I Professor Tak
Miyanaga volgt weer
Japanse sporen in Leiden
Omwegen
UIT
Knap spel van Kitty Courbois
Rijschoolhouder
trok zich niets aan
van faillissement
-EIDEN/REGIO
A 4«—
CeidócSoincmt
VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1983 PAGINA 5
Op mijn omwegen door stad en land I
kom ik graag mensen tegen. U kunt I
mij telefonisch of schriftelijk vertellen I
wie u graag in deze rubriek zou willen I
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071 I
- 12 22 44 op toestel 10. door Ton Piotrrs
.Je zou je langzamerhand
kunnen afvragen, of pro
fessor Takashi Miyanaga
{39) zich beter in Neder
land thuisvoelt dan in
Tokio, waar hij toch en-
jtele semesters in het jaar
colleges in geschiedenis
en Engels aan de Hosei
Universiteit moet geven.
In augustus '81 kwam ik
hem op de Kippebrug in
Leiden voor het eerst te
gen. Daar was hij, met
een zonnehoedje op, op
zoek naar de sporen die
vijftien van zijn door-
luchte landgenoten, een
geteisterd groepje laaga-
dellijke samurai, na 1863
hadden achtergelaten.
Met ^ïun onafscheidelijke
symbolische zwaarden
waren die officieren en
onderofficieren van de
Japanse zeemacht als an
dere Peters de Grote
naar Holland gekomen
om er wegwijs te worden
in de (oorlogs) scheeps
bouw. Prof. Niyanaga
had toen de handen vol
om achter de verblijf
plaatsen van de samurai
in Leiden te komen,
maar hij liet de moed
niet in de schoenen zak
ken. „Dat doen Japan
ners nooit!", vertelde hij
me gisteren, precies twee
.jaar na onze eerste ont
moeting. Takashi is back
in town. Hij is niet weg
te slaan. Nu staat hij hier
weer met een aantal
nieuwe taken die hij
zichzelf heeft opgelegd,
„en daarbij enkele pri
meurs voor uw krant",
zei hij glimlachend. Ik
gaf me gewonnen.
Doorzetter
Ook nu wacht de vriende
lijke, Hollandsgezinde Ja
panse hoogleraar een schier
gigantische opgave, maar
hij liet, terwijl hij een siga-
De in Amsterdam, in 1865, begraven „Heer" Ookawa Kita-
roo, meester smid. Geportretteerd door fotograaf I.H.Hoff-
meister, Oude Vest, Leiden.
ret opstak, geen twijfel be
staan aangaande de resulta
ten ,.Ik ga door, tot de
dood; ja, de echte samurai-
geest. Japans doorzettings
vermogen, you know", zo
getuigde hij, in Hosei-En
gels. We gingen in de geest
terug naar de groep samu
rai anno 1863. De meeste
van hen stoomden in 1866
terug naar Nippon, na hun
scheepmakerservaringen.
Evenwel, één van de rid
derlijke Japanners, de
meester-smid Ookawa Kita-
röo van de Japanse marine,
kwam daar niet aan toe. Hij
studeerde smeedkunde en
ging na hoe je, bijvoorbeeld,
een scheepsromp in elkaar
moest smeden, zorgde voor
nakomelingen en stierf
reeds in 1865, slechts 33 jaar
oud, aan hepatitis, een le
verziekte tengevolge van
het buitensporig gebruik
van genever, ,,to kill his lo
neliness", zoals Miyanaga
het uitdrukte. De jonge
„Heer Ookawa" werd be
graven op de Westerbe
graafplaats in Amsterdam
(J.B Fabius maakte er een
schilderij van), maar in fei
te verdween het graf in de
mist na het opheffen der
begraafplaats.
