Ruim 13 procent
beroeps bevolking
in Leiden werkloos
Uw Gasbedrijf
adviseert.
Verslaafden stalen voor
50.000 gulden per week
geperkte bronnen frustreren
onderzoeknaar prostitutie
Dakisolatie?
16"
^ÏDËN
EeidócOoivuMit
WOENSDAG 19 OKTOBER 1983 PAGINA 3
jeel geweld
at veel voor
Negentig procent
vrouwen is wel eens
fronteerd met sexueel
Drie procent van de
-en heeft ervaringen met
jrverkrachtingen en één
i Haa vijftig vrouwen werd in
et enMwel'jk met ëeweld ver-
afloo?- blijkt uit het on-
,jk „Angst voor sexueel
n eti" dat is uitgevoerd door
m%kgroep Vrouwenstudies
i belt Leidse Universiteit.
ER-gt
kkenstu£*'e worden vier vor-
van sexueel geweld on-
ieiden: ongewenste initi-
kabin, psychisch en fysiek
genofl geweld en machtsmis-
op sexueel gebied. Sexu-
iweld door onbekenden
iet meest voor (86 pro-
^oord, en door partners het
or ec|(9 procent). 46 Procent
1 in i vrouwen is geconfron-
met sexueel geweld van
enden en 33 procent
dergelijke ervaringen
er iniutoriteiten. 15 Procent
hadd^ls kind te maken gehad
)k de!xuee' 8eweld door fami-
|n. De onderzoeksters,
y,an L Ensink en drs. F. Al-
JllinSnoemen dit laatste cijfer
net tkend". „Sexueel geweld
wegiqi de familie lijkt een
toch jped bewaard geheim in
land. Slechts een zeer
n Ho 16e(^ee'ten van incestëe-
J komt aan het licht".
bun ministerie van justitie zou
gen een actief beleid
n voeren,
de ad^^lling tot wat vaak
j l verondersteld is volgens
Jnderzoek angst niet de
oven(|amste reactie op sexu-,
an dtweld. Woede komt veel
i van Ivoor, maar bij vrouwen
bbenb kind zijn misbruikt,
en riierst de angstreactie. Het
,jge uiten van woede
naast andere vormen
êlfverdediging succesvol
doen stoppen van sexu-
tiien reld- De onderzoeksters
J; voor een stichting in
zoVen te roepen, die door
i dat 1 meer het verstrekken
euleniormatie aan hulpverle-
t ookm het meedenken over
;nare5maatregelen het sexueel
>men.f z<
nog
van f"
dt, ge-
zou moeten helpen be-
Duo Graicy
in Kapelzaal
LEIDEN De Engelse ba-
rokvioliste Clare Almond
en haar landgenote Anne
de Buck (clavecimbel), als
duo bekend onder de naam
„Duo Graicy" geven vol
gende week woensdag een
concert in de Kapelzaa)
van K&O. In de krant van
gisteren werd abusievelijk
gemeld dat het concert
vanavond zou plaats heb
ben. Het concert begint om
kwart over acht. Dit con
cert was oorspronkelijk ge
pland voor 5 oktober.
Muziekfeest in
Stadsgehoorzaal
LEIDEN De Algemene Neder
landse Unie van Muziekverenigin
gen houdt ook dit jaar weer een na
jaarsmuziekfeest in de Leidse
Stadsgehoorzaal. In tegenstelling
tot voorafgaande jaren strekt het
muziekfeest zich dit jaar uit over
twee zaterdagen en wel op 5 en 12
november. De organisatie acht dit
noodzakelijk in verband met ande
re concoursen in de regio. Aan het
muziekfeest wordt door een groot
aantal muziekkorpsen deelgeno
men. Op 5 november treedt de eer
ste om één uur op en een week la
ter om elf uur. De toegangsprijs be
draagt één gulden.
Diefstal
uit woning
LEIDEN Uit een
woning aan de Telders-
kade zijn 15.000 gulden
en enkele sieraden ge
stolen. De diefstal is
gepleegd tussen afgelo
pen zondag en dinsdag
avond. De dieven kwa
men de woning binnen
door een keukenraam
aan de achterzijde van
de woning te forceren.
