Oorlog in Shoef- gebied
bepaalt toekomst Libanon
►kinawa steeds belangrijker steunpunt
In Amerikaanse defensie tegen Sovjets
Saoedi-Arabië geeft
bemiddelingspoging op
Vier doden
Israël indirect erkend
op Palestina - conferentie
Nederlandse vliegers
vachten nog met boycot
SPIONAGE-VLIEGTUIGEN ONDANKS
SATELLIETEN NOG VOLOP IN GEBRUIK
BUITENLAND*
CeidócSowumt
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1983 PAGINA.11
^Handleiding voor opzetten
/an alternatieve bedrijven
^pEN HAAG De vereniging Vrij
laan heeft een handleiding uitgege-
-en voor het beginnen van projecten
-oor werklozen. Vrij Baan is een
|oor de provincie gesubsidieerde in-
telling die probeert werklozen zelf
edrijfjes op te laten zetten. In de
jandleiding doet Vrij baan uit de
oeken welke moeilijkheden werk-
tegen kunnen komen als zij
werkproject willen beginnen,
at zoiets gaat kosten en waar zij
jbsidies kunnen krijgen. Zo zijn er
ijvoorbeeld mogelijkheden om een
Immerwerkplaats of een kaarsen
makerij op te zetten. De folder is te
■stellen bij Vrij Baan, tel. 070-
6347.
Boeken van Mao op
beurs in Moskou
MOSKOU Op de jaarlijkse boe
kenbeurs, die dinsdag in Moskou is
geopend, zijn voor het eerst wer
ken van Mao Zedong te zien. Dit is
een teken van „dooi" in de koele
betrekkingen tussen de twee lan
den. Op de dag dat een Chinese
delegatie de beurs bezocht werden
naast de militaire en politieke
werken van Mao nog ongeveer
2.000 andere Chinese boeken ten
toongesteld. Maar het befaamde
„rode boekje" ontbrak, zo zeiden
bezoekers. Vorige maand ver
klaarde de president van de Sov
jet-Unie, Andropov, dat hij on
danks de gespannen betrekkingen
een vooruitgang bespeurde.
Lancering Intelsat
uitgesteld
PARIJS Op verzoek van de In
ternationale Organisatie voor Te-
lecommunieatiesatellieten (Intel
sat) heeft de Europese Ruimte
vaart Organisatie ESA (European
Space Agency) de lancering van
de communicatiesatelliet Intelsat
V F7 uitgesteld. Intelsat wil nog
enkele extra technische onderzoe
kingen aan de kunstmaan verrich
ten alvorens deze de ruimte in
gaat.
De communicatiesatelliet zou de in
de nacht van donderdag 15 sep
tember met de Europese raket Ari
ana L7 van de lanceerbasis Koeroe
in Frans Guyana in een baan om
de aarde worden gebracht.
BUS RIJDT OP
TOURINGCAR:
MUNCHEN Bij een busonge
luk op de autosnelweg Mün-
chen-Nürnberg zijn dinsdag
nacht vier personen gedood en
raakten er 48 gewond.
De chauffeur van een Neder
landse touringcar met 50 Turks
cyprioten had de bus op de
vluchtstrook geparkeerd, omdat
een van de banden lek was. Een
Oostenrijkse oplegger reed ver
volgens op de bus en haalde de
linker zijde van de bus open.
Vier Turkscyprioten werden op
slag gedood.
Reagan draagt
gehoorapparaat
WASHINGTON De
Amerikaanse president
Ronald Reagan draagt
sinds zijn vakantie, vo
rige maand, een gehoor
apparaat.
Dit heeft de arts van
Reagan meegedeeld.
Het apparaat is in zijn
rechteroor geplaatst.
Aanleiding was een on
derzoek door een spe
cialist in Los Angeles, drie weken geleden. Rea-
gans gehoor was al minder sinds in de dagen van
zijn filmcarrière een losse flodder vlak bij zijn oor
was afgeschoten. De laatste jaren is zijn gehoor
verder achteruit gegaan.
