Langs
Omwegen
De Pauwhof, Wassenaar
legt artiesten en
cerebralen voornaam
in de watten
Kegge
schrijve.
mSrSeidMOowant
Jan Schmitz verzorgt
tweede zomerorgelconcert
r-
verband
Een oproep vanuit oud-KNIL-
BEIDEN/REGIO
QeidóaQounxmt
DINSDAG 12 JULI 1983 PAGINA 5
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kimt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
1 Tand wiel-
ng verhouding
eled<
e Lj £n jongeman stond giste-
en terecht op het kanton
gerecht aan het Rapen
burg omdat er wat man-
leerde aan zijn bromfiets,
ftede 'e brommer had geen
uiste tandwielverhouding
n de verbrandingsmotor
ras aangepast. Met andere
den° voorden, de bromfiets was
kket pgevoerd.
Dhen )e JonÊen was aangehou-
>n f len op de Ripselaan in
lijpwetering. Waarom de
tolitie hem staande hield,
ras niet geheel duidelijk.
heef let stond niet in het pro-
tes-verbaal vermeld. Te-
en kantonrechter Mors
te luis zei de jongeman. „Ik
jn 'ermoed dat ze me hebben
ndiv a°gehouden omdat ik iets
r 00j e snel reed." In het poli-
iebureau
rard geconstateerd, dat op
et achtertandwiel 41 tan
en zaten. Dat waren er
hov<wee te w^inig. Ook bleek,
jven at de cilinderinhoud gro-
)1, ei
ijwh
Jer was, dan toegestaan is.
'w.
ee weken later kreeg
Ie jongen zijn bromfiets
erug. „Hij deed het niet
neer," zei hij tegen de
echter. „Dat lijkt me nog-
d logisch," zei die: „het
chtertandwiel was er im-
egjjners afgehaald." „Nee, ze
ladden de motor niet goed
veren elkaar gezet," beweerde
s he e jongen.
Kaa Ir zaten echter nogal wat
31 jijnduidelijkheden in deze
?erd taak. In de dagvaarding
nderttond, dat de de motor van
Ie* gjle brommer was aange-
intje >ast en dat het tandwiel te
irs vfeinig tanden had. In het
de Procesverbaal stond het
an 7( andwiel ook beschreven,
zij c fan de aangepaste ver-
De irandingsmotor ontbrak
chter elk spoor. Dat
weeklacht de officier van jus-
iitie, de heer Van Ek, tot
Ie volgende, wat vreemde
,Ik vraag vrijspraak,
jfoant ik kan de motor ner-
cte l|ens in de stukken terug
inden."
rijentyeestal gaat de rechter
n, p neteen akkoord wanneer
utklolde officier om vrijspraak
es, verzoekt. Dit keer zei mr.
ig, fwforshuis echter: „Ik kan u
knipiet vrijspreken, want wat
restr over het tandwiel in de
>by- lagvaarding staat is juist,
n er Mleen voor de motor kan
'lappk u vrijspraak geven,
n, dtfaar gezien al die trub
bels, die u hiermee al
iriénèeeft gehad, verklaar ik u
ot sl 'at het tandwiel betreft
eke 'huldig zonder straf."
lastig
ijker len andere jongen was in
appa loordwijk door de politie
hij vlaande gehouden. De
genten wilden de auto
an de jongeman, een Fiat
akt.
I-, d
iddag28 sport-coupé, wel eens
ader bekijken. Het on-
erzoek leverde een was-
ïsdagjst van gebreken op. Al-
wat aan de auto kon
vieruesten, was ook geroest
door roest ontstane ga-
waren gedeeltelijk op
evuld met kunsthars.
H egenover rechter Mors
ig uis verklaarde de jongen
M. at hij zeven maanden in
e auto had gereden. Hij
ad het sportieve karretje
oor de somma van 150
lilden aangeschaft. „150
lilden voor zeven maan-
en rijden, dat is een
oopje," meende de kan-
inrechter. De jongen
ond de betiteling wrak
erk overdreven. „De po-
tie zei, dat de wagen
ichnisch prima was. Af-
ïzien van de bodem is het
:n goede auto. Ik denk er
Dk over om er een andere
Ddem onder te leggen."
e jongen had geen af-
I andsverklaring voor de
js ito getekend. Hij wilde
jn karretje graag terug
ïbben. „Er zitten twee
euwe banden op, die zijn
al 150 gulden waard,
aarbij is het een speciale
ito," zei de jongen.
