Langs
*Jos de Crau laat niet
onbemiddeldzijn eigen trein
rijden door de wuthering
heights" van Yorkshire
Gemeente boort
ichzelf halve
on door de neus
Gemoederen bij Leidse
koren blijven in beweging
m üIDEN/REGIO
fceidMOowumt
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1983 PAGINA 5
KI IJ BEGON ALS JONG TALENT AAN FIRMAMENT DER TREINVERHEERLUKING
Op mijn omwegen door'stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
IIDEN De gemeente
iden heeft zichzelf
000 gulden door de
js geboord door een
•dering pas na drie jaar
te eisen. De gemeente
ende dat projectont-
ijtkelaar Frefido b.v. uit
irmond deze halve ton
het kader van de wo-
'fa igonttrekking moest
'.alen voor de sloop van
kele panden op het
rutkeet-terrein. De pro-
icie achtte de vordering
1 de gemeente terecht,
lar stelde dat de ge-
lente te laat gereageerd
om het bedrag nog op
kunnen eisen.
ifido b.v. vroeg in juni 1978
in september 1979 een
ipvergunning aan voor
iden aan de Houtmarkt.
Koolstraat en Oude Singel. De
gemeente verleende in eerste
instantie geen sloopvergun
ning. omdat er nog geen ge
schikt bouwplan was inge
diend. De panden werden ech
ter toch gesloopt waarna b en
w enkele maanden later offi
cieel toestemming voor de
sloop gaven. Dit besluit dateert
van 22 januari 1980. Hierbij
werd tevens bepaald dat de
projectontwikkelaar een be
drag van 49.500 gulden moest,
betalen voor het verloren gaan
van goede en goedkope woon
ruimte. Dit besluit werd echter
pas op 15 september 1982, ruim
2 1/2 jaar later, aan de project
ontwikkelaar (de zaak was in
middels overgedragen aan Ba-
nero b.v.) meegedeeld.
Banero diende een bezwaar
schrift in bij Gedeputeerde
Staten waarin protest werd
aangetekend tegen het b en w
besluit. Banero meent dat de
gesloopte panden niet als goe
de woonruimte kunnen wor-
fe zult, uiteraard, over
1 ^jle noodzakelijke liquide
j .niddelen moeten kun-
fojien beschikken, maar in
n eilat geval lijkt het me
vai >est wel leuk om de mo-
lelspoorbaan op zacht-
>oard (met de rangeer-
erreintjes, de automati-
che seintjes, de boven-
eiding, het bergland-
eei chap met eenzame ba-
jroet okke kerkjes en de Ti-
'verftoler poppetjes bij de
Jeierse Bahnhof Gast-
tatte dat alles staat
>ermanent op zolder uit
gestaldnou goed, het
ijkt me geweldig, als je
len 'it kostelijk speelgoed
it j tunt verruilen voor een
Pauïartstikke echt stomende
chaj rein, die met honderden
met zeifs lunchende
^®>assagiers aan boord
zeiloor de moergebieden
n ej'an Noord-Engeland
uft, veel rook uitblaast
>n nog boe-bööóèè.. zingt
)ok. Zo'n gelukkige
nens, hiertoe in staat, is
os de Crau, als hij niet
lofd chter z'n trein aanzit
^°,evonend in Voorburg.
eei os de Crau (53, geslaagd za-
edei en man, als directeur ploete-
tomend voor z'n dagelijks brood
iet beleg), is hobbyist, lief-
lebber van het niet_alledaag-
e. verzamelaar van rollend
naterieel, een begenadigd en
ezeten treinengek. Een
|tja_ laand lang, elk jaar, hangt
iwe soms letterlijk aan
Use 'Jn bloedeigen trein. Dan is
rma 'J- ófsc"hoon bedaard, in alle
taten van opwinding. „Lek
ker stoomtreintje; mijn eigen
trein", denkt hij dan trots, in
dat natuurpark; natuurlijk in
good old England, want in
net krap met ruimte bemeten
ren^lollandse zit je al gauw mid-
dijk [len in een stedelijke buiten-
dezjvijk, als je tenminste zo'n
ïron|)rivé-spoor zou kunnen laten
nejijden.
