TAFEL iïTïïTl V ertr ouwensband met West-Europa staat op het spel Gastarbeiders schilderden hun lot voor paus CeidócSouocmt Bezorgdheid over behoudende tendensen binnen de r.-k. kerk kerk wereld Demonstrerende bisschc De voorzitter van de katholieke vredesbeweging Pax cl n ti zal eind volgende maand een van de sprekers zijn oj vredesdemonstratie in Den Haag. Pax Christi is mede-o rk nisator, zodat een toespraak van de voorzitter op het et >gs gezicht een voor de hand liggende zaak lijkt. Er is echter complicatie: de voorzitter van Pax Christi, mgr. H. Ei maakt als bisschop van Breda tevens deel uit van het cole van rooms-katholieke bisschoppen, dat drie maanden g n den een brief heeft uitgegeven over de kernbewapening, stuk, „Vrede en gerechtigheid", had de bedoeling „te he om tot een duidelijke plaatsbepaling in deze problematie komen". Het is de vraag of de aanwezigheid van de biss van Breda temidden van de overige sprekers ook dat c zal hebben of juist de verwarring en irritatie onder een| van de rooms-katholieke gelovigen zal vergroten. De demonstratie in Den Haag zal gericht zijn „tegeifc plaatsing van nieuwe kernwapens in Nederland en de in van Europa". Deze leuze is wat ongenuanceerd maar op z ez< zelf niet strijdig met het standpunt van de voorstanders t tweezijdige ontwapening. Toen evenwel in het voorjaar ui' CDA zich op datzelfde uitgangspunt ook bereid had in klaard mee te doen, bleek weldra dat de vredesbeweging V£ heel andere inhoud aan de leuze gaf: het IKV hield vast 01 de noodzaak van eenzijdige westelijke stappen. Mient oo: Faber van dat IKV, die toen de hoop uitsprak dat het or „zonder dralen" zou afzien van deelneming, werd promp ooi zijn wenken bediend. Daarmee was opnieuw duidelijk r geschapen. Nogmaals: de vraag is of die duidelijkheid er £i mee is gediend wanneer een van de Nederlandse bissdi pen deelneemt aan de demonstratie in Den Haag. ra EAGLEBURGER TOT NEDERLANDSE KAMERLEDEN: ,Geen wijziging Sovjets jegens Franse en Engelse kernwapens' Belgen tegen kernwapens ACHTERGROND DINSDAG 13 SEPTEMBER 1983 PAGIN De rector van de Hogeschool voor Theologie en Pastoraat (HTP) in Heerlen, drs. A. Reijnen, is bezorgd over de op alle terreinen van het maat schappelijk leven waarneem bare tendensen naar behoud en sanering. Zijn zorg gaat met name uit naar de inter pretatie van de leer van het tweede Vaticaans concilie in behoudende richting. Dit heeft hij gisteravond ver klaard bij de opening van het academisch jaar van de HTP en van het daarmee nauw verbonden theologisch-cate- chetisch instituut. „Zij, die de kerkelijke ontwik kelingen sinds Vaticanum II als verval van het geloof heb ben ervaren begroeten thans deze pogingen tot sanering met instemming. Maar vele anderen, die het christelijk geloven in de gemeenschap van de kerk bijzonder ter harte gaat, zien door de ten dens in behoudende richting de kloof tussen evangelie en kerk met de dag groter wor den", aldus rector Reijnen. De aanhangers van de behou dende richting laten God ver schijnen als een dreigende macht, aldus drs. Reijnen. Hij vindt, dat de diepste uitdruk king van de verhouding van de mens tot God echter niet in angst ligt, maar in verlan gen, verruiming en liefde en „in die opvatting is God voor al een medelevende die met ons bemoeienis heeft". Rector Reijnen vraagt zich af, of er verband bestaat tussen het streven naar sanering in geestesstromingen en sane ring op het materiele vlak, met name in de politiek. Op nationaal niveau heeft de keuze voor sanering haar weerslag in bezuinigingsope raties ook op het terrein van het onderwijs, aldus drs. Reij nen. Hij verwacht dat dit vol gend jaar zal doorwerken in de overheidssubsidies voor bijzondere instellingen van theologisch wetenschappelijk onderwijs. Tenslotte kon hij 54 nieuwe studenten welkom heten. Drie