Het huis is grondig
doorzocht.
„Laat eens wat
van je horen,,
LEIDEN „Laat eens wat
van je horen". Een dronken
Leidse vrouw nam dit advies
van de PTT gisteren wat al te
letterlijk op. Anderhalf uur
lang belde zij het alarmnum
mer van de politie en viel de
telefonist lastig met verwarde
verhalen. Na anderhalf uur
was men het zat en werd be
sloten in te grijpen. De vrouw
wilde de deur van haar wo
ning aan de Waardgracht ech
ter niet openen, zodat men de
voordeur moest forceren. De
twee telefoontoestellen wer
den in beslag genomen.
Doelengracht
onbereikbaar
LEIDEN De politie is
gisterochtend tot de ont
dekking gekomen, dat de
Doelengracht onbereik
baar is voor vrachtwagens
en dus ook voor brand
weerwagens.
Op de Doelengracht ston
den enkele auto's ver
keerd geparkeerd. Men
wilde deze wagens laten
wegslepen. Dat bleek een
onmogelijke zaak. Door de
paaltjes kon de sleepwagen
de Doelengracht niet oprij
den.
LEIDEN/LISSE De
jeugdwerkloosheid is in
de regio Leiden niet ver
der toegenomen. Uit de
cijfers van het arbeidsbu
reau blijkt dat er in de
maand september sprake
was van een zeer kleine
daling (met 10 naar 3284).
De totale werkloosheid
steeg in Leiden bij de
mannen met 189 tot 7411
en bij de vrouwen met 96
tot 3620. 13,4 Procent van
Leidse beroepsbevolking
is volgens deze cijfers
werkloos.
De werkloosheid onder de
Leidse schoolverlaters werd
wat minder. Bij de mannelijke
schoolverlaters daalde dit aan
tal met 10 naar 718 en bij de
vrouwen met 24 naar 922.
Bij de mannen was in septem
ber een groei waarneembaar
van het aantal werkloze me
taalbewerkers (34 meer), ter
wijl de werkloosheid in de
bouw vrijwel gelijk bleef. Al
leen bij 'de hoger opgeleiden
was hier sprake van een groei.
Andere beroepssectoren waar
de werkloosheid verder toe
nam, waren kantoor (34), han
del (42), horeca (34), onderwijs
(32) en algemene dienst (38).
Het aantal vacatures nam toe.
Vorig jaar september waren
dat er 139 en dit jaar 193. Vori
ge maand werden 149 vacatu
res gemeld en voor meer dan
de helft ging het hier om vaca
tures, waarvoor een combina
tie van opleiding en werkerva
ring werd geëist.
Daling
In de regio Lisse daalde de
werkloosheid in september bij
de mannen met 147 naar 1712
en bij de vrouwen met 79 naar
991. Het aantal werkzoekende
mannen nam met 147 af naar
1712, het aantal vrouwen met
79 naar 991. De doorstroming
was in september groot: 536
personen lieten zich als werk
zoekend registreren. De man
nelijke jeugd had een belang-
De werkloosheidscijfers van
de verschillende gemeenten in
de maand september zien er
als volgt uit:
Alkemade
Katwijk
Leiden
Leiderdorp
Oegstgeest
Rijnsburg
Valkenburg
Voorschoten
Warmond
Zoeterwoude
Hillegom
Lisse
Noordwijk
Noord wijkerhout
Sassenheim
Voorhout
Overige
Totaal
rijk aandeel in de afname van
de werkloosheid (met 78 naar
451). De daling van het aantal
werkzoekenden in de agrari
sche sector zette zich door en
kwam bij de mannen met 27
op 122 en bij de vrouwen met
50 op 105. Het aantal bouw
vakkers daalde met 70 naar
239, het aantal metaalbewer
kers met 36 naar 226 en het
vrouwelijk kantoorpersoneel
nam met 42 tot 205 af. In hore
ca was van een stijging sprake
(63). Het aantal vacatures daal
de met 39 tot 93.
