Welke
handicap
heb jij?
Exosat voor meer helderheid
over duistere gaten in heelal
Italiaanse partijen deden goede
zaken op politieke transfermarkt
Ambtenaren stemmen vaak PvdA, andere werknemers CDA-VVtn
Marineschepen
worden
„gekannibaliseerd
Kinderontvoering is
onderschat probleem
Kamer:
Regering
moet
opschieten
BINNENLAND/BUITENLAND
CeidaeSowuvnt
DONDERDAG 26 MEI 1983 PAGH
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG Ambtenaren en werkne
mers in het bedrijfsleven verschillen duide
lijk van elkaar in kiesgedrag. Waar de eer
ste groep zich vooral richt op de PvdA,
kiest de laatste vooral voor CDA en VVD.
Dat geldt zowel voor de lagere rangen en
standen als voor de mensen met hoge(re)
inkomens.
Zo blijkt het niet waar te zijn dat de hoogte van de
stembusopkomst echt van invloed is op de uitslag.
In tegenstelling wat vaak wordt beweerd is de
winst of het verlies van de PvdA, noch die van de
overige partijen, aan hoge of lage opkomst te wij
ten. Alleen D'66 zou baat kunnen hebben bij een
massale opkomst. Over het algemeen zijn de ver
schillen in partijvoorkeur tussen kiezers en thuis
blijvers zeer gering. Met name werklozen blijken
nogal eens te twijfelen aan de zin van een gang
naar het stemlokaal.
Dit staat in het boek „In het spoor van de kiezer",
waarin politicologen van de Erasmus Universiteit
Rotterdam, de Rijksuniversiteit Leiden en de Uni
versiteit van Amsterdam, een analyse geven van
het kiesgedrag in ons land. De basis hiervoor vor
men de omvangrijke nationale kiezersonderzoe
ken, die sinds 1971 na Kamerverkiezingen zijn ge
houden. Uit deze gegevens zijn nu een aantal con
clusies getrokken.
Het is ook niet zo dat de veranderingen in verkie
zingsresultaten het gevolg zijn van het toenemen
van het aantal jonge kiezers. Verschuivingen in
politieke voorkeur hebben zich in het hele electo
raat voltrokken, ongeacht leeftijd of generatie.
Ook in tegenstelling wat vaak wordt aangenomen
bestaan er amper verschillen tussen het stemge
drag van mannen en dat van vrouwen. Er zijn
geen aanwijzingen dat vrouwen confessioneler of
behoudender stemmen of dat zij zich meer dan
De voorkeur voor een partij hangt wél nauw sa
men met het imago van een lijsttrekker. Het is
echter niet zozeer de aantrekkingskracht van zo
iemand die belangrijk is, maar het „afstotingsef
fect". Verminderd vertrouwen in de lijsttrekker is
voor sommigen reden op zoek te gaan naar een an
dere partij.
De achteruitgang in het stemmental voor de con
fessionele partijen is voor een belangrijk deel toe te
schrijven aan ontkerkelijking. Dit blijkt een ge
staag voortschrijdend proces te zijn. Ook kunnen
de confessionele partijen niet meer automatisch re
kenen op de stemmen van de gelovige kiezers,
zelfs niet meer op die van trouwe kerkgangèrs. De
vorming van het CDA heeft geen blijvende verbe
tering kunnen bewerkstelligen. Het lot van het
CDA zal afhangen, aldus de onderzoekers, van zijn
vermogen ook aantrekkelijk te worden voor niet-
gelovigen.
Het stereotype beeld dat de Centrumpartij het
moet hebben van nihilistische, fascistisch getinte
jongeren en van vervreemde mensen, die zich al
lang hebben afgewend van andere partijen, wordt
niet bevestigd. De Centrumpartij trekt vrijwel
geen jonge kiezers (in 1982) en recruteert haar
stemmen uit de aanhang van vrijwel alle overige
partijen. Bijna de helft van de CP-stemmers be
staat uit voormalige kiezers op linkse partijen.
