:N Turkije lijkt op kazerne waar niemand zijn mening mag uiten P Meer godsdienstvrijheid in China om samenwerking bij opbouw te bevorderen Oost-Timor is vergeten natie CeidócSomatt kerk wereld Geen witte rook voor pseudopaus Paus ging liftend verkiezing tegemoet Bisschoppen van Midden-Amerika willen einde buitenlandse inmenging Onderzoek zwart geld Wennen aan de ombudsman HONGERSTAKERS IN AMSTERDAM: zeepost ACHTERGROND EcidócSourant VRIJDAG 19 AUGUSTUS 1983 PAG Ij^j „De autoriteiten in de Chine se volksrepubliek laten wat meer religieuze activiteiten toe om pragmatische rede nen, niet om het beeld van China in het westen te ver beteren. Doel is slechts alle groeperingen van de bevol king te laten samenwerken met de overheid om het land vooruit te brengen." Dat is het standpunt van de in 1965 in de Verenigde Staten opge richte Stichting Gewetens vrijheid, die voor de tweede maal een delegatie een reis heeft laten maken door Chi na. Evenals in 1981 stond die onder leiding van de oprich ter van de stichting, rabbi Arthur Schneier uit New York. Doel van de stichting is bevordering van de gods dienstvrijheid. Van het gezelschap maakten verder deel uit een vroeger congreslid, een presbyteri aanse predikant, twee leden van de joodse gemeente van de rabbi alsmede de jezuïe tenpater Donald Campion. De delegatie maakte de reis in juli en heeft een aantal kerkdiensten bijgewoond, on der meer in Peking en Shanghai. De kathedraal van Peking wordt op het ogen blik gerestaureerd. De twee torens van de kathedraal in Shanghai, die waren afgebro ken bij de culturele revolutie in de jaren zestig, worden herbouwd. Verder merken religieuze groeperingen, dat het gemak kelijker wordt om in beslag genomen, oorspronkelijk voor de eredienst bestemde ruimten, vrij te krijgen. Dat gaat ook op voor boeddhis- vormd. ten, moslims en taoisten. Patriottische Kerken. Zowel rooms-katholieken als protes tanten hebben sindsdien on dergrondse gemeenten ge- Sinds in 1957 de banden tus sen de katholieke kerk van China en het Vaticaan op last van de overheid werden ver broken, kan in het openbaar alleen nog maar een kerk functioneren die toetreedt tot de Nationale Vereniging van Bij een bezoek van de delega tie aan de in 1979 tot bisschop van Peking gewijde, maar niet door het Vaticaan erken de Michael Fu Tie-Shan, ver klaarde deze, dat in het kort geleden geopende seminarie van Peking zes studenten theologie studeren. Vorig jaar oktober is in Shanghai een seminarie geopend en er is er nu ook een in een noordelij ke stad. Op een vraag van de delegatie waarom er nog steeds een bisschop en vier jezuïeten in de gevangenis zitten, antwoordden de auto riteiten dat die „inbreuk heb ben gemaakt op de wet", dus de banden met het Vaticaan hebben willen bewaren. On der geen beding zullen de au toriteiten toestaan dat die worden hersteld. „Die meneer Bill Bird in Li verpool heeft helemaal geen toestemming van paus Jo hannes Paulus II, om als zijn dubbelganger en als paus verkleed, op liefdadigheids feesten op te treden". Zo luidde gisteren de reactie van de woordvoerder van het Vaticaan, Don Pierfranco Pastore, naar aanleiding van foto's met onderschriften, waarop de 50-jarige politie man B. Bird uit Liverpool, die een treffende gelijkenis met de paus vertoont, in vol pauselijk ornaat is afgebeeld. Volgens Pastore komen er bij het Vaticaan dagelijks brie ven binnen uit de hele we reld, waarin alle mogelijke wensen en verzoeken aan de paus zijn verwoord. „Wij weigeren niemand een hoffe lijk antwoord", aldus de woordvoerder, die wordt ge citeerd door het kerkelijk persbureau CIC uit Rome. „Maar het moet niet zover gaan, dat enkele woorden van