GENEVE In Genève is gisteren de VN-conferejj-
tie over Palestina beëindigd met het aannemen van
een resolutie, waarin het bestaansrecht van alle sUj-
ten in de regio, inclusief Israël en een te vormei
Palestijnse staat, wordt erkend. Het is voor het eerst
dat in een VN-document indirect het bestaan van de
staat Israël wordt erkend.
In de slotresolutie wordt tevens opgeroepen tot een
vredesconferentie voor het Midden-Oosten waaraan
alle betrokken partijen en ook de Sovjet-Unie „op
voet van gelijkheid" dienen deel te nemen. Westerse
waarnemers noemden de resolutie gematigd. De Pa-
lestina-conferentie was tien dagen geleden begonnen
met scherpe aanvallen op de VS en Israël omdat zij
de zitting hadden geboycot en vanwege hun politiek
in Libanon.
'KIO Een aspect in
zaak van het neerge-
hoten Koreaanse passa-
iersvliegtuig waaraan
nauwelijks aandacht
besteed, is de rol van
t eiland Okinawa (in
lite één Amerikaanse mi-
ns]jtaire kolonie in Japan),
thuisbasis van de RC-
15 verkenningsvliegtui-
Zoals bekend heeft
Sovjet-Unie steeds ver-
ilaard dat het Koreaanse
jerkeersvliegtuig werd
langezien voor zo'n Ame-
k ikaans verkenningstoes-
Militaire deskundigen verkla
gen met grote stellgheid dat de
i Kadena op Okinawa de
enige basis in het gebied van
de Stille Oceaan is, waar RC-
135 verkenningsvliegtuigen
zijn gestationeerd. Dat klopt
dan niet met eerdere berichten
uit de VS, als zou de RC-135
die zich enige tijd in de
„buurt" van het neergeschoten
toestel heeft bevonden, afkom
stig zin van een basis op de
Aleoeten, een kleine (Ameri
kaanse) eilandengroep tussen
Alaska en het strategisch zo
belangrijke Russische schierei
land Kamtsjatka.
Interventiemacht
Okinawa is voor de VS van
groot belang. Zo is er een snel
le interventiemacht gelegerd
van zo'n 20.000 mariniers. In
geval van nood kunnen zij
binnen een paar uur worden
ingezet in het gebied van de
Stille Oceaan, van de Indische
Oceaan en zelfs in het Mid
den-Oosten en Afrika. Op de
basis Kadena bevindt zich de
helft van de Amerikaanse
luchtmacht voor het gebied
van de Stille Oceaan.
Zeker zo belangrijk is Okina
wa voor het in de gaten hou
den van de militaire ontwik
kelingen in Oost-Azië. Een on
bekend aantal RC-135 toestel
len en de op zeer grote hoogte
vliegende SR-71's zien neer op
de militaire en industriële in
stallaties in Noord-Korea, Chi
na en de Sovjet-Unie. Volgens
zegslieden op Okinawa is,
sinds de Sovjet-Unie haar ba
ses op de Koerilen, een groep
eilanden ten noorden van Ja
pan, heeft versterkt, de activi-
tiet van de RC-135 vliegtuigen
in het betrokken gebied sterk
opgevoerd.
Een en ander geeft al een indi
catie dat de rol van Okinawa
in de zaak van het Zipdkore-
aanse vliegtuig waarschijnlijk
nog veel belangrijker is, dan
de meeste Japanse functiona
rissen bereid zijn te erkennen.
In eerste instantie was Okina
wa vooral een defensieve basis
voor de bescherming van Ja
pan, Korea en Zuidoost-Azië.
Maar in de voorbije jaren is zij,
met instemming van de Ja
panse regering, veel belangrij
ker geworden. Het recente
conflict onderstreept boven
dien hoe gemakkelijk Japan,
meer in het bijzonder Okina
wa, betrokken kan raken bij
een geschil tussen de super
machten.
