mdropov beperkt zendingsdrang Sovjet-Unie %n Nico Scholten mag sanctie voor poorten van de hel CcidócSouoant hofb hofb ÏER AANDACHT VOOR BINNENLANDSE PROBLEMEN HIJ „OM" IS, GUNT CDA HEM EEN SUCCESJE Politiek Partij Parlement a§*SIJTHOFF PERS NENLAND ZATERDAG 18 JUNI 1983 PAGINA 7 gjCHEID rijs filers die zich jaren ach- is op de grasmat verdien en Rebben gemaakt, spelen \aaqegenheid van hun ver- sienj'f de voetballerij een af- i liftwedstrijd. Zie Willem iaJ hnegem. Hetzelfde geldt schberoemde violisten, pia- popgroepen en acteurs. p rel hun lier aan de wilgen gewft of het doek definitief e rdjeh willen laten vallen, niel dan verwonderlijk dat teek de gedachte bij ons j/7J, dat voor kamerleden .n et Binnenhof vaarwel dezelfde regel gehan- f.ifahoêt worden Neem nou .odéP Th'Jn- het PvdA-ka' te rei ^at (afSez'en van een „Ministerschap op Binnen- j Zaken in het tweede kabinet-Van Agt) 15 jaar volksvertegenwoordiger is ge weest Dinsdag jongstleden zei hij het Binnenhof vaarwel, omdat hij twee dagen later zou worden geïnstalleerd als bur gemeester van Amsterdam. Was het niet aardig geweest als Van Thijn, die zowel door politieke vrienden als „vijan den" werd en wordt be schouwd als een integer politi cus van hoge kwaliteit, een of ficieel af scheidsdebat had kun nen voeren VERBIJSTEREND Stelt u zich voor een afgela den publieke tribune, de ka merbankjes tot de laatste zetel bezet. Vanaf een met bloemen versierde katheder mag Ed dan nog één keer in discussie gaan met mede-kamerleden en met, laten we zeggen, minister Rietkerk van Binnenlandse Zaken. Nog éénmaal mag hij enkele van zijn geliefde stok paardjes berijden: de strijd te gen de bureaucratie in de sa menleving („de verkokering" zöals hij dat vaak placht te noemen), de verbetering van de organisatie en werkwijze van de politie (minder admini stratieve rompslomp, een meer effectieve bestrijding van cri minele uitwassen, minder ge bruik van geweld en een men selijker Omgang met het pu bliek) en tenslotte een vurig pleidooi voor een intensievere bestrijding van rassendiscrimi natie. Voor de laatste keer mag zijn duidelijk articuleren de stem door de luidsprekers klinken. Men ziet de toehoor ders opveren als hij, gevangen in de ban van zijn betoog, nog eens één van zijn bekende uit drukkingen gebruikt: vol strekt onaanvaardbaar" of „ronduit verbijsterend", om er maar twee te noemen. Zoals er maar weinig voetballers zijn die een perfecte schaarbewe ging beheersen, is er nauwe lijks een politicus te vinden die de woorden „volstrekt" en „verbijsterend" zo hartgrondig en met zoveel zeggingskracht kan uitspreken als Van Thijn. En dan, bijna aan het eind van het debat, is het grote moment gekomen: Van Thijn mag nog één keer scoren. Onder luid applaus dient hij een motie in, die (mooier kan het niet) Ka merbreed wordt ondersteund. Als voorzitter Dolman uitein delijk de hamer laat vallen, loopt Ed's echtgenote Evelien Herfkens met een grote bos rozen naar hem toe en omhelst hem. Omringd door een horde fotografen wordt de kamerve teraan vervolgens door enkele van zijn fractiegenoten op de schouders genomen en de zaal rondgedragen. Een grootse re ceptie met veel champagne vormt daarna het sluitstuk van Van Thijns carrière aan het Binnenhof. Nog lang daar na cirkelt boven de Ridderzaal een vliegtuigje met een sleep. „Dag Ed. Het ga je goed in Mo- kum", staat erop. WINST den, las het PvdA-Tweede ka merlid Rob Tazelaar tijdens een landbouwdebat enkele strofen voor uit de sage „Het vrouwtie van Stavoren". De muzische geest die over hem vaardig was geworden, waaide kort daarna kennelijk over naar de andere kant