meer dan verleden jaar. De HTP telt daarmee thans 209 studenten en het theologisc- h-catechetisch instituut 105. In het voorbije studiejaar be haalden tien studenten het doctoraal examen en werden er drie tot priester gewijd. Voorts noteerde de HTP toen 22 kandidaats-diploma's, waarmee het totaal daarvan is gestegen tot honderd. „Als buitenlanders ko men wij altijd op de laat ste plaats als er ergens mensen worden ge vraagd. Moeten wij de boot, waarin wij samen met Oostenrijkers hebben geroeid, nu plotsklaps verlaten?" Deze woorden hoorde paus Johannes Paulus 2 gisteravond op een plein in Wenen, waar hij Oostenrijkse en gastar beiders ontmoette. Vertegenwoordigers van groepen arbeiders uit Slove nië, Turkije, Kroatië, Servië, de Filippijnen, India en vluchtelingen uit Vietnam, kregen gelegenheid enkele woorden tot de paus te rich ten. Daarbij kwam in het bij zonder „de gesel der werk loosheid" ter sprake. Angst voor ontslag, zo was te horen, maakt arbeiders moedeloos. Het komt voor dat zij onrecht niet meer bij name durven noemen of solidair met colle ga's durven zijn. Angst voor werkloosheid, zo hoorde de paus, „is ingebed in de tegen woordige algemene onzeker heid waarin de mensen ten aanzien van hun arbeidssitua tie verkeren". Zij uitten de klacht dat tech nologie voorrang heeft boven de individuele mens en dat de wereldeconomie niet bij machte is, de werkloosheid uit te bannen. „Het individu voelt zich het anonieme slachtoffer van de economi sche krachten en is daaraan hulpeloos uitgeleverd", aldus een van de buitenlandse ar beiders. In zijn toespraak tot de arbei ders gebruikte de paus duide lijke taal, ook in de richting van de arbeidsbureaus, die hij aanspoorde zich meer om het lot van vooral de gastarbei ders te bekommeren. Die heb ben recht op een gelijke socia le behandeling met hun Oos tenrijkse collega's, benadrukte hij. „Een gastland heeft tot taak, arbeiders uit den vreemde in de allereerste plaats als men sen te zien en niet enkel en alleen als werkkracht", ver klaarde de paus. In plaats van de neiging, buitenlanders zo goedkoop mogelijk aan te werven en als arbeidskracht te gebruiken, zou de overheid zich mede moeten inspannen een woning voor hen te zoe ken en „op aangepaste wijze" gezinnen laten overkomen, zei de paus. Dat zou in hoge mate opneming van de gastar beiders in de samenleving be vorderen. Tot allen, werknemersbonden en politieke partijen in het bijzonder, richtte de paus de oproep af te zien van discri minatie en vooroordelen. „Voor alles zijn christenen verplicht, gastarbeiders ware vriendschap te bieden en ech te belangstelling te tonen voor hun leven en werken". „In tijden van economische crisis wordt openbaar, wat wij christenen denken van de mens en zijn arbeid", zei de paus. „Het mag in geen geval zo ver komen, dat iemand die zijn arbeidsplaats verliest, te gelijk ook zijn plaats in de sa menleving kwijt raakt, geiso- leerd raakt en van zijn gevoel van eigenwaarde wordt be roofd". Een oplossing van dit pro bleem kan naar de mening van de paus slechts worden gevonden als alle betrokke nen bereid zijn offers te bren gen. Dat geldt zowel het lot" van de gastarbeiders, als van andere kwetsbare groepen als jongeren, vrouwen en gehan dicapten. De paus had gisteren onder meer een ontmoeting met in Oos tenrijk levende vluchtelingen uit Polen. Daarbij kreeg hij een bos prachtige rozen aangeboden. Lekenapostolaat Gistermorgen had de paus in de Stephansdom van Wenen een ontmoeting met rond 7.000 vertegenwoordigers van alle Oostenrijkse bisdommen. De paus ging daarbij uitge breid in op het lekenaposto laat. Er is geen „Kerk van on deren of een Kerk van bo ven", betoogde hij onder meer. De Kerk is pas werke lijk Kerk, als er sprake is van een lekenapostolaat dat is verbonden met het herderlijk ambt van de Kerk