Prof. Miyanaga die. ove
rigens, vijf boeken geschre
ven heeft, het laatste over
de Japanse marine in Ne
derland „Tot nu toe wa
ren we ons niet bewust van
de precieze plaats van het
graf en de grafsteen van
Heer Ookawa Maar de me
neer die tenslotte de rust
plaats van Heer Ookawa
vond, is mister Katsuyama,
die twintig jaar geleden in
Amsterdam het eerste Ja
panse restaurant „Toga"
vestigde en nu een aantal
bookshops (een is er in het
hotel Ookura in Amster
dam, en één in Brussel) be
zit. Toen mr. Katsuyama
Japan verliet en naar Ne
derland kwam („to make
that land his home"), kon
hij de miserabele toestand
van de laatste rustplaats der
(nog steeds intrigerende)
gestorvene niet over het
hoofd zien (zo drukte Miya
naga zich uit), en hij bevor
derde een organisatie die
zich zou beijveren om de
grafsteen van Heer Ookawa
opnieuw op te richten"
Nu is het Amsterdamse ge
meentebestuur zo vriende
lijk geweest om medewer-
Dr. Jhr. Pompe van Meerdervoort (rechts zittend) en zijn studenten in Nagasaki, rond 1860.
king te verlenen aan het
herbouwen van Ookawa's
grafmonument, maar nu op
de Nieuwe Oosterbegraaf
plaats in de Watergraafs
meer, waar je „onder de
linden" op het laatste oor
deel kunt liggen wachten,
afgezien van de huur en het
schudden. Het gebaar van
de Amsterdamse autoritei
ten valt ook op te vatten als
erkentelijkheid voor de
vriendelijke relaties tussen
Nederland en Japan, de
laatste vierhonderd jaar.
Prof. Miyanaga: „Op 10 ok
tober wordt de grafsteen of
ficieel onthuld, in aanwe
zigheid van de president
der Kijowa Bank, de heer
Irobe, een kleinzoon van
één van de vijftien samu-
rai-officieren die het Ja
panse detachement in Ne
derland vormden. Ook zul
len veel leerlingen van de
Japanse school in Amster
dam, de Japanse ambassa
deur in Den Haag en Ne
derlandse regeringsverte
genwoordigers de plechtig
heid bijwonen. Zelf zal ik
er niet bij zijn, over een
paar weken moet ik weer
in Tokio terug wezen".
Maar Takashi Miyanaga
heeft nog een andere goede
reden gehad om weer eens
in Leiden neer te strijken:
„Ik wil namelijk de voet
sporen natrekken van dr.
Pompe van Meerdervoort
(1829-1908) en materiaal
over hem verzamelen. Ik
wil een kritische biografie
van hem schrijven. Wij, Ja
panners, hebben aan hem
veel te danken aangaande
onze medische ontwikke
ling in de loop der vorige
eeuw". Jhr. Johannes Lydi-
us Catharinus Pompe van
Meerdervoort was officier
van gezondheid en legde in
Decima en op aangrenzen
de plaatsen de grondslag tot
het geneeskundig onderwijs
in het toen nog ontoeganke
lijke Japan. Hij publiceerde,
na zijn terugkeer in 1863
naar Nederland, veel in
Leiden, onder andere over
„Het Paardenvleesch be
schouwd als voedingsmid
del".
Grondlegger
Nu bestaan er Japanse
plannen om ter ere van
Pompe van Meerdervoort
hier te lande een monu
ment op te richten, „van
wege zijn grote bijdrage tot
de ontwikkeling van Ja
pan's moderne medische
wetenschap", aldus Miyana
ga; „Hij was de eerste Ne
derlandse arts die het eerst
moderne medicijnen syste
matisch onderwees aan Ja
panse medische studenten
en bouwde een westers hos
pitaal. Pompe van Meerder
voort was een van de offi
cieren van het Nederlandse
maritieme detachement dat
door de Nederlandse rege
ring naar Japan werd ge
zonden, en medewerker
van de Leidse hoogleraar
Hoffmann, destijds de
meest vermaarde Japano-
loog in Nederland en de
trots van zijn vaderland",
vond Takashi.
In elk geval heeft de uni
versiteit van Nagasaki al
5000 gulden beschikbaar ge
steld voor het monument.
„Dat moet een groot monu
ment worden, vinden wij.
Prof. Vos hier in Leiden
meent, dat het 't best in
Middelburg zou moeten ko
men, andere genoemde
plaatsen zijn Hellevoetsluis,
Utrecht, Den Helder of Den
Haag. We gaan verder met
geld inzamelen in Japan.