In de mini-crisis rond het Ko
reaanse toestel bleek snel het
belang van Okinawa in de
Amerikaanse strategie tegen
over de Sovjet-Unie. Zodra de
Amerikanen wisten dat het
vliegtuig was neergeschoten,
werden op Kadena gestatio
neerde HC130 verkennings
vliegtuigen de lucht in ge
stuurd voor zoekacties. Later
werden nog eens zes gevechts
vliegtuigen en een AWACS-
radervliegtuig naar een basis
in het noorden van Japan ge
stuurd, om de bewegingen van
Russische vliegtuigen en sche
pen in de gaten te houden.
Bevolking niet blij
De bevolking van Okinawa
leeft in de schaduw van de
Amerikaanse bases, maar is
daar niet blij mee, zeker niet
nu Okinawa zo'n belangrijke
rol speelt in een conflict. Maar
met hun wensen wordt door
de militairen geen rekening
gehouden.
De Ryukyu Shinpo, een be
langrijk dagblad op Okinawa,
verwoordde de mening van
veel eilandbewoners, toen het
veronrust opmerkte dat Oki
nawa steèds meer de rugge-
graat vormt van de Ameri
kaanse afweer tegenover de
Sovjet-Unie. De krant schreef
verder dat „het verspreiden
van anti-Russische gevoelens
onder de Japanners het land
zou leiden naar nauwere mili
taire banden met Zuid-Korea
en de VS, wat weer zal leiden
tot een versterking van de ba
ses op Okinawa". Een gezag
hebbende journalist, Tomoka-
zu Takamine, schreef gisteren
dat „de spanning verder zal
stijgen, wanneer op Okinawa
meer vliegtuigen worden ge-
stationeeerd. Dat maakt ons
een vrijwel zeker doeltwit als
ooit een oorlog uitbreekt".
ROBERT WHYMANT
Copyright The Guardian
MSTELVEEN De Vereniging van Nederlandsde Verkeers-
Segers (VNV) ondersteunt de oproep van de Internationale Fe-
Iratie van Verenigingen van Verkeersvliegers (Ifalpa) om over
gaan tot een boycot van zestig dagen van de vluchten naar de
bvjet-Unie, als de Russische autoriteiten geen garanties geven
kt aanvallen zoals onlangs op het Koreaanse passagiersvliegtuig
Iiooit meer zullen gebeuren. De Vereniging doet echter pas mee
ils alle andere middelen om deze garanties te bereiken zijn uit
geput. Het bestuur van de VVN besloot dit gisteren op een
fpoedvergadering in Amstelveen. Ook de Westduitse piloten
teunen de oproep van de Ifalpa. Maar zij kunnen zich niet bij
In boycot aansluiten tenzij de Lufthansa een clausule in hun
ntract die boycots verbiedt wil schrappen. In Zwitserland
oegen de piloten aan Swissair hen te ontlasten van de plicht
ar Moskou te vliegen. Een woordvoerder van de Finse vlie
rsvereniging zei in Helsinki dat de Finse piloten niet voor
ld volgende week zullen besluiten of zij .zich bij een boycot
llen aansluiten.
Geenspoorvan
wrakstukken
Japanse vliegtuigen en
schepen hebben de af
gelopen dagen zonder
succes in internationale
wateren gezocht naar
wrakstukken van het
neergeschoten Kore
aanse vliegtuig. Bij hun
zoekactie werden de Ja
panners voortdurend in
de gaten gehouden
door Russische verken
ningsvliegtuigen (foto).
Omdat in het gebied
waar het toestel waar
schijnlijk Is neergeko
men veel Russische
schepen zijn waargeno
men, vermoedt men dat
de Sovjets druk bezig
zijn de wrakstukken te
bergen.
EIROET Het Shoef-
bergte heeft altijd als
;n zwaard van Damocles
>ven het hoofd gehan-
>n van de Libanese pre-
dent Amin Gemayel, die
jn omstreden „wettelijk
izag" in Beiroet heeft
vestigd. Vanuit het
ïoef-gebied en eveneens
muit de andere door
uzen bevolkte delen in
t Libanese gebergte die
)or Syrië worden gecon-
oleerd, kunnen door
iddel van lange af-
ands-geschut elk doel
"nnen Gemayels gebied
worden beschoten.
