WEDDEN
DAT
VAD
D
KA
NIE
Z
!R
i
EENTJE
OPKRIJGT?
Miljoenen Polen op weg naar paus Jan Pawe
Pausbezoek persoo
test voor kardinaal
0
IN
nlijke
Glemp
ZULKE HORLOGES ZIJN MAAR KORTE TI
ZO VOORDELIG.
tc
Tsjernenko ontzenuwt geruchten
over verloren positie
Zwarte mijnwerkers
in Zuid-Afrika aan
onderhandelingstafel
ill JSïïL
BUITENLAND
CfiidóG Souta/nt
WOENSDAG 15 JUNI 1983 PAGINJ
tltl
ide
Groene Baretten
èls instructeurs
in Honduras
TEGUCIGALPA Een groep van
Ï20 Amerikaanse leger instructeurs
♦an het keurkorps der Groene Baret
ten is gisteren aangekomen in Hondu
ras om er een militair opleidingskamp
in te richten. De instructeurs zijn door
resident Reagan gestuurd om 2.500
alvadoraanse militairen vertrouwd
te maken met de tactiek om rebellen
te bestrijden. Hondurese militaire
woordvoerders hebben gezegd dat ook
andere Middenamerikaanse militairen
dan alleen Salvadoraanse welkom
%ijn. Honduras is de trouwste bondge-
Soot van de Verenigde Staten in Mid-
en-Amerika.
Geslaagde test met in
lucht gelanceerde
kruisraket
WASHINGTON De Amerikaanse
luchtmacht heeft gisteren een ge
slaagde proefvlucht gemaakt met de
in de lucht gelanceerde kruisraket.
Twee eerdere proeven waren mis
lukt. De raket werd afgeschoten
door een B-52 bommenwerper, maar
zal ook geschikt zijn voor de nieuwe
B-l bommenwerper, die omstreeks
1986 in dienst wordt genomen. De
Verenigde Staten zijn van plan on
geveer 1.500 kruisraketten te bou
wen. In december worden er in
West-Europa opgesteld, als er dan
nog niets is bereikt op het overleg
met de Russen.
Chauffeur als
dirigent Boston
Symfonie Orkest
BOSTON De vaste chauf
feur van het Boston Symfonie
Orkest, Paul Kehayias, is gis
teren met pensioen gegaan
door het autosleuteltje te ver
wisselen voor de dirigeerstok,
waarna hij het orkest dirigeer
de bij een Boston-Popsversie
van John Philip Sousa s „Stars
and Stripes Forever".
Het is nu te laat, maar de
chauffeur bleek zo goed als di
rigent dat hij van de orkestle
den en de andere medewer
kers een staande ovatie kreeg.
EG en
Latijns-Amerika
zoeken toenadering
BRUSSEL De Europese Gemeen
schap en Zuid-Amerika willen hun
door het Falkland-conflict verstoorde
betrekkingen weer normaliseren. Dit
bleek gisteren in Brussel, waar een
zitting wordt gehouden van de Inter
parlementaire Conferentie EG-Zui-
d-Amerika. Daaraan nemen parle
mentariërs uit de EG en Latijns-
Amerika deel. De voorzitter van het
Europees parlement. Piet Dankert,
riep de conferentie op concrete en
praktisch uitvoerbare maatregelen af
te spreken, die zou bijdragen tot ver
betering van de onderlinge verhou
dingen.
„Nederland enige
vijand Suriname"
SCHIPHOL De Surinaamse
ambassadeur in ons land. Herren-
berg, heeft tijdens zijn recente ver
blijf in Paramaribo van de Suri
naamse premier Alibux nieuwe in
structies gekregen, die „duidelijk
afwijken van de instructies aan
andere Surinaamse ambassa
deurs". Volgens Herrenberg is dit
gedaan omdat „Nederland op dit
moment de enige vijand van Suri
name is". Alibux zou daarbij heb
ben gedoeld op de Nederlandse re
gering, de Nederlandse politieke
partijen en op de Nederlandse
pers. De ambassadeur wilde geen
nadere mededelingen doen over de
aard van zijn nieuwe instructies.