Als dat niet lukt, dan maar
een klein bronzen borst
beeld of zo". Maar Pompe
van Meerdervoort moet er
uit springen, dat is wel dui
delijk. Tenslotte is Takashi
Niyanaga er ook veel aan
gelegen om in contact te
komen met de Nederlandse
afstammelingen van de in
Amsterdam begraven
„Heer" Ookawa. Takashi
heeft nog heel wat voor de
boeg, „maar het zal me luk
ken", zei hij vastberaden,
voordat hij met een militair
saluut en buiginkje afscheid
van me nam. Wellicht tot
ziens, over een jaartje of
wat.
J.W.Fabius schilderde de oorspronkelijke grafsteen van Heer Ookawa.
gemeenten
hoeten bijstands
uitkeringen
t voon wagen-
tewoners
ch-
jj|* felf regelen
an onze parlementaire re-
ictie)
EN HAAG De rijksover-
iid zal een extra bijdrage in
it Gemeentefonds storten om
meenten die veel aanvragen
>or bijstandsuitkeringen van
oonwagenbewoners krijgen,
gemoet te komen. De extra
jdrage is gelijk aan een bij-
>ndere vergoedingsregeling
a bor bijstand aan woonwagen-
bwoners die nu op de begro-
j hg van Sociale Zaken staat,
f te overheid gaat tot de stap
s ker nu het bijstandsbeleid in-
ike woonwagenbewoners
t yergedragen is aan de ge-
i leenten.
t
t lit staat in een brief van
aatssecretaris De Graaf (So-
lale Zaken) aan de Kamer.
Ie Graaf geeft aan dat de
had voor de gemeentefinan-
-i len nog zal adviseren over de
trdeling van de extra bijdra-
fc in het Gemeentefonds over
p gemeenten die door het
yerhevelen van de bijstands-
brg voor woonwagenbewo-
prs van het rijk n^ar de ge-
t eenten, onevenredig zwaar
-j etroffen worden. Desondanks
pit de bewindsman een kos-
t In verzwaring voor de ge-
leenten niet uit. Of die op-
|eedt hangt af van van het
intal aanvragen voor bijstand
bn woonwagenbewoners en
e hoogte ervan.
THEATERAFKOMST VAN PETER OOSTHOEK DRUKT TE ZWAAR
De mid-life crisis van
een vrouw. Dat is in een
paar woorden „An
Bloem", de eerste speel
film van toneelregisseur
Peter Oosthoek. Maar de
film gaat in even grote
mate over de onmacht
rond die vrouw, die haar
beslissing om van huis
weg te gaan neemt als
een kat-in-het-nauw,
raarspringend dus. De
onmacht om de proble
men onder ogen te zien
en er over te praten. Een
probleemfilm dus van ei
gen bodem, met knap
spel van Kitty Courbois
in de hoofdrol, met gro
tendeels geloofwaardige
karakters en met als na
deel dat de theateraf-
komst van de maker wat
al te zwaar op de film
drukt.
Wat Kitty Courbois als An
Bloem laat zien is erg mooi.
Ze zit opgesloten in haar bur
gerlijke milieu rond het siga
renwinkeltje van haar man,
ze is in de veertig eh nog
mooi en wil alsnog iets van
haar leven gaan maken. Ze
neemt haar beslissing in het
wilde weg, zonder overwo
gen te hebben wat te gaan
doen en hoe. Een paniekbe
slissing die zich voortdurend
in haar ogen weerspiegelt.
Beangstigend en gekund,
vooral als je bedenkt dat Kit
ty Courbois vlak voor de op
names begonnen een pan ko
kend water over zich heen
kreeg en een aantal scènes
(de vechtscène achter de
toonbank van het sigaren
winkeltje) nog in het ver
band moest spelen. Naast een
kamertje en werk, vindt An
Bloem ook nog een vriend -
Rijk de Gooyer perfect als
een burgermannetje met geld
- maar die vreugde is van
korte duur als nota bene een
van haar twee dochters er
met meneer van door gaat,
zwanger raakt en trouwt.
