Enthousiasme over toekenning
Nobelprijs aan Walesa
Samora Machel vraagt hulp
voor ontwricht Mozambiqu
Libanese leger heeft vuurproef doorstaan
'N KORTE
HERFSTVAKANTIE!?
TASS verwerpt
voorstellen Reagan
Belgische
politie
verscherpt
controle
LABOUR BLIJFT BU EENZIJDIGE ONTWAPENING
BUITENLAND
ÊeidaeSoiwtmt
DONDERDAG 6 OKTOBER 1983PAG1NAI
Doodstraf half uur
voor executie uitgesteld
HUNTSVILLE De ter dood veroordeelde
Amerikaan James Autry hoorde gisteren nog
geen half uur voordat hij zou sterven dat zijn
executie, door middel van een injectie, was
uitgesteld.
Een van de rechters van het Opperste Ge
rechtshofhet hoogste rechtscollege in de
•Verenigde Staten, schortte de terechtstelling
op naar aanleiding van een verzoek van de
Amerikaanse bond voor burgerrechten. Au
try had op dat moment zijn galgemaal, een
hamburger met frites uit een snackbar, al ge
nuttigd. Hij was veroordeeld wegens moord
,op een winkelier bij een ruzie over een paar
flesjes bier. Sinds het Opperste Gerechtshof
in de VS in 1976 de doodstraf weer instelde
zijn acht mensen geëxecuteerd.
Poppen als bewakers
in Noord-Ierland
BELFAST Het Britse opperbevel in
Noord-Ierland is gisteren in verlegenheid
gebracht door de beschuldiging dat zij als
militairen aangeklede kleermakerspoppen
gebruikt voor bewakingsdiensten in de pro
vincie. De beschuldiging is geuit door de
protestantse fanaticus, dominee Ian Paisley.
Twee kranten in Belfast brachten gisteren
een foto van een pop, die in een schild
wachthuisje staat in een plaatsje bij Belfast.
Een woordvoerder van het Britse leger had
desgevraagd als enig commentaar: „Het ge
bruiken of niet gebruiken van poppen als
soldaten is een veiligheidskwestie waarover
wij niet praten". Volgens Paisley worden
zulke poppen ook gebruikt bij de bewaking
van de Maze-gevangenis.
Indonesië gaat handel
in baby's te lijf
JAKARTA Buitenlanders, die
een Indonesische baby willen adop
teren, moeten tijdens het adoptie
proces voor de rechtbank verschij
nen. Dit heeft de Indonesische rege
ring gisteren bepaald om te probe
ren een omstreden handel in babys
te beteugelen.
De buitenlanders moeten de rechter
ervan overtuigen dat zij geschikt
zijn voor de adoptie. Tevens moeten
zij een medische verklaring over
leggen waarin staat dat zij geen kin
deren kunnen krijgen. De nieuwe
maatregelen zijn genomen nadat
een grote handel in baby's aan het
lie ht was gekomen.
Toryminister
onthult affaire
LONDEN Britse minister
van handel en industrie,
Parkinson, heeft gister
avond via zijn advocaat be
kendgemaakt, dat hij een
verhouding heeft gehad met
een vroegere secretaresse,
die nu een kind van hem
verwacht. De als architect
van premier Thatchers ver
kiezingsoverwinning gel
dende vroegere voorzitter
van de Conservatieve Par
tij, nog steeds naaste mede
werker van de Britse pre
mier, zei dit bekend te ma
ken om een einde te maken
aan geruchten.
MOSKOU Het Russische persbureau
TASS heeft gisteren afwijzend gereageerd
op de jongste ontwapeningsvoorstellen van
president Reagan. TASS omschreef deze
voorstellen als „lege woorden die slechts be
doeld zijn om de ware intenties van Was
hington te verbergen".
Volgens TASS probeerde Reagan bij de be
kendmaking van zijn voorstellen de indruk
te wekken dat de Amerikaanse opstelling
bij de Geneefse onderhandelingen over de
strategische wapens is versoepeld. Vanoch
tend is het Russisch-Amerikaans overleg in
Genève weer begonnen. De nieuwe Ameri
kaanse voorstellen zullen daar worden be
sproken.
LA
Lubbers dringt aan L
op onafhankelijkheid H
voor Namibië
DEN HAAG Premier Lubbers heeft laten 1
ken dat Nederland de Zuidafrikaanse en de d
de Verenigde Staten onderschreven opvatting
wijst, dat er een verband moet bestaan tussen
afhankelijkheid voor Namibië en terugtrekkje
van de Cubaanse troepen uit het aangrenzen
Angola.