^JETAALDE LIEFDE, PROSTITUEES IN NEDERLAND 1850-1900"
aar
ressie'
voorz
aten i
t zou
ijn wPEN Het loopt als een
Hitrhpi draad door het boek
i. De schrijfster wijst er
111 de iaaldelijk op, tot echte
Onde|e conclusies komt het
en kan het ook niet ko-
maar soms wordt het
irritant. „De archieven
ironnen zijn op kritieke
eri onduidelijk of zwij-
volledig", is één van de
likte formuleringen. Ge-
is dat alleen een globaal
I wordt gegeven en vele
nderstellingen uit de
inlandse literatuur en uit
ïeuwse geschriften niet
fien9 konden worden getoetst,
het precies zat met de
titutie in Nederland in de
de helft van de vorige
r, want daar gaat het
„Betaalde Liefde"
als ondertitel „Prosti-
lorgei^ jn Nederland 1850-
noord» van An Huitzing
dleïns de omslag over, dat
in het een vraagteken. Hoe
de 'elend dat is, hangt af
ons lade instelling waarmee
komiek wordt gelezen. Wat
wikkejk geval wel blijft han-
,lLma§is een beeld van de on-
De f%chiktheid van de
dt onjv en je troosteloosheid
t is zo»en milieu, waaruit ont-
dw^ste Cn nauwe^J^s m°gelijk
i stand
ressie, joek js het resultaat van
kust jaar onderzoek in onge-
trekt. honderd gemeente-ar-
-eidt »en Huitzing zag een gat
rukgek markt toen bleek dat in
oed rriand bijna niets is ge-
tven over de geschiede-
an de prostitutie, terwijl
vanmorgA het buitenland de laat-
*"ren wel gebeurt. Zij pro-
15 le haar vragen over de
w- 15 itutie in de vorige eeuw
Bw* eantwoorden door een
bw. is ilijking te maken tussen
tboden en andere vrou-
9. 13 In de bestaande ge-
is dschrijving wordt nogal
J* 16 geopperd dat prostitutie
- il bij dienstboden voor
in n en dat zou worden
17 irzaakt door onder meer
o lamheid, zwangerschap
ia leer des huizes die zijn
io neel misbruikt) ontslag
16 mogelijk hoge verdien-
- Om uit te zoeken of dat
J- klopt, was een gedetail-
16 e studie van de manier
w. io leven van dienstboden
25 ln de manier van leven
23 indere vrouwen nodig.-
12
21
i2 se registers
20 'el de titel dat niet aan-
19 heeft veel van het
w betrekking op Leiden,
w. 12 onderzoek is voor een
w go ge^aseei"d op drie
g. 26 ers van prostituées, die
26 de Leidse politie wer-
w. 22 öjgohouden van 1853 tot
Het bordeel in de Lange Agnietenstraat 10 was één van de
grootste van Leiden. Deze foto werd omstreeks 1900 ge
maakt.
1904. Dergelijke registers zijn
bijna overal vernietigd. Ze
werden gebruikt om alle
prostituées onder medische
controle te houden en ver
spreiding van geslachtsziek
ten tegen te gaan. Feit is wel
dat talloze prostituées zich
niet lieten registreren en dat
mede door de beperkte medi
sche kennis de geslachtsziek
ten toch welig tierden. Voor
al in de jaren 1850-1870 wa
ren veel van de 551 prosti
tuees uit de drie registers in
Leiden geboren en getogen,
maar later wordt hun plaats
voor een groot deel door
vrouwen uit Amsterdam,
Den Haag en veel andere ge
meenten ingenomen. De
meeste Leidse bordelen be
vonden zich in De Camp (Pa
radijssteeg, Vrouwenkerkhof,
Korte Lijsbethsteeg.)
Huitzing geeft een beeld van
de wetgeving over en de pro
testen tegen prostitutie „Is
er in Nederland nog slave-
rij?" van ene dominee Hel
dring uit 1859 wordt bijvoor
beeld aangehaald in de vo
rige eeuw. Vervolgens zet ze
de theorieën over het bestaan
van prostitutie op een rij
(biologisch behoeften van de
man, de dubbele moraal over
vrouwen die niets mogen
voor het huwelijk en man
nen wel, de ouderwetse my
the dat mannen aan vreselij
ke ziekten zouden gaan lei
den bij een gebrek een sexue-
le contacten, sexuele rem
mingen en frustraties). Te
vens gaat ze in op armoede
en vrouwenarbeid.