van het Binnenhof, waar de Eerste Kamer zetelt, want daar kwam WD-senator Van der Werff dinsdag ook al met een citaat uit ons literaire erfgoed op de proppen. In een debat over de begroting van Buitenlandse Zaken stelde Van der Werff de vraag aan de orde of we wel handel zou den mogen voeren met een land waar een ons onwelgeval lig regiem heerst. In dit geval ging het om handel met de Sovjet-Unie. Om die vraag te beantwoorden, droeg de sena tor met gedragen stem een ge deelte voor uit het toneelstuk „De heks van Haarlem" van Frederik van Eeden. In dat to neelstuk, dat zich afspeelt in de zeventiende eeuw, maakt een predikant zich verschrik kelijk kwaad op de Amster damse koopmanskliek, die hii aanduidde als „De hoer aan t IJ". De dominee wilde daar mee zeggen dat het de kooplie den geen fluit kon schelen met wie ze handel dreven, als er maar verdiend werd. Zó begon Van der Werff: „De hoer aan 't IJ is voor elk geld te koop. Die vaart voor Paap en Heiden, Moor en Turk. Die geeft om God, noch 't lieve vaderland. Die vraagt naar winst alleen, naar winst, winst, winst!" Vervolgens kwam er, zo legde Van der Werff uit, een koop man aan, die de predikant van repliek diende. En dat ging als volgt: „De wereld is des koop- mans vaderland. Hij vaart op alle zeeën en verbindt vol le'ren met volk'ren naar hun drang en wensch. De koopman vraagt, wie gave waar ver langt en 't hoogste biedt. Zoo is des koopmans vlag, de wae- reld rond. De koopman kent geen grepzen, geen partijen'.". Als u nu nog even bedenkt dat senator Van der Werff zich lf- beraal noemt, kunt u gemak kelijk vaststellen welke con clusie de spreker uit zijn cita ten trok. Inderdaad, hij gaf toe, dat het standpunt van de koopman hem wel aansprak en dat hij de vertoornde domi nee maar een fanatieke man vond. Handel mag geen be lemmeringen hebben en hoeft geen rekening te houden met grenzen en partijen, betoogde Van der Werff. En hij voegde er nog een historische illustra tie aan toe: „Zonder de wins ten van de handel, en zeker de lucratieve handel met de vij and, hadden de Nederlanders nimmer hun onafhankelijk heidsstrijd (tegen de Spanjaar den) kunnen bekostigen". Ter informatie: De heer Van der Werff is doctorandus in de ge schiedenis. DICK VAN RIETSCHOTEN |0U Joeri Andro- -leeft de driekroon p ft. Eerst werd hij kder, toen voorzit- zoe(i de defensieraad en Jr jij na een unanie- van het Op- Sovjet ook loofd. Om met Kon- Tsjernenko te n, de man die hem voorgedragen, het om hem meer dan reL petie te laten bekle- het bewijs van de ilbaarheid van het e van partij en al niet vorig jaar was Jen toen president iv stierf. Het feit dat de ning toen uitbleef, gaf aan geruchten als zou niet stevig in het zadel IKWas hij nu weer niet ld, dan was die geruch- öm nog groter gewor- de positie van Andro- atgelopen maanden homent ernstig in ge- j.OOeweest. De problemen maken heeft, Irraderlijker en depri- kampen met een enorme hoe veelheid middelmatigheid en tegenwerking in alle gelede ren van de partij. Het gaat hier om een groep mensen die arg wanend staan jegens hervor mingen en zich erdoor be dreigd voelen. Zo nodig kun nen zij verzet mobiliseren te gen de veranderingen die An dropov wil doorvoeren. Door zich op te werken via de par tijafdelingen heeft deze groep een impasse kunnen creëeren, zelfs op het niveau van het Politburo, die het voor een fee hij te t (rraderlijl pn Ier. Andi Andropov heeft te beleidsbepalende organen. Als Andropov al dacht dat hij aan de stremmingen van de binnenlandse politiek kon ont snappen door zich op het ter rein van de buitenlandse poli tiek te wagen in de hoop daar meer