Langs
Tan Chr. BartelsmanHet leren
elf vorm te geven aan eigen
leven werd onvoldoende benut"
langzaam op weg
|iaar bezuinigingen
ZONDER OBSTAKELS
DOOR HAASWIJK
CcidócSouxont
JfL ADVISEERT MINISTER DEETMAN:
Mr. B.K.
Olivier in
geschillen
commissie
—5DEN/REGIO
53P;"
WOENSDAG 31 AUGUSTUS 1983 PAGINA 5
1UL VOOR 68-JARIGE OUD-LEIDENAAR DIE PEDAGOGISCHE
bslSIS VOOR DRAMATISCHE VORMGEVING VOND
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
an kleuters, kinderen
/orde
Is be
twaa.
'k va
h opi kargonkels: onder-
Gnx ?k naar de belevings-
irelden van 4- tot 10-
igen". Ziedaar de titel
n de doctoraalstudie
e oud-Leidenaar en
a kistend" onderwijzer
n Christiaan Bartels-
lingi »n vandaag aan de
ebbe ksuniversiteit in
"g utrecht met een bul ge-
noreerd zag. Drs. Bar-
ovei sman êaat na deze v°l"
tegii van een studie op
ding -jarige leeftijd nu „eni-
3771. tijd relaxen". Hij heeft
met recht „een drama
de school" van ge-
aakt. Het was even
ot aan spelen. Eerst
SwJt onderzoek naar de
61/. J J
de r dagogische waarde van
?heic amatische vormgeving
schoolverband en ten-
»tte dit jaar „dramati-
le" gesprekken met
v jerlingen van de chr.
euter- en basisschool
,r de n het Valkenpad in
eterliden. Bartelsman
oeg zich al lang af,
iar het kind in de ba-
ischool begint te reflec-
3sl<ren °P gevoe^n^ou-
n en lichaamsbelevin-
imui n. „Ik weet het nu zo'n
lanf etje; deze momenten
geneven aan wanneer met
naaijcces het vormgevings-
^Jkk als opvoedingsmid-
lan r* gebruikt kan wor-
ie iilen. Geen opvoedings-
k v&ctor, maar middel,
inderen moeten kun-
len praten over hun ge-
l»g*>elsleven". De „kargon
kels" kwamen er toeval
lig bij. „Kargonkels wa
ren op De Valkenier een
soort eigengemaakte
„speelwezens", boze figu
ren, gekke dingen die
door de kinderen zelf zo
genoemd werden; al
thans door één onduide
lijk sprekend kind. Ze
deden mee in het spel
van de dramatische,
vormgeving".
Jan Chr. Bartelsman in
zijn pedagogische loopbaan
zou hem gaan blijken dat
kleuters en jonge kinderen
anders bezig zijn met het dra
matiseren van hun spelen
dan oudere kinderen, als die
onder deskundige leiding be
zig zijn met verschillende
dramavormen kwam als
Amsterdammer in '41 naar
Leiden om er onderwijzer en
wijzer te worden. Hij wees er
onder, later boven. Die car
rière duurde tot '77, toen hij
„vrij" kwam. Zijn werkter
rein lag, aanvankelijk, op de
Rijnsburgersingelschool, en
vanaf '55 op de VGLO-school
(voor het zevende en achtste
leerjaar „als experiment
een beetje de voorloper van
de Middenschool"). In '55
werd Bartelsman hoofd van
de Javastraatschool en de
Medusaschool in Noord. Tot
'72 was hij hoofd van de Ka-
rel Doormanschool; dat jaar
ging hij over naar de Dag
Hammarskjöldscbool die in
'77 werd opgeheven en on
dergebracht bij de Telders-
school.
Overbodig hoofd
„Toen werd ik overbodig en
ging ik met wachtgeld
Jan Chr. Bartelsman: „Kinderen moeten kunnen praten over hun gevoelsleven".
zonder opnieuw te hoeven
solliciteren". Jan Bartelsman
zag dit niet als een „drama in
de school"; zijn voelhorens
hadden al sinds jaren wat an
ders te pakken gekregen.
Een jaar leidt hij nu met z'n
vrouw Corine een landhuise-
lijk bestaan in een nieuw-
bouwvlek van het Gooise
Blaricum. Ruimte plenty,
daar. Beiden hebben ieder
twee kamers voor studie,
werk en hobby's. En dan nog
zijn er vertrekken voor ruim
woonverkeer en slaperij en
voor het bereiden van culi
naire genoegens. De garage is
betegeld als een slagerij: „De
vorige eigenaar leefde zich
uit in tegelzetten. Zie ook
onze badkamer".
