ll
weekpuzzel door dr. Pluizer
n
postzegels
WETENSCHAPPEN
EeidaeSomcmt
oplossing vorige puzzel
NR. 36
KRUISWOORDRAADSEL
ft
ZATERDAG 10 SEPTEMBER
De prijswinnaars
van puzzel nr. 35
zijn:
J.L. van Rij,
Exfordlaan 27, 2314
EB Leiden.
Ben Aartman,
Kerkstraat 93,
2211 RE
Noordwijkerhout.
De prijzen worden
binnen drie weken
per cheque
toegestuurd.
HORIZONTAAL:
.1. hersteld; 6. stuwende kracht (fig.); 11.
krijgswezen ter zee; 12. tegenstelling van vre
de; 14. saai (fig.); 15. land in Afrika; 17.
dwaas; 19. meerstemmig koorgezang; 21.
zwaarlijvig; 22. duivel; 24. hoewel; 25. hoogste
punt; 27. deel v.h. oor; 28. vis; 29. muzieknoot;
30. zwemvogel; 32. vadsig; 33. Europeaan; 34.
tuinhaag; 35. deel v.e. fietswiel; 37. water
koud; 39. tijding; 40 monster; 42. inwoner van
zekere Europese hoofdstad; 44. kledingstuk;
45. mannelijk beroep; 46. bergplaats voor au
to's; 47. stad in België; 49. devoot begrip; 51.
flink manspersoon; 54. deelbaar door 2; 56.
buitendijks land; 58. toespraak; 59. verlaagde
toon; 60. biljartstok; 61. mannetjeshond; 63.
zelfkant van linnen; 64. voegwoord; 65. eier
schaal; 66. kerkelijke straf; 68. punt bij cric
ket; 70. Chinese afstandsmaat; 71. onenigheid;
73. historische munt; 75. cowboyfeest; 77. tel
woord; 78. flink; 80. bepaald geldsbedrag; 81.
Italiaanse worstsoort; 83. vuil; 85. losgeraakte
draad v.e. weefsel; 86. takel van twee blok
ken.
VERTICAAL:
1. hoofddeksel; 2. bijwoord; 3. duivenhok; 4.
onvergelijkelijk; 5. opstandeling; 6. zure kers;
7. te eniger tijd; 8. open strook in een bos als
afscheiding; 9. oosterlengte (afk.); 10. roosvor-
mig voorwerp; 11. insekt; 13. kleefstof; 14.
vreemde munt; 16. vrouwelijk dier; 18. stie
renvechter; 19. deel v.e. jaar; 20. doortocht-
geld; 22. vreemde titel; 23. telwoord; 26. ge
graven diepte; 28. jong varken; 31. snijwerk-
tuig; 34. herhaaldelijk blijven steken; 36. mis
lukken; 37. draaien; 38. schrijfkosten (Latijn);
39. niet vet (b.v. van vlees); 41. vaatwerk; 42.
verdwenen; 43. historisch strafwerktuig; 44.
rund van de hooggebergten van Tibet; 47.
kleurling; 48. brede laan; 50. overleg; 52.
stand in de middeleeuwen; 53. zeer talrijk; 55.
boom; 57. alvorens; 60. vrouwelijk rund; 62.
tijdmaat; 65. munt in Joegoslavië; 66. zeegroe
ne edelsteen; 67. voorzetsel; 69. begrip; 72. tel
woord; 73. Europese hoofdstad; 74. schaapka
meel; 76. soort hond; 78. afval van gedorst
graan; 79. ogenblik; 82. muzieknoot; 84. regi
ment infanterie (afk.).
Welke 2 sleutelwoorden vormen de letters uit de vakjes 33 55 52 25 81 17 30 14
77 53 en 61 57 13 54 67 36 10 12 69 18?
De Russen hebben de dienst
uitgemaakt in de strijd om het
Europees kampioenschap. En
van het sterke duo Wirni/Ts-
jegolev was het als vanzelf
sprekend de jeugdwereldkam
pioen Wadim Wirni die de ti
tel voor zich opeiste. Hij scoor
de 19 uit 11. een punt meer
dan zijn landgenoot, de oud
wereldkampioen.