Onder kerkgebonden CDA-stemmers bestaan gro
te verschillen in opvatting over belangrijke politie
ke vraagstukken. Deze meningsverschillen, die
nauw samenhangen met de geloofsachtergrond,
komen niet tot uiting in het verkiezingsprogram
ma van hèt CDA en dat kan leiden tot spanningen
binnen de partij.
Dit stellen de politicologen J. van Mierlo en A. Pij
nenburg van de Rotterdamse Erasmus Universi
teit. Zij onderzochten het CDA-programma voor de
Tweede-Kamerverkiezingen van 1981 en materiaal
uit het project „culturele veranderingen in Neder
land 1980", dat gaat over veranderende opvattin
gen op sociaal-cultureel gebied.
Practiserende rooms-katholieken, Nederlands^ H
vormde en gereformeerde CDA-kiezers b$s be
nogal met elkaar van mening te verschillen ]Koi
Defensieproblematiek, ontwikkelingssameiferd'
king, zedelijkheidsvraagstukken, abortus, vFr 1
vende middelen en openbare voorzieningeif|'be
hervormde kiezers nemen daarbij meestal pr<f"sc
sieve standpunten in. psda
De meningsverschillen zijn het gevolg van darm
houd en „cultuurstijl" van het geloof, waarm)^;
kiezers zijn opgegroeid en het veelvuldig kep'e
zoek dat velen van hen er nog steeds op naFste
den. Deze meningsverschillen komen volgere^
politicologen niet in het CDA-program tot iPS. 1
en dat kan de besluitvormingsstructuur erjr^er
voortbestaan van het CDA in gevaar brengeiP°uv
De onderzoekers concluderen dat het in NedejMEl
nogal meevalt met de ontkerkelijking, deconfj___
nalisering, en ontzuiling. Er is in de politiek
geen sprake van een oecumene (algemene
zo stellen zij. Van Mierlo en Pijnenburg schijCö
dat ook gelovige mensen in andere partijen m
vooruitstrevend zijn dan niet-gelovigen. ]r^ j*
lingsbronnen in kaart te bren
gen. De nauwkeurige analyse
van de bronnen geeft de astro
nomen een instrument in han
den om de betrekkelijk nieu
we wetenschappelijke tak van
hoge energiefysica verder te
ontwikkelen.
Voorts krijgt de Exosat op-
röntgenstraling op te sporen.
Deze worden onder meer ge-
DEN HAAG/NOORD-
WIJK De Europese sa
telliet Exosat (European
X-ray Observatory Satel
lite), die vanmiddag vanaf
de lanceerbasis Vanden-
berg in Californië in de
ruimte wordt gebracht,
zal de komende twee jaar
onder meer speuren naar
de zogenaamde zwarte ga
ten in het heelal. De as
tronomen willen meer
duidelijkheid over deze
onzichtbare objecten, die
hun aanwezigheid verra
den door de sterke rönt
genstraling. De kunst
maan is uitgerust met ap
paratuur om deze straling
zeer nauwkeurig te me
ten.
Bijdrage
Het project van de Europese Nederland, dat deelt in de al-
kunstmaan. Het ruimtevaart
laboratorium in Utrecht en de
werkgroep kosmische straling
van de rijksuniversiteit in Lei
den hebben zich beziggehou
den met de ontwikkeling van
de telescoop voor zachte rönt
genstraling.
De Exosat zal worden gelan-
dracht nieuwe bronnen van ceerd door een Amerikaanse
Deltaraket. Aanvankelijk zou
hiervoor de Europese raket
vormd door hemellichamen Ariane L 6 worden gebruikt,
die onder hun eigen zwaarte
kracht in elkaar zijn geklapt.