erkentelijkheid en een zegebede voor de onderne mende politieman worden uitgelegd als officiële pause lijke goedkeuring van zijn De BBC-televisie heeft al beelden uitgezonden van de pseudopaus, die dinsdag zege nend rondging op een bijeen komst met zestig gehandicap-. ten. Volgens de dubbelganger is hij bij die gelegenheid overal met groot enthousias me begroet. Bird zegt, dat hij een ijverig katholiek is en zijn foto naar de echte paus heeft gestuurd, waarop toe stemming zou zijn afgeko men om in pauselijke kledij op liefdadigheidsbijeenkom sten te verschijnen. Korte metten In Gaasperdam, het uitbrei dingsgebied in het zuidoosten van Amsterdam, wordt zater dagavond 27 augustus, het eerste oecumenische kerk centrum van Amsterdam of ficieel in gebruik genomen. Het centrum „De drie stro men" zal dan door de bouw commissie worden overge dragen aan de rooms-katho- lieke parochie „De graankor rel", de Gereformeerde Kerk van Diemen-Watergraafs- meer-Bijlmer en de hervorm de gemeente Gaasperdam. Men verwacht, dat het ker kelijke leven in Gaasperdam door de ingebruikneming van het centrum een impuls zal krijgen. Kardinaal Karol Wojtyla van Krakau in Polen is vijf jaar geleden liftend naar het con claaf in het Vaticaan gegaan waar hij korte tijd later als paus uit te voorschijn zou ko men. Deze herinnering haal de Johannes Paulus II gister avond op bij een bezoek aan het stadje Palestrina, even ten zuidoosten van Rome. Op die 14e oktober 1978 was de Poolse kardinaal 's mor gens uit Rome ter beevaart gegaan naar Mentorella bij Palestrina. In de namiddag zou het conclaaf ter verkie zing van de nieuwe paus be ginnen. Toen kardinaal Woj tyla van Mentorella wilde te rugrijden naar Rome, begaf de auto het. Aangezien de pech niet snel te verhelpen was, besloot de kardinaal te gaan liften. De man die in gewone zwar te priesterkleding langs de kant van de weg de duim op stak, had geluk. De bestuur der van een lege autobus, Candido Nardi, stopte. Hoe wel hij de vreemdeling voor een gewoon priester hield, een alledaagse verschijning in Italië, liet hij zich toch door deze tot spoed manen. Vanuit Palestrina kon kardi naal Wojtyla per gewone lijn bus doorrijden naar Rome, waar hij op tijd voor het con claaf en daarmee voor zijn uitverkiezing tot opvolger van Johannes Paulus I, aan kwam. Gisteren bedankte de paus in Palestrina nogmaals de 48-jarige buschauffeur. EX-BISSCHOPT De vroegere apostolisch administrator van Dili, de hoofdstad van Oost-Timor, heeft in een interview verklaard, dat zijn opvolger niet in staat zal zijn aan de verwachtingen van de inwoners van Oost-Timor tegemoet te komen. Mgr. Martinho da Costa trad in mei van dit jaar af. Zijn besluit werd toen in Djakarta uitgelegd als een gebaar van goede wil van de kant van het Vaticaan. Bisschop Da Costa, die zeer populair was bij de katholieke Oosttimorezen, heeft het beleid van de Indone sische regering inzake Oost-Timor herhaaldelijk gekritiseerd. Zo klaagde hij vorig jaar in een brief aan een katholieke or ganisatie in Australië, dat Oost-Timor door acties van het In donesische leger met hongersnood werd bedreigd en dat hon derden Oosttimorezen door Indonesische soldaten waren ge dood. In het vraaggesprek, dat in Hongkong is gepubliceerd, noemt bisschop Da Costa de nieuwe apostolisch administrator van Dili, bisschop Felix Ximenes Belo, „jong en verlegen". zoek van de Indonesische autoriteiten éen Indonesisch r_ poort heeft aanvaard, aldus bisschop Da Costa. Hij wijst er verder op, dat de meerderheid van de priesters op Oost-Ti mor de inhuldigingsplechtigheid van bisschop Ximenes Belo heeft geboycot, omdat diens benoeming zonder overleg met hen was