TAFEL
We gaan
hier geen
nieuwe
Billy
Grahams
klonen"
QeidódQowtaA
Kardinaal Lorscheider: grote sociale
onrust in Brazilië onvermijdelijk
kerk
wereld
Huidige geest van
restauratie in kerk
bevordert uittocht
van jongeren
WITÏÏ71
Korte metten
De kunst van
het aankopen
EVANGELISATIE-CONFERENTIE AMSTERDAM VANDAAG VAN START
ACHTERGROND
CcuLe Somaiit
DINSDAG 12 JULI 1983 PAC PJ1
Een periode van grote sociale
onrust in Brazilië is bijna niet
meer te vermijden. Deze on
heilsprofetie deed het afgelo
pen weekend kardinaal Aloi
sio Lorscheider. Zijn waar
schuwing komt op een mo
ment, dat in Brazilië een sta
kingsgolf tegen het sociaal-e
conomisch beleid van de rege
ring is ontstaan. De belang
rijkste fabrieken in de stad
Sao Paulo liggen sinds don
derdag plat en het tweede le
gerkorps is in staat van pa
raatheid gebracht. De rooms-
-katholieke kerk in de indu
striestad Sao Paulo heeft de
zijde van de stakers gekozen.
Zo is vrijdag besloten kerke
lijke ruimten aan de stakings
leiders ter beschikking te stel
len, nadat de vakbondsgebou
wen onder regeringscontróle
waren geplaatst. Een sociale
explosie is volgens kardinaal
Lorscheider onvermijdelijk
als niet snel het huidige so
ciaal-economische systeem
wordt veranderd. „Het gaat er
niet om, dat iemand subver
sief wil zijn en herrie wil
schoppen. Op een gegeven
moment is het de menselijke
natuur die reageert en tot uit
barsting komt aldus Lor
scheider.
Hij verklaarde voorts, dat een
economie die niet de basisbe
hoeften van de mens bevre
digt, een verkeerde economie
is. In Brazilië veroorzaakt zij
een verschrikkelijke sociale
chaos en botsing. Wie regeert
en zich verwijdert van het
volk, graaft zijn eigen graf.
En dat is hier aan het gebeu
ren. Ook onze politici en onze
justitie staan erg in dienst van
particuliere belangen. Als ze
zo doorgaan, staan we voor
onze zelfvernietiging", aldus
kardinaal Lorscheider.
De huidige klassenstrijd, zo
vervolgde de kardinaal, komt
niet van beneden af maar van
boven en wel doordat met alle
geweld geprobeerd wordt een
economisch en politiek sy
steem te handhaven dat tegen
de mens ingaat. Hij uitte kri
tiek op het regeringsbeleid,
dat tot een gigantische schuld
aan het buitenland heeft ge
leid. Volgens kardinaal Lor
scheider staat nu „de overle
ving van het land" op het spel
en moet alle energie gebun
deld worden om overeind te
blijven. Ook kardinaal Euge-
nio Sales riep de leiders van
het land op hun geschillen te
vergeten en gezamenlijk op
lossingen te zoeken voor „de
sociale en morele crisis".
De kardinaal van Sao Paulo,
Paulo Evaristo Arns, noemde
de huidige situatie in het land
„zeer ernstig". „Urgente on
derhandelingen" zijn volgens
hem nodig, waarbij „de eisen
van de (ongeveer 100.000) sta
kers serieus genomen moeten
worden". Kritiek uitte kardi
naal Arns op het besluit van
de centrale overheid om de
vakbonden die de staking
steunen, onder regeringscon
trole te plaatsen.
Topconferentie
Zuidafrikaanse
kerkleiders over
apartheids
systeem
Leiders van de Zuidafri
kaanse kerken hebben
het plan in augustus bij
een te komen voor een
topconferentie over een
vreedzame opheffing van
het apartheidssysteem.