en bezield door de sacramentele genade. De leek is volgens de paus te gelijk teken des heils in de wereld als brug tussen wereld en Kerk. Zeer vaak staat de leek dichter bij de levensom standigheden, de nood, hoop en geestelijke strijd van onze tijd dan de priesters en orde leden, betoogde de paus. De Kerk kent twee dimensies in haar apostolaat: dat van het ambt uit de apostolische op volging van de bisschoppen, en dat van de leken uit de al gemene roeping van elke christen persoonlijk. Het Tweede Vaticaans Concilie heeft beide apostolaten in hun waarde gelaten, maar ook in hun wederzijdse betrokken heid getoond. Er bestaat geen tegenstelling tussen het apostolaat van het ambt en dat van de leken, verklaarde de paus, ze zijn in tegendeel innig met elkaar verweven. Zo is er in de oer- gemeente van Jeruzalem nooit sprake geweest van „een Kerk van boven en een van onderen". Door gemeenschappelijk han delen van priesters en leken moet het lukken de stem van de Kerk ook in de openbare mening van het land beter te laten doorklinken. Schepping De paus had gistermorgen in de Hofburg te Wenen ook een ontmoeting met ongeveer 1.200 vertegenwoordigers van kunst, wetenschap en media. Kern van zijn boodschap daar was dat er wegen gezocht moeten worden om 'te komen tot humanisering van wetne- chap en techniek, een en an der als uitvloeisel van de eer bied die de mens past voor de schepping. Naar de paus verklaarde moet een behoedzaam omgaan met het leven ervoor zorgen, dat de mens en zijn wereld be waard blijven en zich kunnen ontwikkelen. Dat betekent ook ontzag voor het leven van het dier en voor de hele be zielde en onbezielde natuur. De paus zei: „De aarde is een horizon van het geloof, geen reservoir waaruit naar belie ven kan worden geput. Ze is een deel van het mysterie van de schepping waar de mens niet grijpgraag tegenover moet staan, maarv waarover hij zich moet verbazen en die eerbied verdient. De paus vond het bemoedi gend dat er meer en meer ge leerden zijn die vragen naar de zin, de grenzen van en de controle op wetenschappelijk en technisch handelen. Over de grenzen van landen en machtsblokken heen, vormt zich een wereldgemeenschap van geleerden die zich niet eenvoudig afmaken van de ethische verantwoordelijk heid van de mens voor geva ren als genetische manipula tie, biologische experimenten en de vervolmaking van che mische, bacteriologische en nucleaire wapens. De wetenschap en de techni sche toepassing daarvan zijn, als alle menselijk handelen, erg gecompliceerd, verklaarde de paus in de Hofburg. „De mens wordt bedreigd door wat hij zelf produceert", ver klaarde hij. De ramp van Hi roshima heeft, zo memoreerde de paus, de fysicus J. Robert Oppenheimer tot de erken ning gebracht „De fysici hebben de zonde leren ken nen". Juist gelet op de veelsoortige bedreigingen die de mens nu ervaart als gevolg van techni sche doorbraken van allerlei aard, groeit de scepsis tegen over wetenschap en techniek, ja dreigt die zelfs tot vijand schap te worden, waarschuw de de paus. De problemen kunnen niet worden opgelost door eenvou dig af te zien van wetenschap en haar toepassingen, maar door zich eraan te wijden „naar een werkelijk humane maatstaf". Onder warm ap plaus stelde de paus vast: „Niet wetenschap en techniek op zichzelf bedreigen de mens, maar het losmaken er van van zedelijke maatsta- Volgens de paus staan aan de wieg van de ware kunst en de echte wetenschap het geheim, zo parafraseerde hij een uit spraak van de kerngeleerde Albert Einstein. De Kerk en de religie wijzen de weg naar de diepte van dat geheim en verbinden zich zo met kunst en wetenschap. Als hier en daar wordt ge sproken over het naderende einde van de kunst, zou het de kunst net als de Ketk ver gaan, zei de paus. „Ik ver trouw vast op de onuitputte lijkheid van de kunst in