Leider Britse
liberalen overweegt
terugtreden
LONDEN De leider van de
Britse Liberale Partij, David
Steel, heeft aangekondigd dat
ook hij mischien zijn positie als
partijleider zal neerleggen. De
45-jarige Steel wordt algemeen
beschouwd als een van de popu
lairste politici van Engeland.
„Ik ben er op geen enkele ma
nier toe verplicht de partij in de
volgende verkiezingen te lei
den", aldus Steel. De afgelopen
dagen lieten de leider van la
bour, Foot, en de leider van de
Sociaal Democratische Partij,
Jenkins, al weten hun functies
te zullen neerleggen.
Falkland-conflict
nadelig voor Britse
NAVO-verplichtingei
LONDEN Groot-Brittai
heeft geen andere keus dan
handhaven van een groot ga
zoen op de Falkland Eilanden,
een mogelijke nieuwe Argentj
invasie af te slaan. Maar de q
me kosten die hiermee gepi
gaan, zouden de Britse bijdi
aan de NAVO kunnen ondej
nen. Dat staat in een rapport
de Britse parlementaire defej
commissie dat gisteren, op de
ste verjaardag van de oven
van de Argentijen bij Port Star
in Londen is gepresenteerd,
die eventuele gevolgen zijn,
niet in het rapport vermeld.
Brussel houdt
adem in voor
mars uit Luik
(Van onze correspondent)
BRUSSEL De mars op I
Brussel, die morgen kracht I
moet bijzetten aan de eis om
zowel de Luikse staalindustrie
te vrijwaren van ontslagen bij
de reorganisatie van België's
staalconcern Cockerill Sam-
bre. als geldelijke garanties
moet bieden aan de ambtena
ren van Luik waarvan de kas
leeg is, bezorgt de bestuurders
in Brussel koude rillingen.
Weliswaar doet de christelijke
vakbond, de CSC, niet mee
aan de mars, omdat men vindt
dat de socialisten te veel de
leiding van de mars naar zich
toe hebben getrokken en men
de katholiek-liberale regering
niet te veel voor het hoofd wil
stoten. Maar de woede bij de
socialisten is des te groter, om
dat de regering tot nu toe niet
heeft gereageerd op de eisen
van de vakbond. De regering-
Martens beraadt zich nog
steeds op een zeer ingrijpende
reorganisatie van het staalcon
cern, waarvoor een speciale
onderzoeker, de Fransman
Jean Gandois, vorige maand
een aantal aanbevelingen
heeft gedaan.
ADVERTENTIE
(Van onze speciale verslagge
ver Leo van Vlijmen)
WARSCHAU De Pool
se hoofdstad is gereed om
Jan Pawel II morgen een
waardige ontvangst te ge
ven. Het centrum van
Warschau is sinds gisteren
één vlaggpnzee: het Pool
se rood-wit, het pauselijk
geel-wit en het blauw-wit
van de Poolse katholieke
kerk, vooral echter van de
Zwarte Madonna. Een en
kele rode vlag wappert
wat eenzaam op het pom
peuze gebouw van het
Centrale Comité van de
communistische partij. De
algemene verwachting is
dat er voor dit tweede be
zoek van de Poolse paus
aan zijn vaderland nóg
meer belangstelling zal
bestaan dan voor het eer
ste, vier jaar geleden, toen
naar schatting tien mil
joen Polen op de been
kwamen.
In preken en door middel van
aanplakbiljetten roept de gees
telijkheid al dagenlang de ge
lovigen op om massaal de pau
selijke plechtigheden bij te wo
nen en samen met deze „groot
ste zoon van Polen" te komen
bidden. In de wijde omgeving
van Warschau zijn reeds tien
duizenden begonnen aan een
voettocht naar de hoofdstad
om morgen of overmorgen te
arriveren. In heel Polen is
trouwens een enorme stroom
bedevaartgangers onderweg
naar één van de acht plaatsen
die de paus deze keer zal be
zoeken. Wie niet bij familie of
kennissen een onderkomen
kan vinden, krijgt een bed toe
gewezen door een speciaal
voor deze gelegenheid opge
richt kerkelijk organisatiebu
reau, dat binnen enkele weken
tienduizenden adressen heeft
verzameld van mensen die
doorgaans gratis een pelgri
monderdak willen verlenen.