Het hoofdstuk „milieu" geeft
een goed beeld van de tegen
strijdige sexuele moraal uit
de jaren, waarin de Victori
aanse normen in bepaalde
kringen hoogtij vierden: een
burgermeisje werd verre ge
houden van alles wat met
sexualiteit te maken heeft,
totdat haar huwelijksnacht
daar was en een burgerjon
gen kreeg als hij tegen de
twintig liep de hint maar
eens bezoek te brengen aan
een bordeel of liever nog aan
het dienstmeisje.
Keetje Tippel
De schrijfster haalt het ver
haal van Keetje Tippel aan
die om de hevige armoede te
kunnen overleven zich gaat
prostitueren. Door het geld
dat zij daarmee verdiende,
had zij niet alleen zelf te
eten, maar ook haar moeder,
zusjes en broertjes. Hoewel
een mooi jong meisje veel
kon verdienen, lukte dat een
kind dat in bittere armoede
leefde niet. Daar was ze te
vies en te vuil voor, maar als
bijvoorbeeld de moeder er
voor zorgde dat het kind wat
toonbaarder werd en klanten
kreeg, moest er goed voor
worden betaald. Vooral in
Engeland, met name in Lon
don, zouden de heren uit
angst voor geslachtsziekten
alleen nog maar jonge maag
den gewild hebben en dat
dreef de prijs op. Van dat
geld zagen de meisjes overi
gens niet veel terug. Dat
werd door de moeder of ie
mand anders, die het contact
met de „heer" tot stand
bracht, voor het grootste deel'
ingepikt. In hoeverre derge
lijke verhalen werkelijke
grote aantallen meisjes be
treffen of slechte enkele ge
vallen, heeft Huitzing niet
kunnen achterhalen. Ook dat
werd niet door de archieven
prijsgegeven.
Dat alles brengt de schrijfster
tot een serie conclusies. Pros
tituées kwamen vooral uit
stedelijke kringen van de ar
beidersklasse en later kwa
men ze ook van het platte
land. „Moeilijk was na te
gaan wat de relatie was tus
sen de manier van wonen, le
ven en opvoeden in bepaalde
beroepsgroepen en de prosti
tutie van meisjes die daarin
opgroeiden". Werkende
vrouwen hadden meer kans
prostituée te worden dan
vrouwen die niet in het eigen
onderhoud hoefden te voor
zien en dienstboden hadden
alleen relatief meer kans om
in de prostitutie te belanden
dan andere vrouwen. Wezen
en halfwezen waren nog
kwetsbaarder. Onwettig ge
boren meisjes maakten een
relatief groot deel uit van de
prostituées, omdat zij nauwe
lijks werden aanvaard. Ar
moede speelde een grote rol
in het „ten val" brengen van
vrouwen, maar lang niet alle
armen prostitueerden zich.
Combinaties van deze facto
ren leidden soms wel en soms
niet tot prostitutie.
Huitzing besluit met mis
schien wel de meeste treffen
de typering van haar boek:
„Welke factoren een rol
speelden, hebben we wel
kunnen vaststellen, hoe zij
precies op vrouwen inwerk
ten, kan misschien door in
tensief onderzoek naar de le
vensgeschiedenis van prosti
tuées worden vastgesteld".
MARCEL GELAUFF
An Huitzing: Betaalde lief
de, prostituées in Neder
land 1850-1900: Uitgeverij
Octavo; 112 pagina's; prijs
16,50.
-1-
Zonde, al die kostbare warmte die zo maar
verdwijnt. Isoleren kan een uitkomst zijn. Alleen: hoe,
wat, waar? Informeert u eens bij uw Gasbedrijf.
BOVAG-show
De openingstijden van de BOVAG-occasionshow in de
Groenoordhallen zijn vervroegd. Donderdag- en vrij
dagavond kan men terecht van vijf tot tien uur en za
terdag van tien tot vijf uur om de talrijke tweede
hands auto's te bewonderen. In totaal nemen 26 auto
mobielbedrijven deel aan de show. Zo'n 250 automobie
len in veel verschillende prijsklassen worden uitge
stald. Ook is er een stand van „Blij dat ik rij". Het is
het tiende achtereenvolgende jaar dat de najaarsshow
in de Groenoordhallen wordt gehouden.