geschied. Bisschop Da Costa, die verklaart, dat hij „zeker niet zonder druk van de Indonesische regering" is af getreden, noemt Oost-Timor een vergeten natie, die geweldig veel te lijden heeft. Hij zegt diverse keren met de dood be dreigd te zijn. De voorzitters van de bis schoppenconferenties van vijf Middenamerikaanse lan den hebben in een gezamen lijke verklaring elke buiten landse inmenging in Midde- n-Amerika veroordeeld, als mede elk gebruik van geweld in het gebied. Zij bepleiten de aftocht van buitenlandse machten. Het gaat om de aartsbisschop van San Salvador (El Salva dor), Arturo Rivera Y Da- mas, de aartsbisschop van Managua (Nicaragua), Miguel Obando Y Bravo, de aartsbis schop van San José (Costa Rica), Roman Arrieta Villalo bos, de bisschop van Pana ma-stad, Marcos Gregorio McGrath en de bisschop van San Marcos (Guatemala), Prospero Penados de Barrio, die voor een gemeenschappe lijke vergadering over de si tuatie in Midden-Amerika in de Costaricaanse hoofdstad San José bijeen zijn geweest. De bisschoppen roepen de landen en politieke groepe ringen in de regio op samen naar oplossingen te zoeken, die „het heilige recht van de volkeren respecteren". Bo vendien zou met alle mogelij ke middelen getracht moeten worden een proces van de mocratisering in het gebied op gang te brengen. De voorzitter van de bis schoppenconferentie van Honduras ontbrak bij de bij eenkomst. Volgens de aarts bisschop van Panama-stad, Marcos Gregorio McGrath, zal er spoedig tussen de bis schoppen van Honduras en Nicaragua gesproken worden over de mogelijkheden om een einde te maken aan de voortdurende gevechten aan de grenzen tussen beide lan den. to en Eindelijk komt er een onderzoek naar de hoeveeLou zwart geld, die uitstaat bij de Nederlandse banken. en speurtocht naar geld dus, dat jaarlijks niet op het belai ïan aangiftebiljet wordt opgegeven. Tot nu toe hebben de ba v' als beheerders van die gelden steeds geweigerd derzoek mee te werken. Maar, na veel vertragingen, men er nu in toegestemd een anonieme steekproef te j den. TOCH zullen de banken (en hun klanten) er gaandeweg moeten wennen, dat ze meer en meer aan de fiscus z rTT- moeten overleggen. Overal heeft de fiscus contróle-mog Ij heden op de aangiften die particulieren doen, waaron dat bij de banken dan niet het geval zijn? Het argumen bij bankcontrole al het zwarte geld in het buitenland zal den belegd is maar ten dele steekhoudend. Een overheic er toch immers niet in volharden het ene kwaad maar I de vingers te zien om het andere kwaad te voorkomen A.LS de steekproef die anoniem is en dus geen gevi heeft voor de betrokkenen aan het licht brengt dat e derdaad veel zwart geld bij de banken uitstaat, zal dat toekomst gevolgen moeten hebben. Niet alleen omd; schatkist dan meer geld in het laatje krijgt, maar voora vanwege het rechtvaardigheidsgevoel bij de burgers, geld heeft, behoort over dat geld belasting te betalen men, om daaraan te ontkomen, vrij eenvoudig straff kan wegduiken in het zwarte circuit, dan ondermijnt da rechtsgevoel. gden tersk: STAATSSECRETARIS Koning van Financiën vindt d edbo nationale ombudsman zich niet behoort te bemoeien me >e cale zaken, zoals kwijtschelding van belastingen. Dat zo j algemene regeringszaken zijn. WAARVOOR is indertijd het instituut van de ombudsider in het leven geroepen? Om alle burgers de gelegenheid ti ven, daar waar zij het niet met het overheidshandelen zijn, te pogen alsnog hun recht te krijgen. Dat geldt a zaken, dus ook voor fiscale. Het geldt in elk geval kwesties die de burgers direct en persoonlijk aangaan. St nt tei secretaris Koning zal toch niet willen bestrijden dat k schelding van