De kerkleiders, onder wie
de algemeen secretaris van
de Zuidafrikaanse Raad van
Kerken (SACC), bisschop
Desmond Tutu. de voorzitter
van de r. k. bisschoppencon
ferentie van Zuidelijk Afri
ka, Denis Hurley, en de ang
licaanse aartsbisschop Denis
Russel zullen tevens de mo
gelijkheden nagaan van een
grote kerkenconferentie
over het apartheidsbeleid in
1986.
Tijdens de vergadering van
de SACC in juni stelde
aartsbisschop Hurley een
dergelijke conferentie voor.
Hurley's suggestie werd
door de SACC met instem
ming begroet. Hurley denkt,
dat de voorbereidende ge
sprekken over de conferen
tie twee jaar in beslag zullen
nemen. Hij hoopt, dat hon
derdduizenden christenen in
de gemeenten en parochies
mee zullen denken over de
mogelijkheid van een vreed
zame opheffing van het
apartheidssysteem.
Of het ooit weer tot een
nieuwe ontmoeting tussen
jeugd en kerk zal komen
hangt af van de parochiege
meenschappen, die daarmee
voor een grote uitdaging
staan. Dat is de mening van
de jezuïet pater Roman
Bleistein uit München, die
hij heeft gegeven in een ar
tikel in het blad „Stimmen
der Zeit". Pater Bleistein,
die in Duitsland geldt als
deskundige in jeugdzaken,
wijst daarbij op voorbeelden
uit verscheidene bisdommen
in Europa, die aantonen, dat
slechts in die christelijke ge
meenschappen sprake is van
een „Pastoraal van de nieu
we ontmoeting", waar een
aanbod in de persoonlijke
sfeer wordt gedaan.
Pater Bleistein ziet, wat de
jeugd aangaat, weinig heil in
de huidige „restauratieve
mentaliteit", die steeds meer
opgeld doet in de kerk en
die een kerk op het oog
heeft, waarin de overgele
verde gewoonten en plich
ten van een volkskerk
nieuw leven krijgen inge
blazen, „een kerk van de or
thodoxie en van de duidelij
ke grondbeginselen, een
kerk die sceptici en zoge
naamde halfslachtigen bui
tensluit".
Een dergelijke kerk, die
haar impulsen voornamelijk
haalt uit het milieu van de
traditionalisten en die de
maatschappelijke verant
woordelijkheid van de chris
ten volledig over het hoofd
ziet, bevordert op den duur
slecht de uittocht van jonge
mensen.
De andere opvatting van
kerk houdt een integratie in
van het christelijk gedach-
tengoed, dat is te vinden in
de veelvuldige hedendaagse
bewegingen, waardoor jonge
mensen worden aangetrok
ken. Niemand zal tegenspre
ken, dat in de „postmateria-
listische" waarden, te vin
den in de alternatieve le
vensvormen en in de mo
derne maatschappelijke stro
mingen, zoals milieu- en
vredesbewegingen, christe
lijk gedachtengoed is opge
nomen, maar dat heeft geen
relatie met de kerken.
Het knellende probleem is,
volgens pater Bleistein de
vraag of de huidige jonge
generatie, in christelijke
geest gevormd, opnieuw
deze geest in de kerk zal te
rugvinden. Zullen de paro
chiegemeenschappen voor
dergelijke jonge mensen
open staan? Of zullen zij, on
zeker en angstig gemaakt
door het nieuwe, jonge men
sen afweren en zich voor
hen afsluiten?
Dr. B. ter Haar (93), emeri
tus predikant te Hellen-
doorn zal donderdag 65 jaar
predikant zijn in de Neder
landse hervormde kerk. Dr.
