De computer wordt
steeds spraakzamer'
Deel Zuid-Holland
zonder busvervoer
Shell en Akzo
grootste
pcb-vervuilers
Chirurg laat patiënten
herstellen in hotelkamer
Rabobank Q
N rfC
I
FONETIEKCONGRES IN UTRECHT
Wadden vereniging:
Een vijfde van bussen „in de fout"
Tijdens
mijn vakantie past
de Rabobank op
mijn spulletjes.
iINNENLAND
£eidóa<2owtant
DINSDAG 2 AUGUSTUS 1983 PAGINA 7
rrontale
jotsing
frontale botsing
loor nog onbekende
lorzaak tussen twee
lersonenauto's op
Ie Aalsmeerderweg
lij Rijsenhout (ge-
neente Haarlemmer
neer) heeft gisteren
iet leven gekost van
Ie twee bestuurders,
ij waren de enige in-
Itenden. De slacht-
(ers zijn de 53-jari-
J. Witte uit Hoofd-
orp en de 18-jarige
Jochems uit Am-
lerdam. De auto van
ichems brandde uit.
Verdachten moord
aangehouden in Frankrijk
BREDA Twee mannen die ervan worden ver
dacht op 11 januari tijdens een overval in Rijen de
23-jarige Peter van Dongen te hebben doodgescho
ten. zijn verleden week in Lyon in Frankrijk door
de politie aangehouden. De rechtbank in Breda
heeft op 12 juli twee andere mannen, die bij deze
zaak betrokken waren, de 26-jarige P. de V. en de
40-jarige K. V., beiden uit het Zeeuwse Axel, we
gens uitlokking en afpersing tot vier jaar gevange
nisstraf met aftrek veroordeeld. Op 11 januari
werd door een Fransman en een Belg een roofo
verval gepleegd op de familie Van Dongen in Rij
en. Daarbij werd de zoon doodgeschoten en de
moeder ernstig gewond. De V. had via familierela
ties gehoord dat in de woning van Van Dongen
een kluis zou staan met enkele tonnen zwart geld.
De Fransman en de Belg waren door De V. en V.
gehuurd om de kraak te zetten.
Twee arrestaties na
roofoverval met dode
Tilburg De gewapende roofoverval op 20 mei in Til
burg, waarbij de 59-jarige fabrieksdirecteur W. Bruens
om het leven kwam, is opgelost. De Tilburgse politie
heeft twee inwoners van Tilburg aangehouden, waarvan
één inmiddels een volledige bekentenis heeft afgelegd.
Het tweetal is 4 juli aangehouden op basis van ruim 500
getuigenverklaringen. De verdachten zijn de 24-jarige
M. de W. en de 28-jarige J. de W. Het tweetal is geen
familie van elkaar. De jongste verdachte heeft bekend.
Van de gestolen sieraden en geld (900 gulden) is nog
niets terug gevonden. Met de aanhoudingen is ook
klaarheid gekomen in 14 andere zaken waaraan het
tweetal zich heeft schuldig gemaakt, waaronder twee
roofovervallen. De buit bestond ook daar hoofdzakelijk
uit geld, sieraden en cheques ter waarde van ongeveer
30.000 gulden.
Benzineprijs
verder gestegen
ROTTERDAM Een aantal
oliemaatschappijen heeft giste
ren de benzineprijzen met
twee cent verhoogd. Vrijdag
kondigden Shell en de vrije
pomphouders een prijsverho
ging van één cent aan. Een
woordvoerder van Esso liet
toen weten, dat deze maat
schappij zou volgen. In de loop
van vrijdag blijkt een aantal
oliemaatschappijen, waaronder
Esso, toch tot een verdere ver
hoging te hebben besloten, in
verband met de stijgende
koers van de dollar. Ook die
selolie is gisteren één tot twee
cent duurder geworden.
