y
\java-mens":als „rechtop"middelpunt
in een geschiedenis van miljoenen jaren
l
•Theorie en Praktijk wil komen
Jot stichting voor weefselkweek
Milieuverenigingen
betwisten noodzaak
van zandwinning
Vlietland
WONINGPLANNEN
IN SASSENHEIM
Regionaal
onderzoek Duin- en
Bollenstreek verloopt
volgens schema
gaan even terug naar
EN REDELIJK ONGRIJPBARE EXPOSITIE IN MUSEUM „GEOLOGIE"
eer dan 83 jaar lang
(eft hij onopvallend
aan niksen tussen de
"t?e.rPag van ket rijksmu-
i c/e/jtim van Natuurlijke
K?eYd-istorie aan de Raam-
Sya-^eg in Leiden. Met z'n
1 va/1jeine schedel, lange ar-
^ex'jen en kromme tenen.
halP keer dat men
jr enini kon zien staren met
it aapachtige blik, was
de Parijse wereldten-
önstelling van 1900, in
ït paviljoen van Neder-
nds Indië. Even tevo-
stond hij nog korte
jjesfjd in het museum van
indjlunstnijverheid in Haar
den- jm. Daarna verdween
uit het gezicht, om
wersze week tot 22 augus-
ls weer op te duiken in
?t rijksmuseum van Ge-
,ogie en Mineralogie
in de Leidse Hoogland-
Ved.Kerkgracht. Gaat u
ten-pm daar maar zien en
0°£ph aan hem staan ver-
'S!°~ ipen: de Java-mens
ztjn ?.n0 700.000 jaar v. Chr.,
t en ijgenaamd Pithecant-
itste ropus Erectus. U als
urg. ,omo sapiens, zelfs zo
we} ipiens, zo denkend, dat
1 Homo sapiens sapiens
t de ënt lijkt al meer op
leid em dan op de toch fa-
liliaire oerang oetan en
himpansee, maar Adam
erkennen we er nog
iet helemaal in, laat
laan Eva met haar ap-
ël. Deze Java-mens is
•ijn et pronkstuk van de
uw mtoonstelling „De mens
ber Is jager", samengesteld
por het museum voor
et Onderwijs in Den
[aag en aangevuld door
Geologie", Leiden.
1891, 1892. De Nederlandse
arts Eugène Dubois, kundig
maar eigenwijs, vond toen
aan de rivier Solo op Java
het schedeldak, enkele kie
zen en een dijbeen van een
mensachtige, die door hem
beschouwd werd als de „mis
sing link" tussen mensaap en
mens. De hersenomvang was
groter dan die van een men
saap, maar veel kleiner nog
dan die van de tegenwoordi
ge Homo sapiens sapiens.
Wel bleek uit het dijbeen, dat
deze voorloper van de mo
derne mens rechtop gelopen
had. In wetenschappelijke
kringen ontstonden verhitte
discussies over Dubois'
„rechtop lopende aapmens".
Vandaag erkennen we de
Java-mens als een Homo
erectus: de rechtop lopende
mens.
Niettemin boetseerde Dubois
in kwetsbaar gips een recon
structie van zijn Ja va,-mens,
zijn half-aap. Het verhaal
gaat, dat zijn zoon in Haar
lem model gestaan heeft voor
de Pithecanthropus. Dat is
zo'n 90 jaar geleden. In de
tussentijd zijn wetenschappe
lijke opvattingen geëvo
lueerd. Nu is vastgesteld, dat
„die ouwe" van Dubois te
lange armen heeft en een an
dere verkeerde interpretatie
van hem waren die grijpte-
nen. Nee, zeggen we van
daag, de tenen stonden naast
elkaar, want Java-mensen
liepen precies zoals wij en er
viel nauwelijks iets meer te
grijpen met tenen.
