„De Russen
zijn
een uiterst
plezierig
volk"
Een al
herfstige
avond
aan zee
ZATERDAG 8 OKTOBER 19
AMSTERDAM „Jour
nalisten als W. L. Brugs-
ma en Willem Oltmans
roepen natuurlijk weer
dat wij door Washington
betaald worden, door de
CIA". Robert van Voren
stoot een dorre lach uit.
„Nou, dat is dus niet zo.
We hebben zelfs nog
nooit een telefoontje van
de BVD gehad, onze ei
gen geheime dienst. Heel
gek eigenlijk. Als ik bij
de BVD werkte, zou ik
het wel weten".
Het pand dat een dekmantel voor
spionage-activiteiten zou kunnen
zijn, maar het blijkbaar niet is, be
vindt zich aan de Amsterdamse
Ceintuurbaan. „Tweede-Wereld
winkel" staat er in witte letters op
de etalageruit. Van Derde-Wereld
winkels wemelt het alom in den
lande. Een toko echter die doet in
informatie uit de Sovjet-Unie en
zijn vazal-staten (bij elkaar 400 mil
joen inwoners; zo'n blok mag rustig
een tweede wereld heten) is nieuw
en uniek. Alleen Parijs schijnt iets
dergelijks te kennen, en dan nog
van een meer bescheiden opzet. De
Amsterdamse winkel grossiert.
In de etalage een grote pop, voor
stellende een Russische soldaat die
is uitgemonsterd voor het voeren
van een chemische oorlog. Uit
deze lugubere blikvanger kan blij
ken, dat de neringdoenden binnen
nauwelijks kunnen worden aange
merkt als klakkeloze verkopers
van propaganda-ballonnen.
..Daarom krijgen we ook geen sub
sidie", klaagt Robert van Voren
tussen het aanvragen van een tele
foongesprek met Moskou door. „Op
grond van een cultureel accoord
steunt de Nederlandse regering al
leen instellingen die zich met Rus
land bezig houden, wanneer de re
gering in Moskou daar niet op te
gen is. En omdat Moskou ons ziet
als een bolwerk van de CIA, krij
gen we geen cent. Een schandaal".
Kampen
Het laat onverlet dat de leden van
het Russisch Staatscircus de winkel
kwamen binnenwandelen toen ze
in Amsterdam optraden. En zich
geconfronteerd vonden met een ge
trouwe kopie in maquettevorm van
een Russisch concentratiekamp.
Daar keken ze zeker wel van op?
„Nee hoor", zegt Robert van Voren
die zijn studie van de Russische taal
en geschiedenis heeft opgegeven
om zich full-time aan de Tweede-
Wereldwinkel te kunnen wijden.
„De burgers in de Sovjet-Unie we
ten donders goed dat die concentra
tiekampen er zijn. Iedere familie
heeft wel iemand die in zo'n kamp
gezeten heeft. Vijftien procent van
de bevolking heeft er volgens een
voorzichtige schatting gezeten. De
doorstroming is enorm. Dat komt
door de zwarte handel waaraan de
meeste Russen zich in meerdere of
mindere mate schuldig maken. Op
het ogenblik zitten er twee miljoen
Sovjet-burgers in een kamp. Voor
het overgrote deel criminelen dus
zwarte handel is een ernstig
misdrijf maar toch ook nog
15.000 politieke gevangenen".
Boekovski
In dit soort informatie handelt de
Tweede-Wereldwinkel. Het is het
meest recente initiatief van de
sinds 1970 actieve Stichting Comité
Vladimir Boekovski die al doende
gehoor geeft aan de hartekreet van
deze dissident „dat er in Rusland
nog zoveel anderen hulp nodig
hebben".
Zelf heeft Boekovski sinds lang
geen behoefte meer aan steun. Hij
de eerste na de revolutie die in
Tweede-
Wereldwinkel
schatkamer van
informatie over
Sovjet-Unie
en zijn
vazallen
Moskou een demonstratie tegen de
regering durfde organiseren; straf:
zeven jaar werd in 1976 uitge
wisseld tegen de Chileense commu
nistische partijleider Luis Corva-
lan. Aan zijn vrijlating zal het ij
veren van de naar hem genoemde
stichting niet vreemd zijn geweest.
„Maar nu moeten jullie doorgaan
voor anderen", luidden zijn eerste
woorden toen hij in Zurich voet op
westerse bodem zette. En dat heeft
de Stichting Comité Vladimir Boe
kovski consequent gedaan.