1 evens zijn de door Syrië ge-
I leunde druzen in staat om po-
'es van de rechts-christelijke
g 'lange-partij in Oost-Beiroet
bestoken. Met uitzondering
n enkele extreme rechtse
ristenen erkent de Falange-
rtij het gezag van Gemayel
heeft zij hem trouw be-
ofd. Zolang de Shoef in han-
n is van Gemayels vijanden,
n dit gebied gezien worden
het zwaard dat het streven
n de Libanese president kan
snijden om zijn gezag in ge
el Libanon te vestigen. Juist
I streven vormt de raison
§tre van de huidige Libanese
I gering.
I >it kon het Libanese leger
vreedzaam het Shoef-gebied
binnentrekken. Er nu echter
kan geen twijfël over bestaan
dat na acht jaar oorlog en
bloedvergieten vrijwel elke
Libanees hunkert naar herstel
van het Libanese staatsgezag.
Ook weet elke Libanees dat
alleen het leger dit gezag kan
herstellen. Zelfs nu nog leeft
bij sommigen de vage hoop dat
het Libanese leger vreedzaam
het Shoef-gebied kan binnen
trekken. Maar onder de huidi
ge omstandigheden kan het le
ger slechts gewapenderhand
het gebied binnendringen en
daar overwinnen of verslagen
worden.
Hoewel de druzen enige tijd
geleden nog in principe in
stemden met de aanwezigheid
van Libanese militairen in
hun gebied, hebben zij de af
gelopen weken het onomstote
lijke bewijs geleverd zich te
gen de komst van het Libane
se leger te zullen verzetten.
Het verzet van de druzen te
gen de Libanese machthebbers
ontstond na de Israëlische in
vasie vorig jaar juni in Liba
non. Zij zien het „wettige Li
banese gezag" als een instru
ment in handen van de Falan-
gisten.
De druzen weten maar al te
goed hoe zij door de eeuwen
heen door veroveraars werden
onderworpen. Ooit vormde de
druzen de dominerende ge
meenschap in het Libanon-ge-
bergte, maar zij zagen hun
macht zowel politiek als geo
grafisch geleidelijk afbrokke
len. De angst zit diep gewor
teld dat een door Falangisten
gecontroleerde Libanese staat
het einde zal inluiden van de
druzische gemeenschap.
Een tweede, maar niettemin
even belangrijke reden voor
het verzet van de druzen ligt
gelegen in het feit dat hun lei
der, Walid Joemblatt, geheel
afhankelijk is geworden van
de Syriërs. Een afhankelijk
heid die slechts uit nood is
ontstaan, omdat Joemblatt net
zo afkerig is van Syriërs als
van maronieten. Maar de Sy
riërs zullen niet rusten voor
dat zij, hetzij goedschiks hetzij
kwaadschiks, de Libanese re
gering zover onder druk heb
ben gezet dat het Libanees-Is-
raëlische akkoord wordt ver
worpen.
Als de kleine druzische ge
meenschap erin slaagt de be
oogde uitbreiding van Gemay
els gebied te dwarsbomen, dan
zou dat zoals de Libanezen zelf
beseffen een zware klap voor
Libanon zijn. Immers, het fail
liet zou zijn aangetoond van
het machtssysteem waarop de
Libanese staat is gebaseerd en
dat elke gemeenschap een deel
van de staatstnacht toekent.
Hei stel van deze Libanese
machtsstructuur wordt in
theorie nog altijd door de di
verse gemeenschappen nage
streefd. Als de strijd in het
Shoef-gebied nadelig uitpakt
voor de huidige Libanese pre
sident, dan zullen de gemeen
schappen niet alleen conclude
ren dat Gemayels regime nooit
in staat zal zijn om Libanon
weer tot een geheel te maken,
maar tevens zal de conclusie
worden getrokken dat niet,
langer de maronieten die be
voorrechte positie in het
staatsbestel innemen die hen
door de overige gemeenschap
pen was toegestaan.
Het is waar dat de niet-maro-
nitische gemeenschappen mis
schien minder baat hebben bij
deze constateringen, dan de
maronieten zelf. Want de Fa
langisten hebben het gebied
tot enkele tientallen kilome
ters ten noorden van Beiroet,
waar vrijwel alleen christenen
wonen, geheel onder controle.