Bombardemen t
Maar een gouwe ouwe was
het, die Java-mens van Du
bois, met z'n niet overdreven
royale beharing; voor het
eerst sinds het begin van
deze eeuw weer in het open
baar te zien. In de laatste we
reldoorlog, de tweede in elk
geval, kroop het gipsen
schepsel van Dubois door het
oog van de naald, toen bij het
geallieerd bombardement op
de stationsbuurt een bom
Een rondleiding door het museum van Geologie en Mineralogie.
vlak voor zijn poten par
don, benen insloeg, maar
de Java-mens overleefde
zelfs die aanslag. De expositie
over de mens als jager, even
wel, biedt nog veel meer. En
dan rekent de geleerde we
reld in miljoenen jaren; hon
derduizend jaar is een schijn
tje voor de geologie. Neem de
Peking-mens, die is maar
200.000 jaar jonger dan zijn
Javaanse evenbeeld. Driemil
joen jaar geleden, ach, wat
betekent dat tegenover de
eeuwigheid? Er zijn nieuwe
vondsten die tot viermiljoen
jaren teruggaan. Wel, uit die
krankzinnige oertijd stamt
Lucy. Met lichaam. Met ziel?
Zat ze volop onder de erfzon
de? Viel ze ooit nog te verlos
sen? Bij stukjes en beetjes is
Lucy gevonden; een wezen
tje, nauwelijks een meter
lang en met een schedel die
niet veel meer hersens kan
Het
pronkstuk
van de
tentoon
stelling: de
Java-mens
anno 700.000
voor Chr.,
bijgenaamd
Pithecan
thropus
Erectus.
bevatten dan een mensaap
heeft.
Lucy staat vooraan in de rij
van de stamboom van de
mens: een kind van miljoe
nen jaren. De alleroudste
mensachtige. Ze leefde ooit
in wat we nu Ethiopië noe
men. Wat van haar overbleef
waren een paar kiezen en
een stük schedel, en 40 pet.
van haar skelet. En ze liep
rechtop, for sure. Een koste
lijke en ongeëvenaarde
vondst; in de schaarse botten
leeft zij nu nog geconser
veerd voort. Haar naamdag is
de dag waarop de Beatles een
evergreen eindeloos de we
reld inslingerden, een song
over „Lucy, in the sky with
diamonds.." Lucy was een
gedrogeerd meisje, dat in
haar vervoerende staat de di
amanten van de hemel pluk
te. Dat zal de Lucy van vier
miljoen jaren terug nog niet
gedaan hebben. Viermiljoen
jaren! Die plukte slechts wat
haar als eetbaar voor de
mond kwam. Onder het, mo
gelijk, gekrijs van voorwe
reldlijke monters. Het wordt
eng.
Aasgieren
Prof. L. Louwe Kooijmans
zei het al, bij de opening van
deze ver teruggrijpende ex
positie: „Als de mensen dit
zouden weten, kwamen ze
misschien niet naar de ten
toonstelling over de mens als
jager kijken, want bij onze al
lereerste „voorouders" kwam
het vlees aangewaaid". Ze
maakten er geen jacht op,
want het was aas wat ze aten:
dooie dieren, en eieren. Dat
was passief jagen!" Oermen
sen als aasgieren. Nog geen
verfijnde Franse keuken, nog
geen oesters, geen paté's,
maar een schepping in ont
wikkeling en met valkuilen,
want daarin vielen de mam
moeten en oerossen die in
het dagelijks levensonder
houd moesten voorzien. Boei
end om te zien, die vitrines,
van tijdperk tot tijdperk.
Maar zo ver weg, zo bijna
ontmoedigend ver. Als je je
realiseert, dat. die ontwikke
ling vlak voor een potentiële
fatale catastrofe staat. Drie
minuten stilte, en nieuwe de
monstraties. Miljoenen jaren
hebben we overleefd, en
waarom zouden we dat laat
ste stukje niet even meepik
ken?
Daarop geven de tentoonstel
ling en de inrichters geen
antwoord. Wel vraag je je af,
hoeveel moeite de eerste
vleeseters (want we zijn met
elkaar, net zoals de varkens,
alleseters) gehad moeten heb
ben met dat dierlijk(?) vlees.
Immers, ze misten hun hoek
tanden. Maar daarom ver
vaardigden die apen van
mensen gereedschappen uit
steensoorten om stukken
vlees van een dier af te kun
nen snijden, en om botten
kapot te maken om bij het
merg te kunnen komen. En
ze kenden al het vuur en
verzamelden zaden van eet
bare planten, maar kleedden
zich nog lang niet met zijde
en kant. Wat wil je?, met die
miljoenen jaren. Onze Lieve
Heer moet toch heel wat
meegemaakt hebben, met al
die schepsels van 'M. Maar
het is nog steeds een schijntje
in Gods hele bestel, denk ik
Nog even de rechtop lopende
Peking-mens van een jaar of
500.000 geleden. Dat is nog
maar een jonkie. Hij kwam
waarschijnlijk uit Afrika,
veel en veel eerder, en moest
enorme afstanden afleggen
om tot bij Peking te geraken.