Op het diner dat de regering de bezoekende 1
zambicaanse President Macnel gisteravond a
bood, maakte Lubbers niet met zo veel woon
melding van de Cubaanse troepen. Lubbers
zich heel duidelijk uit over het feit dat de Veil]
heidsraad-resolutie 435, die voorziet in onafhanf
lijkheid voor Namibië, nog steeds niet is
voerd.
ALLEEN RUSSISCHE PERS ZWIJGT UITREIKING DOOD
WARSCHAU WAS
HINGTON Met uitzon
dering van Polen en de
andere communistische
landen werd overal en
thousiast gereageerd op de
toekenning van de Nobel
prijs aan Walesa. Paus Jo
hannes Paulus II begroet
te de toekenning met
„grote tevredenheid". Het
Poolse gevolg van de paus
verkeert in een jubelstem
ming. De toekenning van
de Nobelprijs aan Walesa
wordt daar beschouwd als
een overwinning voor de
door de kerk verdedigde
opvattingen op sociaal ge
bied.
Ook de katholieke kerk in Po
len sprak zijn grote vreugde
uit over de keuze van het no-
bel-comité. „Wij zijn zeer te
vreden. Het is de tweede maal
in korte tijd dat een Pool zon
BRUSSEL In België
zijn gisteren strenge poli
tiemaatregelen aangekon
digd in verband met de
toenemende criminaliteit
in dat land. Zo worden
voortaan nachtcontroles
aanzienlijk uitgebreid en
wordt de politie uitgerust
met zwaardere wapens.
Het opvoeren van nachtcon
troles gaat gepaard met een
uitbreiding van de bevoegdhe
den van de dienstdoende poli
tiemannen. Zij zijn gemachtigd
Om elke auto en voetganger
aan te houden om persoonsbe
wijzen te controleren. De
maatregel, die voor geheel
België zal gelden, wordt met
name in de provincie Brabant
toegepast. Daar werden twee
weken geleden tijdens een
overval vier mensen, onder
wie twee politiemannen, ge
dood.
eervolle prijs ontvangt", aldus
het episcopaat in Warschau.
De Polen moesten overigens
tot vier uur in de middag
wachten totdat het nieuws
over de prijs bekend was.
De Duitse bondskanselier Hel
mut Kohl feliciteerde de Pool
se vakbondsactivist met zijn
prijs en zei dat Walesa een
voorbeeld was voor iedereen
die voor vrijheid is. Ik ben er
van overtuigd dat de meerder
heid van het Duitse volk, in
oost en in west, mijn vreugde
deelt, aldus de oud-bondskan
selier.
De plaatsvervangende woord
voerder van de Poolse rege
ring Andrzej Konopacki
noemde in een eerste reactie
de toekenning van de Nobel
prijs voor de vrede aan Walesa
een politieke daad. „De prijs
betekende iets in het verleden,
maar deze toekenning deva
lueert zijn waarde". De Sow-
jet-Unie heeft nog niet gerea
geerd op het besluit van het
Nobel-comité om Walesa te
onderscheiden. Sinds de No
belprijs voor de vrede in 1975
werd toegekend aan Andrej
Sacharov wegens zijn inspan
ningen voor de mensenrech
ten, wordt de toekenning van
deze prijs door de Russen een
Westerse propaganda-show ge
noemd. De Sovjet-Unie meld
de de toekenning van de prijs
in het geheel niet. President
Reagan zei blij te zijn met de
beslissing van het Nobelcomi-
té. Egil Aarvik, de voorzitter
van dat comité, gaf toe dat de
verkiezing van Walesa de
Poolse militaire autoriteiten
niet zal verheugen. „Een nega
tieve reactie van de zijde van
de Poolse regering is te ver
wachten, maar de Poolse be
volking zal blij en dankbaar
zijn. Wij verwachten niets,
maar hopen vurig dat Walesa
op 19 december in Oslo zal
zijn". In zijn motivering zei
het comité dat in aanmerking
was genomen de bijdrage die
Walesa met aanzienlijke per
soonlijke opofferingen had ge
leverd om het recht van de ar
beiders te verzekeren tot vesti
ging van hun eigen organisa
ties. Deze bijdrage is van vitaal
belang in de grotere campagne
ter verzekering van de univer
sele vrijheid om zich te organi
seren, een mensenrecht zoals
gedefinieerd door de Verenig
de Naties. De activiteit van
Walesa werd gekarakteriseerd
door een vastbeslotenheid om
de problemen van zijn land
door onderhandelingen en sa
menwerking op te lossen zon
der toevlucht te nemen tot ge
weld.