alle opzichten, omdat ik overtuigd ben van de onuitputtelijkheid van de menselijke geest en fantasie", zei hij woordelijk. Op lange termijn hoopt paus Johannes Paulus 2 op vruch ten van het gaandeweg op gang komende gesprek tussen kunst en Kerk. Dat zouden dan kunstwerken moeten zijn, die de gelovige en de zoeken de mens „op nieuwe wijze ogen, oren en hart openen' £eidóe0ou4O/n Die gevoelens moeten niet worden onderschat. Eind week werd tijdens een studiedag weer eens de opmerking maakt, dat voorstanders van modernisering van de na kernwapens bij een mislukking van het ontwapeningsi leg in Genève, niet voldoende begrip hebben voor de em en gewetensproblemen bij de tegenstanders, een reactie die de moeite waard is opgemerkt te worden: modale PSP-predikant legt elke week zijn gewetenspi men uit aan de modale CDA-kerkganger, die doorgaans1 wat meer moeite-heeft een gehoor te vinden aan wie hij problemen kwijt kan". WlJ hebben indertijd in deze kolom de brief van de in schoppen een evenwichtig stuk genoemd, maar tegelijke m de conclusie getrokken, dat uit de tekst ook bleek hoe ra e lijk het kennelijk voor de bisschoppen moet zijn geweest e eindelijk op één lijn te komen. De modale kerkganger et, kort daarna constateren, dat niet alleen het Interkerk Vredesberaad (IKV) en Pax Christi hun instemming bet den met de brief, maar onder meer ook het Interkerk ln Comité Tweezijdige Ontwapening (ICTO). Het ICTO w j deerde bijvoorbeeld de positieve opstelling van de bisscl ,n pen ten opzichte van de onderhandelingen in Genève en n instemming met de waarschuwing van de paus, dat vre bewegingen misbruikt kunnen worden. ,p hel ati^ A lenfl I IS I Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen en 15.00 uur, teleloonnr. 071-122248 en uw krant wordt nog dezeltde nabezorgd. Cehakthachee met rode kool en aardappelen yoghurt met peer en gember Voor twee heeft u nodig: voor twee: 1 sneetje brood, ISO g gehakt, zout, peper, nootmuskaat, 1 lepel losge klopt ei, 25 g boter, 1 grote ui, 2,5 dl water, 1 bouillon blokje, laurierblad, kruid nagel, 8 g bloem, selderij, lavas; 500 g rode kool, zout, kruidnagel, laurierblad, kaneel, 1 zure appel, sui ker, 5 g boter, azijn; 0,5 1 kg aardappelen; paar bolletjes gember, 1 le pel gembersiroop, 1 of 2 handperen, 1 lepel citroen- Week het brood in weinig warm water, druk het te veel aan water er uit en maak het sneetje fijn. Kneed brood, ge hakt, zout, peper, nootmuskaat en ei door elkaar en vorm er per persoon een gladde bal van. Laat de gehaktballen ten minste een uur koel liggen. Bak het vlees vervolgens in warme boter bruin, haal het uit de pan en fruit in het vet grove uisnippers lichtbruin. Voeg dan het water toe met de gehaktballen, het bouillon blokje en (gemalen) laurier blad en kruidnagel. Laat de hachee een half uur op een kleine pit trekken. Bind het vocht vervolgens met de met koud water aangemengde bloem. Maak de hachee af met fijngeknipte selderij en lavas. Zet de fijngesneden rode kool op met weinig water, zout, kruidnagel, laurierblad, ka neel, stukjes appel, suiker en boter en kook haar gaar in cir ca twintig minuten. Probeer weinig of geen kooknat over te houden en maak de kool af met zout, suiker en azijn. Meng grof geraspte peer met citroensap, klein gesneden gember en gembersiroop, schep er de helft van de yog hurt door en schenk er de rest van de yoghurt op. Strooi er voor de smaak en als garne ring bruine basterdsuiker over. JEANNE WASHINGTON Als een of meer Westeuropese NAVO-landen weigeren volgens het afgesproken schema nieuwe kernra ketten te plaatsen, zal dat in de Verenigde Staten de neiging versterken om voortaan eenzijdige be sluiten te nemen ten aan zien van het bewapenings vraagstuk en daarover geen onderling overleg meer te voeren binnen de NAVO. Het wederzijds vertrouwen staat dan