Het onvoltooide ied van Victor Jar a 3 7 8 Opera tie A tlan tic Lion met 40.000 man Kantoor innovatie staat pas aan begin N SShtf £aidóe.Qowiwnt as'ondag, Duindigt oed idee! LONDEN «2»SIJTHOFF PERS NA VO OEFENT IN NEDERLAND 4 t/m 8 september 1983 Beatrixgebouw, Jaarbeurs, Utrecht naiaarsDeuia najaarsbeurs plus .NNENLAND/BUITENLAND ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1983 PAGINA 7 lijkgn tiago de Chili, 4 september „De telefoon gaat. Het >-Dort!en van vr»enden van (.R,jni°r, die weet te vertellen -Do o Ellende bijna gewonnen "ft. Dat lijkt zo in tegen- or^ak met wat we (Victor en >-D°rfpp radio horen. Op een even moment kunnen we binnen niet meer uithou- -Dorp. We besluiten naar het trum te gaan. Bij het kan- r van Allende zou een grote i-Dorjnsenmenigte staan. ten is het doodstil en de i-Dort?en z'Jn donker. Op andere l_Dorpc'ez'nSsavonc*en rent men Tiars huis in en uit. Die stil- 11 n onze buurt (een van de jre buitenwijken van San- t-Rijnco) is een goed teken. Er is i-Rljn<p spoor van blijdschap, te canasta-spelende buren en al naar bed te zijn. het kantoor van Allende is r II inderdaad druk. Als we 9e weg door de menigte zoe- mmbb. wordt Victor herkend. krijgt vriendschappelijke pjes op de rug. Binnen is I een drukte van belang. Ik I allemaal bekende gezichten I Dpeens ook Salvador Alien or vijf over twaalf klinkt het rijdende woord: Allende ft de presidentsverkiezin- gewonnen. Buiten begin- de mensen feest te vieren. klimmen in lantaarnpalen bomen in de hoop een ip van de nieuwe president te kunnen vangen. Binnen iet een al omhelzingen en ïen. Ik word meegesleurd het feestgewoel en sta ens tegenover Allende. Ik citeer hem, maar hij zegt: et zo afstandelijk. Dit is j Ql het moment om verlegen paar tellen later stapt Al- de het kleine balkon op. is zo klein, dat hij er nau- !ijks kan staan. De menigte ten is in korte tijd enorm gegroeid. Met paarden en »ens zijn inwoners van de •penwijken naar het cen- "n gekomen om samen de rwinning te vieren. Zodra ende verschijnt houden ze met dansen en vuurwerk (eken. „Allende, Allende", pen ze. tor en ik rennen naar bui en storten ons in het feest- -.../oel. Met geïmproviseerde p *kels beginnen de mensen een optocht van het kan- r van Allende naar het pre- Morgen is het precies dertien jaar geleden dat de socia list Salvador Allende de Chileense presidentsverkiezin gen won. Driejaar en een week later, op 11 september 1973, maakte een militaire coup onder leiding van ge neraal Pinochet een einde aan het bewind van Allen de. In de weken na de staatsgreep zijn duizenden echte of vermeende tegenstanders van de militairen ver moord. Een van hen was de zanger Victor Jara, de troubadour van de Chileense volksrevolutie. De wedu we van Jara heeft haar herinneringen aan haar man en de tijd van Allende vastgelegd in een (dag)boek: „Het onvoltooide lied". In onderstaand verhaal enkele frag menten daaruit. De eerste handelen over de verkiezing van Allende in september 1970, de laatste over de da gen van de coup, drie jaar later. sidentiële Moneda-paleis. Opeens komt uit de andere richting een kolonne pantser wagens. Een dreigend voorte ken? Maar de militairen trek ken verder, zonder iets te doen. Wanneer we laat in de nacht het feest achter ons laten en onze doodstille wijk inrijden, vraag ik mij af wat er in al die donkere huizen omgaat. Ik vraag mij af of de buren ons morgen nog gedag zullen zeg gen. We zijn blij én bang. Zul len de fascisten en de CIA werkelijk toestaan dat Allende de macht krijgt? We gaan sla pen met het gevoel, alsof de wereld op z'n kop staat". 