Ticier Van Ek had een
trieste mededeling
•r de jongeman. „Op
;t van het Openbaar Mi-
iterie (kortweg OM ge-
amd) is uw wagen in-
iddels vernietigd." Daar
ek de ex-Fiat 128 sport-
•upé bezitter even van
fe officier vroeg een boe-
1 van 350 gulden. Dat
>nd de jongeman, een
jdent rechten, wel wat
sel.
echter Morshuis had het
;n beetje te doen met de
ngen. „U was gehecht
het
tint I in die auto, met die ge-
het oelswaarde zal ik reke-
iet An8 houden." Mr. Mors-
uis verlaagde de boete tot
iO gulden. Na de uit-
a'K( iraak bleef de jongen een
Den dje voor het hekie staan
won et leek erop alsof hij wat
de 'Ide zeggen, maar daar
titel 'B h>j uiteindelijk maar
iaari ma*- Duidelijk triest ge-
emd verliet hij de recht-
d al.
KEES VAN HERPEN
LEIDEN De zware en
brede klank van het orgel
in de Pieterskerk heeft
het, ondanks haar speci
fiek barokke karakter, or
ganist Jan Schmitz moge
lijk gemaakt ook werk uit
de 19e en 20e eeuw in het
programma op te nemen.
Hij voert dit in het kader
van K&O's Zomerorgelcy-
clus uit op vrijdag 15 juli
met medewerking van de
trompetist Malcolm Mor
ton. Het concert begint
om kwart over acht.
Schmitz opent met het Con
certino in c groot van Bach.
Het ééndelig werk bestaat uit
een afwisseling tussen een
solo- en echostem, die identiek
of met een kleine variatie imi
teert. In sommige passages
vallen beide stemmen samen.
Dit 'tutti'- effect bevestigt de
indruk dat het om een bewer
king gaat van een soloconcert
van Bach, waarin solopartij en
orkestbegeleiding in een sa
menspel verwikkeld zijn.
De twee koralen, die volgen,
zijn van Johann Kellner en
Johann Krebs, een tijdgenoot
respectievelijk leerling van
Bach. Het eerste koraal met
een vrolijk thema in. Een te
genstem in het trompetregister
onderbreekt haar geregeld met
het koraalthema, waarna het
eerste thema weer op de voor
grond treedt. Het tweede ko
raal contrasteert door haar
ernstig karakter met het eer
ste, maar volgt een zelfde op
zet. Het koraalthema is in dit
geval in de bovenstem, het
kwintregister, te horen. Trom
petist Malcolm Morton en Jan
Schmitz spelen vervolgens en
kele delen uit de suite van Je
remy Clarke, een aan zijn tijd
genoot Henry Purcell verwant
componist en een driedelige
sonata van de 17e eeuwse Ita
liaanse componist Giovanni
Viviani.
'Pièce héroïque' van César
Franck is voor orgelsolo. 'Piè
ce' is een neutrale aanduiding,
die verwijst naar de relatief
vrije vorm van het stuk. 'hé
roïque' is het door het chroma
tische mineur - thema, dat on
ophoudelijk modulerend naar
een climax voert van zware
accoorden. Na een herhaling
van het thema volgt in het trio
de karakterafwisseling, die,
met een overgangspassage, be
staande uit flarden van het
thema, naar een herhaling er
van in zijn oorspronkelijke
vorm leidt. Een coda in dub-
belforte vormt een magistrale
afsluitihg.
Het speelse scherzo van Widor
(overleden in 1937) fungeert
na deze zware 'kost' als een in
termezzo.
Het thema wordt door het pe
daal genomen en begeleid door
de virtuoze klavierpartij. Na
een rustiger trio in canonvorm
leidt een overgangfrase een
herhaling van het scherzo in.
Een laatromantische pendant
van Francks muziek is het Be-
nedictus van Max Reger. De
langzame inleiding bestaat uit
breed uitgesponnen chromati
sche harmonieën met een te
genstem in het pedaal. Het
middendeel bestaat uit een fu-
gato, een schijnfuga die wordt
gevolgd door climax en herha
ling van de inleiding.