Daar deed hij dan ook 15.000
jaar over: van Nairobi naar
de Chinese hoofdstad. Nou ja.
Dat betekent 16 km. per ge
neratie. De Peking-mens was
niet alleen een duidelijke ja
ger, die het vooral op herten
voorzien had, maar de speci
mina van zijn soort spraken
ook al een soort taal. Maar
dan veel langzamer dan de
tegenwoordige mens. Het
doet denken aan een te lang
zaam afgedraaide gramofoon-
plaat: tienmaal langzamer
dan wij spreken. Dat lag, on
der andere, aan het nog niet
geheel ontwikkelde strotten
hoofd. De medeklinkers
kwamen er heel traag uit.
Maar dat was nog heel erg
lang „vóór de Babylonische
spraakverwarring". Tegen
woordig worden t.v.-items
gewijd aan mensen met cere
brale stoornissen, die amper
uit de voeten kunnen met
hun uitdrukkingsvermogen.
Nou, zoiets dus. Vanwege de
toenmalige herseninhoud.
Het is allemaal niet zo onre
delijk...
Niemand van „onze ontwik
keling" heeft het ooit be
leefd, maar men heeft gere
construeerd en nageplozen.
Met de meest geavanceerde
methoden. Betrouwbaar.
Maar de wetenschappelijke
„betrachtingen" blijven zui
ver menselijk en feilbaar.
Onderdelen van deze ener
verende tentoonstelling gis
sen naar het antwoord op de
vraag: „Waar komt de mens
vandaan?" Mijn hemel: we
zijn ergens fossiel; met onze
lengte en breedte en herse
ninhoud, en ziel en zaligheid.
We wachten maar af en ho
pen op een „verlossende" vo
leinding. Maar de weten
schap heeft zich, desondanks,
een eind gevoegd in de reeks
„Gods oneindige raadsbeslui
ten". Daar houden we het
dan maar op; met de mens als
jager. Tot 22 augustus aan
staande.
Op mijn onïwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in; deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
Geen krant ontvangen? Bel tussen 18.00 en 19.00 uur, zaterdags
tussen 14.00 en 15.00 uur, telefoonnr. 071-122248 en uw krant
wordt nog dezelfde avond nabezorgd.
LEIDSCHENDAM Uit
stel met twee jaar van het
ontgronden van de Mees-
louwerpolder in het recre
atiegebied Vlietland is
geen redelijke termijn om
het vervangende natuur
gebied Starrevaart-Dam-
polder in te richten. Dit
stelt woordvoerder N.B.
Visser van zeven milieu
organisaties in antwoord
op de provincie die vindt
dat die twee jaar genoeg
Uit een notitie van de pro
vincie blijkt dat er in 1987
nog maar iets meer dan drie
miljoen kubieke meter zand
over is in de zandwinplassen
de „Put van Menten" bij
Warmond, 't Joppe en Vliet
land. Dat is gebaseerd op de
zandbehoefte. Volgens de
provincie zal voor de nieuwe
bouwlocatie LeiNo daarna
bijna negen miljoen kubieke
meter zand nodig zijn, zodat
er dan een tekort ontstaat
van 5,5, miljoen kubieke me
ter.
Dit argument betrekken de
milieu-organisaties in hun
pleidooi om de vergunning
voor zandwinning in de
Meeslouwerpolder niet te
verlengen. Zij stellen dat er
toch meer zand nodig is, dan
er daar gewonnen kan wor
den en dat er dus moet wor
den uitgekeken naar een an
dere winplaats. Daarnaast
telt natuurlijk voor de mi
lieu-organisaties de grote na
tuurwaarden in het gebied
en de belofte indertijd van
de provincie dat niet voor
ontgronding van de Meeslou
werpolder zou worden over
gegaan tot er een vervan
gend natuurgebied zou zijn
aangelegd in de naastgelegen
polder. Volgens de destijds
genoemde termijnen zou,
volgens Visser, die aanleg nu
al moeten zijn voltooid. Ge
deputeerde drs. J. Borgma
heeft daarop gezegd dat de
provincie begrip heeft voor
de milieuvrienden, maar vast
zit aan een contract.