De Nederlandse spelers, Auke
Scholma en Jos Stokkel, ble
ken op beslissende momenten
toch tekort te komen. Wirni
bleek uitstekend opgewassen
tegen de bijzondere spannin
gen die een dergelijk toernooi
toch met zich meebrengt. Om
dat bij de werelddambond aan
gesloten landen spelers mogen
afvaardigen is het onvermijde
lijk dat elk toernooi waarvan
het deelnemersveld op deze
manier wordt vastgesteld grote
krachtsverschillen kent.
Sterke spelers - en daar beho
ren Scholma en Stokkel bij,
alsmede de teleurstellende af
gezette titelhouder, de Rus
Letsjinski - moeten hun tac
tiek op dit gegeven afstem
men. Dit betekent: winnen
van de zwakke(re) spelers en
overeind blijven tegen de ster
ken.
Altijd blijkt dan weer dat de
zwakke(re) spelers de beslis
singen veroorzaken. Simonelli
won maar één partij, maar wei
van de blunderende Letsjinksi.
De Italiaan eindigde deson
danks op de voorlaatste plaats.
Cordier hield Scholma en
Stokkel op remise, zijn mede-
Fransman Dubois versloeg
Scholma enz.
Dit gebeurde allemaal in de
öpeningsronden van het EK in
Deventer, waardoor Neder
lands succes al snel niet meer
tot de mogelijkheden behoor
de. De tactiek van Wirni zag
er praktischer uit: in feite ge
woon wachten totdat de tegen
stander een fout maakt en dan
toeslaan. Dit lijkt niet specta
culair, maar deze aanpak le»>
vert wel punten op, waardoor
Wirni halverwege het toernooi
al nagenoeg zeker was van de
titel.
Het begon al in de eerste ron
de. De zwakke Belg Conard
speelde met wit in de cijfer-
stand zwart 3, 6/9, 11/15,
17/20, 25 wit, 16, 26, 29, 32, 35.
mM jf it 1
WIRNI
36, 38, 39, 42/45, 47, 48, 50 de
onbegrijpelijke zet 22. 42-37???
met de onmiddellijke beslis
sing 22. 17-21 23. 26x17
12x21 24 16x27 18-23 25. 29x18
13x33 26. 39x28.
Daarna boden de Italianen Si
monelli en Berté zware tegen
stand. Niettemin zwichtten zij
uiteindelijk. Simonelli pro
beerde in de cijferstand zwart
9, 12, 13, 15/19, 21, 24, wit 25,
28, 30, 32, 34, 35, 37, 38, 43, 47
op remise af te stevenen met
43. 28-22 18x27 44. 25-20. Wirni
toont aan dat zwart kan wirf-
nen door 44. 12-18 45. 20x29
17-22 46. 30-25 9-14 47. 43-39 15-
20 48. 34-30 19-23 49. 39-33
23x34 50. 30x39 18-23 de witte
positie is hachelijk. 51. 35-30
13-19 52. 30-24 19x30 53. 25x34
20-24 54. 34-30 24x35 55. 39-34
14-20 56. 47-41 21-26 57. 32x21
16x27 58. 33-29 35-40 59. 29x18
22x13 60. 34x45 27-31 en Simo
nelli geeft het op.
Na een remise met Tsjegolev
kreeg Wirni te maken met de
tweede Italiaan Berté, die in
de cijferstand zwart 7, 12, 13,
18, 22. 24, 25, wit 16, 26, 32, 34.
35, 39, 42 verzuimde 32-27
22x31 26x37 te spelen. 48. 42-
38?? verloor natuurlijk door
48. 24-30 49. 35x24 22-28 50.
32x23 18x40 51. 38-32 40-45 52.
32-27 45-50 53. 39-34 5045.
Een belangrijke overwinning
boekte.Wirni in de vijfde ron
de op Letsjinski. In de stand
van het diagram speelde Wirni
het verrassende 27. 48-42
waarna Letsjinski in zetnood
komt. Er blijft weinig anders
over dan 27. 2-8, waarna
Wirni 22 bezet door 28. 28-23
18x29 29. 34x23 19x28 30.