„Wij willen een steentje bijdragen
tot de opbouw van een rechtvaardi
ge maatschappij in de landen van
het Oostblok", verduidelijkt Robert
van Voren de huidige doelstelling
van de stichting. „Onder welk regi
me dan ook. Een communistisch
regime? Prima, Maar dan moet het
zich wel aan zijn eigen wetten hou
den. Goede wetgeving is er vol
doende in de Sovjet-Unie. Het punt
is dat de autoriteiten die wetten
vaak niet eens kennen laat staan
toepassen. Het eerste wat dissiden
ten dan ook doen, is de wet uit het
hoofd leren. Heel illustratief is het
verhaal van die dissident in het
concentratiekamp van Perm. Hij
beriep zich tegenover de politieke
commissaris van het kamp op de
universele rechten van de mens.
Het antwoord dat hij kreeg: Die
zijn er toch alleen voor negers;
daar hebben jullie toch geen bood
schap aan? Dat tekent de hele
sfeer".
Angst
Welke rol ondertussen kan een
Tweede-Wereldwinkel spelen bij
het streven naar meer rechtvaar
digheid achter het IJzeren Gordijn?
Veel van de krampachtigheid
waarmee de Sovjet-leiders regeren,
denkt Robert van Voren, is te wij
ten aan angst. Vrees voor westerse
invloeden. „Dat merk ik nog steeds
bij mijn bezoeken aan Rusland. De
tijd dat de mensen wegrenden als
ze hoorden dat je een buitenlander
was, is voorbij. Nu klampen ze je
aan met de vraag of je geen jeans te
koop hebt. Maar als je op een bank
je in een park Engels begint te pra
ten zit je nog steeds onmiddellijk
alleen. Westerlingen verspreiden
geslachtsziekten. Westerlingen ge
ven vergiftigde kauwgum aan kin
deren. Dergelijke fabeltjes doen on
verminderd de ronde".
Foute beeldvorming
Omgekeerd heerst er in het westen
een heilige angst voor de Rus die
evenzeer in foute beeldvorming
wortelt. De opper-beer, zoals mr.
G. B. J. Hilterman een Sovjet-presi
dent steevast aanduidt. Iwan de
Verschrikkelijke dat imago. „We
kunnen pas nader tot elkaar ko
men en daarmee invloed ten goede
uitoefenen, als we elkaar beter le
ren kennen", geloven Robert van
Voren en de Stichting Boekovski.
„Zolang het foute beeld stand
houdt, kan er nooit wederzijds ver
trouwen groeien. Wij willen met
onze winkel meewerken aan een
andere beeldvorming. Wie zijn dat
eigenlijk, Russen? Hoe leven ze?
Wat houdt ze bezig? Want daar
hebben de mensen in Nederland
geen flauw idee van".
Het komt door de gebrekkige voor
lichting, denkt Van Voren. „Wat
wij via de media over de Sovjet-
Unie en zijn satellieten voorgescho
teld krijgen, is altijd politiek ge
kleurd. Het gaat over arrestaties
dat soort dingen. Nederlandse cor
respondenten kunnen in Rusland
nauwelijks werken. Met Amerika
nen ligt dat anders; die kunnen
enorm veel doen; die genieten aan
zien. Maar Nederland wordt in
Moskou volkomen onbelangrijk ge
vonden. Een Nederlandse corres
pondent die een beetje vervelend
doet, vliegt er meteen uit".
Daardoor mist het publiek vitale
informatie. „Met het gevolg dat we,
sprekend over Russen, geen onder
scheid leren maken tussen de auto
riteiten en de burgers", vreest Van
Voren. "Russen zijn gewoon fantas
tische mensen, maar we slagen er
niet in tot ze door te dringen omdat
we altijd weer stuk lopen op die fa
cade van de autoriteiten. Wil je de
doorsnee Rus kunnen begrijpen,
dan is het wezenlijk te weten dat
heel zijn leven via documenten en
stempels gaat. Maar wie weet dat
hier? Wie weet dat je, om de com
plete levensloop van een Rus te le
ren kennen, alleen zijn binnen
landse paspoort en werkboekje
hoeft te vragen? Toch regeren die
twee met ijzeren vuist zijn hele be
staan. Een Rus kan niet zomaar
verhuizen of een andere baan ne
men. Alles is gebonden aan toe
stemmingen een vergunning om
te gaan en een vergunning om te
komen. En alles wordt geregis
treerd in die twee boekjes. Het bin
nenlands paspoort en het werk
boekje zijn voor een Sovjet-burger
meer waard dan wat ook. Als je ze
kwijt bent, betekent dat een ramp.