Vrachtwagen met 20 ton
tin verdwenen
ARNHEM In Arnhem is gisteren een
vrachtwagen met voor een miljoen gul
den aan tin spoorloos verdwenen. Vol
gens de politie zou de truck met opleg
ger, geladen met 20 ton tin, gistermorgen
door een chauffeur van een Arnhems
transportbedrijf naar Rotterdam worden
gereden. Dat is niet gebeurd. Een onbe
kende man heeft de wagen rond vijf uur
's morgens opgehaald uit een loods van
Billiton in Arnhem, waar de truck van
wege de kostbare lading dit weekeinde
was geparkeerd. Hij is er spoorloos mee
verdwenen. Volgens de politiewoord
voerder heeft de onbekende chauffeur
zich kennelijk uitgegeven voor een
werknemer van het Arnhemse trans
portbedrijf.
)nderwijsinspectie
t vraagtekens
pij middenschool
EN HAAG De Onderwij-
nspectie heeft zich in een ad-
ies aan minister Deetman
Dnderwijs en Wetenschap-
li' en) kritisch uitgelaten over
a plannen voor een midden-
ihool.
iet gaat om een advies over
Vvee ministeriële onderwijsno-
p's, waarin die plannen glo
bal worden uitgewerkt. Op
jasis van hun ervaringen met
nidden-schoolexperimenten
jatten de inspecteurs een groot
jraagteken bij het plan om
111e leerlingen tussen de 12 en
p jaar drie jaar lang in het ka-
er van het voorgezet basison-
erwijs (vbao) bij elkaar te
ouden.
De betere leerlingen dreigen
'olgens de inspecteurs daar-
joor in het gedrang te komen.
;üe huidige vwo-leerlingen
iebben er recht op in het vbao
inthousiast en zinvol bezig te
iijn en niet zoet gehouden te
vorden", zo wordt in dit ver-
|and opgemerkt.
De Onderwijsinspectie heeft
ierder grote bezwaren tegen
je ministeriele voorstellen met
ietrekking tot het voortgezet
)nderwijs („tweede fase" ge
doemd) in de sector havo/vwo.
(Critiek uiten de inspecteurs
enslotte op de in de beide mi
nisteriele nota's geschetste
middelen om de kwaliteit van
riet gegeven onderwijs te bepa-
len en te bewaken. Het geheel
biedt „onvoldoende garanties",
io menen zij.
l
UTRECHT Een for
nuis, dat uit kan roepen
„de melk kookt over" of
„het vlees brandt aan"
behoort tot de meer lu
dieke mogelijkheden,
waarmee de fonetiek (de
leer van de spraakklank)
binnenkort de wereld zal
verrijken. Serieuzer zul
len het sprekende horlo
ge en de sprekende
schrijfmachine zijn, die
een blinde vertellen hoe
laat het is en welke toets
hij fout heeft aangesla
gen. Helemaal geholpen
wordt de lijder aan keel
kanker, die zich dank zij
een elektronische strot
tenhoofd niet alleen ver
staanbaar zal kunnen
maken, maar die zelfs de
nodige klankkleur zal
kunnen leggen in zijn
kunstmatige stem.
Bijna 700 fonetici die verant
woordelijk zijn voor deze en
dergelijke ontwikkelingen,
hebben gisteren in het
Utrechtse Jaarbeursgebouw
een begin gemaakt met hun
tiende Internationale Con
gres, dat tot zaterdag zal du
ren. Er zijn natuurkundigen
en geneeskundigen bij, taal
kundigen en psychologen,
maar allemaal hebben ze ge
meen, dat ze bestuderen hoe
spraak tot stand komt en ver
staan wordt. Aangezien het
congresthema „Spraak in de
jaren tachtig" luidt, gaat spe
ciale aandacht uit naar
vraagstukken als: hoe kan de
computer reageren op de
menselijke stem? en: hoe la
ten we de computer spreken?