Het programma sluit met twee
werken uit deze eeuw. 'Prayer
for a dead soldier' Van de
Tjech VaCkaf is voor trompet
en orgel, 'Fugue' van Marius
Monnikendam voor orgelsolo.
De ondertitel 'pour les petits et
les grands jeux' slaat op het
gebruik van klein - en groot
schalige registers.
Ondanks de strakke fugavorm
is Monnikendan erin geslaagd
een speels en afwisselend ka
rakter te scheppen en wel
door het gebruik van een hoog
tempo, vrolijke thema's en
wisselingen in tempo. De af
sluiting is van een herkenbare
tonaliteit.
PAS GERESTAUREERD, MAAR AL VEERTIG JAAR EEN HEILZAME OASE
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags
tussen 14.00 en 15.00 uur. telefoonnr. 071-122248 en uw krant
wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
Zegge en schrijve vragen wij slechts één nieuwe abonnee
voor een luxe Parker balpen
Noteer m.i.vals nieuwe abonnee
I van de Leidse Courant
Adres
Postcode/Plaats.
Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving)
(Z per kwartaal
Stuur een luxe Parker balpen naar:
Naam
Adres
J Postcode/Plaats-
Telefoon
I Stuur deze bon in open envelop -geen postzegel
plakken- naar: Leidse Courant, Antwoordnummer 232,
^2500 VG Den Haag
Drukkende temperatu
ren verleiden mij nauwe
lijks tot het neerschrij
ven van hetgeen te be
lichten staat. Onder deze
tropische omstandighe
den is het toch al nauwe
lijks te doen om het toet
senbord naar behoren te
bedienen. En als dan nog
een van de meest be
nauwde groepen van
onze samenleving en
onze kunstenaars, een
wereldje dat allengs aan
groeit en behoeftiger
wordt, zijn al benauwd
genoeg het onderwerp
is, wuif je je al gauw
koelte toe. Kunstenaars,
bedreigd van overheids
wege, die voor een deel
tenonder moeten gaan,
via een ondersteunende
regeling. Over tien jaar
zingen we: Ktlnstler, wo
sind sie geblieben?; Ar
tists, what about you?;
Artisticiens, comment qa
va? Toch is het hartver
warmend (en de trots
van de initiatiefnemers
moet, tussen de Steen
bok- en Kreeftkeer
kring, nu gloeiend zijn)
als je ziet wat in Wasse
naar inmiddels is ge
beurd, met het oog op
die kunstenaars en „we
tenschappers". Daar is
een werkcentrum voor
beoefenaars van kunsten
en wetenschappen, dat
De Pauwhof heet. Dit
centrum is in vier jaren
verbouwd, gerenoveerd
volgens fasen. Een defi
nitie in een folder van
het centrum zegt: „De
Pauwhof geeft letter
kundigen, beeldende
kunstenaars, acteurs en
beoefenaars van weten
schap de ruimte voor in
spiratie en concentratie".
Wat we zien, is een her
berg, een convent van
schone kunsten. Kortom,
het voorname pand, bij
na op geluidsafstand van
de rijksweg, biedt plaats
aan veertien gasten, in
veertien eigen slaap-
werkkamers. Het is maar
de vraag wat je prettiger
vindt. En als je maar
kunstenaar of iets anders
bijna ongrijpbaars bent.
Vroeger behoorde het land
goed De Pauwhof bij het
pronkende raadhuis De
artistieke pan slaan, dan is er
altijd nog de geïsoleerde vei
ligheid die het vuur van zo
veel begeestering kan doven.
Ik zou best kunstenaar willen
zijn. En wat let me? Maar
wetenschapper? Ho, dat is
toch weer een geheel andere
zaak.
Zoals mevrouw Van der
Valk-Bijtel, bij een rondlei
ding, het boetseert: „Het
grappige op De Pauwhof is,
dat er steeds nieuwe aanvoer
is van nieuwe generaties gas
ten", Nu hoeft dat op zich
niet zo bijster grappig te zijn,
maar het tekent wel: het is er
een komen, werken en sla
pen, en weer gaan van gete
kenden. Veertien kunnen er
dat weer doen. Ik weet niet
of je eerst een getuigschrift of
cijferlijst op de balie moet
leggen; misschien is je uit
straling alleen al voldoende.