Hoe komt een oud-school
hoofd tot dit royale, in veel
groen gezette, vertier? Jan
Bartelsman heeft na het on
derwijs ook nog gemanoeu
vreerd binnen de huizenma
kelaardij, met als vitaal cen
trum de mediterrane lustoor
den van de Cöte d'Azur. Tot
de zaak ineenzakte, en Bar
telsman en vrouw naar
Doorn uitweken, waar Jan
bekoord werd door een schit
terende, multi-exemplare vo
gelwereld, en een paadje dat
direct toegang tot het bos gaf.
De eigenaar van dat heerlijke
pied a terre, evenwel, wenste
zelf een woonstee op deze
Doornse warande, en de Bar
telsmannen, man en vrouw
dus, weken noodgedwongen
uit naar het Gooi, waar Blari
cum met de Bijvanck een du
plicaat van de Merenwijk be
gonnen was. Een goddelijk
domicilie op volop beplante
poldergrond, maar met veel
woon- en werkverkeer (op
De Noord) langs de achter
tuin: „Dat heb ik niet tijdig
onderkend", zegt Jan, die in
middels een grijs baardje er
aan gegeven heeft, met een
ondertoon van overkoombare
spijt.
K en G
Onderwijsman met duidelijke
interesse voor drama en een
grasduinen in die materie.
„Ik ga nu in Hilversum cur
sussen geven en regisseren
bij de torleelvereniging
Kunst en Genoegen, K en G.
Een hele zaak met 2300 do
nateurs en vier voorstellin
gen in het jaar, in een steeds
uitverkocht huis, „Gooiland".
Al vanuit de vijftiger jaren
hield Bartelsman zich bezig
met de vraag: „Hoe gebruik
ik drama als middel in een
opvoedingssituatie?" Nie
mand zal van deze vraag
wakker liggen; Bartelsman
wel, nagenoeg. Hij speelde
vanaf '47 jarenlang in de
Kon. „Litteris Sacrum", de
good old amateurvereniging
van Leiden en één van de
oudste in het land. Regisseer
de er ook. Hetzelfde deed hij
bij „Imperium". Gaf lessen
dramatische expressie bij de
LJA.
In '67, tussen de schoolbedrij-
ven door, begon Bartelsman
zijn MO-studie Cuturele Pe
dagogiek. MO-A haalde hij in
'73, zijn B-diploma in '76. En
maar publiceren over drama
tische vormgeving. In '77,
toen Jan „vrij" kwam. liet hij
zich inschrijven bij de vak
groep Wijsgerige en Histori
sche Pedagogiek aan de uni
versiteit in Utrecht, met als
uitgebreid bijvak Theaterwe
tenschappen. Maar de hui
zenhandel hield hem bezig,
totdat hij eind '79 „pas goed"
ging studeren. Sinds vanmid
dag is Jan Chr. Bartelsman
drs. Sociale Wetenschappen,
vakgroep WHP.
Dramatische
interviews
Corine was gisteren al bezig
met het opmaken van de
hartige versnaperingen die
vanmiddag, na afloop van de
plechtigheid in Utrecht, bij
een „open hof", in de loop
van vele gesprekken, veror
berd zouden worden. De be
tegelde garage zou „distribu
tiecentrum" worden.
Maar bij Jan Bartelsman zal
het geslaagde onderzoek naar
het proces van vormgeving,
de interviews met acteurs en
actrices, zoals Elisabeth An
dersen, Sigrid Koetse, Nettie
Blanken (van de Hogewoerd-
se apotheek, en leerling van
Jan, toen hij aan de MMS
later Louise de Coligny
doceerde), Siem Vroom, Pe
ter v.d.Linden en Paul van
Gorcum, enfin, dit alles zal
bij hem, tijdens het maaien
en snoeien, nog wel even
doordreunen. Ook na alle-ge
sprekken die hij heeft ge
voerd met twee amateurto
neelgroepen: Imperium, Lei
den, en de Haagse Rederij
kers. „Van die gesprekken
heb ik een analyse gemaakt
en van daaruit kon ik het
hele proces van de dramati
sche vormgeving beschrijven.
Je moet kunnen reflecteren
op gevoelsinhouden. Ook bij
kinderen. Dat moet kunnen.