belasting of vermindering daarvan die een burger direct en persoonlijk raakt? ige ïtje d< Koo: t delijl ooi sport! ioud< Nu er kennelijk een bewindsman is die nog moet wel aan het instituut van de ombudsman en aan de aan hei basis van een wet verleende bevoegdheden, is het zaak de Tweede Kamer een uitspraak doet. De Tweede Kamj' gara! immers, samen met de Eerste Kamer, wetgever in dit l)erd e zij moet maar zeggen hoe zij indertijd die wet op de ombg dat man bedoeld heeft. In dit geschil tussen ombudsman eute Wl windsman is de Tweede Kamer duidelijk scheidsrechterlijk ons betreft krijgt de ombudsman gelijk. Tomaten met roerei en gebakken paprika aardappelen- bitterkoekjesvla vegetarisch Voor twee personen is no dig: 4 tomaten, zout, peper, 3 eieren, 3 lepels water, pe terselie, bieslook, 10 g bo ter of plantenmargarine; 1 grote ui, 1 paprika, circa 40 g boter of plantenmar garine; 0,5 1 kg gekookte aard appelen selderij; 0,5 liter melk, 25 g custard, 30 g suiker, 1 banaan, 2 le pels marasquin of verdun de marasquinessence, 4 bit terkoekjes, frans vruchtje. Was de tomaten, snijd er aan de bolle kant een kapje af, hol ze uit en strooi er zout en pe per in. Wrijf het vruchtvlees door een zeef en doe dat in een mooi klein pannetje of vlam vast schaaltje. Klop de ei eren met water, zout, peper, fijngeknipte peterselie en bies look los. Smelt de boter of margarine, schenk er het ei mengsel bij en roer steeds het gestolde ei los van de bodem en ga zo door tot alle ei net ge stold is. Vul de tomaten met de roerei eren, zet ze in het pannetje of schaaltje met tomatensap, leg het kapje er weer op en ver warm ze circa vijf minuten zonder dat het vocht echt kookt. Garneer de tomaten met een pluk peterselie. Bak grove uisnippers licht bruin en gaar in de helft van de boter of margarine. Warm de in reepjes gesneden paprika een paar minuten mee. schep dit mengsel uit de pan, doe er de rest van de boter of marga rine 'in en bak de in schijfjes gesneden aardappelen licht bruin. Schep er ui, paprika en fijngeknipte selderij door. Kook van de melk, custard en suiker een vla en laat die koud worden, leg in een schaal plakjes banaan, sprenkel er marasquin of met water ver dunde marasquinessence over en kruimel daarop de bitter koekjes. bedek deze lagen met. de vla en garneer het met kleine stukjes franse vrucht. JEANNE AMSTERDAM Met 60 Turkse en Koerdische mannen en vrouwen zijn ze vorige week dinsdag begonnen aan een hon gerstaking tegen het mi litaire regime in Turkije. Nu zijn er nog 58 honger stakers. Twee Turken hadden geen vakantieda gen meer en hun Neder landse werkgevers had den geen zin om extra vrije dagen beschikbaar te stellen voor de poli tiek getinte hongeractie. Ze moesten dus noodge dwongen hun actie opge- „Ons Huis" heet het gebouw aan de Amsterdamse Zeebur- gerdijk, waar de hongersta kers in een grote zaal op ma trassen langs de wanden lig gen. De dagen brengen zij al keuvelend en muziek ma kend door. Tussendoor wordt water, thee en karnemelk de- dronken, want vocht moeten ze op medisch advies blijven gebruiken. Met rode pijlen, die het opschrift „Hongersta kers" dragen, wordt de be zoeker naar de tweede ver dieping verwezen. „Ons Huis". Zo heet het ge bouw van oudsher. De hon gerstakers zién het ook zo. Hier, in hun tweede vader land, willen ze echter best so lidair zijn met de vele politie ke gevangenen in Turkije zelf, die in de vele militaire gevangenissen ook in hon gerstaking gingen om de fol teringen te doen beëindigen. De beëindiging deze week van de hongerstaking in de gevangenissen van Istanboel betekent niet dat de actie hier in Amsterdam ook wordt stop gezet. Verder eisen de hongersta