33x22. Ook nu zet Wirni met
Deventer (1)
simpele middelen zijn voor
deel om in winst. 30. 12-17
31. 38-33 17x28 32. 33x22 7-12
33. 42-38 14-19 34. 32-28 9-14 35.
38-32 12-18 36. 40-34 24-30 37.
35x24 20x40 38. 45x34 14-20 39.
4440 20-24 40. 40-35 15-20 41.
37-31126x37 42. 32x41 Een
slimme terugruil, die mogelijk
is omdat 18-23 fahlt op 49-44
23x21 22-18 13x22 34-29 24x33
39x6! 42. 8-12 43. 43-38 12-17
44. 41-37 1721 45. 38-32 21-26
46. 39-33 18-23 47. 4943 11-17
48. 22x11 16x7 49. 27-22 7-11
50. 22-17 11x22 51. 28x17 13-18
52. 43-38 Zwart geeft het op.
Men ziet wat de consequenties
zijn geweest van 40.15-20 en
41. 37-31 enz. Zo gemakkelijk
kan voordeel in winst worden
omgezet. Leerzaam.
In de zevende ronde moest
Stokkel er aan geloven in de
variant die vooral door Wiers-
ma (tegen Gantwarg) nieuw
leven is ingeblazen. Stokkel
moest zich verweren tegen een
nieuwtje van Wirni (12. 46-41).
Wirni-Stokkel:
1. 32-28 16-21 2. 31-26 11-16 3.
38-32 18-22 4. 43-38 7-11 5. 4943
1-7 6. 37-31 21-27 7. 32x21
16x27 8. 42-37 11-16 9. 4742 20-
24 10. 37-32 16-21 11. 41-37 13-
18 12. 4641 14-20 13. 34-29 18-
23 14. 29x18 12x23 15. 40-34 7-
11 16. 4440 10-14 17. 34-29
23x34 18. 40x29 9-13 19. 39-34
3-9 20. 5044 13-18 21. 43-39 8-12
In feite kan worden gesteld
dat ook Stokkel het Wirni
„makkelijk" maakt. Stokkel
speelt deze opening zo riskant
dat Wirni zomaar voordeel
22.^54 0 20-25 23. 29x20 15x24
24. 34-29 5-10 25. 29x20 18-23
26. 20-15 9-13 27. 40-34 12-18 28.
4843 2-8 29. 35-30 Stokkel pro
beert nog met een wanhoops-
combinatie het onvermijdelij
ke verlies te rekken: 29. 14-
20 30. 15x24 10-15 31. 33-29
Wirni gaat er gewoon op in.
31. 22x33 32. 39x28 15-20 33.
31x22 18x27 34. 29x9 20x49 35.
9-3 25x34 36. 3x45 49-35 37. 28-
22 27x18 38. 45x27 17-22 39.
27x24 35x2. Stokkels dam en
twee schijven moeten het na
tuurlijk afleggen tegen Wirni's
acht schijven: 40. 38-33 4-9 41.
33-29 2-35 42. 42-38 9-14 43. 32-
28 354 4 44. 29-24 Stokkel geeft
het op. Er volgt immers 44x22
38-33. Het toernooi is beslist.
door
L. Hofland
Van de vele toernooien, die in
de maand augustus gespeeld
zijn, is het open kampioen
schap van de V S. één der in
teressantste. Dit komt voorna
melijk door de deelname van
Viktor Kortsnoj, die door de
afgelasting van zijn match te
gen Kasparov kon meedoen.
Hij demonstreerde in Pasade
na een uitstekende vorm,
maar kon toch de gedachte
aan een nederlaag tegen Kas
parov niet wegnemen, te meer
daar laatstgenoemde momen
teel in Niksic (Joegoslavië) de
vloer aanveegt met zijn tegen
standers, en dat zijn bepaald
geen kleine jongens. Na een
spannende laatste ronde,
waarin Kortsnoj van zijn se-
kondant Seirawan moest win
nen, eindigde de wereldkam-
pioens-kandidaat samen met
de Amerikaanse grootmeester
Christiansen met 1()V4 uit 13 op
de eerste plaats. Als voorberei
ding op zijn match tegen Kas
parov heeft Kortsnoj ongetwij
feld de partijen van dit
schaakwonder nauwkeurig be
studeerd. Het is niet onwaar
schijnlijk, dat Kortsnoj's stijl
hierdoor beïnvloed is; onder
staande partijen getuigen hier
van.