successen te kunnen boe ken, zou hij teleurgesteld uit de strijd komen. Het interna tionale klimaat voor de Sovjet- Unie is anno 1983 erg grimmig. De afgelopen vijftien jaar zijn de Oost-Westbetrekkingen nimmer zo slecht geweest als nu. De Verenigde Staten en de drie grootste machten in West- Europa worden geregeerd door politici die veel meer anti-Sovjet zijn dap hun voor gangers, terwijl het woord ont spanning uit de internationale woordenschat verdwenen lijkt. Eind dit jaar zal de NAVO be ginnen met de plaatsing van een nieuwe generatie op land gestationeerde. middellange afstandsraketten in West-Eu ropa die voor Moskou een aan merkelijke bedreiging vor men. Ondanks vage uitlatingen uit Washington over een mogelij ke ontmoeting tussen Reagan en Andropov lijdt het weinig twijfel dat het Kremlin alle hoop op een wapenovereen komst heeft opgegeven. Het Kremlin is vastbesloten alles te doen om de herverkiezing van president Reagan te voor komen. Alleen als het zeker zou weten dat een wapenove reenkomst zou blijven gelden (en dat betekent bekrachtiging door de Amerikaanse Senaat hetgeen bijvoorbeeld met het SALT-II-verdrag onder Jim my Carter nooit gebeurd is) zou het zijn handtekening wil len zetten. Het zou echter nooit meewerken aan een overeenkomst die Reagan als verkiezingsstunt zou kunnen gebruiken. De recente uitlating van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Shultz, dat de kansen op een wapeno vereenkomst met Moskou mi niem waren, was op goede gronden gestoeld. Ook Moskou lijkt de hoop te hebben opge- Joerl Andropov wordt gelukgewenst met zijn verkiezing tot president van de Sovjet-Unie door leden van het politburo. geven dat de publieke opinie in West-Europa de Westduitse en Britse regering kan afbren gen van hun voornemen de middellange afstandsraketten te plaatsen. De westerse dui ven hebben het verkeerd als ze denken dat Moskou serieus op zoek is naar een compro mis. De westerse haviken heb ben het al evenzeer verkeerd als ze denken dat Moskou, als de plaatsing eind dit jaar een maal is begonnen, plotseling concessies zal doen. De strekking van alle recente verklaringen van het Kremlin is dat Moskou nooit akkoord zal gaan met het leggen van een verband tussen hun eigen SS-20 raketten en de kruis- en Persing-II-raketten van de NAVO. Het zou de besprekin gen in Genève liever gewoon uitzitten om ervoor te zorgen dat de schuld voor de misluk king bij de Verenigde Staten wordt gelegd. Ondertussen zal het doorgaan voorbereidingen te treffen voor de plaatsing van nieuwe raketten, niet zo zeer omdat het het noodzake lijk acht ze te hebben, alswel om te laten te zien dat Mos kous dreigementen om te plaatsen geen loze dreigemen ten zijn geweest De enige kans op een overeenkomst in zake het aantal middellang afstandsraketten, is wachten op een nieuwe ronde bespre kingen waarin niet alleen de middellange afstandwapens aan de orde komen, maar ook de strategische wapens waaro ver nu nog afzonderlijk wordt onderhandeld. Geconfronteerd met dit grim mige klimaat toont Andropov tekenen dat hij het buiten lands beleid wil ombuigen naar een soort, isolationisme, een Fort-Rusland-beleid. In zijn toespraak tot het centrale comité van de partij deze week zei hij dat het land zijn vermo gen om in eigen voedsel te voorzien tot het uiterste moet opvoeren. Daarmee wil hij be reiken dat de Sovjet-Unie minder afhankelijk wordt van westerse graanleveranties. In diezelfde toespraak vertelde hij de Russische bondgenoten in de Derde Wereld dat ze zichzelf moeten behelpen. Te rugkijkend op de teleurstellen de ervaringen voor het Krem lin in de afgelopen