Ter Haar promoveerde in
1934 aan de Rijksuniversiteit
te Leiden op een proef
schrift over de didactiek
van het godsdienstonderwijs
dat later verscheen onder de
titel „Catechetische moei
lijkheden en mogelijkhe
den". Hij is lid geweest van
de Raad voor de Catechese
van de Nederlandse her
vormde kerk en van de her
vormde synode. Als voorzit
ter van het Zuiderzeefonds
van de hervormde kerk was
hij betrokken bij de bouw
van vele kerken in de
Noordoostpolder en bij de
voorlopige opbouw van de
Nederlandse hervormde
kerk in Oost-Flevoland.
Kardinaal Jozef Glemp
heeft gisteren in Rome ver
klaard, dat de paus tevreden
is over zijn reis naar Polen,
omdat „het volk, de rege
ring en de kerk erdoor te
vreden zijn gesteld". De
Poolse primaat las de ver
klaring voor kort voor hij
van het vliegveld in Rome
naar Warschau terugkeerde.
Met de bisschoppen van de
diocesen die de paus in juni
heeft bezocht, heeft Glemp
elf dagen in het Vaticaan
doorgebracht. „Ieder heeft
de reis begrepen, maar de
pers en de politieke specula
ties zijn bij herhaling niet
bepaald objectief en ook op
pervlakkig geweest", aldus
Glemp. Volgens de kardi
naal was zijn bezoek aan het
Vaticaan vooral bedoeld
voor ontspanning. „Naast
gespreken met de paus en
Poolse religieuzen heb ik
ook tijd gehad om uit te rus
ten en de zee op te zoeken",
aldus Glemp die zei dat hij
in september naar Rome te
rugkeert. Dan wordt daar de
algemene bisschoppensyno
de gehouden met als thema
„Boete en verzoening".
In Straatsburg is kort gele
den een platform van groe
pen van christelijke homo-
sexuelen in Europa opge
richt. Dat blijkt uit een ver
slag in het progressief-ka-
tholieke weekblad „De Ba
zuin". In het platform heb
ben groepen zitting uit Ne
derland, België, Italië, Span
je, Zwitserland,
West-Duitsland en Groot-
-Brittannië.De bijeenkomst
in Straatsburg vond plaats
op initiatief van de Franse
beweging „David et Jona
than". In Straatsburg werd
besloten tot een jaarlijkse
bijeenkomst en tot een jaar
lijks wisselend secretariaat,
dat voor de organisatie van
de bijeenkomst zorgt en de
groepen van informatie over
elkaar voorziet. De jaarlijkse
bijeenkomst zal in 1984 in
Nederland worden gehou
den. Het secretariaat van
het platform is daarom de
komende tijd in ons land ge
vestigd, waar werd niet ver
meld.
een
jaar
Staatssecretaris de graaf van Sociale Zaken|ien<
ger
over twee maanden een definitief besluit te kunnen
over een ditmaal drastische beperking van het inkomi I
de beeldende kunstenaars, voor zover dit betaald wor<,r
de overheid. Van de 3400 kunstenaars die nu via d
beidsvoorziening voor hun werk worden betaald, zu
volgens de voorlopige plannen over drie jaar slechts c
in de regeling blijven. De overigen zijn straks aangewedt c
de bijstandsregeling en blijven dan verstoken van de
ding voor atelier- en materiaalkosten.
DAARMEE heeft de staatssecretaris een dikke stre
haald door een voor velen toch moeilijk verteerbaar
den regeling, waardoor steeds meer beeldende kunsl
een relatief veilig bestaan konden opbouwen in rui
werk waaraan maatschappelijk soms weinig behoel
stond. In de toekomst zal de regeling slechts gelden
aanvulling op wat op de vrije markt wordt verdiend, n
dere woorden: een aanvulling voor kunstenaars di
maatschappelijk aanvaard weten.
De winst voor de begroting staat al in mooie ronde
aangegeven: honderd miljoen in drie jaar, maar om de
verzachten wordt twintig miljoen extra uitgetrokkei m
kunstaankopen. Netto-winst dus tachtig miljoen. Omd
ter een belangrijk deel hiervan wordt overgenomen d
Bijstand, wordt de echte bezuiniging, zoals het C<
Planbureau over de meeste bezuinigingsvoorstellen he
rekend, slechts een fractie van wat beoogd wordt. Een_
door krijgt zo'n voorstel een rechtvaardiging mee die h In
verdient.