Je bent weg".
KGB
Zo valt het volgens Van Voren bij
voorbeeld te verklaren dat er in
heel die immense Sovjet-Unie nau
welijks verzet tegen de autoriteiten
van de grond komt. „Wanneer je te
veel of te openlijk klaagt, moet je
bij de KGB komen. Die zegt: U
hebt toen en toen zwart gehandeld
heel gemakkelijk, want iedere
Rus doet dat wel eens. Zegt vervol
gens: Als u uw mond niet houdt
gaat u drie jaar wegens zwarte han
del naar een kamp. En dat komt
weer in die twee boekjes te staan
zodat u nooit meer ergens werk
kunt krijgen. Nou, wie in de Sov
jet-Unie langer dan vier maanden
werkloos is, wordt gearresteerd als
f>arasiet. Straftijd een jaar. Alles
iever dus dan zonder werk te ko
men zitten. De ingenieurs die je de
straat ziet vegen liever dat dan
geen werk, want werkloosheid is in
de Sovjet-Unie verboden., Geen
werk betekent naar het kamp".
Invaliditeit
Invaliditeit is verboden. „De Sov
jet-burger is een complete burger",
zegt Van Voren bitter. „Een mooie
burger. Hij mist geen armen of be
nen. Precies hetzelfde beeld als de
nazi's van de Übermensch hadden.
Alleen zijn de Übermenschen nu
Russen. Volgens schattingen telt de
Sovjet-Unie tussen de 20 en 25 mil
joen invaliden. Een groot deel van
de invaliditeit is te wijten aan be
drijfsongevallen uit de jaren
De Tweede-Wereldwinkel aan f
Amsterdamse Ceintuurbaan,
de etalage een grote pop, vode
stellende een Russische soldj»
die is uitgemonsterd voor
voeren van een chemische ot.
log. Deze lugubere blikvan^
maakt duidelijk, dat de if
ringdoenden binnen nauwelijF
kunnen worden aangemerkt f
klakkeloze verkopers van protfi
ganda-ballonnen.
dertig vanwege de enorme indu
trialisatie en tegenwoordig vanvL
ge het alcoholisme op het weJLj
Voor al die invaliden wordt njJ.
welijks iets gedaan. Leukoplast^
niet te krijgen laat staan een rFr
stoel. Bovendien passen rolstoelje
niet in de liften of in de metro, ijei
validen zijn gedoemd thuis te bM
ven in een onaangepaste \\L,
ning, want het begrip medische iLi'
dicatie kennen de Sovjets niet. F
mand met een dwarslaesie, met e|*s
ernstige verlamming dus, mag ee|cf
in de twaalf jaar een of twee wei
ken voor vakantie naar een sanath,
rium. Tot overmaat van rampLr
het invaliden verboden organisat»,
op te richten die hun belangi.^
kunnen behartigen. Want, zeggfj"
de autoriteiten, als we jullie ed
bond toestaan, gaat straks alle r<j)ic
zooi van de straat zich organiserje
de werklozen, de homofielen,
prostituees".
Hulp en steun
De Boekovski-stichting heeft gEl
doelstelling hulp en steun te verll sj
nen aan alle groeperingen in c.Q
tweede wereld, die geweldloos o[.
komen voor hun eigen rechten ild
die van anderen, en die deswe£e:
door de overheid worden verdruls
of vervolgd. Daartoe behoren j h
invaliden. „We beschikken over ier
distributie-adressen waaraan huil.,
goederen gezonden kunnen wof
den", zegt Robert van VoreFr
„Maar we sturen ook pakketten
naar gevangenen - suiker, medictijn
nen, vitaminepillen, bouillonpoed^ai
en onderkleding tegen rheuma.