De Falangistische partij is er
altijd vanuit gegaan dat de ma
ronieten een bijzondere plaats
dienen in te nemen onder de
Libanezen. Rechtse christenen
menen dat de staat zich inzet
voor de „bevrijding" van de
door Israël en Syrië bezette
Libanese gebieden en in ruil
daarvoor moeten de gemeen
schappen, die voor het meren
deel uit moslims bestaan, een
Falangistische overheersing
accepteren. In het geval de
overige gemeenschappen een
Falangistische overheersing
niet accepteren, dan laat dat
de rechtse christenen in feite
koud. De Falangisten redene
ren vervolgens dat zij zich zelf
maar moeten bevrijden, terwijl
de maronieten zich handhaven
in hun mini-staatje.
Christelijk getto
Maar diep in hun hart besef
fen de maronieten dat hoewel
zij niet fysiek worden bezet, zij
toch min of meer de gevange
nen zijn van de overige Liba
nese gemeenschappen. Want
als de Syrische kanonnen zou
den blijven waar zij zijn, dan
nog zou de Arabische wereld
zich verplicht voelen dit door
Israël gesteunde christelijk
getto te mijden.
van het staatsgezag in het
Shoef-gebied een stap voor
waarts betekenen naar de
nieuwe eenwording van Liba
non. Maar kan het regime-Ge-
mayel iedereen hiervan over
tuigen?
Zoals de zaken er momenteel
voor staan, mag aangenomen
worden dat, nu de Israëlische
troepen uit het kleine maar
politiek zeer gevoelige Shoef-
gebied zijn teruggetrokken, de
Libanese regering alles in het
werk zal stellen om ook in de
veel grotere delen van Liba
non, die worden bezet door
Syrië en Israël, weer het
staatsgezag te willen vestigen.
Verovering van de Shoef zou,
zoals de Syriërs gisteren zelf
hebben gezegd, leiden tot de
definitieve verdeling en ont
manteling van van Libanon.
Het Syrische leger zou zich in
dat geval genoodzaakt zien de
„patriottische" Libanezen te
verdedigen tegen het „zionisti
sche imperialisme". Als het zo
ver komt, dan wordt de Shoef
een vazalstaat van Syrië. Als
Syrië in Libanon blijft zitten,
dan is het zeer waarschijnlijk
dat Israël aanwezig zal blijven
in Zuid-Libanon.
Hoe de strijd in de Shoef zal
verlopen, wordt in belangrijke
mate worden bepaald door de
Amerikaanse diplomatie en de
kracht waarmee de VS en zijn
bondgenoten het Libanese re
gime, waarin de Amerikaanse
regering willens en wetens
steeds meer moet investeren,
zullen steunen. Een succesvol
le Gemayel betekent een suc
ces voor de VS in haar globale
strijd tegen de Sovjet-Unie, die
in toenemende mate steun
verleent aan Syrië. Maar wat
betekent in feite zo'n succes
als Syrische kanonnen het ge
bied van Gemayel kunnen be
strijken en president Assad
meer dan ooit besloten is om
met alle mogelijke middelen
datgene te vernietigen wat de
Amerikanen in Libanon heb
ben opgebouwd?
David Hirst
Cr.T>vrTfrV,t TVo
BRUSSEL Spionagevlieg-
tuigen blijven praktisch, on
danks het groeiend gebruik
van steeds perfectere observa
tiesatellieten. Dit menen mili
taire deskundigen van de
NAVO in Brussel, naar aanlei
ding van het neerschieten van
het Zuidkoreaanse passagiers
vliegtuig. Volgens Moskou
voerde dit toestel een spiona-
ge-opdracht uit.
Volgens de deskundigen zijn
verkenningsvliegtuigen zelfs
in het tijdperk van zeer mo
derne en geperfectioneerde sa
tellieten onmisbaar om radio
verbindingen af te luisteren en
foto's te nemen. Terwijl een
satelliet rond de aarde draait.
kan een vliegtuig op grote
hoogte boven een gegeven
punt blijven en honderden zo
niet duizenden foto's nemen.