jaren zei hij: „We zien de moeilijkheden van hun revolutionaire ont wikkeling. Het is één ding om het socialisme uit te roepen als doel, maar het is heel iets an ders om het te verwezenlijken. Wij geven hulp voor zover we dat kunnen, maar uiteindelijk kan de economische ontwik keling van deze landen net als hun hele sociale vooruitgang alleen het werk zijn van de ei gen bevolking". Als deze analyse correct is, zei Andropov in zijn toespraak in wezen dat zijn land meer aan dacht zou gaan besteden aan binnenlandse kwesties. Andro pov, zeker geen doorgewinter de conservatief als Brezjnev en evenmin een niet te stoppen hervormer als Kroetsjev, klonk als een ongeduldig her vormer. Hij zei ondermeer dat de partijstructuur ingrijpend gewijzigd moest worden. Trouw aan de partij-ideologie was niet meer voldoende. Evenmin zouden partijfunctio narissen zich nog te buiten mogen gaan aan propagandis tische retoriek die de mensen toch niet overtuigde. Partijle den moesten worden „geres pecteerd en geschoold" en zich gaan bezig houden met „realis tische, praktische taken". Wat de managers van bedrij ven betrof drong hij er bij de partij op aan om een systeem uit te werken dat hen zou aan moedigen meer risico's te ne men. Op het moment komt het te vaak voor dat de vernieu wer „de verliezer blijkt te zijn, terwijl de man die zich verre houdt van vernieuwingen niets verliest". Dit is in een notedop het pro bleem van Andropov. Hij is natuurlijk geen liberaal, maar hij is ook geen conservatief. Hij wil dat de partii zich her vormt. De moeilijkheid is al leen dat hij al 69 is. Zijn stre ven naar vernieuwing heeft niet meer de kracht en het en thousiasme van een jonger ie mand. Het klinkt meer als het trommelende ongeduld van een oudere man die jarenlang in de schaduw van incompe tentie en inefficiency heeft ge leefd en nu hij de kans krijgt veranderingen aan te brengen, merkt dat hij tijd tekort komt Veel van zijn collega's in het Politburo zijn hem niet goed gezind. Lager in de partijgele deren stuit hij zelfs op verzet. En zelfs met veel goede wil is het duivels moeilijk om het sy steem te veranderen. Nu is hij nog president Andropov, maar zijn grafschrift zou wei eens „Joeri, De Gefrustreerde" kunnen luiden. JONATHAN STEELE Copyright The Guardian u. 01 heda C7 HAAG Sommige n lijken onverbreke- )ij elkaar te horen, ftt juni is, de zon zich laat zien, er voorbe- jgen worden getrof- voor de barbecue nee het parlementai- ,a ir wordt afgesloten, i. is Zuid-Afrika urölaan de orde. Sinds urejtebatteert de Twee- manier om de een of reden steeds kort zij dgdê grote vakantie Bn. pe wijze, waarop Ne- ftd de apartheid |te bestrijden. En zo- geïnteresseerden is dat op zich vol- om de gemoede ik te verhitten. fcht boeiend wordt het i er een rechts getint ka- Jt met een dito minister liitenlandse Zaken, die niets van sancties tegén Zuid- Afrika wil weten. In 1980 was dat zo. met Van Agt en Wiegel aan het roer en Van 'der Klaauw op het deftige depar tement aan het Plein. En nu is dat weer zo, mêt Lubbers-Van Aardenne en Van den Broek. Want zulke tegenstanders heeft Jan Nico Scholten, de Zuid-Afrikakampioen van het CDA, nodig om tot zijn recht te komen. In 1982 stónd JNS tegenover PvdA-minister Van der Stoel en toen viel er wei nig eer te behalen. Maar de koopman-diplomaat Hans van den Broek, die eigenlijk geen reden ziet Zuid-Afrika anders te behandelen dan andere lan den. is precies het soort be windsman, dat Scholten nodig heeft. Maar één ding is wel anders dan drie jaar geleden: de sa menstelling van de CDA-frac- tie. Van de toenmalige sterke linkervleugel, die onder