5 september 1970 „De vreugde over de verkie zing van Allende is getemperd door de wetenschap dat recht se krachten in Chili alles zul len doen om te voorkomen, dat hij werkelijk de macht in handen krijgt. Hij heeft 39,9 procent van de stemmen ge kregen, zijn voornaamste ri vaal Alessandri 34,9 procent. Volgens de Chileense grond wet moet, als geen van de kandidaten de absolute meer derheid heeft behaald, het Congres de president aanwij zen. Normaal is dat de man die de meeste stemmen heeft ver gaard, maar in theorie kan dat ook nummer twee zijn. In het Congres zijn krachten aan het werk, die willen dat Alessan dri president wordt. Hun eerste wapen is de econo mische druk: het veroorzaken van paniek op de beurs en het onttrekken van enorme som men geld aan de economie. Bedrijven worden gesloten en op grote schaal wordt voedsel en andere goederen geham sterd, om een kunstmatige schaarste te kweken. „Allen de chaos", hebben de recht- sen tijdens de verkiezingscam pagne op schuttingen geschre ven. Ze zijn druk bezig die voorspelling uit te laten ko- 3 november 1970 „De Chileense nationale feest dag was dit jaar anders dan andere jaren. Het leek alsof de meeste Chilenen een tweede onafhankelijksheidsfeest vier den: nu niet van het Spaanse rijk maar van de multinatio nals en de oligarchie. Vandaag, de dag dat Allende officieel zijn intrek neemt in het Moneda-paleis, wordt op het plein voor het paleis het grootste festival gehouden dat Chili ooit heeft gekend. Het is een indrukwekkende gebeurtenis, waaraan ook Vic tor deelneemt. Op het moment dat hij opkomt om zijn lied „Onze compafiero presidente" te zingen, verschijnt Allende opeens op het balkon van het Moneda-paleis, aan de andere kant van het plein. Over de hoofden van de duizenden heen groet hij Victor. Voor de mensen is het een feest, zoals zij nog nooit hebben meege maakt. Ze hebben het gevoel dat zij samen met Allende het Moneda-paleis zijn binnenge- 11 september 1973. „Terwijl de kinderen in de tuin aan het spelen zijn en ik in de keuken het eten klaar maak, worden we opgeschrikt door het gebulder van een vliegtuig, gevolgd door een enorme ontploffing. Het lijkt wel oorlog. Ik storm naar bui ten om de kinderen in veilig heid te brengen, doe de luiken voor de ramen en probeer mij ervan te overtuigen, dat ik het mij allemaal maar verbeeld. Maar de vliegtuigen blijven komen. Op dit moment wor den al mijn illusies de grond in geboord: als we het tegen dit geweld moeten opnemen, heb ben we geen enkele kans. Dan komen de helikopters. Vanuit de slaapkamer zie ik ze zwe ven, angstaanjagende insecten, van waaruit het huis van Al lende onder vuur wordt geno men. Plotseling gaat de telefoon. Ik hol er naar toe om de stem van Victor te horen. „Lieverd, hoe gaat het met je? Ik kon niet eerder bellen Ik ben in de technische faculteitJe weet waarschijnlijk wel wat er aan de hand is". Ik vertel hem over de bommenwerpers. „Wanneer kom je naar huis?". „Ik bel je nog wel". Vanaf dat moment kunnen we niets anders doen dan naar de radio luisteren militaire communiqué's afgewisseld met marsmuziek. Intussen staan de buren op hun balkons, om maar niets te missen van de aanvallen op het huis van Al lende. Sommigen brengen een toost uit. Een ander hangt zelfs de vlag uit. Terwijl wij ons in spanning af vragen of Allende de aanval op het Moneda-paleis kan overleven, belt Victor weer. „Ik moet hier blijven. We kunnen niet weg. Maar mor gen vroeg kom ik naar huis. Ik houd van je". „Ik houd ook van jou", zeg ik met verstikte stem, maar Vic tor heeft al opgehangen". 