Het gaat om het activeren
van de fantasie, het zien van
structuren, de ethische vorm
geving. Veel draait om de
discussies over waarden en
normen en structuren".
Persoonlijkheidsvormgeving;
„er is te weinig gedaan aan
het bewustworden van die
vormgeving". Baanbrekend
werk ligt achter Jans nog
rechte rug, op een leeftijd die
eerder tot kalmer aan uitno
digt. Dramatische vormge
ving, ten behoeve van de pe
dagogiek; opvoeden, begelei
den, gericht op... Ja ja, eens
pedagoog, altijd pedagoog.
Maar vanmiddag, ik veron
derstel ook vanavond, is het
een nazomers feest in de tuin
van Bartelsman en vrouw,
die best ook, en desondanks,
gezellig een feestje kunnen
brouwen en daarvan beslist
geen drama zullen maken.
Alle kargonkels, als seinend
materiaal, ten spijt.
evi
ide*
>m -a
in liDEN De besturen
rcg ni de Leidse universiteit
van het Academisch
or jPCHhuis Leiden (AZL)
Lafben onderwijsminister
"dePtman gisteren een
ianziB aangeboden waarin
ïkpljsterke en de zwakke
'ia iten van de gehele me-
enpe faculteit op een rij
wor(in. De faculteit hoopt
wo( deze nota voldoende
tomèmoet te komen aan de
'ni6juinigingswensen van
etgaminister. In het rapport
rd p echter geen bedra-
lagel genoemd en worden
nd vn keuzes gemaakt, het
♦at alleen een inventa-
Itie. De minister wil
■sint/ de medische facultei-
veei een besparing zien
Tkeï totaal 100 miljoen gul-
in va tot 1987. Op korte ter-
verwacht hij 40 mil-
Pj) van de ziekenhuizen
'asgi faculteiten gezamen-
er l De faculteiten heb-
voeli niet op tijd een geza
menlijk bezuinigingsplan
'lHnfl minister kunnen
gn^bieden en daarom
oenJn zij het nu afzonder-
levü-
?te i
huinota stelt een flink aantal
rwaarden aan de bezuini-
Tióti 'soperatie. Ten eerste dat
mmerwijs, onderzoek en pa-
n^A ten zorg een onlosmake-
geheel dienen te blijven.
geneeskundige onderzoeks
programma's.
Bezuinigen akkoord als het
moet, maar dan in de organi
satie van die specialistische
activiteiten die niet in alle
medische faculteiten plaats
vinden. Deze zogeheten
„zwaartepunten" zijn lande
lijk verdeeld, omdat zij erg
duur zijn (bijvoorbeeld door
dure apparatuur). Voorts
heeft vrijwel elke faculteit in
de loop der jaren eigen speci
alismen opgebouwd. In Lei
den is dat bijvoorbeeld de
beenmergtransplantatie en
de bestrijding van de daarbij
optredende complicaties. De
opstellers van de nota stellen
dat de bezuinigingen het
keurslijf van een toekomsti
ge zwaartepuntregeling niet
te strak mag maken.
Een andere voorwaarde die
in de inventarisatie wordt
gesteld is, dat het AZL zijn
plaats behoudt als centrum
ziekenhuis in de regio noord-
Zuid-Holland. Voorts dienen
de specialistenopleidingen in
de academische ziekenhuizen
geconcentreerd te blijven.
Tot slot wordt gepleit voor
een duidelijker financie
ringsregeling. Voorgesteld
wordt om een landelijk fonds
in te stellen waaruit alle aca
demische ziekenhuizen wor
den betaald. Nu geven (en de
laatste jaren vooral vragen)
twee departementen geld
van deze ziekenhuizen: on
derwijs en volksgezondheid.
In de nota is tevens een be
oordeling opgenomen van*
het apart gefinancierde we
tenschappelijk onderzoek (Z-
onderzoek) dat in de ver
schillende vakgroepen wordt
verricht. Van de 41 vakgroe
pen komen er elf niet tot de
gewenste prestaties. Over on
derwijs wordt geen kwali
teitsbeoordeling gegeven in
de nota.
opstellers van de nota
ïen dan ook dat bezuini-
;en niet mogen worden
onden in deze drie „basis-
ieden" omdat anders het
zenlijk karakter van het
lemisch ziekenhuis wordt
jetast". Tot deze basis
dt gerekend: de opleiding
studenten tot „basisarts",
aanwezig zijn van specia-
zeï«nopleidingen, verzorgen
ma post-academisch onder-
(nascholing) en tot slot
be
Geen „zwakte" in
medische faculteit
LEIDEN „Nee, een „zwakteanalyse" is het eigenlijk
niet", moest voorzitter Tammeling van de faculteits
raad geneeskunde gisteravond aan de raadsleden toe
geven. „Maar, alle medische faculteiten in het land
moeten op dit moment ook alleen hun sterke kanten
laten zien aan minister Deetman. Dat er zwakke pun
ten in de faculteiten zijn is natuurlijk niet te ontken
nen, maar dat is een lokaal probleem".