SASSENHEIM In plaats van negen vrije sectorwoningen zul
len in het woongebied Wasbeek III 28 kleinere premie-huurap-
partementen worden gebouwd. De gemeenteraad van Sassen-,
heim moet dit plan dinsdagavond goedkeuren.
Voor het hele betreffende woongebied werd aanvankelijk ge
dacht aan de bouw van 12 woningwetwoningen, 13 premie-A-
en 22 premie-B-koopwoningen en negen vrije sectorhuizen. Met
uitzondering van die laatste negen is het hele bouwplan vol
tooid. Gezien de ontwikkelingen op de woningmarkt, vrije sec
torwoningen blijken onverkoopbaar, heeft het Leiderdorps
bouwbedrijf Meerburg een ander plan ontwikkeld. Voor de
bouw hiervan is al een vergunning verleend en ook de rijksbij
drage ervoor is al binnen. Bij de appartementen zullen parkeer
plaatsen worden aangelegd.
Een ander bouwplan dat de gemeenteraad dinsdag bespreekt is
dat van vier vrijstaande woningen op het terrein op de hoek van
de Hoofdstraat en de Carolus Clusiuslaan. De bestemming, agra
rische bedrijven, van dat terrein moet daarom veranderd wor
den. Het bouwbedrijf Castien Zonen uit Lisse heeft vier gega
digden voor de woningen. Het wijkje zal voorlopig ontsloten
worden via de Hoofdstraat, maar dat zal later moeten gebeuren
via de toekomstige woonwijk „Over Teylingen".
STREEK Het regionaal eco
nomisch structuuronderzoek
Duin- en Bollenstreek zoals
dat is opgestart door het Sa-
menwerkings Orgaan Bollen
streek, de Kamer van Koop
handel en de provincie Zuid-
Holland, verloopt volgens
schema. Men is nu vijf maan
den onderweg en fase 1 is in-
middeld voltooid. Het onder
zoek is gestart óm te bekijken
hoe het zit met de werkgele
genheid in dit gebied.
In die eerste fase werden eer
der gevonden gegevens van
onderzoeken geïnventariseerd
en bijeen gebracht, als een
fundament voor verder onder
zoek. Door de verschillende
bronnen te vergelijken is het
mogelijk gebleken een samen
hangend beeld samen te stel
len van de struktuur en ont
wikkeling van de regionale
ekonomie van de bollen- en
duinstreek, waarbij de ontwik
kelingen van 1981 en '82 inge
schat Konden worden.
De tweede fase behelst een
viertal detail-onderzoeken
naar groepen van bedrijven
die voor het gebied van bijzon
dere betekenis zijn, waaronder
de visserij, de bollen en bloe
men en de toeristische sektie.
Men zal trachten uit te vinden
hoe deze sekties in elkaar ste
ken, hoe de onderlinge samen
hang tussen de bedrijven is,
hoe men afhangt van externe
ontwikkelingen, en in welke
mate er in de regio iets gedaan
kan worden ter ondersteuning
van de sektie.
Het betreft hier geen uitvoeri
ge onderzoeken, maar eerder
verkenningen die sneller kun
nen worden uitgevoerd. In de
volgende maanden zullen de
gegevens uit de eerste twee fa
sen bij elkaar worden gevoegd
tot een totaalbeeld van de eko-
nomische struktuur en ont
wikkelingen van het onder
zoeksgebied. Mede op die ge
gevens worden gespreksron
den voorbereid namelijk met
vertegenwoordigers uit bedrij
ven en instellingen in het ge
bied. Deze gesprekken hebben
enerzijds tot doel de informa
tievergadering definitief af te
ronden en anderzijds om die
per in te kunnen gaan op de
essentiële problemen van de
regio en de mogelijke oplossin
gen daarvoor.
1
1
i
9
gSIDEN/REGIO £eidae6otmtnt
WOENSDAG 6 JULI 1983 PAGINA 5
goede spoor gezet zou kunnen
worden. Via de Koninklijke
Algemene Vereniging van
Bloembollenkwekers kwam
men terecht bij het ministerie
van Landbouw en Visserij.