Hij probeerde een dialoog tot
stand te brengen. Het comité
beschouwt Walesa als belang
rijkste vertegenwoordiger van
het actieve verlangen naar
vrede en vrijheid dat, ondanks
ongelijke omstandigheden, on
overwonnen bij alle volken ter
wereld leeft. Het comité heeft
er bij verschillende gelegenhe
den bij de toekenning van de
prijs de nadruk op gelegd dat
een campagne voor mensen
rechten een campagne voor
vrede is.
Vegen voor een schone Rijn
Nederlandse milieu-activisten hielden gisteren in Parijs voor het gebouw van het dagblad Le Mon
de een „schoonmaakdemonstratie". Hiermee protesteerden zij tegen de zoutlozing in de Rijn door
de Franse Potassium-mijnen. Hun leus was dan ook:„Wij maken jullie trottoirs schoon, maken jullie
alsjeblieft „onze" Rijn schoon". De „veeg-actie" is bedoeld om druk uit te oefenen op het Franse
parlement, dat morgen gaat stemmen over het zoutverdrag.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN Nu de Britse so
cialisten op hun congres in
Brighton twee tegenstrijdige
ontwapeningsmoties goedge
keurd hebben, kan hun nieu
we leider, Neil Kinnock twee
kanten uit. Verwacht wordt
dat hij een tactiek zal gebrui
ken, die zo weinig mogelijk
controversen veroorzaakt en
in nieuwe parlementsverkie
zingen een zo groot mogelijk
zetelwinst garandeert.
Maar dit alles betekent ook dat
het traditionele meningsver
schil onder de Britse socialis
ten over kernbewapening
blijft bestaan. Afgelopen week
besliste een nationaal partijbe
stuur de algemene eis tot een
zijdige kernontwapening ge
voelig te temperen. Maar op
aandringen van de machtige
Transport Arbeidersbond
werd gisteren in Brighton ech
ter toch weer voor een eenzij
dige kernontwapening ge
stemd. Talrijke congresgangers
spraken hun mening uit, dat
Groot Brittannië, terwille van
de international vrede, op dit
terrein het voorbeeld moet ge
ven. De gewezen Labour-pre
mier James Callaghan werd
ervan beschuldigd dat hij de
recente verkiezingsnederlaag
van de socialisten in de hand
had gewerkt door zich in het
midden van de stembeslag uit
te spreken tegen eenzijdige
kernontwapening.
n MS
President
Machelvan
Mozambiqui
(rechts) e
echtgenote 1
Graca Machifc
die tevens
minister v
onderwijs is Fm
(links),
brachtten Peg€
gisteren een L -
bezoek aan f
premier
Lubbers.
Mevrouw
Machel trekt f
een fraaie sjaf
uit bij haar
aankomst in Ln.
[loei
DEN HAAG President
Samora Machel van Mo
zambique heeft gisteren
en vandaag een bezoek
gebracht aan ons land in
het kader van een rond
reis door Europa. Machel
wil bij de Westeuropese
landen aankloppen voor
financiële hulp voor zijn
land dat te lijden heeft
van de aanhoudende bur
geroorlog en getroffen is
door droogte.
Samora Machel, een 49-jarige
voormalig verpleger, leidt Mo
zambique sinds de onafhanke
lijkheid van het land. In 1975
kon de marxistische geörien-
teerde regering van Machel na
een bloedige guerrillastrijd
van tien jaar eindelijk de
macht van het moederland
Portugal overnemen. Sinds
dien is het de nieuwe leider
niet voor de wind gegaan. Sa
mora Machel moet vechten
voor het behoud van de macht
en een oplossing vinden voor
de armoede, onderontwikke
ling, anafalbetisme en het ge
brek aan industrialisatie. Ma
chel heeft zijn handen vol aan
de strijd tegen de rebellen van
het Mozambikaanse Nationale
Verzet (MNR), die op allerlei
manieren kenbaar maken dat
zij niet zo gelukkig zijn geluk
kig met het marxistisch be
wind.
Het MNR bestaat voorname
lijk uit ex-guerrillastrijders
van het Frelimo, het bevrij
dingsfront van Machel ten tij
de van de onafhankelijkheids
strijd, die teleurgesteld zijn ge
raakt over het marxistische
bewind van de president en de
armoede die erop is gevolgd.