In een eerste reactie op de gistermiddag verschenen
„Sterkte/zwakte-analyse" van de Leidse medische fa
culteit gaf voorzitter G.J.Tammeling gisteravond een
korte eerste reactie aan de raadsleden die overigens
het rapport zelf nog niet in bezit hadden. „Als bestuur
van de medische faculteit herkennen wij ons wel in
het inventarisatierapport. Maar we hebben geen idee
welke invloed het rapport op het ministerie zal heb
ben. We hopen dat het voldoet aan de eisen van de mi
nister, maar dat we er onszelf tevens flexibel genoeg
in kunnen bewegen", aldus de decaan van de medische
faculteit de heer G.J.Tammeling.
Geen subsidie voor
'Kind en Ziekenhuis'
ZOETERWOUDE Een laat
ste poging van het Zoeter-
woudse gemeenteraadslid W.
Ooijendijk (Porgressief Zoeter-
woude) om een subsidie te ver
strekken aan de Werkgroep
Kind en Ziekenhuis heeft niet
mogen baten.
De progressieven vinden de
aktiviteiten van de werkgroep
bijzonder prijzenswaardig en
willen dat best stimuleren met
een bijdrage. De werkgroep
richt zich op een betere bege
leiding van het kind bij opna
me in een ziekenhuis. De ove
rige frakties toonden gister
avond wel sympathie voor de
Werkgroep Kind en Zieken
huis, maar vindt dat het niet
op de weg van de gemeente
ligt om subsidie te verstrek-
Olieresten in
grond voormalige
vuilnisbelt
ZOETERWOUDE De voor-
malige vuilnisbelt nabij de
Geerbrug in Zoeterwoude
blijkt resten olie te bevatten.
Deze verontreiniging is niet
verontrustend. Aldus burge
meester Houdijk gisteravond
tijdens de raadsvergadering op
vragen van raadslid F. de
Graaff (Prog. Zoeterwoude).
De vuilnisbelt nabij de Geer
brug werd in het midden van
de jaren vijftig gesloten. Een
onderzoek heeft uitgewezen
dat er op beperkte schaal olie
in de grond is aangetroffen.
Evenwel in die mate dat er
geen enkele angst behoeft te
bestaan, aldus de heer Houdijk
gisteravond. Door de provincie
zal niet eerder dan in 1987 een
nader onderzoek plaatsvinden,
vooruitlopend op een eventue
le sanering van het gebied. De
kosten van een dergelijk sane
ringsonderzoek zijn becijferd
op ruim 90.000 gulden. Het is
evenwel in het geheel niet ze
ker dat zo'n onderzoek nood
zakelijk is. „Misschien, maar
dat is speculatief, is het goed
koper het betreffende stuk te
ontruimen, dan allerlei dure
onderzoeken te plegen", aldus
Houdijk. Voor de eigenaar van
het betreffende terrein, het
grondoverslagbedrijf van de
firma Slingerland, is er geen
enkel gevaar. De olie is gesig
naleerd op het parkeerterrein
nabij de ingang ter hoogte van
de Geerbrug.
Pater kleit borstbeeld van kardinaal Alfrink
Pater Godfried Claassen uit Hazerswoude heeft de laatste hand gelegd aan een borstbeeld van
kardinaal Alfrink. Op 18 september om tien uur 's morgens wordt tijdens de dienst het beeld
onthuld in de kerk van H. Bernardus, ofwel de Scheepjeskerk. Na die datum komt de beeltenis
van de kardinaal in de hal van het klooster (het Diepgangcentrum) te staan.
De 46-jarige pater, die woont en werkt in het klooster van de Ongeschoeide Karmelieten aan
de Hazerswoudse Groenedijk, bezocht in korte tijd viermaal de kardinaal om hem in klei te
vereeuwigen. „Ik ben er in totaal zes uur aan bezig gewèest", zegt de pater die sinds drie jaar
boetseerles in Leiden heeft.
