Lou Landré
als paspop met
mensenhoofd
finale
Video van
sociale
mededeling
tot kunst
Roel
Faassens
tv die net
niet in
het water
valt
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 19t|
DEN HAAG De gemiddel
de Nederlander die het woord
video hoort, denkt onmiddel
lijk aan de videotheek op de
hoek. Drie films voor een
tientje mee naar huis voor het
weekend. Een populair en
specifiek gebruik van video.
Films beknopt reproduceren
via video dus. Maar video is
meer. Hoeveel meer is nauwe
lijks te zeggen met een medi
um dat in z'n toepassingsmo
gelijkheden nog altijd niet zijn
limieten heeft bereikt.
Een hoop van wat we op de televi
sie zien, is via video geregistreerd.
Filmen via video dus. Video wordt
in het maatschappelijk werk, door
actiegroepen, gebruikt als een de
mocratisch middel waarmee het
„veldwerk" kracht bijgezet kan
worden. Je filmt discriminatie en
de beelden vertellen beter dan wel
ke woorden ook waar het om gaat.
Video als sociale mededeling. Bo
vendien zijn er kunstenaars bezig
om de grenzen van de video naar
binnen toe te exploreren. Video
kunst, esthetiek, abstracties via vi
deo. Voorlopig lijkt de term video
dan ook een te ruim vuilnisvat,
waarin het onhandig wroeten is.
Het Haagse Kijkhuis organiseerde
vorig jaar een eerste video-festival
waarin het fenomeen video zich
van diverse kanten liet bekijken.
Het werd een succes. Volle zalen en
veel internationale belangstelling.
Vandaar een tweede aflevering
van het World Wide Video Festival
van 6 tot en met 11 september a.s.
aan het Haagse Noordeinde. Een
bandeloze parade van dichters, ge
schiedschrijvers, clowns, schilders
die zichzelf hebben vastgelegd op
de tape.
Zes meter
Dinsdag 6 september om 18.00 uur
opent Jan Kassies het wereldwijde
festival. Na zijn openingswoorden
beginnen Fabienne de Quasa Riera
en Jeffrey Shaw samen met danser
Shusaku Takauchi een „digitale vi
deo-wisselwerking" onder de titel
„Corrida - logique de la sensation".
De aanwezigen kunnen actief deel
nemen en het wisselwerkingspro
ces beïnvloeden. Tegelijkertijd zal
er een zes meter hoge monitoren-
Tv als buikorgeltje in „Video Flashs".
Beeld uit het video-magazine „After Image", een Channel-4-pro-
duktie van de BBC.
De Amerikaanse Judith Barry werd voor „Space Invaders" geïn
spireerd door video-spelletjes.
constructie van Friederike Pezold
in werking treden: „Die leibhaftige
Zeichensprache eines Geslechtes
nach den Gesetzen von Anatomie,
Geometrie und Kinetik", een titel
die alleen uit een Duits brein kan
stammen. Om half negen 's avonds
begint dan het echte festival dat tot
en met zondag 11 september tussen
twaalf uur 's middags en één uur
's nachts een dikke honderd video
tapes brengt.
Godard
Het Kijkhuis heeft de voormalige
boekhandel van Ruward aan het
Noordeinde voor de gelegenheid
erbij gehuurd en onder de naam
Studio 122 wordt dat een video-de
pendance van het. festival. Galerie
Artline aan de Toussaintkade is
eveneens geannexeerd voor enkele
vaste video-kunst-tapes, terwijl de
installatie „La voix des maïtres"
opgesteld zal staan in het Haags
Gemeentemuseum. Behalve een
aantal video-sculpturen en con
structies, wordt er een overzicht
vertoond van de videoprodukties
van de Franse filmer Jean-Luc Go-
dards (onder meer „Scenario du
Film Passion" en „Sauve qui peut
la vie", video-versie), komt de
schijnwerper te staan op wijlen Li-
vinus van de Bundt, een Neder
landse video-pionier van het eerste
uur, terwijl de zoon van Marguerite
Duras naar Den Haag komt met
onder zijn arm tapes die hij maakte
van de locaties waar de films van
zijn moeder zich afspeelden. Enke
le namen van gasten: Christine van
Asshe (Centre Pompidou, Frank
rijk), Gabor Body en Vera Body
(Hongarije), Betsy Newman en El
lin Stein (USA), Marie André (Bel
gië), Robert Cahen en Jean-Paul
Fargier (Frankrijk), Va Wölfl, Joa
chim Ortmanns, Kirsten Johann-
sen (Bondsrepubliek). Video-ma
kers, video-producenten en video-
journalisten.