An Bloem hult zich dan
opeens in een boetekleed aan
en ze trekt bij haar dochter
in waar ze als een zwijgende
gedienstige goed wil maken
wat ze de - keiharde - doch
ter ooit tekort denkt te heb
ben gedaan. Had Oosthoeks
film daarvoor nog een puur
realistische toon, die om-
draaiiing binnen An onder
streept hij met effecten die
over die realiteit heenstijgen
en daardoor theatraal aan-
Kitty Courbois als An Bloem: Ogen vol paniek.
TRIANON EUROCINEMA I
en II: „An Bloem" (12) met
Kitty Courbois en Renëe
Soutendijk. Regie: Peter
Oosthoek.
doen. Kitty Courbois ziet er
opeens doods en strak uit, cfe
omgeving krijgt een bijna
surreëel tintje, het heeft even
iets van een Strindbergiaans
drama. Eerder laat Oosthoek
de camera al „subjectief" kij
ken, d.w.z. de toeschouwer
ziet de werkelijkheid zoals de
personages die ondergaan.
Door de onregelmatige dose
ring ervan, vallen die mo
menten op als minieme stijl
breuken die de film af en toe
iets ongemakkelijks nadruk
kelijks geven.
„An Bloem" is ondanks die
bemerkingen zeker de moei
te waard. Er zit humor in,
over de hele linie wordt er
goed gespeeld, o.m. door Ben
Hulsman in een mooi rolletje
als de echtgenoot die het alle
maal niet kan verwerken,
met een tragische onmacht in
z'n ogen. Geen slechterik,
maar een van de vele onge
lukkige mensen in die film.
Dat je de film als geheel toch
tamelijk afstandelijk blijft be
kijken, heeft misschien het
meeste te maken met het sce
nario dat van meet af aan te
duidelijk is en van het titel-
karakter teveel een van aan
vang af getekende maakt.
Een „geval" dat je - ondanks
Kitty Courbois - te koel blijft
bekijken.
BERT JANSMA
DEN HAAG/ALPHEN
AAN DEN RIJN De of
ficier van justitie bij de
Haagse rechtbank heeft
tegen een 42-jarige Alphe-
naar vier maanden gevan
genisstraf waarvan twee
maanden voorwaardelijk
met proeftijd van twee
jaar geëist. De man stond
terecht wegen het plegen
van bedriegelijke bank
breuk.
Als eigenaar van een éénmans
autorijschool, was verdachte in
november 1981 failliet ver
klaard In de periode van 16
november 1981 tot en met 31
januari 1982 zou verdachte
handelingen hebben verricht
waardoor de rechten van zijn
schuldeisers werden verkort.
Hij zou ook niet hebben vol
daan aan de op hem rustende
verplichtingen om aanteke
ning te houden van inkomsten
en uitgaven, zoals is voorge
schreven in het Wetboek voor
Koophandel en evenmin vol
daan om de diverse bescheiden
te bewaren. Hij zou in het ge
heel geen administratie heb
ben gevoerd en ook geen giro-
en bankafschriften beschik
baar hebben gesteld. Twee
geldbedragen werden ge
noemd elk van duizend gulden
die verdachte zou hebben ont
vangen doch niet zou hebben
verantwoord aan de curator.
Volgens verdachte zou een en
ander een gevolg zijn van het
feit dat hij zijn woning op last
van de gemeente had moeten
ontruimen. Bij die gelegenheid
waren veel papieren onlees
baar geworden zodat verdach
te die had vernietigd. Voor
Jiuur van een auto had ver
dachte 1.000 gulden betaald en
daarvan geen mededeling aan
de curator gedaan. Verdachte
beklaagde zich over het optre
den van zijn curator aan wie
hij 24.000 gulden zou hebben
te betalen.
De officier mevr. mr. I. E.
Kloppers constateerde dat er
geen enkele boekhouding was
van de rijschool, dit terwijl hij
verplicht was die te bewaren.
Hierdoor ontstaat een onbe
trouwbare situatie voor een
curator en schuldeisers, van
wie de rechten zijn aangetast.
Vonnis op 15 september.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zater
dags tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en
uw krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
