Strijd om opvolging Begin in volle gang VOOR PUDDING EN UIT HET VUISTJE. Verhouding tussen Walesa en Rakowski weerspiegelt verdeeldheid in Polen 1? MOORD OP BURGEMEESTER VAN SANTIAGO „EEN INCIDENT' Iran eist vrijlating van gijzelaars Troepen Vredesmacht teruggetrokken uit gevechtszones in Beiroet 79 JAMIN 1 BUITENLAND £eidóc@ou/iont WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1963 PAGINA 9 Nederland reageert niet op brief Andropov IDEN HAAG De Nederlandse rege ring geeft geen officiële reactie op de brief van de Sovjetleider Joeri Andro pov aan een aantal westelijke rege ringsleiders, onder wie premier Lub bers. In deze brief biedt hij officieel aan een aantal op West-Europa gerich te SS-20-raketten te vernietigen als aan NAVO-zijde geen kruis- of Pershingra- ketten worden opgesteld. Wel vindt de Nederlandse regering dat de brief van Andropov besproken moet worden in NAVO-kader en hoopt men dat de brief zijn weg zal vinden naar de on derhandelingstafel in Genève, waar de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie praten over middellange afstandsraket- KOHL NIET NAAR ISRAEL BONN Door het voorgenomen aftreden van premier Begin, gaat het zesdaagse bezoek dat Bonds kanselier Helmut Kohl vanaf van daag aan Israël zou brengen niet door. Volgens een woordvoerder in Bonn is daartoe „in wederzijds overleg" besloten. Hij zei verder dat Kohl het uitstel jammer vindt, vanwege zijn speicale gevoel voor Israël. Het is nu zeer onwaarschijn lijk dat de Westduitse regeringslei der de joodse staat nog zal bezoe ken voor hij in oktober op reis gaat naar een aantal Arabische staten. In 1971 bracht Willy Brandt als eerste Westduitse premier een be zoek aan Israël. Zware verliezen voor Russen in Afghanistan ISLAMABAD Russische troe pen in Afghanistan hebben de af gelopen week „zware verliezen" geleden bij hevige gevechten met het islamitisch verzet in de Pans- jir-vallei. Dat is vernomen uit westelijke diplomatieke bronnen in de Pakistaanse stad Islamabad. Islamitische verzetsstrijders vie len op 22 augustus troepen en voertuigen aan, die naar de vallei waren gestuurd. Als vergelding heeft de Russische luchtmacht bombardementen uitgevoerd op een aantal dorpen, waarbij tien tallen burgers werden gedood. Unesco: op hele wereld 824 miljoen analfabeten AMSTERDAM De wereld telt op dit moment 824 miljoen anal fabeten. Ieder iaar komen daar 7 miljoen analfabeten bij, van wie de mees ten in de ontwikkelingslanden wonen. De grote inspanningen op onderwijsgebied kunnen dat niet voorkomen. Dit heeft de Unesco, de organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, weten schap en cultuur, bekendgemaakt in verband met de jaarlijkse „Dag ter bestrijding van het analfabe tisme" op 8 september. Herdenkingsmars voor Turk die zelfmoord pleegde WEST-BERLIJN Ongeveer 10.000 mensen heb ben gisteren in West-Berlijn deelgenomen aan een stille protestmars ter nagedachtenis aan de 23-jari- ge Turkse asièlzoeker Cemal Kemal Altun, die 's ochtends zelfmoord had gepleegd door uit een raam van het gerechtsgebouw te springen. Hij was daar voor de behandeling van het bezwaar, dat het ministerie van binnenlandse zaken in Bonn had aangespannen tegen de erkenning van diens asielaanvraag. Altun was anderhalf jaar geleden in West-Berlijn gekomen en werd al dertien maanden vastgehou den met het oog op mogelijke uitlevering aan Tur kije. Van talrijke kanten was daartegen protest aangetekend. Kort nadat hem in de rechtszaal de handboeien waren afgedaan, sprong Altun uit het raam zijn dood tegemoet. Stone sprak leiders Salvadoraans verzet SAN JOSE De speciale Amerikaanse gezant voor Midden-Amerika, Richard Stone, heeft gisteren in Costa Rica geheime besprekingen gevoerd