Een passepartout voor het hele fes
tival zal vijftig gulden kosten, com
plete dagkaarten twintig gulden,
terwijl ook „deeltijdkaarten" ver
krijgbaar zijn. De festivalcatalogus
levert een zeer complete opsom
ming van wat en wie er op dat nog
lang niet voldoende verkende vi
deo-gebied werkzaam zijn. Dank zij
subsidies van WVC, Gemeente Den
Haag en Prins Bernhard Fonds (te
zamen een kleine ton) kan het
Kijkhuis volgende week aardig wat
beeldbuizen laten ruisen.
BERT JANSMA
DEN HAAG De tuin van
het Kijkhuis aan het Noord
einde biedt in het kader van
het World Wide Video Festi
val ook ruimte voor video-
sculpturen. Dat klinkt mooi,
maar wat is een video-sculp
tuur? Een beeld van video?
Video-kunst is zo'n betrekke
lijk nieuwe zaak dat er nog
heel wat uitgelegd moet wor
den. In de Kijkhuistuin is de
24-jarige Enschedeër Roel
Faassen bezig zijn video-sculp
tuur neer te zetten. Van hem
komt het antwoord: „Bij een
video-sculptuur heeft de om
geving van de monitor een
zelfde betekenis als het beeld
óp de monitor. Het beeld is
deel van een groter geheel en
vormt daar een eenheid mee".
Abacadabra? Een blik op de sculp
tuur van Roel Faassen moet duide
lijkheid brengen: Boven het vijver
tje in de tuin hangt een plank drei
gend scheef neergebogen. Daarop
staat een tv-toestel (monitor) ijzing
wekkend op het randje. Het lijkt
elk ogenblik te water te kunnen
gaan, slechts weerhouden door een
grotere regisseur die de stop-knop
van de werkelijkheid heeft inge
drukt en de benedenwaartse bewe
ging aldus heeft doen stollen. Op
het beeld van de monitor een gol
vende zee. Het beeld ligt dwars in
de monitor, die daardoor op een
bak met zeewater lijkt. Het heeft
een merkwaardige spanning. Van:
het kan niet, en het kan toch. „Om
die spanning gaat het in de dingen
die ik doe" zegt Roel Faassen. Hij
heeft er drie iaar opzitten op de
Enschedese kunstacademie, de
AKI, was de enige die slaagde met
enkele video-sculpturen als eind
examen-werkstukken, waarvan het
Kijkhuis deze uitzocht. „Ik heb dit
voor een andere ruimte ontworpen,
maar hier met dat water eronder
krijgt het een heel andere 'werking.
Ik heb het allemaal uitgemeten en
uitgerekend, dus er kan niets fout
gaan. Maar als ik er zelf naar kijk,
heb ik ook steeds het gevoel van:
O, dat ding dondert eraf. Tegen be
ter weten in. Zo sterk is die sugges
tie".
Bladstille bries
Dus voor een maker van video-
sculpturen telt alleen de combinatie
van het beeld en z'n omgeving en
de fictieve spanningen die hij daar
in kan bouwen. Een ander bedenk
sel van Roel Faassen: twee tv-mo-
nitoren vijf meter van elkaar met
op het beeld wapperende vellen pa
pier en een stevig hoorbare bries op
de soundtrack. Tussen de monito-
ren in een zuil van papier dat blad
stil hangt. Het lijkt alsof dat papier
de wind doorstaat. Het is pure beel
dende kunst die gebruik maakt van
video. Hoe begin je aan zoiets?
Faassen: „Ik begon op de kunstaca
demie met foto-sequenties die sa
men een beweging vormen. Ik ben
erg geïnteresseerd in beelden. Van
daaruit kwam ik bij de video te
recht. Ik interesseer me niet zo
voor de video-kunst via films-puur
die je op monitoren vertoont. Wat
mensen als Nam June Paik doen,
vind ik mooi. Maar dan net zoals ik
schilderijen mooi vind. Zelf hou ik
het op die spanningen die je kunt
oproepen door video in een omge
ving te zetten. Ik heb ooit een con
structie gemaakt met vier monito
ren met beelden die allemaal op el
kaar inspeelden, samen weer een
geheel vormden".