Ook de autoriteiten hebben
niet stilgezeten. In Warschau,
Czestochowa en Krakau, waar
verreweg de meeste toeloop
wordt verwacht, is het aanbod
van eten en drinken duidelijk
veel beter dan elders. „Wij
hebben het al heel lang niet
meer zo goed gehad", verzucht
men in Warschau. In de
hoofdstad zijn ook 22 extra
EHBO-posten ingericht, die
vanaf vandaag tot zaterdag
continu bezet zullen zijn. Ook
in Czestochowa, Poznan, Wro
claw, Katowice en Krakau zijn
eerste hulpposten uit de grond
gestampt.
De meeste gelovigen die naar
Warschau komen, zullen ech
ter nauwelijks een glimp van
de paus kunnen opvangen. De
voornaamste plechtigheid in
de hoofdstad, een heilige mis
in de open lucht morgen
avond, vindt deze keer name
lijk niet op het Plein van de
Overwinning plaats, waar vier
jaar een half miljoen mensen
de pausmis bijwoonden. Dit
plein, waar na het overlijden
van de vorige primaat, kardi
naal Wyszynski, een groot
bloemenkruis werd neerge
legd, dat na afloop van enkele
weken hét symbool van het
protest tegen het regime werd,
is sinds anderhalf jaar opge
broken. De reconstructie van
het plein zal wel afhankelijk
zijn van de mate waarin het
leven in Polen wordt genor
maliseerd.
De pauselijke mis vindt nu
plaats in een stadion op de an
dere oever van de Weichsel,
en daar is slechts plaats voor
87.000 mensen. Het houten al
taar torent echter zo hoog bo
ven het stadion uit, dat de on
getwijfeld honderdduizenden
die geen toegang krijgen, de
paus toch nog als een witte stip
in de verte zullen kunnen
Televisiekijkers, radioluiste
raars en krantenlezers worden
inmiddels goed op het pausbe
zoek voorbereid. De massame
dia besteden deze keer veel
meer aandacht aan dit grote
Dat het bezoek van de paus aan Polen door
gang vindt, is in grote mate te danken aan
de primaat van de katholieke kerk in Polen,
kardinaal Glemp. die constant tussen regi
me en Vaticaan heeft bemiddeld. In onder
staand artikel een portret van deze kardi
naal die ervan overtuigd is dat de kerk haar
rol het best kan uitoefenen door een dialoog
op gang te houden met het regime.
'n Slagroomtaart voor vader.
I Leuker dan een zakdoek.
Lekkerder dan een stropdas.
En je pikt er zelf Qr
ook nog wat w %)0
van mee: Q
Geldig t/m 22 juni 1983.
WARSCHAU Generaal Ja-
ruzelski, de militaire macht
hebber in Polen, zou naast de
officiële en symbolisch belang
rijke ontmoeting die voor vrij
dag op het programma staat,
ook graag een gesprek onder
vier ogen met de paus willen
hebben om van gedachten te
wisselen over de Poolse toe
komst. Naar verluidt zou hij
de primaat van de katholieke
kerk in Polen, kardinaal
Glemp, hebben gevraagd zijn
invloed daartoe aan te wenden
bij het Vaticaan,
Kardinaal Glemp zal bij het
verzoek van de generaal niet
vreemd hebben opgekeken.
Hij is inmiddels gewend aan
de rol van discrete bemidde
laar tussen het regime en het
Vaticaan. Het bezoek van de
paus aan Polen zal voor hem
bovenal een persoonlijke test
zijn om te zien of hij als pri
maat ervoor weet te zorgen
dat het bezoek niet uitloopt op
een politieke manifestatie te
gen het regime.
Toen de paus vier jaar geleden
zijn eerste pelgrimstocht naar
Polen maakte, stond kardinaal
Wyszinski nog aan het hoofd
van de Poolse kerk. Glemp
stond toen echter al in de cou
lissen om Wyszinski, die al
ernstig ziek was, waar nodig te
helpen. Weinigen konden toen
echter vermoeden dat Glemp
Wyszinski's opvolger zou wor
den.