Ook zijn Flechas (Pijlen) bij de
rebellen aangesloten: zwarten
die met de Portugezen mee
vochten tegen het Frelimo en
nu uit angst voor vergelding
zich aan de zijde van de MNR
hebben geschaard. Verder
vechten een aantal mensen
van het Portugese leger tijdens
de koloniale periode en andere
„avonturiers" mee. De MNR
groeide echter uit tot een com
plete troepenmacht toen zij fi
nanciële en militaire steun van
Zuid-Afrika kreeg. Sindsdien
houdt de burgeroorlog het zui
den van Mozambique in zijn
greep, guerrilla-acties zijn aan
de orde van de dag, een ver
woestende golf van sabotage
daden gaat door de provincies
heen en het ziet er nog niet
naar uit het einde van deze si
tuatie in zicht is.
President Machel weet dat
Mozambique in de eerste
plaats vrede nodig heeft, als
het een kans wil hebben de
armzalige situatie te boven te
komen. Oorlog kost geld en
geld is hard nodig om het land
economisch uit het slop te ha
len. Alhoewel Machel geen
voorstander is van een milita
ristisch bewind, zei hij vorig
jaar een fout gemaakt te heb-
ben toen na de oorlog met
Portugal de legeruniformen
voor mooie pakken en strop
dassen verwisseld werden.
„Nu zullen we het geweer
weer opnemen en niet meer
dezelfde vergissing maken",
aldus Machel. Het slecht uitge
ruste Frelimo-leger is echter
vaak niet opgewassen tegen de
sterke MNR-beweging. Mo
zambique is te arm om wapens
voor een traditionele anti-
guerrilla-oorlog aan te schaf
fen. Machel probeert dat op te
lossen door op grote schaal wa
pens onder de bevolking te
verspreiden; elk dorp wordt zo
bewapend, dat een aanval van
de RNM zelfstandig afgeslagen
kan worden.
„Beschermer" van de verzets
beweging, Zuid-Afrika, heeft
vooral economisch belang bij
een ontwrichting van de Mo
zambikaanse maatschappij.
Een slecht functionerend Mo
zambique blijft afhankelijk
van het sterkere buurland
Zuidafrika. Vandaar dat veel
guerrilla-acties gericht zijn op
de ondermijning van transport
en communicatie; bruggen,
wegen en treinen worden ge
regeld opgeblazen, electrici-
teitsnetten vernield en vracht
wagens in brand gestoken.
Verkeer in veel gebieden
wordt onmogelijk gemaakt,
waardoor de plaatselijke be
volking van overheidsdiensten
verstoken blijft. Gevolg is dat
veel buitenlandse technici zijn
vertrokken.
De weg naar de industriële
ontwikkeling en vrede is lang
voor Mozambique. Door over
dreven centralisatie van plan
ning en besluitvorming, ver
waarlozing van particuliere in
stellingen en een inefficiënt!
organisatie van staatsboerd
rijen is Mozambique
verder in het moeras v,
derontwikkeling gezakt.
burgeroorlog heeft de situatl 1 1
er niet beter op gemaakt. M»"
chel heeft in eerste instant»
veel geld nodig. Vandaar d<jM5
hij zijn hoop gesteld heeft
het rijke Westen. In gesprek
ken met premier Lubbers, m W'
nister Van den Broek van bi
tenlandse zaken en minist M6
Schoo van Ontwikkelings^^1"*
menwerking zal Machel varlv^n
daag trachten Nederland t|MUI
overtuigen van de noodzaatJ3
van financiële steun. pjks
Pp
JEANNETTE SCHREUDER^ar
BEIROET De Ameri
kaanse militaire adviseurs,
die elf maanden geleden
hun intrek namen in het
Libanese ministerie van
defensie in Oost-Beiroet,
maken er geen geheim
van dat ze tevreden zijn
met hun laatste creatie.
Het door de VS opge
bouwde nieuwe Libanese
leger heeft tijdens de re
cente gevechten in het
Shoef-gebied stand gehou
den, zij het met royale
steun van de Amerikaanse
marine. Nog belangrijker
is dat het zijn eerste be
langrijke krachtproef
heeft doorstaan zonder
uiteen te vallen in gods
dienstige facties, zoals dat
gebeurde tijdens de bur
geroorlog van 1976.