V. KortsnojD. Gurevich
(V.S.)
Nimzo-Indisch
Ld4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3
c5 5.Pge2 b6
Gebruikelijker is 5...cxd4
6.exd4 d5 7.c5 Pe4
6.a3 La5 7.Tbl De7
In een partij Gurevich-Schüss-
ler '82 kon wit na 7...Pa6 8.Da4
De7 9.dxc5! Pxc5 lO.Ddl! in
het voordeel komen.
8.Ld2 (H) 9.Pg3 Pa6?!
Hierna komt dit paard buiten
spel te staan, beter was 9.. Lb7
om later Pb8 via d7 of c6 te
ontwikkelen.
AAÖ AA
A
A A
AA
aa S A£ J,
10.d5 Pc7 ll.Df3 Lxc3?
Niet mogelijk was ll...Lb7
12.d6! Lxf3 13.dxe7 en zwart
verliest een stuk. Nodig was
daarom ll...Tb8, om veld f5 in
handen te houden.
12.1xc3 exd5
Nu gedwongen daar wit na
12...Tb8 13.d6! Dxd6 14.Lxf6
een winnende aanval krijgt.
13.cxd5 Te8
Pion d5 is onkwetsbaar:
13...Pcxd5? 14.Lxf6 enz. of
13...Pfxd5? 14.Lxg7! en de
zwarte koningsstelling is on
herstelbaar beschadigd.
14.Pf5 De4 15.Lxf6!
A la Kasparov!
15...Dxblt 16.Kd2 De4 17.Dg3
Zwart is zo slecht ontwikkeld,
dat wit zich kan permitteren
ziin materiaal met schaak te
offeren.
17...Dxd5+ 18.Kcl g6 19.Ph6+
Kf8 20.Dxc7 Lb7 21.Lb5 De6
22.Df4.
Zwart geeft het op! Er is geen
verdediging meer, zoals blijkt
uit: 22...Tec8 23.Pg4 Ke8
24.Dh6 Dd6 (24...Dxg4 25.Dg7
is ondekbaar mat) 25.Tdl Ld5
26.Txd5! en wit wint.
V. KortsnojY. Seirawan
Koningsfianchetto.
I.d4 g6 2.Pf3 d6 3.g3 Lg7
4.Lg2 Lg4 5.H3!
Open
kampioenschap V.S.
Door het uitstellen van ...Pf6
moet wit nauwkeurig spelen,
want na het ondoordachte
5.c4? Pc6! is wit. in moeilijkhe
den, omdat 6.d5 Lxf37.Lxf3
Pe5 voordelig voor zwart is.
5...Lxf3 6.Lxf3 c6
6...Pc6 7.c3 e5 is nu niet goed
vanwege 8.Db3 Tb8 9.d5! en
wit wint een pion.
7.00 e5?!
Te snel, zwart had eerst zijn
ontwikkeling met 7 ...Pf6 en
8...00 moeten voltooien.
8.dxe5 dxe5 9.Pd2!
9.Dxd8f Kxd8 levert wit niets
op, daar de zwarte koning op
c7 uitstekend de verzwakte
damevleugel verdedigt. Bo
vendien is nu zwarts normale
ontwikkeling verhinderd:
9...Pe7 10.Pc4 Dxdl ll.Txdl
00 12.Le3 en wit heeft groot
voordeel.
9...Pa6 10.Pc4 De7 ll.Dd6!