lei ding van Hans de Boer en Jan van Houwelingen het kabi netsbeleid steeds weer bijboog. is niet veel meer over. Het is nu veeleer de rechtervleugel, die de toon zet. Vandaar dat Jan Nico Schol ten de afgelo pen weken uiterst behoedzaam manoeuvreerde; hij wilde niet dat fractiegenoten een excuus zouden krijgen om af te wij ken van het nu al sinds jaar en dag bestaande CDA-beleids- plan, volgens welk economi sche strafmaatregelen tegen Zuid-Afrika genomen moeten worden. Scholten ging daarbij zover dat hij in de week, dat zijn grote vriend Stef Dijkman op de slachtbank werd gelegd, op het eiland Kreta vertoefde. Zo wist hij buiten die onver kwikkelijke affaire in de frac tie te blijven, zonder zijn ka meraad echt ontrouw te hoe ven worden. Scholten zal niet hebben voor zien (hoewel?) dat het gebeu ren rond Dijkman zelfs in zijn voordeel zou werken. Maar dat is wel zo, want fractievoor zitter Bert de Vries wil voor komen dat het CDA straks in de Tweede Kamer wellicht ,°*TENHEER achte'!_ 1»«f 1 niet één (Dijkman) maar twee of nog meer zetels kwijt raakt. Dat zou er dik in zitten, als de rechtervleugel vrij spel zou hebben en de fractie zich daar door klakkeloos achter het re geringsbeleid zou scharen. In dat geval zou Scholten vrijwel zeker verbitterd Dijkman ach terna gaan, en misschien nog wel anderen ook (Faber? Bui- kema?). „Als er dan toch moei lijkheden moeten komen, dan maar elders", zal De Vries hebben gedacht. Eén lijn Hij ging immers hard aan het werk om de héle fractie op één lijn te krijgen. Het dagblad Trouw, kennelijk al zo gewend het CDA als een permanent verdeeld huis te zien, bracht dit streven als een belangrijk nieuwsfeit. Enigszins wonder lijk, want een fractievoorzitter wordt er tenslotte voor betaald om zijn club bijeen te houden. Maar hoe dit ook zij, De Vries wist wel dat hij niet kon sla gen, als fiij niet zelf voor eni gerlei economische strafmaat regel tegen Zuid-Afrika zou kiezen. Zonder dat hoefde hij bij JNS niet aan te komen; die heeft zijn lot zo met de zaak van de zwarten in Zuid-Afrika verbonden, dat hij niet echt een stap terug kan doen. Maar tegelijk moest De Vries er ook voor zorgen, dat de fractie geen al te radicale kant zou opgaan. Want dan zou de onvermijdelijke botsing met partijgenoot-minister Van den Broek wel eens fataal kunnen worden, voor het kabinet of voor JNS, als deze wéér, net als in 1980, op het laatste mo ment door de meerderheid van de fractie in de steek zou worden gelaten. Koortsachtig overleg dus, met Scholten, met de rechtervleugel, met Van den Broek en met collega Nij- pels van de VVD. Het lijkt erop dat De Vries de oplossing heeft gevonden: de investerin gen van Nederlandse bedrij ven in Zuid-Afrika worden aan strenge (wettelijke) regels gebonden. Compromis De Vries gaat ervan uit dat alle betrokkenen zich in dit compromis kunnen vinden. Wat Scholten betreft lijkt de zaak inderdaad geregeld. An ders zou hij niet door een ieder genoemd worden als CDA- woordvoerder bij het debat. Scholten had trouwens al in een vroeg stadium laten weten dat hij „om" was. Een olie-em bargo tegen Zuid-Afrika hoef de er wat hem betreft niet meer onmiddellijk te komen, zei hij in de Volkskrant. De deskundigen zijn het immers niet eens over de juridische haalbaarheid daarvan. Boven dien is Nederland nu lid van de Veiligheidsraad en verkeert het dus in een positie om te proberen een internationale boycot voor elkaar te boksen. Lukt dat in de ons toegemeten twee jaar niet, dan kan er al tijd nog een eenzijdige boycot worden ingesteld. Nee, volgens Jan Nico kon het CDA zich maar beter sterk maken voor een