Deskundig bij uitstek op dit
gebied is de Amerikaanse
professor J Flanagan,
hoofd akoestisch onderzoek
bij de telefoonmaatschappij
Bell. Van hem gisteren in
Utrecht deze uitspraak: „Ty
pen en lezen zijn voor de
mens moeizamer bezigheden
dan spreken en luisteren.
Wanneer computers zo zou
den worden ingericht dat er
gesprekken mee waren te
voeren, zou hun nut en ge
mak voor de mens toenemen.
Anders gezegd: wij moeten
proberen de computer mens
gericht te maken inplaats
van de mens computerge-
richt; wij moeten de compu
ter een mond geven om re
sultaten van rekeningen of
informatie uit het geheugen
hoorbaar te maken en wij
moeten de computer oren ge
ven, zodat hij de menselijke
stem kan verstaan en er in
telligent op kan reageren".
Tot op dit moment benadert
de vaardigheid van de ma
chine om te converseren die
van de mens op nog geen
stukken na, aldus prof Flana
gan. „Maar hun gebrekkige
vermogens om te spreken en
te luisteren nemen met de
dag toe. De techniek is reeds
voldoende voortgeschreden
om gesproken boodschappen
te produceren, getallen te
herkennen en eenvoudige ta
ken uit te voeren op gespro
ken commando's. Ook heb
ben de technieken voor
spraaksynthese en -herken
ning veel in petto als com
municatiemiddelen voor ge
handicapten, in de vorm van
lezende en sprekende machi
nes voor blinden en van au
tomatische luistermachines
ten behoeven van gehoorge-
handicapten".
PIET SNOEREN
—DEN HAAG Shell in
iet Rijnmondgebied en
\kzo Chemie in Weert en
ierkenbosch (Lb.) zijn de
jrootse pcb-vervuilers van
^e Europese rivieren. Dit
>lijkt uit een onderzoek
ran de Nederlandse Vere-
tiging tot Behoud van de
Vaddenzee. Volgens de
'ereniging is vooral het
cb, een uiterst giftige en
loeilijk afbreekbare stof,
verantwoordelijk voor de
Tugloop van het aantal
•honden in de Wadden-
De uitkomsten van
iet onderzoek werden
'anmiddag bekend ge-
lakt.
>e Vereniging heeft bij in to
tal 69 Europese ondernemin
gen, gevestigd aan de Maas,
'chelde, Rijn, Eems of Elbe,
•atermonsters genomen. Van
vintig bedrijven kon worden
astgesteld, dat zij geen pcb's
jzen. Van 28 bedrijven kon
iets met zekerheid gezegd
'orden. Bij 21 onderzochte be-
rijven kon worden vastge-
teld dat zij pcb's in het water
umpen. Acht ondernemin-
en, waaronder de drie groot
te vervuilers, zijn op Neder-
andse bodem gevestigd,
^cb's worden onder meer ge-
ruikt als koel- en isolatiemid-
el in transformatoren. Vroe-
De top-tien pcb-vervui
lers in Europa:
1: Shell Chemie, Rijn
mond; 2: Akzo Chemie,
Herkenbosch; 3: Akzo
Chemie, Weert; 4: PWA
Papierfabrieken, Mann
heim; 5: Dow Chemical,
Stade (BRD); 6: Bayer,
Antwerpen; 7: Dynamit
Nobel, Rheinfelden; 8:
Dow Chemical, Terneu-
zen; 9: Stortplaats Che
misch Afval, Rheinfel
den; 10: Boehringer,
Hamburg.
ger werden deze stoffen ge
bruikt in bestrijdingsmiddelen,
inkt en lakken. Volgens de
Waddenvereniging zijn er goe
de alternatieven voor pcb's,
die aanmerkelijk minder scha
delijk zijn voor het milieu.
De Waddenvereniging heeft
inmiddels een. klacht inge
diend bij het Internationaal
Water Tribunaal. Op het tri
bunaal, een initiatief van de
Europese milieubeweging, zal
een onafhankelijke jury een
oordeel vellen over alle klach
ten die over de kwaliteit van
het water worden ingediend.