Swingavond
In het Leids Vrijetijdscentrum aan de Breestraat 66 wordt
vrijdagavond weer een swingavond gehouden. De toe
gangsprijs bedraagt een rijksdaalder, de zaal gaat om negen
uur open.
'Der Polizei
De Belgische formatie Der Polizei treedt zaterdag
avond op in het Leids Vrijetijdscentrum aan de Bree
straat 66. Deze band, die uit elf muzikanten bestaat,
maakt funkmuziek. Daarbij zorgen zanger Jean Rous
seau en manusje van alles Paul Schrijver met ver
kleedpartijen en imitatie-acts voor de nodige humoris
tische afwisseling. De blazerssectie van de groep, Ed
die Sax (altsax), Billy Grossetisch (tenorsax) en Luc
van Tilborg (trompet en trombone), is zeer bekend. De
zaal gaat om negen uur open, de toegangsprijs be
draagt zes gulden vijftig.
Ratel
Werkgemeenschap Ratel viert komende zondag haar 33 - e
verjaardag. In het Volkshuis aan de Apothekersdijk begint
om half elf een feestelijke viering. Opgetreden wordt door
het muzikale trio Lier uit Amsterdam. Het Ratellid Wim
van der Broek vertoont dia's van kamerplanten en van
Leiden bij avond.
Cursussen
In het Olga-bedrijfsverzamelgebouw aan de Evertsen-
straat 99 worden binnenkort cursussen gehouden voor
mensen die met plannen rondlopen om een eigen be
drijf te beginnen. Het gaat om een boekhoudcursus (ze
ven maandagochtenden, start op 7 november), een on
dernemerscursus (acht dinsdagochtenden, start op 1
november) en een marktbenaderingscursus (twee vrij
dagochtenden, start op 25 november). Men kan zich
voor deze cursussen aanmelden bij de beheerder van
het bedrijfsverzamelgebouw. Telefoon 219811. De cur
sussen worden gegeven in opdracht van de Stichting
Werkgelegenheid Leiden. De kosten van deelname zijn
laag.
De Klinker
In clubhuis De Klinker aan de Berlagestraat 2 kan de
jeugd morgen en vrijdag nog terecht voor herfstvakantie-
activiteiten. Morgenmiddag wordt de film „Knokken voor
twee"gedraaid. De toegangsprijs bedraagt een rijksdaalder.
De film, geschikt voor alle leeftijdenbegint om twee uur.
Vrijdagochtend (van tien uur tot half twaalf) kunnen kin
deren van vier tot en met twaalf jaar oud herfstkijkdozen
maken. De deelname kost 65 cent.
William Byrd
Pieterskerkstraat 1. Op het programma staan werken
van Zoltan Kodaly, Pierre de la Rue, John Madden en
Clemens non Papa. Shura Lipovsky verzorgt intermez
zi. Zij zingt Jiddische volksliedjes en begeleidt zichzelf
op de gitaar. Het concert begint om kwart over acht.
LEIDEN/DEN HAAG
„U heeft geen heroïne
meer gebruikt sinds u in
het huis van bewaring
zit? Dat moet je tegen
woordig vragen want in
het huis van bewaring
kan je tegenwoordig ook
al heroïne krijgen", stelde
rechter Kooten gisteren in
een zitting van de meer
voudige kamer van de
Haagse rechtbank, waar
een 23-jarige man uit Den
Haag terecht stond voor
een groot aantal diefstal
len. Die diefstallen wer
den eerder dit jaar ge
pleegd in Leiden en Al
phen aan den Rijn, maar
ook elders in de randstad.
De Hagenaar werd bij
verschillende diefstallen
en inbraken terzijde ge
staan door zijn 22-jarige
vriendin. Zij hadden het
vooral gemunt op juwelen,
kleding, perzische tapij
ten, videorecorders enz.