Video-clips
„Ik heb er natuurlijk nog nauwe
lijks ervaring mee, maar het zal
wel onmogelijk zijn om je als ma
ker van video-sculpturen te hand
haven. Dan ben je afhankelijk van
opdrachten en wie geeft je die? Om
zelf apparatuur te kunnen kopen
en te kunnen leven zal ik dus vi
deo-opdrachten moeten maken. Vi
deo-clips voor popgroepen bijvoor
beeld. Met het geld dat ik daarmee
verdien, kan ik me dan aan andere
dingen wijden. Video-werk is een
dure zaak. In de eerste plaats de
basis-apparatuur. Maar voor de
montage van de films die je ge
bruikt moet je ook nog eens de stu
dio in. En studio-huur kost ook een
kapitaal". Roel Faassen kijkt er
nauwelijks beklemd onder. Hij
geeft de indruk dat het allemaal
wel zal loslopen. „Deze sculptuur is
niet zo duur geweest omdat ik de
apparatuur van de school kon ge
bruiken. Een paar honderd gulden
denk ik. Als ik een staalconstructie
had gebruikt was dat natuurlijk
mooier geweest. Maar ook veel
duurder. Nu hangt die plank aan
nylondraden die gegarandeerd
tachtig kilo kunnen hebben".
Scheve camera
„Ik heb voor de opstelling in En
schede eerst uitgerekend hoe
scheef die monitor kwam te staan.
Daarna heb ik met een viltstift een
fictieve horizon over het beeld ge
trokken en bij het filmen van de
zee die lijn over de werkelijke ho
rizon laten lopen. M'n videocamera
dus scheef gehouden. Daardoor
krijg je het effect of die tv een bak
is waar het water zo uit kan stro
men. Hier heb ik de opstelling ui
teraard andersom moeten doen.
Eerst had ik dat scheve beeld al en
daar heb ik de gradatie in het door
buigen van de plank aan moeten
aanpassen. Er is nog een andere
moeilijkheid bij het maken van vi
deo-sculpturen. Je weet nooit of
het werkt, of jouw bedenksel in
derdaad die gekke spanning op
roept. Je tekent het natuurlijk alle
maal uit. Maar dat is een platte
schets. En je weet pas of het echt
werkt als je het driedimensionaal
hebt uitgevoerd. En de kans is niet
denkbeeldig, dat je een film ge
maakt hebt. een constructie, en dat
het er niet uit komt. Dan kun je de
boel dus weer afbreken
Roel Faassen is een van de vele
gasten van Word Wide Video. Ze
zijn allemaal op een andere manier
met video bezig. Terwijl we koffie
drinken aan een ta feltje in de tuin,
kraakt er verderop iets. Roel Faas
sen schrikt even op en kijkt of zijn
kunstwerk het niet begeven heeft.
Tegelijkertijd lacht hij verontschul
digend. Hij gelóóft in wat hij doet.
BERT JANSMA
DEN HAAG Voor wie van
hokjes houdt: acteur Lou Lan
dré zou je zonder al te veel
passen en meten kunnen on
derbrengen in de categorie ac
teurs van de Grote Metamor
fose. Nu is acteren per defini
tie al een „in de huid van een
ander kruipen", maar in een
aantal van de rollen die Lou
Landré (44) de laatste jaren
speelde was die fysieke veran
dering uiterst opvallend. Bij
het RO-theater in Rotterdam
spon hij zich ooit in de huid
van Herman Heijermans „Wij
ze Kater", bij de Haagse Co-
medie gaf hij eind '81 de be
faamde Olifantman zijn pijn
lijk verwrongen gestalte. Zo
verwrongen en zo pijnlijk dat
Landré niet alleen voortdu
rend een behandeling bij de
fysiotherapeut nodig had,
maar zelfs voor een aantal
voorstellingen werd geveld
met een verdraaide wervelko
lom. Het nieuwe toneelseizoen
begint voor de Haagse Come-
die op 10 september a.s. en
wéér is Lou Landré te gast
voor een ongewone rol. In
„Het bal van de etalagepop
pen" van de Poolse schrijver
Bruno Jasienski speelt hij de
centrale figuur: een etalage
pop die zich het hoofd van een
belangrijk politicus aanmeet
en daarmee verwarring zaait.