Daar bleek echter dat ook het
ministerie het doel voor ogen
had om de weefselkweekza
ken te gaan coördineren. Het
gevolg daarvan was het in le
ven roepen van een landelijke
commissie coördinatie weefsel
kweek, waarin onder meer
alle proefstations vertegen
woordigd zijn, alsook institu
ten uit Wageningen en het be
drijfsleven.
De groep vanuit T. en P. wil
mogelijk in stichtingsvorm
gaan samenwerken en met on
derzoeken en vermeerderings
opdrachten aan de slag gaan.
Het doel daarbij is dat op
drachten niet over de Neder
landse grens verdwijnen. In
Engeland is men bijvoorbeeld
erg ver met weefselkweek.
Daar krijgt men overheidssub
sidie voor opdrachten, terwijl
dat in Nederland niet het ge
val is.
De bedoeling is dat er een hea
ring worden gehouden en dat
dan de stichting wordt opge
richt. Naar verwachting zullen
ook andere andere tuinbouw-
gewassen zich aansluiten. Dat
beantwoordt ook aan het doel
van de vermeerderingsdag in
januari: een grotere, aktieve,
belangstelling in het vak voor
wat zich op het gebied van de
weefselkweek aandient; het
feit onder ogen zien dat in Ne
derland nog heel wat moet ge
beuren om een commerciële
toepassing haalbaar te maken
en dat men in het buitenland'
op dat terrein al heel wat ver
der is. De overheid heeft bij
diverse gelegenheden (ook tij
dens de onlangs gehouden
Tuinbouwdagen) duidelijk la
ten blijken dat men het onder
werp Weefselkweek zeer hoog
op de prioriteitenlijst heeft
staan.
PRATEN OVER BUSTELLING STREEKPLAN
ALPHEN AAN DEN RIJN De streekcommissie Alphen aan
den Rijn houdt op 30 augustus een voorlichtingsavond over de
bijstelling van het streekplan Zuid-Holland Oost. Een maand la
ter, op 29 september, is er voor de liefhebbers een discussiea
vond over hetzelfde onderwerp. Het streekplan is onlangs bijge
steld door de veranderde tuinbouwlocaties in de Rijnstreek en
een anders geschatte behoefte aan woningen. Punten van dis
cussie zijn ondermeer de plaats van de waterzuiveringsinstalla
ties en de plaats van de CAI-masten. Wie mee wil doen, kan
bellen naar het centraal secretariaat van de streekcommissies,
telefoonnummer 070-997770.
TDLLENSTREEK De in ja-
,ve|iari door een commissie van
'en'heorie en Praktijk georgani
seerde Vermeerderingsdag
t"W het bloembollenvak
jjirijgt een vervolg. Dat was
de bedoeling van de des-
jjds georganiseerde dag. In-
jiiddels hebben zich al 25 be-
jngstellenden gemeld, die op
1 jasis van de informatie met
'jeze materie van weefsel
kweek aan de slag willen
aan. Degenen, die zich nog
liet hebben aangemeld, kun-
yien dat doen bij T. en P., post-
jVjus 79 te Lisse.
-er)oor de commissie van T. en
be-r. is naar aanleiding van de
eb-evindingen een innovatierap-
K>-(ort geschreven om zodoende
lo-jubsidie te krijgen voor een
lenrermeerderingsproject. De
De.'ommissie gaf in dat rapport
lerian wat er in de loop der jaren
-er>p dit terrein zoal fout is ge
enlaan en wat door middel van
>r-le weefselkweek weer op het
Een mooi voorbeeld uit
het Poggenpohl-programma
de CF 67/88.
De gezellige sfeer van
hout gekombineerd met de
praktische voordelen van
kunststof. Ook van deze
Poggenpohl-keuken zijn
nog na jaren en jaren
onderdelen te verkrijgea
Zodat u altijd kunt
uitbreiden of veranderen.
Industrieweg 14 De Grote Polder
Zoeterwoude-Rijndijk
Tel. 071-899206
Openingstijden:
ma. t/mvrij. 8.00-12.30 uur
13.30-17.00 uur
do.avond 19.00-21.00 uur
za. 9.00-15.00 uur
Samen met de robuuste
kwaliteit en doordachte
vormgeving is het uw
garantie dat een Poggenpohl
z'n geld meer dan waard is.
Ga maar kijken bij de
Poggenpohl- specialist