Glemp stond direct na zijn be
noeming voor de enorme op
gave een evenwicht te vinden
tussen de verlangens van de
miljoenen Polen die voor de
verdediging van hun rechten
en ambities keken naar de
kerk, en die van het regime
dat verwachtte dat het episco
paat een sleutelrol zou spelen
bij het bewaren van de vrede
en het inperken van de eisen
van Solidariteit. Het moet een
ontzaglijke opgave zijn ge
weest voor deze kleine man
die, afgezien van alle andere
beslommeringen, de schaduw
van Wyszinski moest zien af te
werpen. Kardinaal Wyszinski
was een opmerkelijk politicus
geweest. Had hij nog geleefd,
dan had hij waarschijnlijk de
zelfde gematigde, naar dialoog
strevende koers gepropageerd
die nu door kardinaal Glemp
wordt gevolgd. Maar hij zou
het met een élan en gezag heb
ben gedaan waardoor de Polen
waarschijnlijk hun situatie
sneller hadden kunnen aan
vaarden.
Glemp daarentegen werd er
alom van beschuldigd dat hij
zich te gemakkelijk had neer
gelegd bij de afkondiging van
de staat van beleg in december
1981. Zijn eerste reactie werd
van alle kanten gekritiseerd.
„We zijn machteloos", zei hij,
„tegenover hartstocht- en
kwaad...maar wij smeken u in
Godsnaam niet in haat de han
den op te heffen tegen elkaar.
Blijf kalm. Maak dat ons land
niet in een nog groter ongeluk
belandt".
Ondanks de strakke discipline
in de Poolse kerk heeft Glemp
zijn handelwijze minstens een
paar keer moeten verdedigen
voor zijn priesters en semina
risten. Hij is vaak belasterd en
in ongunstige zin vergeleken
met zijn voorgangers. Geruch
ten over een slechte relatie
met de paus vonden extra
voedsel in het feit dat het lang
duurde voordat Glemp werd
opgenomen in het college van
kardinalen. Naar verluidt
wordt hij door een aantal col
lega-priesters zelfs „kameraad
Glemp" genoemd.
Toch is de kardinaal naar bui
ten toe onverstoorbaar geble
ven en heeft hij zich niet van
zijn (prioriteiten laten afbren
gen. Hij heeft koppig vastge
houden aan de opvatting dat
de kerk zijn verzoenende rol
het best kan uitoefenen door
een dialoog met het regime op
gang te houden. En hij heeft
er bij de Polen constant op
aangedrongen niet met hun
grieven de straat op te gaan.
Hij maakte daarbij gebruik
van een uitspraak van kardi
naal Wyszinski die zei: „Het is
soms heldhaftiger om voor de
gebeuren dan vier jaar gele
den. In de kranten verschijnen
al enkele dagen lange artike
len over de verhouding tussen
kerk en staat in Polen en, zo
werd al aangekondigd, de be
richtgeving over de pausreis
zal deze keer beduidend uitge
breider zijn dan in 1979. Al
leen al de staatstelevisie heeft
dertig uur zendtijd uitgetrok
ken, tegenover nog geen tien
uur vier jaar geleden.
Deze gulhartigheid van de me
dia (die momenteel nog veel
meer dan vier jaar geleden on
der controle van de regering
staan) heeft inmiddels echter
menige Poolse katholiek aan
het denken gezet. Velen be
ginnen te vrezen dat het paus
bezoek vooral tot meerdere
eer van het regiem-Jaruzelski
zal dienen en dat de miljoenen
pelgrims die onderweg zijn om
de paus. te kunnen zien, onbe
tekende figuranten blijven, die
onbeloond weer naar huis zul
len moeten terugkeren. Tenzij
Jan Pawel alsnog de regie in
eigen handen neemt.