kers in de Turkse gevange nissen dat zij weer hun hun eigen kleding mogen dragen, dat zij de gemeenschappelijke cellen weer terug krijgen in plaats van de isoleercellen en dat zij weer met familie en kennissen mogen praten. De hongerstaking was hegonnen in de militaire gevangenissen van Istanboel. Begin augustus werd de actie uitgebreid en gingen ook politieke gevan genen in de stad Erzoeroem in staking. Intensivering van de onderdrukking, met name de psychologische onder drukking, heeft ertoe geleid dat de hongerstakingen in de militaire gevangenissen in Is tanboel voor een groot ge deelte zijn beëindigd. Solidariteit Solidariteit, dat is het doel. Maar ze eisen van minister Van den Broek van buiten landse zaken dat hij op zo kort mogelijke termijn de be zorgdheid van de Nederland se regering uitspreekt over de situatie in de militaire ge vangenissen in Turkije en dit ook kenbaar maakt via een officieel protest aan de Turk se regering. Ook moet hij op heldering vragen over de ge zondheidstoestand van de in een aan hem gerichte petitie genoemde politieke gevange- Verder menen de hongersta kers, dat de Nederlandse re gering moet aandringen op toelating van een commissie van deskundigen die de toe stand van de politieke gevan genen in Turkije en Turks Koerdistan ter plaatse kan onderzoeken. Bovendien moet het ministerie aan de pers en andere media ken baar maken of en wat er in dit opzicht wordt gedaan. Zo op het eerste gezicht een flink pakket eisen? „Jawel", zegt hongerstaker Yasar, „maar we staan niet alleen. We hebben de pro gressieve partijen achter ons. Neem me niet kwalijk dat ik zo zenuwachtig ben. Ik ver wacht elk moment een tele foontje van de minister. Als aan onze eisen niet wordt worden steeds aange- voldaan, gaan we door met onze hongerstaking". De redenen van het verzet tegen tegen de Turkse machthebbers maakt hij snel duidelijk: Sinds september 1980 zijn in Turkije 170.000 mensen gearresteerd, 5942 doodvonnissen geëist, 173 doodvonnissen bekrachtigd, 48 executies voltrokken, 125 mensen doodgemarteld, 593 mensen doodgeschoten tij dens militaire operaties. Ze zitten er echter nog gemoede lijk en vrolijk bij in 'Ons Huis. Is zo'n hongerstaking dan zo gemakkelijk? Paradijs „Hongerstaking? We leven zelfs nu nog in een paradijs, vergeleken met de honger stakers in de Turkse gevan genissen. Zij dronken alleen water met suiker, maar het werd verboden om de gevan genen suiker te geven. Er land, België en Griekenland gingen dus dagen voorbij dat enkele tientallen. gerstaking moesten doorzet ten. Bovendien werden ze nog psychologisch en licha melijk onder druk gezet, ge marteld en wat dies meer zij. Na een maand, op 4 augustus, hebben ze hun hongerstaking moeten beëindigen". Maar toch, zeven dagen niet eten, is niet gemakkelijk. „Nee, inderdaad", zegt Yasar, „ik durfde het zelf niet aan, omdat ik dacht dat ik het niet zou uithouden. Ik dacht dat ik er te zwak voor zou zijn, dat ik het zou moeten opgeven en dat ik me dan zou moeten doodschamen voor m'n kameraden. Maar het valt mee. De zevende dag. is ingegaan en ik heb nergens last van. Ik ben al 3y/i kilo af gevallen". Hij weet zich gesterkt door velen in het buitenland. In West-Duitsland zijn 450 Tur ken in hongerstaking gegaan. In Frankrijk, Denemarken, Zweden, Oostenrijk, Zwitser alleen met water hun hon ger konden stillen en daarna werd zelfs de kraan van de gevangenis dichtgedraaid, zo dat ze zonder water hun hon- „Turkije is mijn vaderland en we zullen ons land trouw zo blijven. Juist onze strijd is erop gericht ons volk in vre de door een democratische Turkse en Koerdische mensen en het comité Mensenrechten Tur kije hebben gisteren