Desondanks valt ook aan deze bezuiniging niet
komen. Waar op alle inkomens wordt gekort, kunr
kunstenaars niet achterblijven. Daar komt bij dat een
van hen in het verleden te gemakkelijk tot de regeling j
gelaten en dat in sommige gevallen te weinig de kwa gS(
norm in het oog is gehouden. Dit leidde tot prestaties
voor maatschappelijk onvoldoende waardering kon v j
opgebracht, getuige de kunstvoorraden die in sommi
meenten werden aangelegd.
Het tempo waarin de maatregelen straks op de kjy1®
naars afkomen, moet voor velen van hen toch angst yy
gend zijn, zeker voor degenen die al jarenlang geheel
tendeels van de regeling afhankelijk zijn en voor hen i'
maken hebben met de afkoop van schulden als gevo gen
investeringen. Van grotere aankoop door particuliere!
deze moeilijke tijd immers weinig heil te verwachtei^'
enige waarop de kunstenaars kunnen hopen is dat de eg^
re mogelijkheid tot opdrachten van de overheid voc D,
gunstig zal zijn. Die verruiming is dan voor hen het
punt dat de bezuiniging met zich meebrengt.
MINDER HEET
DE BILT-KNMI - De hittegolf
loopt nu ten einde. Morgen
wordt de wind noord of noord-
Gehakt, koolrabi
met citroensaus
en aardappelen
vla-flip
Voor twee personen hebt u
nodig: 150 g gehakt, 1
sneetje brood, 1 lepel losge
klopt ei, ui, kerrie, zout,
paneermeel, 35 g margari
ne, 1 theelepel bloem, aro
ma;
2 koolrabi's, 10 g bloem
1 dl kooknat, 1 lepel ci
troensap, 10 g margarine,
peterselie;
0,5 1 kg aardappelen;
2,5 dl melk, 12 g maizena,
15 g suiker, 2,5 dl yoghurt,
150 g bosbessen of frambo
zen met basterdsuiker naar
smaak.
Week het sneetje brood in
weinig warm water, druk het
teveel aan water er uit en
maak het brood fijn. Kneed
het gehakt er door met ei, fijn
gesneden ui, kerrie en zout.
Vorm er met natgemaakte
handen twee gladde gehakt
ballen van. rol die door pa
neermeel en leg ze ten minste
een uur koel weg.
Bak de gehaktballen in warme
margarine in twintig minuten
bruin en gaar met het deksel
schuin op de pan. Maak de jus
af als het vlees uit de pan is
door eerst de bloem bruin te
bakken, er vervolgens weinig
water bij te doen en dan naar
smaak kerrie en aroma.
Schil de koolrabi's, was ze en
snijd ze in reepjes of blokjes.
Kook de groente gaar in wei
nig water met zout in tien a
vijftien minuten. Meng de
bloem aan met weinig koud
water, schenk bij dit papje al
roerende het kooknat en
breng het mengsel roerende
aan de kook. Laat het sausje
een'minuut zacht koken, voeg
zonodig zout toe en het ci
troensap en de margarine.
Schep de groente door de saus
en strooi er fijngeknipte peter
selie over.
Meng maizena, suiker en melk
in de pan, breng dit mengsel al
roerende aan de kook en koel
de vla af. Zet de vruchten een
uurtje weg met de suiker en
schep de meeste vervolgens
door de yoghurt. Doe deze
yoghurt eerst in een glas, leg
er de blanke vla op en garneer
met de achtergehouden vruch
ten.