Wonderkind
tos de Crau, die weinig ziet
|n postzegels, lucifersdoosjes,
uikerzakjes, oude munten,
li^ege bierblikjes of beschilder-
Ie paaseieren. Jos was geen
Wonderkind. Hij mag dan als
eer jeugdige met een treintje
/j espeeld hebben, thuis op het
'arpet. en later -t— toen-ie
en stel rechte en bocht-rails
n twee wissels erbij kreeg
oven in z'n kamertje, De
M^rau Is, tot hij aan de jaren
es onderscheids toekwam,
looit door treinen begeesterd
;eweest. Maar daarna werd
lij ook, kalm en overwogen,
•vertuigd aanhanger van wat
aisschien en nog steeds)
dhet mooiste vervoermiddel
p de grond" is. „Ik was toen
en jaar of twintig", herin-
ert hij zich. Toen sloegen de
rpoorwegen toe. .Wellicht ook
1, omdat in die tijd dr. Pos-
ij mus Meijes de spoorwegen
ia de radio liet spreken;
„N.S. hebben het volste ver
trouwen in de toekomst, heb
ben weer verbeteringen in de
dienstregeling aangebracht;
N.S. rekenen ook op uw me
dewerking en begrip", zei de
doctor, de doctissimo van de
N.S., dan. Dat moet ook Jos
uit het hart gegrepen zijn ge
weest, al geeft hij het nu niet
met zoveel woorden toe.
„Niettemin was ik". aldus De
Crau. „lid van de Nederland
se Vereniging van Belang
stellenden van Spoor- en
Tramwegwezen; nee meneer,
niet van spoor en tram, weg
wezen. Verstaat u mij niet
verkeerd, maar ik vond het
wel een onwijs lange naam
indertijd. Beetje hinderlijk
zelfs. Enfin, vanuit die krin
gen maakte ik kennis met al
lerlei Duitse groeperingen
van spoorwegliefhebbers. Dat
ging echt „tüchtig" hoor,
maar ik kwam tenslotte met
mijn hobby toch in Engeland
terecht. Mijn beloofde land.
Vindt u het gek, dat daar pas
goed mijn geestdrift door
brak?"
Engelsen mogen nu en dan
op anderen een extravagante
indruk maken, maar ook al
zijn ze misschien gek, dan
zijn ze in elk geval wel góed
-gek. Een bedreven liefhebbe
rij is voor de oprechte Brit
een tweede natuur; daar gaat
hij mee om als ware het zijn
vrouw in een goed tweede
huwelijk.
Daar kwam Jos de Crau dus
midden in te verkeren, in die
grote, bijna grenzeloze, gran
dioze wereld van Engelse
treinmaniakken. Dat vind je
nergens anders, gelukkig.
Zo'n jaar of twintig geleden,
echter, raakten de Britse
spoorwegen in moeilijkheden
en veel lijnen moesten wor
den opgeheven, ook al ble
ven er bij British Rail nog ge
noeg over om je verheerlijkt
te kunnen voelen. Veel trei
nen, stoomlocomotieven
zelfs, vonden een laatste weg
naar de schroothoop. Maar de
reddingspogingen kwamen
op gang. Men zette de bol
hoed recht, of trok de geruite
pet over de ogen, slóeg de
.scarf" achteloos een keer
rond de nek, en begon in te
zamelen. „Raising funds",
zeggen de Angelsaksen; met
een merkwaardig gevoel van
solidariteit (die ook in '40 de
Home Guard mogelijk maak
te), met alle vanzelfspre
kendheid die in ze zit. Een
geweldig volk, dat z'n eigen
moeilijkheden onderschat
met veel understatements.
Ook Jos de Crau mag dat
wel.
Eren opknappen
„Nu had je in die dagen al de
stichting. de foundation,
North Yorkshire Moors Rail
way. Daar was ik lid .van.
Die stichting greep de kans
en kocht een zo goed als
nieuwe stoomlocomotief van
het bouwjaar 1960". Zoals een
oprechte stichting betaamt,
had ook North Yorkshire
Moors Railway geen cent om
ook maar iets op te knappen
aan de verworven loc. Het
door de spoorwegen afgesto
ten pronkjuweel stond na
dien jaren op de rails te roes
ten. De stichting had 'm wel,
maar kon er niets mee doen.
In '77 ach, je groeide naar
iets toe stelde de onmach
tige stichting voor, dat Jos de
locomotief maar moest ko
pen. Leuk hoor, om daar een
bloody Dutchman maar even
mee op te knappen. De Crau
moest dan ook nog de restau
ratie betalen. En de founda
tion maar mooi weer spelen,
daarna.
De Crau, solidair en sans
rancune; „Ik heb dat toen ge
per jaar bijeen komen. De be
sturen bespreken dan met el
kaar de planning van hun pro
gramma's en tijden. Op deze
wijze voorkomt men overlap
pingen, Er van uitgaande dat
zakelijk leider E. van Veen
van het „Bachkoor Holland"
nog niet van die handelwijze
op de hoogte was en ook om
dat een nieuwkomer in de
Leidse koorgelederen welkom
is, heeft de „Contactgroep
Leidse koren" hem uitgeno
digd voor een gesprek om tot
een redelijk overleg te komen.