13 september 1973 „Ik heb nog steeds niets van Victor gehoord als Quena belt. Zij vertelt dat iedereen die in de technische faculteit was, is opgepakt en naar Chili-stadion gebracht, waar Victor zo vaak heeft opgetreden. Ze weet ech ter niet of hij daar ook zit. Als 's avonds plotseling de te lefoon gaat, slaat mijn hart een keer over. Een onbekende, nerveuze stem vraagt naar „companera Joan". Hij zegt: „U kent mij niet, maar ik heb een boodschap van uw man. Ik ben zojuist vrijgelaten uit Salvador Allende. het stadion. Victor zit daar nog. IkVnoest u zeggen dat u met de kinderen in huis moet blijven. Verder zei hij, dat hij niet de indruk heeft dat hij zal worden vrijgelaten". „Bedankt voor het telefoontje, maar wat bedoelde hij met die laatste opmerking?". „Ik weet het niet. Dit is alles wat hij mij gezegd heeft. Sterkte, companera". De volgende morgen, wanneer het uitgaansverbod even is op geheven, ga ik de stad in, op zoek naar de auto, die Victor bij de universiteit heeft laten staan. Op de hoek van de straat die naar het stadion leidt, sta ik even in tweestrijd. Ik kijk naar de menigte bij het stadion en de gewapende wachten. Het is onmogelijk dichtbij te komen. Bovendien, wat moet ik doen? Ik ga ver der naar de universiteit. Op de campus en in het gebouw is het angstaanjagend stil. Dan pas word ik mij er van bewust, dat alle ruiten en deuren ka pot zijn en de voorkant van het gebouw vol kogelgaten zit. De parkeerplaats is leeg, op onze auto na. Er zijn vrijwel zeker militairen in de buurt, maar op een oude man na zie ik niemand. Voorzichtig loop ik de auto. Opeens sta ik in een plas bloed. „Dit is onze auto niet", denk ik, als ik de sleutels pro beer. De oude man komt dich terbij. „Wat moet u?", vraagt hij. „Dit is mijn auto", ant woord ik hem. „U kunt beter maken dat u wegkomt. Het is hier niet veilig", zegt hij, waarna hij mij helpt het glas van de voorbank te vegen en ik zo snel mogelijk naar huis 18 september 1973 „Opeens hoor ik iemand bij het tuinhek. Vanuit het raam van de badkamer zie ik een jonge man en ga naar buiten. „Ik zoek de vrouw van Victor Jara, ben ik hier goed? Alstu blieft, geloof mij. Ik ben een vriend", fluistert hij. „Mag ik even binnenkomen". Hij ziet er bezorgd en opgejaagd uit. „Ik ben lid van de communis tische jeugdbeweging". Ik open het hek en laat hem binnen. In de kamer zitten we tegenover elkaar. „Het spijt mij heel erg, maar ik moet u vertellen dat Victor dood is. Een van onze vrienden, die in het mortuarium werkt, heeft zijn lichaam gezien en her-, kend. Alstublieft, weest dap per en komt u met mij mee om hem te identificeren. Droeg hij een blauwe onderbroek? Hij ligt er al meer dan 48 uur en als niemand het lijk opvraagt, zal hij in een massagraf wor den begraven". Een half uur later rijd ik, half verdwaasd, door de straten van Santiago. De jongeman, Hector, zit naast mij. Hij ver telt dat hij in het mortuarium is gaan werken om de lijken te kunnen identificeren van de talrijke anonieme doden, die elke dag worden binnenge bracht. Bij het mortuarium aangeko men, loodst hij mij naar bin nen. De aanblik is afschuwe lijk: overal liggen lijken, tot in .de kantoren toe. We lopen door een lange gang. Achter een deur een nieuwe lange rij lichamen, jongeren en oude ren. Daar, in het midden, ligt mijn Victor". Smltst- ADVERTENTIES Met uw krant naar Londen, de bruisende wereldstad heeft een overvloed aa heden. Oude tradities handhaven zich naast moderne a wereldstad tot een aantrekkelijk reisdoel. bezienswaardig- ■VRIJDAG 16 SEPTEMBER 1983 vertrekken we per luxe touringcar voor een drie-daagse trip naar Londen. iHet verblijf aldaar Is in het Queens Hotel. I ZATERDAG wordt onder leiding van een Nederlandse gids een bezoek ge bracht aan Windsor Castle, welk verblijf van de Engelse Koninklijke familie u voor plm. 5.