in Den Haag tever geefs geprobeerd bij de Turkse ambassade een petitie aan te bie den. Daarin wordt ge ëist dat de hongersta kers In Turkije hun zin krijgen en dat hen medische hulp wordt verleend. De deur van de ambassade bleef echter gesloten. regering te laten besturen en een land te krijgen waarin voor iedereen plaats is, voor Turken, voor Koerden, voor mensen van alle landen. Het is onjuist om onze strijd te zien als een strijd van de Koerden alleen of van de Turken alleen tegen de rege ring. Het is een strijd van alle progressieven die voor vrede zijn en voor menselijkheid". Hebben de stakers geen moeilijkheden met de Grijze Fascisme „Ja, het is soms heel moeilijk. Dat is altijd zo geweest en het zal ook wel zo blijven. Het fascisme bestaat nu eenmaal in Turkije. Het huidige regi me is begonnen als een mili taire dictatuur, maar het is nu een duidelijke fascistische dictatuur, zoals we helaas steeds meer moeten constate ren. De autoriteiten zetten steeds meer fascisten op de plaatsen, waar democratisch denkende bestuurders zitten. De mensenrechten binnen en buiten de gevangenissen Is het aantal Turken in Ne derland, dat het huidige regi me in Turkije aanhangt, groot? „Dat valt gelukkig mee. Men is zich langzamerhand be wust geworden van het hui dige regime en van de nade len ervan. Het is echter lo gisch dat vele mensen zich vóór het regime uitlaten, ook al zijn ze er tegen, omdat ze familie hebben in Turkije. Iedere Turk wil eenmaal per jaar naar Turkije. Omdat ze bang zijn en omdat hun fami lie wordt onderdrukt, kun nen ze niet zeggen dat ze te gen het regime zijn. Turkije lijkt momenteel op een ka zerne, waar niemand zijn mening vrij mag uiten". Ze zijn dus bang door hun ei gen kameraden hier te wor den verraden. Vandaar ook dat alleen uw voornaam mag worden genoemd? „Vooral de laatste tijd zijn er veel berichten dat de pro gressieve Turken bij de con sulaten door verraders, land genoten, worden aangegeven. Hun namen, adressen, ge boorteplaatsen worden door gegeven, zodat repressailles tegen familieleden in Turkije mogelijk is". Zijn de hongerstakers hier dan niet bang? „Nee, als we bang zouden zijn, zouden we niet vechten. Ook al hebben we daar ver wanten, de strijd voor de menselijkheid gaat ons voor alles, óók voor familiebelan gen". Zijn de Grijze Wolven ook geen probleem meer? „Het hele apparaat van de geheime politie in Turkije bestaat uit Grijze Wolven. Ze zijn in verschillende functies naar West-Europa gestuurd om de progressieve Turken te verraden. Maar de pro gressieven hier kénnen de Grijze Wolven. Wij nemen alle maatregelen om niet ver raden te kunnen worden". GERARD CRONE op onweer DE BILT (KNMI) BeJde Zuid-Frankrijk zijn onw< ;hte si buien ontstaan. Deze kui di zaterdag geleidelijk naar s noorden trekken en mogten België en in ons land ter verspreid onweer zorgen. 1 nenst is de kans maar klein dal t op grote schaal gaat gebeuigepal Voor het mogelijk om blijft het vrij zonnig liddagtemperaturen variëren van 24 graden o Wadden tot 28 graden el ;te het land. Deze temper mwe komen vrijwel in ge iben, West-Europa •kt z< bij r akte i Weerrapportec Kopenhagen onbew. Jiaam Met de volgende schepen kan zee S'ijS I zijn bezorgd, staat ac n, van het schip vermeld, vtuur 6 ms „Coolhaven" 22 M,,_ ms „Sydney Express m ms ..Coolhaven" 22 Wiei wekelijkse afvaai Plaats ms"Castor"2S Teleic ms „Sigal" 24 japan ms „Kurama Maru" 251 Stuur Kenya, Oeganda Tanzanië i Ned. Antillen ms „Caraibe" 221 1®1C1S Nieuw-Zeeland <V 2500 Ver.Staten van Amerika ms-„Atl 1 Sur" 22 aug. - A Zuid Afrika (Rep.) ms „rfeoll^^S Hoorn" 24 aug. Canada Israël

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2