met vier leiders (politieke en militaire) van de Salvadoraanse guerrilla beweging. De ontmoeting vormde het eerste contact tus sen leiders van beide takken van het linkse verzet in El Salvador en de Verenigde Staten, die het bewind in San Salvador steunen. Eind juli sprak Stone in Bogota al met Ruben Zamora, die lid is van de politieke tak van de guerrillabeweging. Stone zei na het gesprek dat er uit voerig over El Salvador en zijn toekomst was gesproken en dat hij „zeer aandachtig" geluisterd had. De politieke leiders van het verzet, Guillermo Ungo en Ruben Zamo ra, noemden het onderhoud een „belangrijk stap" op weg naar een politieke oplossing voor het conflict in hun land. Maar ze houden vast aan directe deelname van het verzet in de regering van El Salvador. De VS wil dat het verzet eerst meedoet aan verkiezingen. JERUZALEM Ondanks emotionele verzoeken van zijn coalitiepartners om premier te blijven, heeft Begin gisteren laten we ten dat zijn besluit om af te treden vaststaat. Wel is hij ermee akkoord gegaan zijn ontslag enige dagen uit te stellen, teneinde zijn coalitiegenoten de tijd te geven een nieuwe rege ring te vormen. Direct na het bekend worden van het aftreden van premier Begin (links-boven), is de machtsstrijd over zijn opvol ging op gang gekomen. De be langrijkste kanshebbers zijn: vice-premier David Levy (rechts-boven), de minister van buitenlandse zaken Yitzhak Shamir (links-onder) en ex-mi nister van defensie Ezer Wei- zman. De 70-jarige Begin liet na een ruim twee uur durend beraad met leden van de regerings coalitie weten dat hij de taak om zijn land te leiden niet meer aankan. De ministers wezen erop dat Begins aftre den een persoonlijk zaak is. Begins woordvoerder Porat zei dat de premier vandaag zal be sluiten of hij het indienen van zijn ontslag bij president Her zog uitstelt, maar uit officiële bronnen werd vernomen dat deze al heeft ingestemd met uitstel. Het aftreden van Begin heeft in het Likoed-blok de strijd om de opvolging in gang gezet, die wel enkele weken kan gaan duren. Als grote kans hebbers voor de opvolging worden de minister van bui tenlandse zaken, Shamir en vice-premier Levy genoemd. Ook de naam van oud-minis ter van defensie, Weizman, is gevallen. De Heroet-partij van Begin, de belangrijkste partner in de huidige coalitieregering, heeft gisteren al vergaderd over de benoeming van Begins opvolger. Na het ontslag zal president Herzog consultaties beginnen met vertegenwoordigers van alle politieke partijen. Die con sultaties kunnen leiden tot twee mogelijkheden. Of de president geeft opdracht tot vorming van een nieuwe rege ring als hiervoor een meerder heid gevonden kan worden in het parlement, of er worden vervroegde verkiezingen uit geschreven. Waarnemers wijzen erop dat Begin met het uitstellen van zijn ontslag wil voorkomen, dat de oppositionele Arbei derspartij in de regering komt Als Begin hierin slaagt, dan worden er geen grote verande ringen in het beleid ten aan zien van Libanon en de bezet te gebieden. De Egyptische f>resident, Moebarak, heeft al aten weten geen grote wijzi gingen in de buitenlandse poli tiek van Israël te verwachten. Wel zei hij te hopen op veran dering „in de goede richting". De Verenigde Staten hebben laten weten het aftreden van Begin als een interne aangele genheid te beschouwen. Presi dent Reagan zou evenmin in grijpende veranderingen ver wachten in de betrekkingen tussen Israël en de Arabische landen. Ook de Sovjet-Unie verwacht geen grote wijzin- gingen in het Israëlische be leid. Het aangekondigde ontslag van Begin heeft bij de joodse kolonisten op de westelijke Jordaanoever en in de Gaza- strook ongerustheid doen ont staan. Zij vrezen dat na het vertrek van