De spionagevliegtuigen, die
zijn voorzien van een vracht
aan de modernste elektroni
sche apparatuur, kunnen de
totale militaire telecommuni
catie van het betrokken gebied
en uitgezonden signalen regis
treren, evenals kernproeven.
Westerse deskundigen schat
ten dat permanent ongeveer
vijftig spionagevliegtuigen van
het Warschau-pact en de
NAVO in de lucht zijn om
door satellieten geleverde in
formatie te completeren en te
verfijnen. In het algemeen
schenden de toestellen bij hun
opdracht niet het luchtruim
van het geobserveerde gebiCfl,
Ze kunnen in de vlucht wór
den bijgetankt en zodoende
enkele dagen in de lucht blij
ven.
Dat is ook het geval met de
RC-135 toestellen, waarvan
zich een in de buurt van het
neergeschoten Koreaanse ver
keersvliegtuig heeft bevonden.
De RC-135 heeft een zijwaarts
gericht radarsysteem, waar
mee verafgelegen posities
kunnen worden „afgeluis
terd". Met de Amerikaanse
SR-71 „Blackbird" wordt op
grote hoogte zeer snel over
verboden gebied gevlogen.
Een druzische strijder schiet zijn automatische leeg in een huis in Bhamdoen. Dit strategische zeer
belangrijke plaatsje werd maandag door de progressieve druzen veroverd op de rechtse christe
nen.
(Vervolg van de voorpagina)
J EDD AH BEIROET
De regering van Saoedi-
Arabië heeft gisteravond
al haar pogingen opgege
ven om tussen de strijden
de partijen in Libanon te
bemiddelen. Dat heeft de
Saoedische minister van
voorlichting, Al-Sjaher, na
een spoedzitting van de
regering bekendgemaakt.
In de bekendmaking
drukt de Saoedische rege
ring haar spijt uit, dat zij
er niet in is geslaagd de
crisis in Libanon te be
zweren. De Saoedische be
kendmaking kwam enke
le uren na aankomst in
Jeddah van de minister
van buitenlandse zakewn
van Koeweit. Er gingen
toen nog geruchten dat de
gemeenschappelijke be
middelingspoging zouden
ondernemen.
De strijd in en rond Beiroet,
die zondag oplaaide na de te
rugtrekking van Israëlische
troepen uit het Shoef-gebied,
heeft al veel slachtoffers ge
ëist. Radio-Beiroet schatte het
aantal doden, dat de afgelopen
vier dagen is gevallen onder
burgers in Beiroet en onder de
troepen van rechtse christenen
en het Libanese leger, op dui
zend. Hierbij zijn niet de
slachtoffers gerekend, die zijn
gevallen onder de druzeneen-
heden. Ook de door Falangis
ten begane massamoorden ge
durende de afgelopen onder
druzen in het Shoefgebied zijn
niet in het officiële dodental
verrekend.
De Palestijnse Bevrijdingsor
ganisatie PLO heeft ontkend,
dat haar troepen betrokken
gebied. Dit heeft het hoofd
van de voorlichting van de
PLO, Rabbo, gisteravond in
Damascus meegedeeld. De
PLO bestreed daarmee berich
ten van de kant van de Liba
nese regering als zouden Pa-
lestijnen deelnemen aan de ge
vechten. Wel lijkt het waar
schijnlijk dat zo'n 2.000 Pales-
tijnen, die aangevoerd worden
door de Palestijnse rebellenlei
der Aboe Moessa en die onder
grote invloed van Syrië staan,
actief zijn in de Libanese bur
geroorlog.
Israël heeft zich tot nu toe niet
in de strijd rond Beiroet ge
mengd. De Israëlsiche minister
van buitenlandse zaken, Sha
mir, zei gisteren in een radio
interview, dat Israël op diplo
matieke wijze een einde tracht
te maken aan de gevechten.
„Israël is niet van plan militair
in te grijpen in een oorlog die
niet direct de veiligheid van