sturen religieuze boeken, bijbels e q
lesmateriaal naar kerken en gl^
nootschappen die worden ondeP-1^
drukt. Heel het scala van discrirrie
natie, onderdrukking en vervcktii
ging proberen we te bestrijken. Jwe
den. De onafhankelijke vredesb|0j
weging. De beweging voor de mei
senrechten. Zigeuners, homofieleler
Wist u dat onlangs zelfs een orgarf
satie voor beoefenaren van karat®
verboden is? Een totaal a-politieE^
organisatie, zeer spontaan van <jen
grond gekomen, niet eens de tiier(
gehad om zich bij de Partij aan rom
melden. Verboden omdat ze onanp)
hankelijk was van de Partij,
afhankelijkheid van de Partij ki
eenvoudig niet". j0"n]
mmÊÊm i1
Schatkamer
ilit
Gaandeweg is de Stichting
kovski een schatkamer gewordt
van informatie over de Sovjet-Unl, g
die elders in Nederland praktisc
onbekend blijft. Zonde, redeneen
men, om die wetenschap op zoldt
te laten verstoffen. Zo kwam me
op de gedachte van de Tweede-Wj
reldwinkel. Alle Nederlandse b<
ken over de Sovjet-Unie zijn er
koop, maar ook boeken in het Ri
sisch zelf, in het Oekraïns, in h|
Pools, het Afghaans. Verder ga;
er week- en maandbladen over i
toonbank, cassettes, posters en zei
Russische sigaretten. De Prawi
ligt er en de Izwestia. Alles w
bruikbaar is om het gebrekkig
beeld van de Sovjet-Unie en zij
vazallen aan te vullen of te corrigj
ren. „Met de nadruk op het mensfEI
lijke aspect", herhaalt Robert vajni
Voren. „Het zijn in onze ogen gei
vrolijke samenlevingen daar. Ir...
wordt ook weinig in het openbar*1]
gelachen. Als ik in de metro viisc
Moskou lach, krijg ik onmiddellije Z
verontwaardigde blikken. Mafe i
thuis zetten ze de sluizen open. D^ng(
zijn ze heel vrolijk, heel open. Ee
uiterst plezierig volk. Die kant wil °r
len we belichten". frei
PIET SNOEREPit
|de
Stil, zonnig, toch valt het donker al
vroeg. Nu, daar zit ik dan ook op te
wachten.
De kleur van water en hemel
wordt snel bleker blauw, 't Is half-
tij van ebbe, het laagst van het af
gaande tij valt om een uur of negen
en beter vraag ik niet. De voorste
mui is al gorgelend leeggelopen, ik
heb me al op de zandbank daarach
ter kunnen installeren: twee
strandpoken die verre worpen mo
gelijk maken, twee niet te zware
zeemolens elk met 30 procent ny
lon, een bakje zeepieren, twee hen-
gelsteunen, een lamp (ik gebruik
een voorhoofdslamp zoals voorheen
mijnwerkers die hadden; als je naar
de hengeltop kijkt valt het schijnsel
daar vanzelf op, en die hengeltop-
pen kun je omwikkelen met fluo
rescerend spul). En géén waadpak.
Waarom geen waadpak?
Mag ik het met nadruk stellen: wie
van plan is in het donker aan zee te
vissen moet nooit een waadpak
aantrekken. Eén verkeerde stap in
een kuil, een struikeling en dat pak
loopt vol. En als u dan in het don
ker bezig bent met niemand direct
naast u, dan is het snel gebeurd
met de koopman. U zoudt de eerste
niet zijn die om het leven kwam
omdat zijn waadpak volliep. Neem
maar doodgewoon laarzen.
Ja, en een vouwstoeltje of kanis na
tuurlijk want het gemak dient de
mens.
En een fles koffie.
De ene hengel er komt een
doodgewoon paternostertje op met
Blue Aberdeen haken krijgt 100
gram lood en ik zet het aas weg zo
ver ik kan. De andere hengel krijgt
wat lichter lood, het aas moet niet
verder dan 50 meter uit de kant.
Nu zitten. En wachten.
„Waarop vist U?" vraagt een vrien
delijke passant, terwijl zijn hond
zeer tot mijn misgenoegen zijn bek
laat dalen in mijn pierebak: Héé,
die dingen zijn duurder dan bief
stuk..."
Tja, waarop vis ik?
Op tong en aal. Natuurlijk tong het
liefst. Kijk, de zomer is zo grandi
oos geweest, de temperatuur van
het kustwater zo hoog, dat ik ervan
overtuigd ben dat tong en aal, die
in de Zuidhollandse en Zeeuwse
kustwateren altijd wel tot in sep
tember te vangen zijn, nu tot in ok
tober onder de kust zullen blijven.