Begin de koloni satie van de bezette gebieden wordt beteugeld. Volgens poli tieke waarnemers zal een nieuwe regering, waarin het Likoed-blok zitting heeft, prioriteit blijven geven aan de kolonisatie van de bezette ge bieden. Liberalisering in Chili gewoon verder SANTIAGO De militaire regering van Chili heeft ge zegd dat de moord op de mili taire gouverneur („burgemees ter") van Santiago, generaal buiten dienst Carol Urzua, geen gevolgen zal hebben voor de voorgenomen politieke li beralisering. De moord is een incident en rechtvaardigt niet het weer instellen van de net afgeschafte staat van beleg, zo zei minister Jarpa van binnen landse zaken. Generaal Urzua werd in zijn wagen neergeschoten toen hij net van huis in een voorstad van Santiago was vertrokken op weg naar zijn werk. De da ders, vier of vijf mannen en een vrouw, doorzeefden de auto met kogels. Behalve de 57-jarige generaal werden ook zijn lijfwacht en chauffeur ge dood. Volgens een anoniem te lefoongesprek met een radios tation zou de verboden linkse revolutionaire beweging MIR voor de aanslag verantwoorde lijk zijn. In een andere verkla ring kondigde de MIR, die vol gens diplomaten „weinig meer voorstelt", een „volksoorlog" aan tegen de militaire rege ring, uit wraak voor de doden die vielen bij de recente pro testacties tegen het bewind-Pi- nochet. De moord werd behalve door de regering, ook door de oppo sitie en de katholieke kerk scherp veroordeeld. Volgens de Democratische Alliantie, een bundeling van vijf opposi tiepartijen onder leiding van de christendemocratische par tij, is een terugkeer naar de rechtstaat „meer dan ooit noodzakelijk". Volgens onbevestigde berich ten voeren leger en veilig heidsdienst een klopjacht op de mogelijke daders. De politie zou honderden mensen heb ben opgepakt en ondervraagd. Gif op stranden van Baskenland Al degenen die er nog over denken hun vakantie door te brengen aan de stranden van Spaans en Frans-Baskenland, kunnen die plannen beter vergeten, terwijl de toeristen die daar al zijn hun heil elders moeten zoeken. Zowel de Franse als de Spaanse au toriteiten hebben namelijk honderden kilometers strand tot ver boden gebied verklaard, omdat door de stormen en overstro mingen van het afgelopen weekeinde niet alleen het gebruikelijke puin, maar ook allerlei giftige rommel op de kusten van Basken land is aangespoeld. Op een aantal plaatsen zijn vaten met gif gevonden, die door de overstromingen in Spaans-Baskenland uit opslagplaatsen werden weggespoeld. Op de foto kijken twee toeristen naar het vorige week nog zo schone strand van Hosse- gor (Zuidwest-Frankrijk), waar nu zelfs pootje-baden verboden is. TEHERAN Iran geeft de kapers van het Franse vliegtuig geen toestemming te vertrekken zolang zij hun gijzelaars niet vrijlaten. Dit heeft radio-Teheran afgelopen nacht gemeld. Eer der op de avond de kapers met het toestel naar Irak te vliegen en het daar in de lucht tot ontploffing te brengen. Volgens het Iraanse persbureau IRNA hebben de kapers ge dreigd de 17 gijzelaars te doden als Frankrijk niet uiterlijk van morgen zou zijn ingegaan op hun eisen. Het gekaapte toestel is van nieuwe brandstof voorzien, nadat de kapers een Iraanse tolk gijzelden en dreigden hem te doden. De tolk werd hierna vrijgelaten. Aquino begraven Honderdduizenden mensen hebben vanmorgen in de Filippijnse hoofd stad Manilla de laatste eer bewe zen aan oppositie- leier Aquino, die bij zjn terugkeer, anderhalve week geleden, op het vliegveld werd ver moord. De begra fenis verliep rustig, hoewel de politie op het ergste was voorbereid. De uit vaartdienst in de Santo Domingo- kerk werd geleid door kardinaal Jai me Sin, een fel cri ticus van het be- wind-Marcos (foto). (Vervolg