- kunt bezichtigen. Voorts krijgt u gelegenheid in de Lon- dense City te winkelen, terwijl 's avonds een rondrit door het fraai ver lichte Londen wordt gemaakt. ZONDAG wordt de bekende markt Petticoat Lane bezocht, waarna de te rugreis aanvangt. De trip vormt een aantrekkelijke kennismakingsmogelijkheid met deze wereldstad en kost x oen J ZOU.- per persoon. Toeslag eenpersoonskamer 50,-. Reisverzekering 6.- p.p. 5.- kos- In de prijs zijn begrepen: de busreis heen en terug - overtocht Zeebrugge-Dover/Dover-Calais - kamer met douche en toilet op basis van halfpension 2x logies, ontbijt - avondrit door verlicht Londen. Inlichtingen en boekingen: telefonisch onder no. 070-190802 (van maandag t/m vrijdag van 9 tot 13 uur) of persoonlijk in onze vestiainaen Souistraat 71. Den Haag (op de hoek van het Spui jen Coolsingel 67 Rotterdam (t.o. stadhuis). POSTBUS 16050 2500 AA 's-GRAVENHAGE TEL. 070-190882 (MAANDAG T/M VRIJDAG TUSSEN 9 EN 13 UUR) (Vervolg van de voorpagina) DEN HAAG Voor het eerst sinds september 1944 staat het zuiden van ons land opnieuw een geal lieerde invasie te wach ten. Een vijftienduizend man sterke troepenmacht van Amerikanen, Britten en Nederlanders zal op 19 september de Maas en de Rijn oversteken om in het kader van de Navo-oefe- ning Atlantic Lion de strijd aan te binden met troepen op Westduits grondgebied, direct ten oosten van Twente. Merk waardig detail: ook dit keer treden de Duitsers als vijand op, zij het nu als bondgenoten. Aan Atlantic Lion nemen rond 40.000 militairen deel, onder wie 24.000 Nederlan ders, 11.000 Amerikanen, 5.000 Duitsers en een Engels tank bataljon van 600 man. De oefe ning staat onder leiding van luitenant-generaal W.J. Loos, de commandant van het Eer ste Legerkorps. Een maal in de vijf jaar is het Nederlandse legerkorps in de gelegenheid om een Navo-operatie van die omvang mee te maken en te leiden. „Atlantic Lion wordt in bin nen- en buitenland beschouwd als een toets voor geloofwaar digheid van de bijdrage van de Koninklijke Landmacht aan de Navo. Die geloofwaardig heid, is even essentieel voor de afschrikking van potentiële te genstanders, als voor het ver trouwen dat onze bondgenoten in ons stellen", aldus generaal Loos. Generaal Rogers, opperbevelhebber van de Europese 'NAVO-strijdkrachten, hield gisteren in het Westduitse Ramstein een toespraak bij de start van de militaire oe fening. Links secretaris-generaal Luns van de NAVO. De eenheden van de eerste Amerikaanse tankdivisie lan den voor het overgrote deel op bases in Duitsland, waar ze de beschikking krijgen over hun opgeslagen materieel. Vandaag gaan ze per trein en over de weg naar Brabant om zich in de buurt van Veldhoven te verzamelen. Zo'n 1500 Ameri kanen landen op Schiphol en Gilze-Rijen. Zij halen het oor- logsmaterieel op dat per schip in Vlissingen en Rotterdam wordt aangevoerd. Op 19 sep tember zullen de Amerikaanse tankdividie, een Nederlandse pantserbrigade en het Britse tankbataljon de Maas en de Rijn overtrekken. Daarbij zijn 1500 pantservoertuyigen en 1800 vrachtwagens betrokken. De troepen maken geen ge bruik van bestaande bruggen. Over de Maas zal de genie drie bruggen slaan en de drukbe varen Rijn zal op militaire ponten genomen worden. Op 21 september moet deze opera tie voltooid zijn. Daarna zal de strijd met de Duitsers volgens plan kunnen losbarsten. Aan het plan is twee jaar is ge werkt. Atlantic Lion duurt tot 1 oktober. Om het parate Eer ste Legerkorps te versterken worden in ons land 3000 mili tairen voor herhaling opgeroe pen. Ook zullen 600 man van de Nationale Reserve dienst doen