ook op het spel bij de besluit vorming over de plaatsing van 572 raketten op west- europees grondgebied. Die boodschap heeft de Ame rikaans onderminister van Buitenlandse Zaken, Lawren ce Eagleburger, gisteren voor gehouden aan de Nederlandse parlementaire delegatie, die in Washington is begonnen aan drie dagen van besprekingen met Amerikaanse politici en maatschappelijke organisaties. Volgens Eagleburger zal het uit de boot vallen van een land dat voor plaatsing van de kruisraketten in aanmerking komt, „schade" toebrengen aan het NAVO-bondgenoot- schap. Zoals kon worden voorzien bleken de vijf Nederlandse ka merleden, onder wie de leiders van de drie grote fracties, na afloop van het besloten ge sprek met Eagleburger uiteen lopende interpretaties te geven aan de woorden van de Ame rikaanse onderminister (die als een van de belangrijkste archi tecten van de Amerikaanse buitenlandse politiek wordt beschouwd). Zo had PvdA-fractieleider Den Uyl Eagleburger „inge houden" en „gematigd" gevon den in diens antwoord op de vraag van Nederlandse zijde wat de politieke gevolgen zou den zijn van niet-plaatsing door ons land. Den Uyl beves tigde dat Eagleburger in be dekte termen had gedreigd met meer Amerikaans „unila- teralisme, waarbij de VS bij uiteenlopende Oost-West- -vraagstukken niet meer wachten op NAVO-besluiten, maar hun eigen beslissings macht laten gelden." Den Uyl benadrukte echter, evenals zijn PvdA-fractiegenoot Relus ter Beek, de verzekering van de Amerikaanse onderminister dat de VS zouden proberen binnen de NAVO „de schade beperkt te houden." VVD-fractie voorzitter Ed Nij pels vond dat Eagleburger dui delijk te verstaan had gegeven dat een Nederlands nee tegen de 48 kruisraketten „een grote vertrouwenscrisis" tot gevolg zou hebben, temeer omdat dan ook andere NAVO-landen zich op allerlei terreinen vrij zou den gaan voelen om afwijken de houdingen aan te nemen. „Als Nederland nu nee zou zeggen tegen de kruisraketten, zou dat ertoe leiden dat de Verenigde Staten ons land links laten liggen. Landen die zich aan zo'n beslissing ont trekken zullen in de toekomst niet worden betrokken bij de gesprekken over vrede en vei ligheid, die voor West-Europa van zo'n groot belang zijn", al dus Nijpels in zijn verslag van het gesprek met Eagleburger. Ten aanzien van de Russische eis om in de onderhandelingen in Geneve ook de onafhanke lijke Franse en Britse atoom machten aan Westerse kant mee te tellen, heeft Eaglebur ger zijn Nederlandse gespreks partners verzekerd dat daar- De Nederlandse delegatie in Washington werd ook ontvangen door minister van defensie, Caspar Weinberger. Hier schudt hij de hand van een lid van de Nederlandse ambassade. Op de achter grond de kamerleden Nijpels en Ter Beek. van voorlopig geen sprake kan zijn, zeker niet zolang de on derhandelingen over Eurora ketten (INF) en zware strate gische atoomwapens (START) afzonderlijk van elkaar ge voerd worden. INF en START moeten volgens de Ameri kaanse regering voorlopig ge scheiden blijven omdat het on derhandelingsproces anders nog veel ingewikkelder en uit- zichtlozer wordt. Pas als op een of op beide fronten over eenstemming daagt, zouden tactische en strategische kern wapens in een Oost-West-ak- koord kunnen worden samen gevoegd. Dan kunnen ook de Franse en Engelse kernwa pens ter sprake komen. Vol gens Den Uyl had Eagleburger „in beginsel wel erkend dat de Franse en Engelse systemen voor de Russen van belang zijn", en dat het „logisch" is ook die wapens op een later tijdstip in de onderhandelin gen te betrekken. Het idee om het hele plaat singsschema van Pershing II en kruisraketten uit te stellen, is door Eagleburger nog eens onaanvaardbaar genoemd. De afspraken zijn gemaakt, er is lang genoeg over gepraat en de Amerikanen willen er geen enkele onduidelijkheid over laten