investerings stop en een verbod voor de elektrische centrales om nog langer kolen uit Zuid-Afrika te importeren. Dat laatste on dervond niet zoveel weerstand in de fractie (niet zo'n ingrij pende maatregel), maar het eerste wel. De fractiecommis sie voor Handelspolitiek, die onder leiding staat van Mate- man en Van Iersel, verklaarde zich mordicus tegen. Zo kwam men vanzelf op het door Bert de Vries aangedragen compro mis. Investeringen blijven toe gestaan, mits zij geen militaire betekenis hebben en de be trokken bedrijven goede ar beidsvoorwaarden (salariëring, vakbondsrechten e.d.) garan deren. Geen crisis Het is nog niet precies bekend hoe minister Van den Broek daar tegenover staat. Hij wil de investeringen wel aan voorwaarden binden, maar dan liefst zonder daarvoor een wet te maken of te wijzigen. Het is echter niet goed voor stelbaar dat dit meningsver schil de bewindsman zal kun nen brengen tot het uitspre ken van het „onaanvaard baar". Hetzelfde geldt voor de VVD. Ook de liberalen zullen uiteindelijk wel bereid zijn enig water bij de wijn te doen. Zo heeft het er alle schijn van dat het debat tot in de kleinste kleinigheden wordt geregis seerd. Maar het is nog niet ge heel zeker of dat gelukt. Zo nee, dan zal het erom gaan wie de hardste kop heeft: de CDA- fractie, de minister of de VVD-fractie? Zo ja, dan zal het lijken of het daarom gaat. Want de triomf van JNS wordt natuurlijk groter als hij een strafmaatregel tegen Zuid- Afrika als het ware voor de [>oorten van de hel moet wegs- epen. RIK IN T HOUT EEN GEZELLIG WEEK-END NAAR BRUSSEL EN GENT Om het nu eens een koer niet to ver van huls te aoeken nu» T «"l ZATERDAG JUU' II week-end voor U georganiseerd. Het programma Is als volgt: Zaterdagmorgen vertrekken we om 9.00/9.30 uur uit Oen Haag/Rotterdam Baarte-Nassau, waar bi] het landgoed Schallulnen gen park met zl|n Franse tuin, aangename wandelmogell|kheden. Wie echter het museumbeioek niet to ziet zitten kan 'ook In Brussel blijven. Men kan dan op eigen geiegenheld op 's werelds mooiste marktplein met het befaamde stadhuis, waarvan da bouw de hele vijftiende eeuw duurde, rond kijken ot rondom o.a. da Nleuwstraat en het de Brouekèrepteln wat winkelen. In de loop van da mid dag wordt men weer opgehaald voor een gezamenll|k vertrek naar het ho tel. Om ook de overnachting tot een bijzonder gebeuren te maken verblij ven we In het fraaie HILTON-hotel. Na kamerindeling, gelegenheid tot op frissen en diner wordt zaterdagavond onder leiding van een gids een ont dekkingstocht door Brussel gemaakt. Zondagmorgen na het ontbijt vertrekken we naar GENT. Deze vroegere hoofdstad van het Graafschap Vlaanderen telt het grootst aantal monu menten van alle Belgische steden. Aan de belangrijkste hiervan wordt on- der leiding van een gids een bezoek gebracht. In de middag kan In deze glldestad op eigen gelegenheid nog verder worden rondgekeken. Om 15.30 uur vertrekken we weer naar Baarle-Nassau alwaar In het Landgoed Schallulnen het afscheidsdiner wacht. Om 20.00-20.30 uur zijn we dan weer In Rotterdam/Den Haag terug. De prijs van dit gezellige week-end bedraagt siechta J lÖÖs™ ü5,5ï!!V?r T f—00"sk-m- —t volMlga inniMiM All. WVO* um a, aw» tlSSSSpSSï^StiSi' co"*c"*v* O*"""1"'-"» Inlichtingen en boekingen: telefonisch onder nr. 070-19.08.82 (van maan dag t/m vrijdag van 9 tot 13 uur) of persoonll|k In onze vestigingen Spui straat 71. Den Haag (np de hoek van het Spul) en Coolslngel 67. Rotterdam (t.o. stadhuis). POSTBUS 16050 2500 AA 's-GRAVENHAGE TEL. 070-19.08.82 (MAANDAG T/M VRIJDAG TUSSEN 9 en 13 UUR).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 7