Men wil een herhaling voor
komen van de nu ontstane si
tuatie, waarbij het „Bachkoor
Holland" tot drie keer toe uit
voeringen heeft vastgesteld na
de uitvoering van drie Leidse
koren, waarvan twee keer
zelfs met hetzelfde program-
De heer Van Veen ziet hier
van de bezwaren niet zo in,
omdat hij van mening is dat de
belangstelling voor zijn koor
niet dezelfde is als die voor de
Leidse koren. Hij baseert deze
uitspraak op de veel hogere
toegangsprijzen die het Bach
koor Holland berekent, en die
garant staan. althans de ge
volgtrekking ligt voor de hand
voor het aantrekken van
het „betere" publiek. Het
„Bachkoor Hollandmet een.
zoals de heer Van Veen dit in
schat, „Europese vermaard
heid" verwacht daarom vooral
de toeloop „van buiten", en
heeft in overeenstemming
daarmee de kaart verloop in
handen gegeven van de VVV.
Het een en ander is echter wel
geschied nadat directeur Tj.
Weber van K&O heeft laten
weten dat hij de kaartverkoop
voor de concerten van het
„Bachkoor Holland" nog niet
kan verzorgen, zolang er geen
overeenstemming is bereikt
met de koren in de Leidse re
gio, waarmee K&O uitsteken
de contacten heeft. Bovendien
zijn de activiteiten van K&O
vooral plaatselijk gericht, en
dit, zo heeft nu een ieder be
grepen. ligt niet in de belang
stellingssfeer van het „Bach
koor Holland"
BEP RIJNDERS
hebben, moeten maanden
van tevoren tickets reserve
ren om zeker te zijn van een
plaatsje in de trein". Dat kost
ongeveer 60 gulden, een
pond of 15 en wat p.'s. Maar
daar voor rijdt men tweeën
eenhalf uur neen en weer, op
en neer; dwars door een sen
sationeel woest aandoend
parklandschap; zeg maar: de
duinen bij Katwijk, maar dan
veel en veel groter, en nog
een stuk woester. Je zou
daarbij een woester-saus
kunnen bedenken, als die
nog niet was uitgevonden in
Worcester Ja, Yorkshire,
daar heeft Jos zijn hart aan
verpand. Het is zijn tweede
home-treinland geworden.
Als het tegen zijn vierweekse
vakantie aanloopt, ziet hij het
al weer vóór zich: tjoeke-
tjoek „through the moor
lands", met onderweg een
halte waar passagiers kunnen
in- en uitstappen, en de hele
dag wandelen, aanmodderen,
struikelen en genieten in een
„quite extended park", en
helemaal „in" voor een pick
nick in woeste omstandighe
den.
Een waar bedrijf
„Je kunt de hele dag in het
park wandelen, en de laatste
trein terug nemen", ad
strueert Jos de Crau. „Omdat
er in de week minder passa
giers meerijden, wordt het
treinstel dan getrokken door
een wat economischer doch
heel acceptabele dieselloc,
maar in de weekends en in
het hoogseizoen rijdt, als een
gouden koets, mijn stoomlo
comotief puffend voorop. Nu
is het, volgens mij, wel zo,
dat de meeste passagiers niet
in de eerste plaats voor onze
trein komen, maar voor het
moors-landschap. Tuurlijk,
tuurlijk; right they are. Van
daar dat onze stichting, die
de trein aan het rijden houdt,
subsidies, „grants", ontvangt,
van de Tourist Board, de
LEIDEN De gemoederen
bij de Leidse koren zijn nog
steeds in beweging. In de eer
ste plaats door de ontstane on
zekerheden rond het verder
functioneren van het Gewes
telijk Orkest, dat door het
plotseling stopzetten van de
subsidieregeling in het slop
dreigt te raken, maar dat hier
wel in de komende tijd en vol
gend jaar nog een aantal ge
contracteerde begeleidingsta-
ken heeft. In de tweede plaats
door het plotseling verschijnen
van het „Bachkoor Holland",
dat zich in de Pieterskerk
heeft genesteld. Volgens de
Leidse koren heeft deze
nieuwkomer zich tot nu toe
(nog) steeds niet bereid ver
klaard om zich in redelijk
overleg te houden aan de spel
regels zoals die bij de Leidse
koren gebruikelijk zijn en die
verband houden met fatsoens
normen die men ten opzichte
van elkaar in acht neemt, ge
baseerd op wederzijds respect
voor eikaars prestaties.
Het is een goed gebruik, dat de
Leidse koren een of tweemaal
ANWB zeg maar, het Natio
nal Park Moors, enkele ge
meenten in de omtrek en het
gewest in het graafschap
Yorkshire. Van 1 april tot 31
oktober vervoert de stichting
ongeveer 350.000 passagiers.