voor bewaking en bevei liging. De troepenverplaatsingen op Nederlands grondgebied zul len voornamelijk 's nachts plaatsvinden. „We blijven in ons land op de weg", aldus le- gervoorlichter G. Struijker. Eventuele door de troepen aangerichte schade aan have en goed zal „heel vlot" worden vergoed. AMSTERDAM In Nederland ratelen, zoemen en blikke ren op het ogenblik ongeveer 35.000 computers voor admini stratieve gegevens- en informatieverwerking (huiscompu ters niet meegerekend). Jaarlijks komen er meer dan 7000 bij. „We staan nog pas aan het begin", waarschuwt drs. M. van den Akker. „Er wordt flink aan getrokken. Wat dat be treft komen de tentoonstelling Kantoorinnovatie '83 en het Nationaal Informatiecongres precies op tijd. De functie en het functioneren van het kantoor staan sterk ter discussie. Het is de plaats waar ongeveer éénderde van onze beroeps bevolking werkt, d.w.z. 1,7 miljoen mensen die niet kunnen achterblijven als in onze samenleving, mede uit economi sche overwegingen, doelmatiger werken aan de orde is". Drs. Van den Akker zit de commissie voor, die de expositie (van 5 tot en met 8 september in de Amsterdamse RAI) na mens de Vereniging van Importeurs en Fabrikanten van Kantoormachines heeft voorbereid. Zijn visie: „Tientallen jaren hebben we ons erop toegelegd, om het industriële pro- duktieproces beter en goedkoper te maken met behulp van steeds andere technieken en materialen. Nu is technologisch de mogelijkheid aanwezig om ook de gebruikelijke kantoor werkzaamheden (administratie, bedrijfsinformatie, commu nicatie) om te vormen tot een meer doelmatig en geïnte greerd systeem. Het kantoor is mede een plaats geworden om te innoveren, om nieuwe vindingen toe te passen, want daar bij uitstek manifesteert de nieuwe computertechnologie zich en vindt hij toepassing. De komende decennia gaat er op kantoor nog veel veranderen". De tijd is voorbij, dat de alleenheerschappij op dit gebied ge voerd werd door specialisten-informatici, door mensen die met de nieuwe apparatuur en systemen voor elektronische gegevensverwerking overweg konden. Van den Akker: „Nu de technologische ontwikkeling de apparatuur voor het ver werken van informatie binnen het bereik van een veel gro ter deel van het bedrijfsleven heeft gebracht, gaat de kan toorinnovatie pas echt op gang komen. En dan denk ik met name aan het midden- en kleinbedrijf, die niet langer spe cialisten nodig heeft voor zijn gegevens- en informatiever werking, maar dit goeddeels zelf kan gaan doen". De tentoonstelling in de RAI laat zien hoe ontwerpers en fabrikanten van computers steeds meer zoeken naar tech nieken en procedures om de gegevens en tekstverwerking integraal aan te pakken. „Voor de oplossing van het integra tie-vraagstuk bij kantoorwerkzaamheden wordt gedacht aan de toepassing van zogenaamde lokale netwerken", specifi ceert Varj den Akker. „We praten dan over een samenspel van gekoppelde apparatuur, waardoor veel meer mensen in een kantoor een computer kunnen toepassen individueel en gezamenlijk. Het lokale netwerk zal bovendien niet al leen aansluitingsmogelijkheden bieden voor de eigen appa ratuur van uiteenlopend karakter, maar ook naar buiten toe, dus buiten het eigen kantoor. Zodoende ontstaat er een com municatief systeem, dat binnen het kantoor werkt, maar ook van kantoor naar kantoor. Voorts krijgt op onze expositie het persoonlijk computergebruik aandacht: het werken met de computer als ondersteuning van persoonlijke activiteiten zonder dat hiervoor een diepgaande kennis van computer technologie noodzakelijk is. Daarmee denken we de produk- tiviteit van de gebruiker te kunnen verhogen, omdat