natie te leven dan ervoor te
sterven". Maar tegelijkertij
heeft hij geen gelegenheid
voorbij laten gaan om bij de
autoriteiten te pleiten, eerst
voor vrijlating van de gevan
genen en nu voor algemene
amnestie. Hij verzette zich fel
tegen de opheffing van Solida
riteit en nam zelfs de onge
bruikelijke stap om er bij het
parlement op aan te dringen
zijn invloed aan te wenden te
gen de speciale bevoegdheden
die het regime behield na de
opheffing van de staat van be
leg vorig jaar december. En hij
heeft alle partijen opgeroepen
tot een realistische dialoog. Ul
timata heeft hij echter altijd
zorgvuldig vermeden. Hij
bleef generaal Jaruzelski ont
moeten en reageerde opmer
kelijk koel op de pogingen van
Walesa om weer een rol te
gaan spelen op het politiek to
neel.
Ontberingen
Met zijn 52 jaar is kardinaal
In Warschau worden de laatste voorbereidingen getroffen
het bezoek van de paus. Voor het stadion waar hij de müj
opdragen, wordt een grote witte adelaar geplaatst, het j
van Polen.
Glemp betrekkelijk jong voor
het hoge ambt dat hij vervult.
Maar zijn arbeidersachter
grond, zijn oorlogservaringen
en de ontberingen onder het
Poolse communisme maken
dat hij veel gemeen heeft met
de huidige paus. Hij werd in
1929 geboren in Midden-Polen
in het stadje Inowroclaw. Ter
wijl de vader van Karei Woj-
tyla (de huidige paus) een een
voudige klerk bij de spoorwe
gen was, was de vader van
kardinaal Glemp een mijn
werker. Hij had één zusje en
twee jongere broers, van wie er
een nu lid zou zijn van de
communistische partij.
Wojtyla werkte eerst een tijdje
in een chemische fabriek en
tijdens de oorlog hij was
toen inmiddels in het geheim
tot priester gewijd zat hij
ondergedoken. Glemp was nog
een tiener tijdens de Duitse
bezetting en als kind van der
tien bestemd voor zwaar werk
op het land. Toen de oorlog
was afgelopen, won hij een
beurs voor de Torun Universi
teit. Net als bij Wojtyla
ook bij hem het priester^
niet zijn eerste keuze. Hii
deerde literatuur en fila^'
totdat zijn vader stierf. |n<jj
In 1956 werd hij tot priQO; t
gewijd, maar hij w®; bf
slechts twee jaar in een l°"3i
chie. Hij werd door de kttt"es
lijke autoriteiten kennelijpoeo
zien als een hoogvlieger, 4tol 7
hij werd naar Rome gesjj*
om kerkgeschiedenis te s
ren in een periode die sa
viel met het Tweede Vatil
se Concilie. Na zijn teruff
in Polen in 1964 koos kï
naai Wyszinski hem uit
hoofd van zijn secretajg
Ondanks hun verschill).
achtergronden en ervari
kwamen de twee mannel
kaar erg na te staan en,J
zinski maakte meer dapipaf
duidelijk dat hij Glemp ató'O
„geestelijke zoon" beschof
die meer dan andere berg]
geestelijken in Polen gei
was om hem op te volgeii
HELLA PICK
Copyright The Guardian,
Een mens is nooit
te oud om te leren.
Dit schijnt de Ame
rikaanse president
Reagan gedacht te
hebben nadat hij
had deelgenomen
aan een paneldis
cussie over het on
derwijsprogramma
voor een middelba
re school in Farra-
gut in Tennessee.
Na de discussie be
gaf Reagan zich
onder de leerlingen
en kroop hij in een
van de schoolban
ken.
DEN HAAG Het Russi
sche politburolid Kon-
stantin Tsjernenko heeft
gisteren de geruchten ont
kracht als zou hij op een
politiek zijspoor zijn gezet.
De beschermeling van de
vorig jaar november over
leden Brezjnev hield voor
het eerst sinds zeven
maanden weer een open
bare redevoering. Daarin
zat hij geheel op de lijn
van de nieuwe Sovjet-lei
der Andropov, zo consta
teerden waarnemers in
Moskou.
RUITENHEER
Tsjernenko presenteerde aan
de voltallige zitting van het
Centraal Comité een rapport,
over „de huidige ideologische
en politieke problemen .van de
Communistische Partij". In
het door hemzelf opgestelde
rapport onderschrijft hij in
grote lijnen de huidige binnen-
en buitenlandse politiek van
de Sovjet-Unie.