Claassen nam juist Alfrink omdat deze volgens hem „een herkenbare figuur is die mij heeft
geimponeerd als leider van de katholieke kerk". Vorig jaar kwam Godfried Claassen de kardi
naal tegen en vroeg hem toen of hij wilde exposeren. Nu blijkt dat hij het kleien in de vingers
heeft, gaat pater Claassen door met zijn kunstuitingen. Zo benaderde hij al prinses Juliana en
Herman van Veen. „Helaas konden ze allebei niet". Daardoor raakt hij niet uit het veld gesla
gen want hij heeft nog plannen genoeg. Zo denkt hij aan het maken van en reliëf waarmee de
waanzin van de bewapeningswedloop wordt uitgbeeld.
LEIDERDORP Mr. B.K.
Olivier uit Leiderdorp is geko
zen tot voorzitter van de nieu
we landelijke geschillencom
missie voor het openbaar on
derwijs. De heer Olivier is in
zijn eigen woonplaats bekend
als de voorzitter van de com
missie beroep- en bezwaar
schriften.
De wet medezeggenschap on
derwijs bepaalt dat elke school
moet zijn aangesloten bij een
geschillencommissie. De com
missie voor het openbaar on
derwijs wordt gedragen door
de Vereniging van Nederland
se Gemeenten, als besturenor
ganisatie voor de gemeentelij
ke scholen; het ministerie van
onderwijs als bevoegd gezag
van de rijksscholen; de in het
Contactcentrum Openbaar On
derwijs (CBOO) samenwer
kende personeels- en ouderor
ganisaties. Het aanmelden van
geschillen kan wettelijk alleen
gebeuren door het bevoegd ge
zag: voor gemeentelijke scho
len in de regel het college van
burgemeester en wethouders
en voor rijksscholen de minis
ter. Ook medezeggenschapsra
den kunnen zich voor infor
matie tot de geschillencommis
sie wenden. De commissie is
gevestigd aan de Nassaulaan
12, postbus 30435, 2500 GK in
Den Haag, tel. 070-624721, tst.
233.
OEGSTGEEST— De
werkgroep „Oegstgeest
Zonder Obstakels" heeft
uitgebreid aandacht be
steed aan de positie van
de voetganger in de
nieuwbouwwijk Haaswijk.
Het gaat dan met name
om de gehandicapte en
oudere mensen als ver
keersdeelnemers. De
werkgroep pleit voor een
duidelijke, zichtbare en
feitelijke scheiding van de
verschillende categorieën
verkeersdeelnemers zoals
voetgangers, fietsers en
motorvoertuigen in Haas-
wijk.
Men wil dit bereiken door ge
scheiden, van trottoirtegels
voorziene, voetpaden van ten-
min-sto 1 motor «0 hrppd 7.nn-
der belemmerende obstakels
zoals verkeersborden of par
keervakken. Verder wil men
tussen de deelgebieden ge
scheiden voet- en fietsverkeer.
Aandacht wordt gevraagd
voor het te gebruiken verhar
dingsmateriaal voor wegen en
paden zodat het gebruik voor
gehandicapten mogelijk is.
Verder wordt een goede ver
lichting bepleit van voet- en
fietspaden en aandacht voor
groen dat over de wegen en
paden hangt en de doorgang
hplpmmprt alcrripHp voor pp
parkeerde auto's die de door
gang belemmeren.
Speciaal voor rolstoelberijders
vraagt men de toepassing van
flauw hellende trottoirverla
gingen bij oversteekpunten
waar een niveauverschil tus
sen trottoir en rijweg bestaat.
Ook het inbouwen van „ratel-
tikkers" bij verkeerslichten
wortdt aanbevolen.
Het Oegstgeester college on
derschrijft de visie van de
werkgroep in hoofdlijnen. „De
in de praktijk wordt evenwel
begrensd door de financiële
middelen die beschikbaar zijn.
De gemaakte opmerkingen
zullen ter kennis gebracht
worden van het projectteam
voor Haaswijk en we zullen
bevorderen dat met de gedane
suggesties zoveel mogelijk re
kening zal worden gehouden.
Bevorderd dient te worden dat
alle wegen, paden en openbare
ruimten in Haaswijk voor ge
handicapten toegankelijk
riin". aldus B. en W