van de voorpagina) BEIROET/WASHINGTON De Franse, Britse, Italiaanse en Amerikaanse eenheden van de Internationale Vredes macht hebben zich uit de brandhaarden in Beiroet te ruggetrokken. De gevechten tussen het Libanese leger en de alliantie van links-Libane- zen en moslims hebben een dergelijke omvang bereikt, dat een actieve deelname van de Vredesmacht aan de strijd de toestand alleen nog maar ver der zou compliceren, aldus waarnemers. Gisteren zijn drie Franse militairen bij straatge vechten gedood. De Amerikaanse president Reagan heeft gisteravond het Congres schriftelijk laten we ten, dat eerder op de dag een staakt-het-vuren van kracht was geworden in die delen van Beiroet waar Amerikaan se mariniers zijn gelegerd. Het was vanochtend niet duidelijk of dit bestand werd nageleefd. De regering-Reagan heeft gis teren besloten tot machtsver toon tegenover de strijdende partijen in Beiroet door het vliegkampschip de Eisenho wer naar Libanese wateren te sturen. Volgens de woordvoer der van het Amerikaanse con tingent van de Internationale Vredesmacht zal de Eisenho wer „voor iedereen zichtbaar" vlak voor de kust van beiroet gaan koersen. De VS besloten tot deze maatregel omdat de militairen van het Internatio nale Vredesleger de afgelopen dagen steeds zwaarder te ver duren heeft gekregen van de gevechten in de Libanese hoofdstad, die maandag aan twee Amerikaanse mariniers het leven hadden gekost. Onder grote druk van de Amerikaanse regering heeft de Israëlische regering giste ren besloten om opnieuw de gedeeltelijke terugtrekking van haar troepen in Libanon met enkele dagen uit te stel len. RUITENHEER WEDERZUDS WANTROUWEN OBSTAKEL VOOR VERZOENING WARSCHAU De on dergrondse leiding van het verboden Poolse vak verbond Solidariteit heeft de Polen opgeroepen de derde verjaardag van de ondertekening van de Ak koorden van Gdansk, vandaag, te herdenken met betogingen en een boycot van het openbaar vervoer. Maar zelfs als deze actie meer succes heeft dan de mislukte langzaam-aan-actie, kan dat alleen worden uitge legd als een bevestiging van de impasse waarin Polen momenteel ver keert en waarvoor geen van de betrokken partijen een oplossing weet. Enkele maanden geleden dacht de Poolse kerk nog, dat het bezoek van de paus een brug zou kunnen slaan tussen de Poolse leiders en het volk. Maar die hoop is inmiddels verdwenen: alle partiien lijken zich op hun oude stellingen te rug te trekken. Een goed voorbeeld van de Griekse tragedie die zich mo menteel in Polen afspeelt was het bezoek dat vice-premier Rakowski vorige week bracht aan de Lenin-scheepswerf in Gdansk. Terwijl hij wist dat hij zou worden uitgefloten en vernederd, hield nij, op de plaats waar de Akkoorden van Gdanks tot stand kwamen, een toespraak waarin hij de poli tiek van de Poolse regering verdedigde. Walesa herhaalde zijn pleidooi voor een nieuwe dialoog tus sen de regering en Solidariteit. Hij vroeg om een gebaar van verzoening van de kant van de autoriteiten, door samen met hem vandaag een krans te de scheepswerf in Gdansk. Tegenstellingen De gebeurtenissen van vorige week hebben opnieuw de scherpe persoonlijke tegenstel lingen aangetoond tussen Ra kowski en Walesa. Die zijn ontstaan in 1981, tijdens de on derhandelingen die beide mannen voerden in de kritie ke maanden voor de afkondi ging van de staat van beleg. Het wederzijdse gebrek aan vertrouwen en respect tussen deze sleutelfiguren is een sym bool voor de verdeelheid in Polen en tegelijk een belang rijk obstakel bij de pogingen aan die verdeeldheid een eind te maken. In een andere eeuw zouden Walesa en Rakowski hun meningsverschillen waar schijnlijk door middel van een duel hebben beslecht, maar nu is een oplossing nog lang