Beiden waren verslaafd
aan heroïne en gebruik
ten voor zo'n 10.000 gul
den per week. Hun heler
zou slechts één-vijfde van
de winkelwaarde aan het
tweetal uitbetalen, dus zij
moesten voor 50.000 gul
den per week stelen om
aan de dagelijkse dosis he
roïne te komen.
De< 23-jarige jongen uit Den
Haag was al zo'n zes jaar ver
slaafd aan de heroïne. Hij had
al verschillende veroordelin
gen achter de rug en er stond
zelfs nog een straf van 8 we
ken uit, toen hij in juli van dit
jaar wederom in de kraag
werd gevat. „Mijn cliënt is
zonder methadon in het huis
van bewaring afgekickt. Vroe
ger zag hij nooit iets in afkick
centra, maar nu wil hij voor
het eerst in zijn leven wel naar
zo'n centrum toe. Hij is al eens
eerder een jaar van de heroïne
af geweest, maar is toen weer
begonnen. Nu wil hij wel an
ders. Toen ik hem pas leerde
kennen was het een mager
scharminkeltje, maar nu gaat
het gelukkig wat beter. Uit
zijn hele vriendenkring is hij
de enige die nog gebruikt. De
rest is er inmiddels van af. Hij
moet zo snel mogelijk vrij ko
men en dan naar een afkick
centrum, aldus de advocaat
van de Hagenaar.
De officier van justitie me
vrouw Gerretsen stelde dat er
werkelijk ontzettend veel ge
stolen moet zijn en dat de Ha
genaar reeds een hele lijst van
processen verbaal en straffen
achter de rug heeft. De eis van
de officier was 12 maanden ge
vangenisstraf onvoorwaarde
lijk, met aftrek van voorarrest.
De uitspraak is over veertien
De 22-jarige vriendin van de
Hagenaar kwam er heel wat
beter vanaf. Omdat het voor
haar de eerste keer was dat zij
zich met dergelijke praktijken
had ingelaten en omdat zij
wellicht door omstandigheden
tot het heroïnegebruik zou zijn
gekomen, hoefde zij geen ge
vangenisstraf uit te zitten. Zij
zou inmiddels weer van de he
roïne af zijn en ook haar rela
tie met de Hagenaar zou zijn
beëindigd. Zij werd veroor
deeld tot een alternatieve straf
en zal 150 uren in de dienst
verlenende sector moeten
werken.
Ook de heler, die de door het
tweetal gestolen goederen zou
hebben gekocht en doorver
kocht, stond gisteren terecht.
„Ik heb nooit spul van ze ge
kocht. Ik heb ze wel eens geld
geleend als ze er weer eens erg
aan toe waren. Ja goh, als u ze
had gezien had u ze ook geld
geleend. Als onderpand kreeg
ik wel spullen van ze, maar als
ik mijn geld terug kreeg, kre
gen zij hun spullen terug", al
dus de verdachte heler. „Toch
is er veelvuldig in verklarin
gen gezegd, dat u de spullen
van de heroïne verslaafden
heeft gekocht", aldus rechter
Kooten. De advocaat van de
heler zei dat net de twee echte
helers zijn aangehouden en dat
de beschuldigingen aan het
adres van deze Hagenaar vals
zijn. „Het is bekend dat geen
enkele junk zijn heler ver
raadt. Als je je heler verraadt
kan je het verder wel verge
ten, want geen heler, geen
geld. Door deze Hagenaar te
beschuldigen is slechts een
kruimelaar gepakt, maar de
echte heler wist de dans te
ontspringen", aldus de advo
caat.
De officier van justitie stelde
dat de functie van helers niet
onderschat mag worden. „He
lers maken misbruik van de
positie waarin verslaafden
verkeren. Er hangt altijd een
rookgordijn om helers heen.
Maar het is de eerste keer dat
hij voor iets dergelijks moet
voorkomen en hij heeft al 21
dagen vastgezeten". De offi
cier eiste 9 maanden gevange
nisstraf waarvan 4 maanden
voorwaardelijk, met aftrek
van voorarrest. Uitspraak over
14 dagen.
ADVERTENTIE
salade en frites.
persoon
Restaurant
Het Rechthuis ,<M?
Schans<32
Uithoorn
(02975) 61380