die voortaan zelfstandig zijn eigen vragen of problemen zal kunnen oplossen". Macht De verwachting is dat de snelle verbreiding van deze per soonlijke computers vooral zichtbaar zal worden op het ni veau van directie en staffunctionarissen, een ontwikkeling die uiteraard verregaande gevolgen kan hebben voor de kantoororganisatie en de machtsstructuren daarbinnen. Tij dens het Informaticacongres waarmee'de tentoonstelling in de RAI gepaard gaat, wordt dit onderwerp niet geschuwd. Computers hebben, met hun schier onuitputtelijke capaciteit om kennis te organiseren, het vermogen iemand macht te geven. De vrees leeft al dat in een computermaatschappij de afstand tussen de bezitters en de niet-bezitters van macht steeds groter zal worden. Staat dezelfde klassestrijd voor de deur die de mens heeft gekend in tijdperken toen landbezit en kapitaal de belangrijkste machtsbronnen vormden? De informatica-deskundige prof. J. van Oorschot, die ook op het congres te Amsterdam zal spreken, heeft in dit verband geopperd: „We zullen weer een Karl Marx nodig hebben, die ditmaal niet over „het kapitaal" schrijft, maar over „de informatie". Evenmin wordt tijdens het congres voorbijgegaan aan het vraagstuk van computerinbraken, actueel geworden door het voorbeeld uit Amerika, waar studenten kans hebben ge zien het computerbestand van het militaire oppercommando te kraken. Breken er gouden tijden aan voor computer-cri- mineten wanneer de lokale en andere netwerken een feit geworden zijn, waarover drs. Van den Akker hierboven sprak? Onder de deskundigen blijkt deze vrees minder te le ven dan onder leken. Men is niet blind voor de gevaren, maar stelt meer de computerbeheerders verantwoordelijk dan de computersystemen zelf. Inbrekers kunnen voorna melijk hun slag slaan dank zij onkunde of onzorgvuldigheid bij de tegenpartij, die heeft nagelaten zijn bestand afdoende te beveiligen. Immers: „Er zijn veel maatregelen mogelijk om elektronische systemen zodanig te beschermen dat de privacy verzekerd is", stelt prof. Van Oorschot gerust. „Deze maatregelen moeten dan wel in een sluitend systeem wor den toegepast, waarbij aandacht wordt gegeven aan de be veiliging zowel van het computergebouw als van de organi satie als ook van de programmatuur". De vrouw in de kantoororganisatie, nu en straks, tenslotte. Ook hiervoor veel aandacht tijdens de tentoonstelling over kantoorinnovatie. Sinds het begin van de tweede emancipa- tiegolf wordt steeds meer de nadruk gelegd op gelijke kan sen en gelijke mogelijkheden voor jongens en meisjes. Meis jes zijn bezig een onderwijsachterstand in te halen. „Maar veelal kiezen ze nog voor een opleiding met weinig toe komstperspectief, zeker gezien de ontwikkelingen die in de administratieve sector gaande zijn", klaagt ir. C. van den Ban-Willinge Prins namens de Vereniging van Vrouwen met Academische Opleiding. „Beroepen die iets met micro- elektronica en automatisering te maken hebben, dreigen omgeven te raken met een waas van technische kennis, waardoor meisjes zich afgeschrikt voelen. Worden ze niet toch al geacht geen wiskundeknobbel te hebben? Ik vraag me af, of allerlei nuttige aanbevelingen ten aanzien van de onderwijsdeelname van vrouwen en meisjes, die door ver schillende instanties worden gedaan, wel op korte termijn zullen resulteren in een betere spreiding over meer studie richtingen en opleidingen, zodat die meisjes en vrouwen straks niet worden weggeautomatiseerd". PIET SNOEREN zondag 4/9 van 10-18 uur maandag 5/9 van 9-21 uur dinsdag 6 t/m donderdag 8/9 van 9-18 uur SEPTEMBER SEPTEMBER DONDERDAG

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 7