bestaan wat ze zullen doen als er voor december aanstaande in Geneve geen IMF-akkoord met de Sovjet- -Unie is bereikt, zo is de posi tie van Washington. Eagleburger bleek niet erg te geloven in het Russische drei gement om van de onderhan delingstafel weg te lopen als de eerste atoomwapens straks in West-Europa worden opge steld. „De Russen hadden voor december 1979, toen het plaat- singsbesluit moest vallen, met hetzelfde gedreigd. En nu zit ten ze al weer jaren met ons te onderhandelen", aldus Eagle burger. (Van onze correspondent Ro ger Simons) LONDEN De Speciale Adviserende Groep van de NAVO heeft gisteren in de Britse hoofdstad een bijeenkomst gewijd aan de voortgezette Geneefse on derhandelingen over we derzijdse wapenbeperking in Oost en West. Na deze vergadering werd door de Amerikaanse voorzit ter, Richard Burt, de hoop uit gesproken, dat Moskou zijn houding inzake de 162 Franse en Britse kernwapens inder daad zal veranderen. „Tot nu toe valt daar echter nog niets van te merken", zei Burt op een persconferentie in het Britse departement van Bui tenlandse Zaken. De onder handelingspositie van de Rus sische onderhandelaars is niet veranderd, aldus Burt. Volgens Sovjet-minister van Buitenlandse Zaken Andrei Gromyko hebben de Britse en Franse kernwapensystemen „een dubbel gezicht". In een recent gesprek met zijn West- duitse collega Genscher ver-, klaarde hij, dat het zowel stra tegische als middellange-af- standswapens zijn. In 1980 noemde Gromyko de Britse en Franse raketten daarentegen uitsluitend „strategisch". Als lange-afstandswapens kunnen zij niet ter sprake gebracht worden in onderhandelingen over raketten met een kleiner bereik, zo stellen de Westerse onderhandelaars. BRUSSEL Negenenzeven tig procent van de Belgische bevolking is tegen het plaat sen van nieuwe kernraket ten in Belgie. Slechts zeven tien procent is van mening dat er wel nieuwe kernwa pens geplaatst moeten wor den. Vier procent van de on dervraagden wist geen dui delijk antwoord te geven tij dens een opiniepeiling die in juni van dit jaar werd uitge voerd door een Brussels on derzoeksbureau. Het instituut heeft bijna 1400 Belgen ondervraagd. De te genstanders zijn gelijkelijk verdeeld onder alle leeftijds groepen. Bij industriëlen, be oefenaars van vrije beroepen en bij het kaderpersoneel vond men het geringste aantal te genstanders van het plaatsen van nieuwe, nucleaire raket ten, namelijk 57 procent. Van de middengroepen is 77 pro cent tegen die plaatsing en bij de arbeiders vond men het grootste aantal tegenstanders, namelijk 81 procent. Het Brusselse dagblad Le Soir heeft kritiek geuit op de en quête, omdat de meerderheid zou oordelen zonder kennis van de ingewikkelde defensie- problematiek. Af en toe regen a DE BILT Het blijft wAn vallig weer. Morgen won weer regen verwacht o: invloed van een storing vanochtend even ten wi "Q van Ierland lag en die in het oosten trek. Het zie ol naar uit, dat morgen late de dag weer wat opklarii komen. Het wordt dan warmer dan vandaag; oaa veer achttien graden. De 1 -F waait uit het zuidwesten i in het algemeen matig. Aa kust is een krachtige wind aa uitgesloten. De rest var en week, tot en met zatei dr blijft de kans op regen g «f en de middagtemperat dr worden ongeveer zever graden. Weerrapporten van vanmorgen 07 ui Amsterdam De Bilt Eindhoven Den Helder regenb. 18 11 regenb. 17 10 regenb. 16 10 regen 15 11 l.bew. 14 9 zw.bew. 16 12 Klagenfurt mist Kopenhagen regenb. Lissabon onbew. Locarno onbew. Londen zw.bew. onbew. 27 12 Rome onbew. 26 Split onbew. 27 Stockholm regen 19 Wenen l.bew. 17 Zürtch h.bew. 14 Casablanca zw.bew. 24 Las Palmas zw.bew. 26 Beiroet n.ontv. - Tel Aviv h.bew. INFORMATIE OVER FILMS MUZII THEATER, RECREATIE, EXPOSIT1 EN EEN COMPLETE AGENDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2