Dwingt, vanwege de dreiging
Lxc6f, zwart zijn rokade op te
fl.V.Kf8 12.Tdl Dxd6 13.Pxd6
Tb8 14.Le3 f5 15.Lxa7 Ta8
16.Le3 Pe7 17.Lg2
Natuurlijk laat Kortsnoj zich
niet in op 17.Pxb7 e4 18.Lg2
Tb8 19.Pc5 Pxc5 20.Lxc5 Txb2
20.Txa2 Pxa2 21.Lc5 b6
Gedwongen, want na 21...Lf6
22.Pc8 Kf7 23.Pxe7 Lxe7
24.Td7 Te8 25.Txb7 is zwart
kansloos.
22.Lxb6 Lf6
zie diagram
Wit staat natuurlijk zeer goed;
de maier waarop Kortsnoj het
afmaakt doet weer sterk aan
Kasparov denken!
23.Lxe4! fxe4 24.Pxe4 Lg7
25.Lc5 Kf7 25.Td7 Lf8
27.Pg5t 27...Ke8 28.Tc7 h6
29.Pe6 Th7 30.Pxf8 Kxf8
31.Tc8t Kf7 32.Lxe7.
Zwart geeft het op.
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 36 dienen
uiterlijk woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Leidse Courant, Postbus 11, 2300 AA Leiden.
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
h
:rof
n r
arx
iar;
!er
ng
w
idt
mc
in
er
ui:
o\
:kc
,ro]
de:
id<
ro]
Ee
ar
ste
Een tijdje geleden heb ik u het
volgende spel uit het EK voor
landenteams te Wiesbaden
voorgelegd als probleem:
O/NL Sint
A98432
©V9
O—
♦AB975
Eidi Chidiac
♦V5 N •HB1076
*>10842 w O
OAH62 i 0109 7 43
*1083 H42
OAHB7653
OVB85
V 6
Zuid opende 4 harten, door
noord verhoogd tot 6 harten
en west kwam uit met ruite
naas. Max Rebattu ging ver
volgens twee down. aan de an
dere tafel min één, dus het Ne
derlandse open team verloor
hier per saldo 3 imps op.
De heer C. Romijn uit Heerde
makte me erop attent dat het
contract met open kaarten te
maken is. In die oplossing zult
u zien dat ruiten 8 de matc
hwinnaar wordt.
Er is natuurlijk een groot ver
schil tussen wedstrijdbridge en
double-dummy-problemen. In
een aantal gevallen is de leider
in staat de handen zo uit te tel
len dat hij vrijwel met glazen
kaarten speelt, d.w.z. ziin te
genstanders. In dit spel lukt
die telling niet en al zou zij
wel lukken, dan schiet hij daar
nog niet zoveel mee op, aange
zien het om de tussenkaarten
in ruiten gaat. Kijkt u maar:
1.) ruitenaas op tafel getroefd
2.) harten vrouw
3.) kleine schoppen in zuid ge
troefd
4.) hartenaas
5.) hartenheer
6.) hartenboer
7.) harten 7
Gezien zuids ruitenbezit is de
oostspeler nu in een driekleu-
rendwang: Hij moet schoppen
heer-kléin vasthouden (west
heeft nog maar een singleton),
klaverheer-klein en hij kan
dus maar twee ruitenkaarten
vasthouden, de 10 en de 9.
8.) ruiten vrouw.
West kan nemen of niet ne
men, maar ruiten 8 van de lei
der wordt altijd de twaalfde
slag. Een leuke oplossing. Aan
tafel zal zo iets nooit „gevon
den" worden, aangezien er zo
veel andere meer voor de
hand liggende en kansrijker
speelwijzen zijn.
Buitenhoffinale
Deze tijd van het jaar hinkt op
twee gedachten. Enerzijds is er
het nieuwe seizoen, ingeluid
door het GBC-viertallentoer-
nooi, anderzijds moeten er nog
wat zomerverplichtingen wor
den afgewerkt, zoals finales
van speciale zomercompetities.
Een daarvan was de finale van
het feuitenhof/BSO-viertallen-
toernooi, 27 augustus aan het
Noordeinde in Den Haag. Bui-
Het belang van
tussenkaarten
tenhof hield via het kwartet
Ten Brink, De Bruin jr., West-
ra en Meyer de hoogste eer in
eigen huis, voor het Katwijkse
viertal- Varkevisser, Haasnoot,
De Bruin sr. en Van't Hof.