Het oordeel van de jury kan
volgens de Waddenvereniging
dan weer aanleiding zijn voor
verdere acties.
Seen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zater-
lags tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en
iw krant wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
Dr. A. Molenaar voor hotel Warnsborn in Arnhem.
ARNHEM Hotelbedden
zijn goedkoper dan zie
kenhuisbedden. Gewa
pend met die wetenschap
stuurt de Arnhemse plas
tisch chirurg dr. A. Mole
naar een groot deel van
zijn patiënten naar het
rustiek gelegen hotel
Groot Warnsborn als ze
bijkomen uit de narcose.
Voor ƒ150,- per dag zijn
ze zeker van kleurentele
visie op de kamer, room-
service en een diner met
drie gangen. Een extra
bed voor de partner staat
gereed.
Dr. Molenaar rekent het voor-
deel even voor: ziektekosten-
FRIEMELS
TlMCeCDW, PA; Prt"WCfcDT cg 5§ QAT IK CE
uxe. mmrikvi^o fvereicemojk nier zo gek. p>e
uu GQT*jp\rx cj=jwn.
verzekeringen en het zieken
fonds betalen voor sommige
plastisch chirurgische ingre
pen de helft van de kosten.
Kost een ziekenhuisbed 350,-,
dan betaalt de patiënt f 175,-.
In het luxe hotel zijn zé 25,-
goedkoper uit. Molenaar zegt,
dat jaarlijks zeker driehonderd
van de vijfhonderd patiënten,
die hij onder het mes krijgt,
voor verblijf in het hotelbed in
aanmerking komen. Het gaat
in principe om gezonde patiën-
ten. Mensen, die even een
neus laten rechtzetten, flapo
ren laten bijsnijden of, en dat
is de grootste groep, dames
van middelbare leeftijd, die de
gezichtshuid wat willen laten
aantrekken. Als ze wat zijn
bijgekomen van de ingreep,
kan het verdere herstel het
best in een hotel geschieden,
zo redeneert Molenaar. Hij
wordt in die mening gesterkt
door twee Arnhemse collega's,
die in een aantal gevallen hun
patiënten ook wijzen op het
comfort van een hotel. De zie
kenfondsen willen evenwel
niet aan dit systeem. De pa
tiënten, die door Molenaar
worden behandeld en in een
ziekenhuisbed terecht komen,
betalen mee voor de verple
ging van patiënten, die een
veel intensievere begeleiding
nodig hebben.
Volgens bedrijfsdirekteur Jan
Thies van het Arnhemse hotel
loopt het voortreffelijk. De an
dere gasten merken er niets
van. Het gaat overigens meest
al maar om één of twee pa
tiënten tegelijk. „De eerste da
gen blijven de patiënten op de
kamer. Pas als ze weer wat
toonbaar zijn, verschijnen ze
ook in de eetzaal". Thies zegt
er overigens wel voor te zullen
waken, dat zijn 29 kamers tel
lende hotel de naam revalida-
tiehotel krijgt. In het buiten
land zijn al wel revalidatieho-
tels, maar daar is Nederland
volgens Thies op dit moment
nog niet rijp voor.
Volgens drs.D.Blanken, secre
taris ziekenhuisaangelegenhe
den van de Nederlandse Vere
niging van Ziekenfondsen uit
Zeist, wordt het systeem pas
interessant als de totaalkosten
van het ziekenhuisapparaat er
mee omlaag kunnen. Hij twij
felt of het ooit zover zal ko
men. Maar dr. Molenaar ziet
grote mogelijkheden voor de
toekomst. Er zijn talloze ingre
pen bij in principe gezonde
mensen denkbaar, die herstel
in een hotelbed rechtvaardi
gen. Molenaar denkt niet al
leen aan plastisch chirurgische
ingrepen, maar ook aan borst-
amputatie en bijvoorbeeld een
liesbreuk. De werkgelegen
heid, die in ziekenhuizen af
neemt, zou in de hotelwereld
kunnen toenemen, zo rede-
De buschauffeurs tellen de stemmen na de vergadering in Spijkenisse. Met 43 tegen 8 stemmen
werd besloten het werk neer te leggen.