Alweer zo'n rigoureuze ge
daanteverwisseling.
„Ik hou van rollen waarin ik met
m'n lijf kar» werken", bekent Lou
Landré. We praten een week voor
de première met elkaar, de acteur
is goed vermoeid door de repetities
onder de Italiaanse regisseur Gio
vanni Pampiglione en de fysieke
training van de Pool Lezek Cerno-
ta, afkomstig uit de befaamde Wro-
clawse mime-school van Henryk
Tomaszewski. „Dit zijn altijd de
spannendste dagen, zo'n week voor
de première. Dan ken je je rol, de
bases zijn gelegd, maar dan moet
alles op z'n plek vallen, gaan wer
ken. Het is voor mij misschien wel
het mooiste deel van het acteren.
De spanning ervan, het je letterlijk
in het zweet werken".
Landré heeft ook zijn wat meer re
guliere rollen altijd een sterk fysie
ke „schwung" meegegeven. In Go-
goljs „De revisor" onder de Tsjech
Jan Grossman bij het Publieksthea-
ter wervelde hij het toneel over, in
zijn solo-theater met de gedichten
van Villon (onder regie van de Ne
derlands-Tsjechische Vera Bareso-
va) sprong, tolde hij over tafels en
stoelen met de poëzie en de verbit
tering van Villons ballades. Een ei
gen stijl die zeker te maken heeft
met de opleiding die Landré volgde
bij de Franse mime-grootmeester
Etienne Decroux in Parijs en die
hem apart zet van andere acteurs.
Soort Den Uyl
„Ik hou erg van dit stuk" zegt Lou
Landré over „Het bal van de etala
gepoppen". En als ik goed begrijp
wat die Italiaanse regisseur wil,
dan moet het een sprankelend glas
champagne worden. Het is heel
simpel het enige stuk van de Poolse
dichter Jasienski. Het is een pril
stuk, bijna breekbaar. Het begint
met een feest bij de etalagepoppen,
paspoppen eigenlijk. Dan komt een
politicus, zeg maar een soort Den
Uyl of een Kok die wereld binnen
en de poppen ondergaan zijn aan
wezigheid als een bedreiging. Ze
ontpoppen zich als gevaarlijke we
zens, de politicus wordt onthoofd.
Een van de poppen zet het hoofd
van die politicus op en vindt bo
vendien in diens binnenzak een
uitnodiging voor een feest. Een
high-societybijeenkomst bij een in
dustrieel van de grootte van een
Anton Phiips. Hij gaat erheen,
maar al gedraagt hij zich duidelijk
anders en praat hij vreemd, ieder
een denkt dat dat de nieuwe stijl is
en ziet het door de vingers. Vrou
wen zijn hem onbekend en hij be
gint ze zonder scrupules te benade
ren en te verleiden. Hij praat mee
over economische en politieke pro
blemen. Het stuk is een poëtische
satire, bijna surrealistisch. En het
publiek kan er hopelijk hard om
lachen".
Arlequino
Lou Landré als paspop-met-men-
senhoofd lijkt weer een tour-de-
force te gaan leveren. „We gebrui
ken geen echte maskers" zegt Lan
dré, „we zijn nadrukkelijk als pop
pen geschminkt en alles moet ge
beuren via ritme, fysiek, gebaren.
Daar traint die regisseur erg op. Hij
vergelijkt het stuk met de Italiaan
se commedia dell'arte. En de figuur
die ik speel ziet hij als een soort
Arlequino. Guido de Moor had
Pampiglione in Italië de eerste acte
van dit stuk zien regisseren met to
neelschoolleerlingen en was er zo
weg van dat hij hem heeft uitgeno
digd naar Nederland te komen. Ik
vind dat trouwens een prima tac
tiek, dat uitnodigen van buiten
landse regisseurs door de Haagse
Comedie. Net zoals die Pool Grze-
gorzewski die hier Kafka's „Ameri
ka" heeft gedaan. Toneelspelen is
toch iets internationaals en zo word
je geconfronteerd met andere me
ningen en andere manieren van
werken. Ik voel me heel erg thuis
in zo'n internationaal sfeertje".