Schrijver dezes opereerde mee
in een geïnviteerd journalis
tenteam, dat door toedoen van
Ton Schipperheyn, spelend
met Ad Oskam, althans nog
met de brilliancyprijs huis-
waarsts keerde.
Na vijf van de zes spellen te
gen Rebattu-Sint/Tammens-
Wintermans stonden wij één
impje voor, en dat is 10-10.
Toen kwam het volgende een
voudige speeltje:
3.) klaver 10 - aas - 3 - 2
4.) schoppen 3 - aas - 6 - 8
5.) ruiten 4 - 5 - heer - 2
6.) klaver 4 - 5 - boer - 6
7.) klaver heer - ruiten - kla
ver 7 - vrouw
8.) klaver 8 - schoppen boer -
klaver 9 - schoppen 5
9.) harten 5 - heer - aas - 6
10.) schoppen vrouw en west
is in dwang. Bij ruiten
weg komt ruiten na en
moet west nog een har
tenslag aan de dummy
gunnen en bij harten weg
- zoals in de praktijk -
wordt west met harten in
gegooid, zodat hij nog een
ruitenslag aan de leider
moet geven.
winst, waardoor de uitslag
toch nog 119 werd.
Aan de ene tafel ging de
ding:
Aan de andere tafel
bieding korter, maar ook
stuk minder krachtig:
pas
N/-
H 8
B 7 5 3
O H 7 3
10974
B62
%t 109753
w n °H9
V 10 64
O AB95
W_° O 106 2
*62
A V 5
AV4
A 8 2
OV84
H B 8 3
Rondpas
De goede stand van het jour-
nalistenteam werd in de laat
ste ronde tegen een viertal van
de Sleutels voor een deel te
nietgedaan op het volgende
spel:
Aan beide tafels was zuid lei
der in 1 SA en tegen Rebattu-
Sint wisten Schipperheyn/Os-
kam dat op acht slagen te hou
den. Aan de andere tafel
speelde Bob van de Velde di$
spelletje zeer geïnspireerd af:
1.) harten 2 - 3 - 9 -4
2.) schoppen 9 - 4 - 2 - heer
N/OW *B4
10 7 5 4
O AH863
109
A V 10 7
A B9
O 10 7 5 2
*42
*1653
©863
OV94
AVB7
:de
°:de
lsti
ini
Die laatste pas is disku €0
Er is een hoop theorie ove
openen met de vierde I
met lichte verschillen voo
ren- en viertallenwedstri sdi
Een van de hoofdpunten
die theorie behelst de con
van de hoogste kleur (s<
>en dus). Aangezien die^
iet oog op een deelsco f
vecht redelijk is vooi0
staat vrijwel niets een op< j j
met 1 klaver in de weg.
Een kostbaar verlies va in^
imps. Het Leidse viertal
o.m. Paul-Ultee wist
hierdoor nog beslag te lef^ j
op de derde plaats in da'
geslaagde toernooi met
finale.
vp;
o ra
M;
1V
Jaal
Pr;
AGENDA: 17 sept. Grac u
toernooi Delft, 24 sept. 1
van Twente (074-91175!
sept. Denksportmanife de;
t.g.v. 50-jarig bestaan van er.
Amersfoort: schaken, dan ver
en bridge (033-943380/728 kt
Correspondentie p/a Beel lijk
27, 1403 RD Bussum.
Met ingang van 30 augustus
geeft de PTT een informatie
blad uit ten behoeve van fila
telisten. Het blad draagt de
naam „Pro-fil" en zal gelijk
met de uitgifte van bijzondere
met deze naam in omloop. Dit
was echter speciaal bestemd
voor relaties als b.v. de filate
listische pers.
De inhoud van het nieuwe
blad bestaat in de eerste plaats
uit achtergrondinformatie en
technische gegevens over de
nieuwe postzegels. Daarnaast
treft men er een toelichting
van de ontwerper op de vorm
geving en enkele gegevens
over de kunstenaar zelf in aan.