JEANNE
Via radio en televisie, in eigen tijdschriften en in massabijeenkomsten draagt de nu 63-jarige Billy Graham
sinds 1947 de Blijde Boodschap uit. Volgens eigen opgaaf heeft hij het Evangelie inmiddels aan 91.802.000
mensen gepredikt.
AMSTERDAM Is de
wederkomst van Jezus
Christus nabij? „Ik weet
het niet", reageerde Billy
Graham gisteren. „Alle
tekenen, zoals die in de
Schrift beschreven wor
den, zijn in onze tijd terug
te vinden, dat zeker,
maar een nauwkeuriger
uitspraak kan je er nau
welijks over doen".
Waarop hij met zijn im
mer hoopvolle glimlach
toch nog liet volgen: „In
ieder geval zijn we er
2000 jaar dichter bij dan
toen Hij ons Zijn belofte
gaf".
De internationale conferentie
van rondtrekkende evangelis
ten, waarvan 's werelds be
roemdste evangelieverkondi
ger de ere-voorzitter is, is
vandaag in het Amsterdamse
Rai-gebouw begonnen met
een speech van dr. Graham
zelf. Tot en met 21 juli aan
staande zal hij daar samen
met honderden medewerkers
in de weer zijn om 3.500 ande
re evangelieverkondigers te
oefenen in technieken die een
doeltreffender overdracht
van de Blijde Boodschap moe
ten garanderen. Uit alle hoe
ken van de wereld, tot en met
de Sovjet-Unie toe, zijn ze
naar Amsterdam overgevlo
gen om zowel in plenaire zit
tingen als in een honderdtal
werkgroepen de lessen van
dr. Graham ter harte te ne
men. Zondagmiddag zwermen
ze uit voor een praktijk-oefe
ning in Amsterdam en omge
ving; daarbij muzikaal bege
leid door gelijkgezinde Neder
landse muziekgroepen.
Halleluja
Omdat lang niet alle verkon
digers het Engels beheersen is
aan een goede tolken-service
op de conferentie alle aan
dacht besteed. De noodzaak
waarvan dr. Graham gister
morgen nog ondervond toen
hij een groepje collega's uit
Peru ontmoette. Zonder ver
talers in de buurt beperkte de
conversatie zich tot „halleluja,
halleluja".
Zo'n 70 van de evangelis
ten is afkomstig uit de derde
wereld en velen van hen
moeten hun werk met uiterst
beperkte middelen verrich
ten. Hun vervoersmogelijkhe
den zijn vaak gering en niet
zelden ontbreekt het aan vol
doende bijbels. Eén verkondi
ger zou tot voor kort zelfs al
leen het Oude Testament tot
zijn beschikking hebben ge
had. Billy Graham, wiens or
ganisatie in het Amerikaanse
Minneapolis vorig jaar over
een budget van 120 miljoen
gulden kon beschikken, zei
gisteren dat hij zich „klein en
bescheiden" voelde in het ge
zelschap van collega's die het
met zoveel minder moeten
doen.
Nader ingaand op de apoca
lyptisch schijnende tijden
waarin wij leven benadrukte
dr. Graham nogmaals dat de
kernwapenwedloop zoals die
zich thans voltrekt, lijnrecht
ingaat tegen de essentie van
Jezus boodschap. Sinds een
jaar of vijf staat dit thema
vaak centraal in zijn preken.
Althans trekt het in de media
grote aandacht, want volgens
Graham zelf preekt hij al
sinds 1947 over vrede. Tot het
eind van de jaren zeventig
werd hij gezien als exponent
van het „rechtse" Amerika.
Tijdens de Vietnam-oorlog,
waarvan hij zich niet openlijk
distantieerde, noemden zijn
tegenstanders hem smalend
„Gods eigen machinegeweer".
In 1979 echter kwalificeerde
hij het in een CBS-televisie
interview als „waanzin" dat
wereld per jaar 400 miljard
dollar aan bewapening uit
geeft en sindsdien komt hij
regelmatig in het nieuws als
voorstander van tweezijdige
ontwapening. Vorig jaar nog
pleitte hij hiervoor tijdens een
vredesconferentie van de we
reldgodsdiensten in Moskou.