Ik weet ook niet hoe meneer
Overvoorde of zijn vrouw er
over geoordeeld zouden heb
ben. Wellicht kom je er al in,
als je iets wil scheppen. Want
dat doen ze er allemaal, op
De Pauwhof. Maar mevrouw
Van der Valk, van huisuit
Bijtel, stipt gewoon iets aan:
"Zo is er hier een meneer,
die op De Pauwhof z'n docto-
raal-scriptie heeft geschre
ven. Later kwam hij terug en
schreef, geconcentreerd, tus
sen het lover zijn proef
schrift. En nu nog komt hij
regelmatig bij ons terug om
er de colleges voor te berei
den die hij als hoogleraar
moet geven. Maar wat dan
weer het leukst van alles is,
is dat zijn dochter onlangs
hier ook haar scriptie voor
het doctoraal heeft geschre
ven. Vindt u dat nou niet
aardig, niet kenschetsend
voor De Pauwhof?" Maar het
zijn wel „posten"; of niet
soms?
nu. Mochten er nog vragen
zijn, kom dan niet daarmee
bij mij aan. Ik ken de voor
malige, vechtlustige Knil-sol-
daat Claproth („Er is weer
rottigheid, dus kom ik wel
weer eens bij je langs") al
langer dan vandaag. Hij moet
toch zijn eigen boontjes, en
die van medestanders, dop
pen. Wie deze oproep num
mer zoveel ter harte wil ne
men, wel, die ziet maar. De
Thorbecke-mulo, voormalig,
zij gewaarschuwd. Hij moet
het maar eens leren, die initi
atiefnemer Claproth. Clever
boy, though. Hij blijft door-
drammen; na bijna 40 jaar
noodgedwongen, maar strijd
bare rust. En daar heb ik
waardering voor.
op 's levens omstandigheden
en je geloken oog voor kunst
en wetenschappen. Dan nog
altijd zie je een huis dat een
weldadige rust uitstraalt.
Tweehonderd meter verder
op is de maalstroom van
voertuigen, heen en weer, op
de Rijksweg, maar de gasten
van het convent genieten er
de kalmte en bezadigdheid
die hun toekomt. Dat komt
door een tuin van ca. twee en
een halve hectare die het ge
heel omzoomt en alle lawaai
met z'n vegetatie indamt. De
tijdelijke bewoners kunnen
er als monniken, gelovig of
agnostisch, ronddolen en
neerzitten om te werken, of
neerliggen om bij te komen.
Het interieur: kostbaarheden
alom in de gangen. Veel
schilderijen zijn, uiteraard,
door de gasten zelf gemaakt.
De badkamer is een nat oor-
dje van revalidatie, met een
moderne aankleding die ge
combineerd is met een al
aanwezige wasbak in Ju
gendstil, zeg maar Art Nou
veau.
De Pauwhof, werkcentrum voor beoefenaars van kunsten en wetenschappen.
Paauw. Begin van deze eeuw
werd de grond verkaveld en
gekocht door de heer J.C.
Overvoorde, in die dagen ar
chivaris van Leiden en direc
teur van het eveneens Leidse
museum De Lakenhal. Hij
vatte de grote architect Jos
Cuypers bij de arm en die
zette er in no time een statig
en doorwrocht woonhuis
neer, waar toen al de duvel
der socialisten en veel vrien
den en kennissen van Over
voorde op af kwamen. Toen
deze kunstvriend Overvoor
de in 1930 overleed was het
al de bedoeling om het „bui
ten" definitief ter beschik
king van kunstenaars en we-
tenschappelingen te stellen.
Het lot had toen al toegesla
gen.
Tien jaar later, vlak vóór de
al bijna vergeten Duitse in
val, werd het huis daartoe
opengesteld door de weduwe
J. Overvoorde-Gordon. En
na het overlijden van mrs.
Gordon werd met een door
haar beschikbaar gesteld le
gaat een stichting gevormd,
waarin het beheer van De
Pauwhof werd onderge
bracht. Sindsdien was het
een optreden en gaan van ar
tiesten en wetenschappers,
die in alle rust en temiddden
van de lommerrijke stilte
van De Pauwhof konden
werken, en niet in 't minst
slapen. Een van de drie
gastvrouwen van heden, me
vrouw J.H. van der Valk-Bij
tel, zegt: „Ik noem u geen na
men, want ik zou de andere
slapers groot onrecht aan
doen. Op het moment is het
hier vrij rustig: er zijn maar
twee gasten aanwezig om te
werken en te rusten".