Tevens geeft het blad informa
tie over (bijzondere) poststem
pels en stempelvlaggen, muta
ties betreffende postinrichtin-
gen en gegevens over nog ver
krijgbare postzegels. Het eerste
nummer van „Pro-fil" is ge
wijd aan de Rode Kruis-post-
zegels.
De abonnees van de Filatelisti
sche Dienst PTT te Groningen
ontvangen „Pro-fil" enkele
malen gratis per post. Daarna
PTT met informatieblad
voor alle filatelisten
zal aan die abonnees worden
gevraagd of zij het blad tegen
een kleine vergoeding van ad
ministratie- en verzendkosten
per post wensen te blijven ont
vangen. Aan belangstellenden
wordt het blad gratis uitge
reikt op alle postkantoren.
Vier eeuwen Britse tuinen
wordt gevierd met een serie
van vier postzegels die door de
Britse PTT werd uitgebracht.
De zegels tonen de verande
rende stijlen van landschap
sindeling, benevens ingewik
keld hegsnoeiwerk, fleurige
bloembedden en met bomen
afgezette oevers, weerspiegeld
in een vredig meer. Men heeft
deze emissie laten samenval
len met de 200e sterfdag van
Lancelot „Capability" Brown,
de beroemde landschapstui
nier. De naam tussen aanha
lingstekens is de bijnaam die
hij bij zijn leven droeg. Op de
zegel in de waarde van 16 p.
ziet men een tuin te Sissing-
hurst. Deze tuin werd.ontwor
pen door Vita Sackcille-West,
hierin bijgestaan door haar
echtgenoot. Jaarlijks trekt
deze tuin meer dan 100.000 be
zoekers. Op de zegel van 20,5
p. geven de stenen sfynxen
een plechtig tintje aan de 19e
eeuwse tuin van het landgoed
„Biddulph Grange". Men kan
deze tuin vinden in Staffords
hire, als onderdeel van het
Biddulph Grange Orthopaedic
Hospital. De 18e eeuwse tuin
van het Blenheim Paleis in het
graafschap Oxfordshire, ba
kermat van de hertog van
Marlborough en geboorteplaats
van sir Winston Churchill, ziet
men op de zegel van 28 p.
Een fraai staaltje van hegs-
noei- en indelingswerk kan
men zien op de zegel van 31 p.
Het gaat hier om een onder
deel van de 17e eeuwse tuin te
Pitmedden. Het ontwerp voor
deze zegels werd vervaardigd
door Liz Butler, een aquarel-
liste woonachtig in de Londen-
se wijk Kensington. De zegels
werden in meerdere kleuren
gedrukt door de fa. Wadding-
tons te Leeds.
Op 5 oktober verschijn
volgende serie bijzondere
zegels in Engeland, dit
met als onderwerp kermi;
i tva
Ter gelegenheid van het
reldcommunicatiejaar bi
de Ierse PTT twee zege 1
omloop. Deze zegels versv
nen op 15 september en 0
ben een waarde van 22
29 p. 'p
Op de zegel van 22 p. ziet 1
een Ierse brievenbesteller
zijn fiets afgebeeld, gereet
de poststukken te gaan b<ns"'
gen. Van heel andere aa v'~'
de afbeelding op de zegelv
29 p. Deze toont een para vat
antenne van een grondslag®
ingericht ten behoeve va 1
„Orbital Test Satellite" (C
de Europese communicatcon
telliet. 1 F"
Het ontwerp voor deze z !ei
kwam van de hand van r8
bert Ballagh. De zegels we >rc
gedrukt door Irish Secfeu
Printing Ltd.
IJzer in scheepsruimen kan
spontaan in brand vliegen. Het
gaat daarbij om zelfopwarming
door roestvorming, zo blijkt uit
recente rapporten.
Zelfontbranding van ijzer ont
stond aan boord van de Agios
Giorgis, een Grieks vracht
schip dat op 18 september 1979
in het Amerikaanse New Ha
ven binnenliep. Het schip was
in Chicago geladen met afval
van de staalindustrie en een
grondstof voor de produktie
van nieuw staal.