En, ja, bot en schol kunnen onder
hand ook terug zijn van wegge
weest. En zeebaars is ook nog een
mogelijkheid, en horsmakreel ze
ker....
Of niks, natuurlijk.
Tong aast het liefst omstreeks en in
de duisternis. Neem kleine haken,
tong heeft een bescheiden bek.
Draai na de inworp de lijn niet al
te strak; er zijn ervaren platvisbela
gers die strijk en zet met een slappe
lijn vissen.
Afhouders aan de onderlijn? Voor
tong heb ik ze net zo lief niet, maar
als kleine aal zich laat haken is de
kans op een warboel geringer wan
neer je afhouders gebruikt. (Heb
daarom altijd wat reserve-onderlij
nen bij de hand, ga geen kwartier
van de toch altijd al te korte vistijd
verknoeien om een snoer waarvan
een aaltje een soort Brussels kant
heeft gemaakt uit de war te halen.
Trouwens: in het duister lukt dat
helemaal niet meer. Afsnijden, in
pakken (Neeneenee, niet achter u
laten slingeren die troep, dat hoort
thuis in de vuilnisbak) en een nieu
we onderlijn op zetten.
Daar zit je dan.
Wat een verrukkelijke, zalige
avond om je heen...
Maar wat een irritapte rust om aan
de hengeltoppen.
Maar ineens... Wham! Een flinke
optater, de top van de hengel gaat
en nog liever de vis zelf, diepgevroren ingepakt, zenden aan...
zeker twintig centimeter mee.
Dat zal een fikse tong moeten we- I
zen. Nu kalm-aan doen. Tong is
niet alleen sterk, maar heeft bo
vendien de hebbelijkheid om zich
na de aanbeet meteen geheel ge
kromd vast te zetten in het zand en
dan zijn het mannetjesputters. Niet
rukken, niet sleuren. (U heeft toch
wel de slip van de zeemolen afge
steld?) maar kalm, kalm doordraai
en. Als het moet: pompend. Dat wil
zeggen de hengeltop naar het op-
f>ervlakte van het water laten da-
en, terwijl u snel draait, daarna de
hengeltop met vastberaden hand
Ja, daar komt-ie al. Inderdaad een
knappe tong. De maatlat wijst 33
cm. aari. Nee, een lap is dat niet
en bij lange na geen recordvis. Het
Nederlandse record, lang gehouden
door de Brabander L. Denissen m
een vis van 52 centimeter, werd
20 mei '82 verbeterd door T. Mol
naar uit Bergen op Zoom, met
vangst van een knil van 17:
gram zwaar en 55,6 cm lang. Als
een tong vangt van 40 centimet
mag u zichzelf reeds over de b
aaien, want dat is heus een he
beste.
Overigens: na die warme zom
acht ik de kans op recordverbet ai
ringen in deze vroege herfst lar
niet denkbeeldig. (Grote vissei
met getuigenverklaringén, foto's
nog liever de vis zelf, diepgevrore Xl
ingepakt, zenden aan dr. R. Bodd
ke, secretaris Nederlandse commi
sie Record-zeevissen, p/a RIV<
Haringkade 1, 1976 CP IJmuiden
Véél tong vangt een mens nooit,
zijn een paar stekken in Zuidwes
en
delen van de Westkappelse zeedi
op Walcheren, en een paar plekj
nabij de vuurtoren van Haamstet
op Schouwen-Duiveland, waar c P]
gunstige avonden een tong of
zeven de buit des hengelaars kui
nen vormen. Vroeger zaten er ve
meer, ik herinner me dat in de la
jaren '50 ook nog in de jaren
aan de monding van de Ooste
schelde tongvangsten van twinti ui
dertig stuks aan de hengel helr
maal niet zo uitzonderlijk ware
Tja, de dagen van Olim....
Toch: de laatste paar jaar geloof i
dat er weer wat meer tong is. De;
zomer is er hier en daar heel red
lijk tong gevangen, lappen ert
ook, en zoals gezegd: de warml
van het kustwater zal de tong erto
verleiden lang in onze ondiepe wó
teren te blijven vertoeven. Grij j,
uw kans. En doet de tong het r'
maar zijn de alen wel willig, of
schollen, of de horsmakrelen, weE|,
dan is uw avond nog niet verlorf
A.C.W. VAN DER VI
'ich
j »odf