Beroemdheden
Maar De Pauwhof heeft in
de loop van een jaar of veer
tig grote beroemdheden in
alle zaligheid en status geher
bergd: Belcampo, Anna Bla-
man, Johan Fabricius, Marti-
nus Nijhoff, Pavel Horak,
Matthieu Wiegman, Fie Ca-
relsen, Ellen Vogel, Rosa
Spier. Zij allen, en nog vele
anderen, sierden het gasten
boek van dit onvermoede
centrum „voor het hogere le
ven". Als je door de goden en
de censuur was aangeraakt,
kon je op De Pauwhof te
recht. Maar niet alleen de
groten logeerden en creëer
den op De Pauwhof, vanwe
ge de Overvoorde-Gordon-
stichting, die zonder subsidie
werkt. Kom nou; door haar
opzet kan de stichting ook
een welkom onderdak bieden
aan minder draagkrachtige,
aan de materie ontstegen,
kunstenaars. Dat is mogelijk
door, dus, een legaat, en door
ondoorzichtelijke donaties
van meevoelenden en meele-
venden. Vooral beginnende
kunstenaars en aan de basis
wetenschappelijk ingestelden
maken daarvan maar al te
graag gebruik: een soort Hil
ton voor de nauwelijks grijp
baren.
Kijk maar eens rond, op De
Pauwhof, en schaam je ner
gens voor, met je triviale kijk
Begeestering
In de eetkamer neemt men
de maaltijden collectief tot
zich. Maar intussen wordt het
oog lustig getrokken door,
onder meer, een bijzonder
mooie kast met een prachtig
porcelein servies. Men wordt
er vanzelf stil van, stilaan,
onder een onderhoudend dis
cours. Ook dan zijn kunsten
en wetenschappen niet meer
weg te slaan. En je komt van
het één op het ander. Als
kunstenaar en wetenschap
per; want je oog en instelling
zien altijd weer verder dan
de waarneming van een ge
wone, niet begenadigde ster
veling. En mocht de vlam
een doodenkele keer uit de
In een van zijn onnaspeurlij
ke opwellingen van wijsheid,
(in elk geval ijver), moed, be
leid en trouw, schreef de, in
middels van de Leidse Me-
renwijk naar de nog meer
Leidse en voor deze persoon
van bijzondere betekenis
zijnde Atjehstraat verhuisde,
voormalige KNIL-militair en
niet aflatende actievoerder
J.E.Claproth een missive, die
ik in deze kolom best wil op
nemen. Maar dan geheel
voor zijn eigen rekening. Hij
heeft me nooit gevraagd, kui
singen in zijn tekst aan te
brengen. Daarom gaat zijn
verzoek zonder bijgeschaafd
te zijn hier te water. Ik moest
me wel haasten zei hij
anders was iedereen met va
kantie. Het lijkt echt op een
legerorder, nummer zoveel:
„Oproep: Aan het hooft, le
raren, en alle oud leerlin
gen van het voormalige
Thorbecke M.U.L.O. uit de
jaren 1963 tot en met 1970
uit Leiden, willen zij zich
zo spoedig mogelijk hun
namen adressen eventueel
telefoonnummers schrifte
lijk bekend maken aan de
heer J.E.Claproth Atjeh
straat 7 2315 CM Leiden.
Dit in verband hij plannen
heeft om in de laatste week
van de maand september
1983 een gezellige feestelij
ke reünie te willen gaan or
ganiseren, ouders, echtge
notes, echtgenoots, zusters,
broers zij allen zijn van
harte welkom. Voor deze
avond heeft hij de band
Daylight uit den- Haag ge
contracteerd, waar u dan
naar hartelust kunt gaan
dansen, tussendoor ook
bingo, mits hiervoor vol
doende aanmeldingen bin
nen komen, er zijn zeer ze
ker entree kosten aan ver
bonden. De reünie wordt in
ieder geval in Leiden ge
houden, aanvang 20.00 uur
tot sluitingstijd 0.00 uur, en
wel op een zaterdag, voor
de laatkomers zijn er nog
in de zaal kaarten verkrijg
baar".
Was getekend: De initiatief
nemer, Organisator J.E.Cla
proth.
Tot uw dienst U weet het
