waarbij meteen
wordt aangetekend, dat de cursus
bepaald niet alleen bedoeld is voor
kijkers en luisteraars met de laag
ste inkomens. Het voorbeeld van
de winkelende chirurg was een ex
treem voorbeeld in de andere rich
ting, maar er ligt een wereld van
kleine en grotere luiden tussenin,
iedereen met zijn eigen zorgen en
problemen. De praktijkvoorbeel
den, die in de cursus gaandeweg tot
leven moeten komen, zitten dan
ook op verschillende maatschappe
lijke niveaus.
Gisteravond hebben ze hun intree
gedaan en in de loop van de ko
mende weken zullen we hen beter
leren kennen: Trudy, de alleen
staande moeder met bijstandsuitke
ring, Piet en Annie met een vaste
baan als basis, Henk en Carla met
inkomen waaraan ook de
vrouw bijdraagt. En zorgen heb
ben ze allemaal.
Het zal toch nog een hele toer zijn,
deze figuren op zo'n manier tot le
ven te brengen dat veel anderen
zichzelf er in herkennen. We zijn
erg gevoelig op financieel gebied
en we denken al gauw dat we het
zelf beter doen dan een ander. Of,
als het mis dreigt te gaan, dat we
nu eenmaal minder mogelijkheden
hebben dan een ander. Bovendien
verschillen de omstandigheden ui
teraard van huis tot huis. „Daarom
doen we het nu ook anders dan bij
de vorige cursus", zegt Christine
Groenewegen van het Nibud.
„Toen dachten we nog dat je zoiets
methodisch kon aanpakken. We
hebben toen ook kasboeken te koop
aangeboden. In een mum van tijd
gingen er veertigduizend van die
kasboeken de deur uit. Naderhand
hebben we geprobeerd na te gaan,
wat de mensen met die boeken ge
daan hadden. De een had er alleen
de huishoudelijke boodschappen in
opgeschreven, de ander alleen gro
te aankopen. En heel wat mensen
hadden er gewoon niets mee ge
daan. Het systeem was wel goed,
maar als de mensen er niet mee
kunnen werken, wat heb je er dan
aan? We kennen meer van die
voorbeelden".
„Diëtisten hebben eens een heel
goedkoop menu gemaakt en er zelf
een maand op geleefd. Maar wat is
nou een maand op een heel jaar
waarin je moet leven? En er is ook
al eens een standaardmenu geweest
waar alles inzat. Genoeg calorieën
en zo. Maar als je het op had ram
melde je nog van de honger. Stan
daardvoorbeelden en -systemen
kunnen heel mooi zijn, maar daar
is niet altijd mee te werken. We
zijn er van afgestapt. We gaan nu
gewoon van de mensen uit. Dan
heb je meer kans dat je elkaar er
gens tegenkomt".
Gordijntjes
Ja, meer kans dat je elkaar tegen
komt op een kruispunt waar verder
niet zoveel duidelijke richtingwij
zers staan. Maar in de praktijk is
het vaak al moeilijk een eerste con
tact te leggen. Een extreem voor
beeld, door Christine Groenewegen
opgetekend na persoonlijke aan
schouwing:
Een bijstandstrekker miste een
aangekondigde eenmalige uitke
ring. Hij wist namelijk niet dat er
zoiets stond te komen. Het televi
sietoestel was kapot en kon niet ge
maakt worden. De krant was al
lang geleden de deur uitgedaan en
de radio deed het niet zo best meer:
Zodoende
Een contactstoornis, die misschien
vaker voorkomt dan je op het eer
ste gezicht zou denken. Maar voor
het bereik van de cursus zal een
grotere handicap zijn, dat mensen
de gordijntjes voor hun bestedings
patroon gewoon gesloten houden:
Voor zichzelf. Of voor hun partner.
In hoeveel gevallen weet de één
niet eens wat de ander doet op dit
gebied?
Christine Groenewegen: „Als dan
tenminste maar begrepen wordt
dat we ons nergens mee willen be
moeien. Er wordt geen vingertje
geheven. Geen verantwoording ge
vraagd. Geen pasklaar antwoord
gegeven door mensen, die gemak
kelijk praten hebben. We doen al
leen maar wat we kunnen. Laten
zien op hoeveel manieren je met
geld kunt omgaan. Hoe je een fi
nancieel plan kunt opstellen. En
wat allemaal van invloed is op het
slagen of het mislukken van dat
plan".
Wakker liggen
Of het ook zo wordt opgepikt door
kijkers en luisteraars, speelt het Ni
bud wel voor een volle zaal. Een
zaal, waarin niemand veelbeteke
nend hoeft te kijken naar de mini
ma (al veel meer dan een miljoen
in getal) op hun goedkcfpe plaatsen.
Want op de duurdere plaatsen zit
ten ook allerlei mensen in de zor
gen. Aan het huis, waarin iemand
woont, is allang niet meer af te le
zen in welke mate van welstand hij
verkeert. Het deftige pak of de
mooie jurk geeft ook geen enkele
aanwijzing meer op dit gebied. Je
zou moeten zien wie er 's nachts
wakker ligt van de zorgen. Wie er
schrikt als de telefoon gaat of de
huisbel en wie met lood in de
schoenen naar de brievenbus loopt
om te kijken hoeveel rekeningen
er nu weer liggen.
Christine Groenewegen: „Kom als
jeblieft niet aan met mensen die
het einde van de wereld zien nade
ren, als ze eens een vakantie moe
ten overslaan. Er zijn veel ergere
dingen. Ook in huishoudens, waar
je het niet verwacht".
Drassig terrein
Zo dringen financiële problemen
langzaamaan door in allerlei gele
dingen van de maatschappij als wa
ter in een spons. En ook is de tijd
voorbij, waarin adviserende en
hulpverlenende instanties los van
elkaar konden opereren op dit
drassige terrein. Een groot aantal
van hen heeft zich verenigd in een
soort platform, waaraan we niet al
leen deze cursus te danken hebben,
maar ook nog andere activiteiten.
Onder meer een aanvullende oplei
ding voor maatschappelijk werkers.
Die mogen in hun dagelijks werk
best iets meer weten over de om
gang met geld in huishoudens. Ook
zoiets voor het bankpersoneel. Dat
klinkt nogal gek, want wie za!
meer van peld weten dan een
bankemployé? Jawel, maar het zijn
de mensen die het geld uiteindelijk
door hun vingers laten rollen en
daarom is het nooit weg als bank
medewerkers op elk niveau eens
achter dat inbraakvrije glasloket
vandaan komen. De grote banken
zijn trouwens zelf ook al begonnen
met dergelijke opleidingen. Want
met het toenemende aantal brok
ken is niemand gediend, aan welke
kant van het loket hij ook zit of
staat.
In het hele sfeertje anno 1983 ver
wacht het Nibud niet alleen meer
kijkers dan de vorige keer (toen
waren het er ongeveer 400.000),
maar ook meer reacties. Er komt
zelfs een soort SOS-telefoonnum-
mer, waarop direct na de uitzen
ding gebeld kan worden. Of het
ook menens is
AAD SCHOUTEN