niet in zicht. Walesa is er van overtuigd dat Rakowski hem altijd al in dis krediet heeft willen brengen. Zowel door vraagtekens te zet ten bij Walesa's integriteit, als bij diens intelligentie en ver mogen om beslissingen te ne men zonder hulp van derden. Rakowski op zijn beurt heeft de indruk, dat Solidariteit en zijn vrienden in het Westen hem tot symbool willen maken van wat zij beschouwen als de morele verdorvenheid van de Poolse leiders en hun onder werping aan het Kremlin. Men kijkt niet naar de hervor mingsgezindheid van Rakows ki, die vooral tot uiting kwam toen hij, voor de opkomst van Solidariteit, hoofdredacteur was van Polytika, een van de Tsjechisch lot Verjaardagen zijn momenten van herinnering. Daarom zou het verrassend zijn als Polen vandaag niet terug zou kijken op de drie dramatische jaren sinds de oprichting van Solida riteit, het korte en stormachti ge bestaan van de vrije vak bond en op de gevolgen van de gebeurtenissen in Polen in binnen- en buitenland. Negen dagen geleden ging de herdenking van het einde van de Praagse Lente, vijftien jaar geleden, bijna onopgemerkt voorbij. De dissidentenbewe ging Charta '77 appelleert wel steeds aan het westerse gewe ten, maar zijn invloed in Tsje- choslowakije zelf is minimaal. De Poolse leider generaal Ja- ruzelski is er van overtuigd, dat hij zijn land voor een zelf de lot als Tsjechoslo wak ije heeft behoed. Zov/el wat be treft het voorkomen van een Russische inval, die in Polen tot een burgeroorlog zou heb ben geleid, als Wu* betreft de vrijheid in het lana. Want on danks de huidige situatie is Polen veel opener en hervor mingsgezinder dan Tsjechoslo- wakije 15 jaar na de Russische interventie. De Poolse leiders benadruk ken steeds, dat zij binnen de grenzen van het haalbare zijn gebleven. Ze moeten ernstig rekening houden met de op vattingen van het Kremlin. Jaruzelski zal dan ook zeggen, dat hij zijn best heeft gedaan in het Kremlin begrip te kwe ken voor de speciale positie van Polen. Zulke logica is echter niet be steed aan Solidariteit en de Poolse intellectuelen. Evenmin heeft ze indruk gemaakt op de westerse regeringen, die snel klaarstonden met sancties toen de staat van beleg werd afge kondigd, maar veel terughou dender waren met het herstel van de betrekkingen, toen de staat van beleg weer was afge schaft. Cement Niemand gelooft, dat er een makkelijke oplossing is voor de Poolse problemen. Het is generaal Jaruzelksi niet gelukt nauw samen te werken met de kerk, zoals hij na zijn gesprekken met de paus hoop te. Het Kremlin ofschoon het Jaruzelski steun en erkent dat Polen een apart geval is in het Oostblik wacht ongeduldig op tekenen, dat het Polen een minder zware economische last wordt en niet langer van de ene crisis in de andere cri sis rolt. Iedereen die iets met Polen van doen heeft, in binnen- en buitenland, erkent dat het een pluralistisch land is. Dat de communistische partij nooit de hele Poolse maatschappij zal kunnen domineren. Maar wanneer men dat pluralisme aanvaardt, zal men ook wegen moeten vinden voor een con tact tussen de verschillende stromingen in die maatschap pij. Dat brengt de zaak terug bij Walesa en Rakowski: twee mannen die zichzelf zien als de woordvoerder van twee be langrijke stromingen in de Poolse maatschappij. Maar zij kunnen niet met elkaar pi ten, laat staan samenwerk» Waar Polen momenteel het meeste behoefte aan heeft is cement, in figuurlijke zin. HELLA PICK Copyright The Guardian ADVERTENTIE IWie kent ze met, die heerlijke bitterkoekjes van Jamin? Wat u nog niet? Dan is dit een mooie gelegenheid om eens aangenaam kennis te maken 250 gram 2^5 Geldig t/m 7 september 1983

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 9