De temperatuur in de ruimen
liep eerst op tot 65, 100 en later
zelfs tot 540 graden. Besloten
werd de ruimen waarin zich
de grootste hitte-ontwikkeling
voordeed blank te zetten.
Daarna zakte de temperatuur
geleidelijk tot 90 graden.
Het was overigens al bekend
dat warmte-ontwikkeling zich
kan voordoen in scheepsrui
men, die volgestouwd zijn met
bulkgoed. Zorgvuldigheid en
naleving van de voorschriften
bij de verscheping voorkomt
ongelukken. Toch is er een on
derzoek ingesteld naar zelfont
branding van scheepsijzer.
Zelfopwarming kan zich voor
doen bij broei. Daarbij is niet
altijd zuurstof nodig. Ladingen
waarin broei kan optreden:
Graan, fruit en oliehoudende
zaden. Deze ladingen staan be
kend als gevaarlijk. Broei
wordt in de hand gewerkt
door een gebrek aan ventilatie.
Ook gevaarlijk kunnen
scheepsladingen ijzer- of staal-
afval zijn. Draaisels, boorsels
en krullen kunnen door oxy-
datie (roesten) tot zelfopwar
ming komen. Wetenschappers
uit de VS schrijven de oxyda-
Scheepsijzer kan
in brand roesten
tie toe aan de chemische reac
tie tussen zuurstof en ijzer.
Bij de oxydatie van ijzer is niet
alleen zuurstof, maar ook wa
ter nodig. De reactie heet exo-
therm en er komt warmte bij
vrij. Problemen daarbij zijn
dat oxydatiewarmte niet kan
ontsnappen en dat het proces
in een warme omgeving wordt
versneld.
De Amerikaanse onderzoekers
hebben uitgevonden dat de
temperaturen tot grote hoog
ten kunnen oplopen als aan
een aantal „voorwaarden"
wordt voldaan. Zij hebben uit
gezocht welke omstandighe
den bij het proces van zelfont
branding een rol spelen.
Het hangt volgens hen af van
de grootte van de ijzerdeeltjes,
de poreusheid aan het opper
vlak, de dichtheid van de la
ding, luchtstromingen, de
vochtigheidsgraad, en de
eventuele aanwezigheid van
een laagje roest.
Spontane verhitting is te voor
komen door scheepsruimen
hermetisch af te sluiten en de
zuurstof te verdringen door
„inerte" gassen, die niet zo
snel een reactie met andere
stoffen aangaan. Gedacht
wordt aan stikstofgas en kool-
dioxyde. Ook is het mogelijk
om de ruimen en de vatbare
stoffen droog te houden.
Pcb's extra gevaarlijk
bij brand
Polychloorbifenylen (pcb's) le
veren bij brand acuut gevaar
voor de volksgezondheid op,
omdat bij verhitting van die
stoffen zeer giftige reactiepro-
dukten kunnen vrijkomen,
waaronder dibenzofuranen en
het beruchte dioxine.
Het ongeluk wil dat pcb's tot
nu toe juist veel op brandge
vaarlijke plaatsen zijn toege
past vanwege hun onbrand
baarheid, met name als
vloeistof in transformati
Dat blijkt uit een publicat
het maandblad van de In!
tie voor het Brandweerwi
Volgens het blad bevat 1%
alle grote transformatore ®n
Nederland pcb-houdende
In die 880 transformator!
zo'n 400 ton pcb aanw
Verder zit er in tótaal 30
ton in grote condensatore
kor
al
krii
In.
uj
en
t d
het
zeil
oni
110 ton in kleine condenfen
ren in TL-armaturen.
Tot welke gevolgen dat
leiden illustreert de Insj
met een praktijkvoorbeel
de Verenigde Staten,
.raakte bij een brand in
kantoorgebouw in Binj/
ton een transformator leL_
De pcb's met door ve\"
ting erin gevormde diox 0
en dibenzofuranen bes .za
ten daarna via het ventil
systeem het hele 18 verdii P
gen tellende gebouw, dat
metisch moest worden afj
ten. Verwijdering van di<
smetting is tot nu toe niet
ge)ijk gebleken.
rge,
de
in mt
ijaa
kc