SPIJKENISSE Chauf
feurs van het streekver
voer Zuid-West-Neder
land (ZWN) hebben van
ochtend om vijf uur in
Spijkenisse de poorten van
de busgarages afgesloten,
waardoor ook de staking
van het openbaar streek
vervoer op Voorne-Putten
en Rozenburg een feit is.
De actie verliep volgens
districtsbestuurder Dilia
van der Heem van de
Vervoersbond FNV zon
der incidenten. Tijdens
een vergadering in Spijke
nisse, die door de Ver
voersbond FNV was be
legd, besloten de chauf
feurs solidair te zijn met
de stakende collega's in
Zeeuws-Vlaanderen.
De acties, die in elk geval tot
en met morgen duren, zijn be
doeld als protest tegen invoe
ring van een taxi-experiment
in Zeeuws-Vlaanderen. Eeen
particulier taxi-bedrijf heeft
daar een onrendabele ver
voerslijn met taxi-bussen bij
wijze van proef een half jaar
van het streekvervoer overge
nomen. De Vervoersbond
vreest, dat dit de aanzet zal
zijn van de invoering van taxi-
-bussen op tachtig onrendabele
buslijnen in Nederland. En dat
betekent een ernstige aantas
ting van de werkgelegenheid
bij het streekvervoer, aldus de
bond.
Ook al zal de staking bij het
streekvervoer ZWN nog wor
den voortgezet, dan zal de
taxiproef toch doorgaan, aldus
directeur Deist van ZWN. Het
taxi-experiment op de onren
dabele streekvervoerslijnen
Hulst-Lambswaarde in
Zeeuws-Vlaanderen is onder
politieke druk van de Tweede
Kamer tot stand gekomen.
DEN HAAG Bij een lan
delijke controle-actie van
bussen in de eerste helft van
juni is gebleken dat ongeveer
twintig procent van de bus
sen „in de fout" was. Tussen
2 en 19 juni hielden 122 con
troleurs van de Rijksverkeer
sinspectie 985 bussen aan; in
188 gevallen maakten zij pro-
ces-verbaal op. Dit heeft het
ministerie van Verkeer en
Waterstaat meegedeeld. De
controleurs hielden zowel
overdag als 's nachts autobus
sen aan. Er werden 706 Ne
derlandse bussen gecontro
leerd en daarbij moest in 143
gevallen (21,3 procent) pro
ces-verbaal worden opge
maakt. In 103 gevallen ging
het om overtredingen van
bepalingen op grond van de
Wet Autovervoer Personen.
Zo bleken twee Nederlandse
bussen geheel zonder ver
gunning te rijden. In zes ge
vallen was er geen keurings
bewijs voor de bus en in ze
ven gevallen geen genees
kundige verklaring voor de
chauffeur. Er werden 40 pro
cessen-verbaal opgemaakt
wegens overtredingen van
het rijtijdenbesluit. Vier
chauffeurs werden bekeurd
omdat ze langer dan vijf uur
achtereen achter het stuur
zaten.
Niemand raakt zijn waar
devolle spulletjes graag kwijt
Ik dus ook niet.
Nu was ik laatst bij de
Rabobank om er een aantal
vakantiezaken te regelen,
zoals een reisverzekering,
buitenlands geld, reis-
cheques etc.
Toen maakten ze me
er op attent, dat ik waarde
volle zaken bij hen in bewa
ring kon geven. Zaken, die mijn
vrouw en ik niet graag missen,
veilig achter slot en grendel.
Prima service,die Rabobank.
Altijd in de buurt, snel aan
de beurt.
geld en goede raad