In zijn rede viel hij fel uit te
gen de Verenigde Staten. Ook
voorspelde hij een harder cul
tuurbeleid van de partij en
deed hij een indirecte aanval
op het nationalisme in Oost-
-Europa. De 71-jarige Tsjer
nenko lijkt gisteren zijn func
tie als partij-ideoloog te heb
ben bevestigd. Waarnemers
geloven nu niet meer in een
spoedig vertrek van de man,
die vorig jaar als de voor
naamste rivaal gold van An
dropov in de strijd om de op
volging van Brezjnev. Hij ver
loor de machtsstrijd en alge
meen werd aangenomen dat
hij daarna uit de gratie was ge
raakt.
JOHANNESBURG In Zuid-Afrika zijn gisteren loononder
handelingen begonnen tussen de kamer van mijnbouw en de
zwarte mijnwerkersbond. Het is voor het eerst in de geschiede
nis van de Zuidafrikaanse goudmijnen dat de kamer, waarin de
mijnbouwmaatschappijen vertegenwoordigd zijn, met een zwar
te bond onderhandelen.
De bond van zwarte mijnwerkers, die vorige week werd erkend,
eist een loonsverhoging van 30 procent en de afschaffing van
discriminatie in de mijnbouw. Zwarte arbeiders verdienen be
duidend minder dan hun blanke collega's en bepaalde taken zijn
voorbehouden aan blanken. De kamer van mijnbouw vindt de
eisen van de bond „onrealistisch en totaal onaanvaardbaar".
Bijzondere
haardracht
tijdens
paardenkoersgj
Het model k
Bovia-Brunez,
struisvogelveren iff™
haar, was een varOU
bezienswaardighedL.
op de eerste dag vt
Royal Ascot paai
koers. Tijdens
koers wordt
aandacht besteed1
de haardracht va®
zoekende vrouwei
bijzondere haard
van Madeleine isfe
leend aan een
sche kroon.
ADVERTENTIE
Glansaanbieding
Doublé Seiko Quartz heren
horloge. 5 jaar batterij,
van 325, voor 198.-
In staal 179,-
Wit doublé Seiko Quartz
dameshorloge met wit doublé
band, 2 jaar batterij
en kristalglas,
van 330.-voor 198,-
Ook in geel doublé 298,-
Bovendien: van elk Quartz-horloge bij Siebel
gekocht verwisselen wij, op vertoon van garantiebewijs,
uw leven lang gratis de batterij.
SIEBEL HEEFT ER MEER VAN.
S
Jii
O Geel-, wit- en rood goudfc:
elkaar gevlochten ring va
voor 99,- In zilver^
Geel- of wit gouden ring, choker-collier
n oorknop in de vorm van een blad met
briljanten in de kwaliteit v.v.s.i. wiL Ring (0.16 kar.) 925,-,
choker (0.19 kar.) 1895,- en oorknop (032 kar.) 1450.-
Rood-wit-geel gouden
(excl. collier). Drie kleuren
diamant ^0.02 kar).CuJtjvé parels. dne mMen 69,_, 89
In zilver 7,- Bijpassen!
Geslepen facetten.Wit goud r-
Deze 3 paar gouden oorknoppen van 325.- voor 198,-
Hebt u nog geen gaatjes in de oren? Bij Siebel gaat dit pijnloos
en steriel. Inclusief de bolletjes voor 17,50!
Nieuw! De manchetknoop
voor elk overhemd. Schuift Vaderis beroep^^^^s^^i
simpelweg over het knoopje. Qf hobby in zilver!
In zilver 58,- Keuze uit meer dan honderd verschil-
In verguld zilver 75.- lende miniaturen. Afgebeelde bouw-
Manchetknopen in goud steiger O/3 van de ware grootte) 395,-
vanaf 550,
goud vanaf 99,-, oorknj
vanaf 119,-en armbanC
vanaf 450,- In zilver: rirw
oorknop 13,- enarmbari
int M
11 'i