Futurist
Schrijver Bruno Jasienski (geboren
1901) was de Poolse vertegenwoor
diger van de internationale stro
ming van het futurisme. Italië had
z'n Marinetti al gehad, Rusland z'n
Majakowski en wat later dan zij
trad Jasienski (1918-1923) in hun
voetsporen met een radicale kunst
opvatting die politiek en maat
schappij in die futuristische kuni
wilden incorporereren en bover
dien de nadruk legde op taalexper
menten en op het communism
Met zijn „Manifest aan het Pools
volk over het directe futurisme vai
het leven (1921) werd Jasienski d
leidende figuur. Hij en zijn vrier
den geloofden zo heilig in de mach
die de kunst zou moeten hebbe
dat ze politiek en kunst samen wil
den brengen in een gigantische fu
turistische partij waarbij ze voo
kunstenaars, net zoals voor parle
mentaire figuren, onschendbaar
heid eisten. Jasienski wordt in
gedwongen Polen te verlaten oj
politieke gronden, vertrekt naai
Frankrijk waar hij in 1929 ooi
wordt uitgewezen en gaat dan naa
Rusland. Hij laat zich daar natura
liseren, wordt lid van het bestuu:
van de schrijversbond. In 193!
wordt hij gearresteerd en op trans
port naar een kamp overlijdt hi
onder onduidelijke omstandighe
den. Pas in 1955 krijgt hij een offi
ciële rehabilitatie. In Jasienski's
enige stuk „Het bal van de etalagej
poppen" gaat het onder meer om
de maatschappij die z'n normenhx
opeens af gaat stellen op en zichfy,
aanpast aan de pop met mensen-»Y*
hoofd en zich aan hèm aanpast. Delc"
misverstanden zijn echter niet vanlie
de lucht als de „pop" aanneemt daüjm
de mensen altijd alles letterlijk me
nen wat ze zeggen.
Vleiend
Lou Landré is als gast voor deze
ene rol verbonden aan de Haagse
Comedie. „Ik ben gevraagd voor
die rol en dat vind ik toch altijd
weer vleiend" zegt hij. Voor de rest
van het toneelseizoen heeft hij nog
geen afgeronde plannen. „Ik ga les
geven aan de toneelschool van
Maastricht. Maar daarna weet ik
het niet". Hij bekent dat hij minder"3!
betrokken is bij het vaderlandse to-
neelgebeuren, zijn vroegere felheid
kwijt is („Ik denk dat ik te veel Pet
ben gaan relativeren") en geen dui
delijk zicht heeft op wat hij wil en
wat hem nog te wachten staat.
„Gelukkig wordt ik altijd nog voor
allerlei dingen, radio en televisie,
gevraagd. En ik zou ontzettend
graag een stuk van de Poolse
schrijver Slawomir Mrozek gaan
spelen. In een vrije produktie. Ik en
ben naar Praag geweest om Jan far
Grossmann te vragen of hij het wil (usi
regisseren. Maar het is nog de fet
vraag of hij toestemming krijgt. Ik tetl
denk niet dat ik iemand ben die the
zelf moet gaan regisseren. Ik werk ele
graag met een regisseur die mijn en
(theater)taal spreekt en als het
klikt zoals nu wil ik me
graag zo bereid mogelijk maken om
aan een rol te werken. Ik ben echt
niet zo'n solo-figuur als je mis
schien zou denken. Zo'n groep als
de Haagse Comedie vind ik heer
lijk. Toneel is toch iets dat je met
elkaar moet maken. En dat proces
•van met z'n allen bezig zijn, je in
het zweet werken, dat is fantas
tisch. Dan bestaat er niets anders".
BERT JANSMA
Foto: CEES VERKERK
Lou Landré in
z'n kleedkamer
in de
Koninklijke
Schouwburg:
„Ik werk me
graag in het
zweet voor een
rol".
Roel Faassen: de spanning tussen een video-apparaat en z'n omgeving in
de tuin van het Kijkhuis.