Dat is niet gering, als je be
denkt dat daar dertig tot
veertig vrijwilligers, onbezol
digd, bij betrokken zijn. Ik
vind dat een waar bedrijf,
dus", glundert De Crau, in
Voorburg.
den beschouwd. De woningen
verkeerden volgen de project
ontwikkelaar in deplorable
staat.
De Arob-commissie van G.S. is
het, getuige het inmiddels uit
gebrachte advies, echter op dit
punt niet eens met Banero. Zij
acht het redelijk dat de ge
meente een financiële com
pensatie voor het verloren
gaan van woonruimte vroeg.
De commissie vind echter dat
b en w het omstreden besluit
binnen een redelijke termijn
aan de projectontwkkelaar
kenbaar had moeten maken.
„Een termijn van drie jaar kan
niet meer als redelijk worden
beschouwd", aldus de commis
sie. „Een dergelijke handelwij
ze moet in strijd worden ge
acht met één van de beginse
len van behoorlijk bestuur, na
melijk de rechtszekerheid".
Waarmee de gemeente naar
haar geld kan fluiten.
De commissie bepaalde tevens
dat de gemeente de eis dat
nieuwbouw langs de zijde van
de Oude Singel in monumen
tale stijl moet plaatsvinden,
moet laten vallen. Overigens is
het nog zeer onduidelijk hoe
het er voor staat met de
nieuwbouw. Het Zoutkeet-ter-
rein ligt inmiddels al vier jaar
braak. Het project is in de con-
tigentering voor 1986 opgeno
men. Tot op heden is echter
geen realiseerbaar bouwplan
bij de gemeente ingediend.
daan. Ik kón het doen. Daar
niet van. Het heeft me van
zelfsprekend wel enkele tien
duizenden guldens gekost. In
'80 stond er een schitterend
opgeknapte stoomlocomotief
op de rails. De hele machine
was met de hulp van tiental
len vrijwilligers, volunteers
u kent dat een algemene
hobby versterkt het saamho
righeidsgevoel uit elkaar
gehaald en deels gerepareerd.
Maar vooral de speciale ko
peren onderdelen moesten
opnieuw gefabriceerd wor
den. En zo ging het verder,
van lieverlee. Immers, bij
een opnieuw tot leven ge
wekte stoomlocomotief horen
ook wagons. Ook dat kwam
in orde". In de loop der laat
ste jaren kocht De Crau van
z'n spaarcentjes dan ook ne
gen wagons, volgwagens,
waaronder drie exclusieve
Pullman's, zeer luxueus uit
gevoerde wagons voorzien
van een keuken, zodat de
van het Moor-landschap ge
nietende passagier tijdens de
rit een warme (Engelse)
maaltijd waarschijnlijk de
enige vlek in de gehele rij
dende dienstverlening
voorgeschoteld kon krijgen.
Maar het sloeg geweldig aan,
Jos de Crau moet zich het grootste deel van het jaar tevreden stellen met een schilderij
van zijn bloedeigen trein...
die loc van De Crau met toe
behoren, in de parkachtige
woestenij van North Yorks
hire. „Vooral mensen die,
hoe dan ook, iets te vieren
Als Jos de Crau. hardwer
kende directeur, vakantie
heeft, is hij vier weken in
tensief bezig met zijn liefheb
berij: „Het is zeker de moeite
waard de trein in Engeland
te houden. Daar hebben ze de
mogelijkheden een trein te
exploiteren". Wanneer De
Crau neerstrijkt bij de kic
king off-point van zijn trein,
komt hij voor een maandje,
gloeiend van enthousiasme in
actie. Dan haalt-ie alle scha
de in. En treedt hij op als ma
chinist op zijn „engine"
ook weieens dagen als con
ducteur, maar net zogoed als
kaartjesverkoper, als baan-
werker, of als seinwachter.
Steeds met een andere pet
op. Klussen, „waarvan je
soms knap smerig kan wor
den. Ik ken die spoorlijn door
de Moors als m'n broekzak;
door en door. Het is en blijft
opwindend. Exiting, in de
goede zin van het woord. Het
is mijn hobby, waar ik mee
leef. Ik hoef er niets op te
verdienen, maar zolang ik er
financieel niet minder van
word en verder het gevoel
blijf houden, dat ik tijdens de
vakantie in Engeland, bij
mijn tweede thuis aankom, is
het een liefhebberij die nooit
en te nimmer gaat vervelen,
en die mij „for the time
being", voorlopig, nog wel zal
blijven boeien..." Gelijk
heeft-ie, Jos; maar ik wilde
wel, dat ik over al die droge
fondsen zou kunnen beschik
ken.