Daar ontmoette hij ook het
IKV-bestuurslid Bartels, met
wie hij, tussen alle bedrijven
in Amsterdam door, nu van
plan is opnieuw van gedach
ten te wisselen. Dr. Graham
complimenteerde gisteren ook
de Nederlandse bisschoppen
met hun recente brief over de
kernwapenproblematiek. Hij
zei de brief „in bepaalde op
zichten" beter te vinden dan
het aan hetzelfde onderwerp
gewijde schrijven van de
Amerikaanse bisschoppen.
Stadion
Op de vraag of in het uiterste
geval ook de weg van de bur
gerlijke ongehoorzaamheid
mag worden bewandeld om
onwillige regeringen tot ont
wapening te dwingen, gaf de
evangelist geen rechtstreeks
antwoord. „Ik weet dat het,
voor mijzelf niet gods weg is",
zei hij en ging daarbij in op
gesprekken die hij over dit
onderwerp destijds heeft ge
voerd met ds. Martin Luther
King. „Blijf jij je werk maar
in het stadion doen" moet ds.
King destijds tegen Graham
hebben gezegd, „ik ga de
straat wel op". Ook andere
evangelisten wil Graham vrij
laten om, als de situatie daar
toe aanleiding geeft, al dan
niet tot burgerlijke ongehoor
zaamheid over te gaan.
Tot de assemblee van de We
reldraad van Kerken, die 24
juli begint en in Vancouver
wordt gehouden, zal de Am
sterdamse conferentie een
boodschap sturen waarin er
ook bij dit college op wordt
aangedrongen weer meer
aandacht aan evangelisatie te
besteden. Graham wees erop
dat bij de oprichtingsvergade
ringen van de Wereldraad de
verkondiging centraal stond,
maar dat men hieraan gelei
delijk aan steeds minder aan-,
dacht is gaan besteden.
Hoe dit zij, de 20 miljoen gul
den kostende conferentie in
Amsterdam zal de evangelisa
tie ongetwijfeld wèl een flin
ke impuls geven. „Waarbij
het overigens bepaald niet de
bedoeling is dat we hier 3500
nieuwe Billy Grahams gaan
klonen", aldus de ere-voorzit-
ter. „Authenticiteit van de
verkondiging staat voorop".
WILLEM SCHEER
west en voert aanzienlij,
lere lucht van de N.«
aan. Deze lucht dring^
langzaam het land in,
het in Zuid-Limburg ni
30 graden kan worden
in het noordwesten va^r
derland wordt het nii
mer dan 22 graden. In d "j"
provincies bestaat hov
kans op binnendrijvend (*7
De windsterkte is morgt
tig, kracht 3. Na morgei' f
Noordzeelucht het helt
De middagtemperatuur
ongeveer 24 graden,
het toch zonnig blijft, be
dit dat wij tot in het we p
de te maken krijgen m
aangenaam zomers weei
Wearrapporten
isterdam onbew.
De Bilt onbew.
Deelen onbew
Eindhoven
Den Helder
Aartsbisschop (2) tg
Ziet, hoe zij elkaar liefhe
Als bekeerling heb ik rr
schaamd tegenover alle*
roomskatholieken over d
ze, waarop het hoofd d(
K.-kerk in Nederland
als orakel vereerde mej.
Klompé de nieuw bent
aartsbisschop van Utree i. 2
de tv hebben afgekraakt. 12-
der Rome getrouwe R -l 1 s
lovigen werd toegelaten
te eren. Die zijn nai
zielsgelukkig met zijn b
ming. Monseigneur Sin «nd
vrees niet! Wij bidden vd -
Ezechiël 2:6-8.
Mr. J.D. Hermans-I
DEN 1