RUITENHEER
Voor de regering
dent Gemayel is dit een reden
tot optimisme, want een sterk
en niet-sectarisch leger is een
eerste vereiste voor het herstel
van de onafhankelijkheid van
deze verdeelde staat. Niet alle
partijen in Libanon zijn echter
overtuigd van de onafhanke
lijkheid van het 33.000" man
tellende leger. Met name de
oppositie ziet het leger nog
steeds als een verlengstuk van
de maronietische christenen,
die hoewel zij een minderheid
vormen wel de meeste macht
hebben. Tijdens de conferentie
van nationale verzoening zul
len de druzen een eerlijkere
verdeling van de macht eisen.
De politieke controle over het
leger zal in die discussie onge
twijfeld ter sprake komen.
Dit alles neemt niet weg dat
de Amerikanen trots kunnen
het leger aan in een deplora
bele staat. De 18.000 man had
den nauwelijks materieel, wa
ren slecht getraind en hun
moraal was beneden nul. De
littekens van de burgeroorlog
in 1976 toen het leger zich op
splitste in vier groepen, waren
nog duidelijk zichtbaar on
danks alle pogingen van de
nieuwe regering om het leger
tot eenheid te smeden. Dus
toen er gevechten uitbraken
tussen de druzen en de Falan-
gisten, had het niemand ver
wonderd als het leger dat mee
vocht aan de kant van de Fa-
langisten opnieuw uit elkaar
was gevallen. Maar ondanks
enkele honderden deserties
naar druzenleider Joemblatt
heeft het leger de krachtproef
goed doorstaan.
Over gebrek aan belangstel
ling heeft het leger de laatste
tijd niet meer te klagen. Aan
vankelijk was het de bedoeling
dat het leger eind 1984 43.000
militairen zou tellen, maar dit
aantal wordt waarschijnlijk
eind dit jaar reeds gehaald. De
eerste rekruten waren vrijwil
ligers, maar in april heeft pre
sident Gemayel een dienst
plicht ingevoerd. Het doel van
3000 rekruten dit kwartaal is
ruim gehaald. Bij de officiers
opleiding worden evenveel
christenen als moslims aange
nomen, een beleid waaraan
strak de hand wordt gehou
den.
Het is de eerste keer dat in Li
banon een serieuze poging
wordt ondernomen om een in
terne veiligheidsmacht te sme
den, die de vele milities uitein
delijk onder de duim zal kun
nen houden. De gebeurtenis
sen van de afgelopen maanden
hebben echter wel aangetoond
dat zo'n leger niet aan hele ge
meenschappen kan worden
opgelegd zonder een politieke
dialoog. DAVID PALLISTEB
The Guardian
ADVERTENTIE
RF.GFI. A1.I.ES MET UW POSTGIRO! Dc
ledereen kent 't gemak van het gebruik van girobetai «gjj
kaarten tijdens de vakantie. Behalve in eigen land kunt u zeoo
nog verzilveren op de postkantoren van zo'n 35 'buitenlander
Bovendien zijn ze uitstekend gedekt bij verlies of diefstal.
Tegenwoordig maakt postgiro uw reispakket complee
met een reisverzekering, reischeques en buitenlands geld.
VF.RGFFT NIET IJ TE VERZEKEREN!
Met één telefoontje kunt u zich als postrekeninghoudr
goed en voordelig verzekeren. Voor Nederland al vanaf f 0,5
per persoon per dag, voor het buitenland vanaf f 0,90.'
Alle bescheiden worden u per omgaande toegestuurd en d
premie wordt automatisch van uw postrekening afgeschrevei
Dit zijn de nummers van de administratiekantoren waa
mee u kontakt kunt opnemen, op werkdagen tussen
9.00-17.00 uur: Leeuwarden: 058-44 93 33, Arnhem: 085-45 771
en Den Flaag: 070-82 4091.
HAAL EVEN REISCHEQUES!
Heeft u geen girobetaalkaarten of gaat u naar een lan
waar ze niet van toepassi ng zij n Haal dan even reischeques va
American Express. Op grotere postkantoren kunt u ze tege
kontante betaling direkt verkrijgen, op alle andere pos
kantoren kunt u ze bestellen.
Reischeques zijn net als girobetaalkaarten goed gedek 4c
bij verlies en diefstal.U kunt ze bij banken overal in het buitel ^5
land verzilveren.
DENK AAN BUITENLANDS GELD!
Bij de grotere postkantoren kunt u nu ook terecht voc
de aankoop van buitenlands geld. Het geld van de mee
bereisde vakantielanden is in voorraad. Dat van alle andeijH
landen kunt u bestellen en enkele dagen later ophalen.
U betaalt kontant of met girobetaalkaarten.
RUSTIG OP REIS. DANKZ11 POSTGIRO.
f postgiro
rijkspostspaarbank