Deze kracht is zo sterk dat al
het licht wordt vastgehouden,
zodat zij niet waargenomen
maar deze was wegens uitge
breide proefnemingen en tech
nische aanpassingen niet op
tijd gereed. Deze waren nodig,
omdat de Ariane L 5 vorig jaar
kunnen worden. Alleen door volledig de mist inging. Als ge-
het meten van röntgenstralen, volg van een weigering van de
turbopomp mislukte toen de
derde trap.
ruimtevaartorganisatie ESA
(European Space Agency) in
Parijs is in eerste instantie op-
die de objecten uitzenden, kan
men iets meer te weten komen
over de processen die zich op
deze duistere hemellichamen Het is danook voor de ESA
afspelen. een grote tegenvaller dat zij
voor ongeveer 70 miljoen gul
den een Amerikaanse raket
heeft moeten kopen. Het be
stuur spreekt van een politiek
pijnlijke beslissing, omdat de
zienlijke bijdrage geleverd in Europese ruimtevaartorganisa-
gezet om de structuur en de de bouw van een van de twee tie onafhankelijk van Ameri-
precieze positie van de stra- telescopen aan boord van de ka wil zijn.
Ellips en uitgebreid als de Exosat
De ruim 500 kilogram zware 6aat doen was tot nu toe niet
satelliet zal in een elliptische mogelijk. De eerste satelliet, de
baan rond de aarde cirkelen Uhuru, die de Amerikaanse
met als hoogtepunt 200.000 ki- ruimtevaartorganisatie NASA
lometer. De kunstmaan nadert 'n 1970 in de ruimte bracht,
de aarde het dichtst op een zorgde in 1978 voor een over-
hoogte van 350 kilometer. De zicht van 339 bronnen. Slechts
Exosat zal in principe twee honderd hiervan konden toen
jaar zijn werk doen. Er zijn 'n verband worden gebracht
echter voldoende bronnen aan met hemellichamen die op an-
boord om deze tijd te verdub- dere golflengten waren waar-
beien. genomen. In datzelfde jaar
De gegevens, die de Exosat êin8 de HEAO-2, het zoge-
uitzendt, zullen worden opge- naamde Einsteinlaboratorium,
vangen op het ESA-gronsta- in het heelal op zoek naar
tion ESOC (European Space röntgenstraling en zorgde voor
Operation Center) in Darm- een 'ets gedetailleerder positie
stadt in West-Duitsland. De as- van de bronnen,
tronomen hebben voor de eer
ste negen maanden vijfhon- De wetenschap inzake de rönt-
derd wetenschappelijke obser- genstraling in het heelal is nog
vatieprogramma's ingediend. vrÜ j°ng- Voor het eerst werd
Dit is echter veel te veel voor deze straling van de zon in
de capaciteit van de satelliet. 1948 ontdekt. De eerste kosmi-
Er zijn daarom tweehonderd sche röntgenstraling werd in
programma's geselecteerd. 1962 opgespoord. Eind van de
jaren zestig waren 30 tot 40
T stralingsbronnen bekend. De
Jonge wetenschap toen gebruikte instrumenten
In het verleden zijn al meer \yaren echter onvoldoende om
röntgenstralen in het heelal de juiste lokatie van de bron-
gemeten, maar zo nauwkeurig nep te betalen.
„GROOT TEKORT
AAN ONDERDELEN"
LUNTEREN Het probleem met de onderdelenvoor-
ziening voor de Leopardtanks van de landmacht is
niets vergeleken bij de problemen bij de Koninklijke
Marine, problemen die alleen maar erger worden.
Dat heeft de scheidende voorzitter Sohier van de VBZ, (Vereni
ging voor Belangenbehartiging van schepelingen en oud-schepe
lingen bij de Zeemacht), de grootste belangenvereniging van on
derofficieren bij de marine, gisteren gezegd.
„Tegenwoordig moet het ene schip „gekannibaliseerd" worden
om het andere naar zee te brengen. Bovendien worden onder
zeeboten zelfs naar zee gestuurd, terwijl een van de twee diesel
motoren niet werkt. Als er dan op zee iets stuk gaat zijn er weer
geen onderdelen voor reparatie".
Het plan om de ontslagleeftijd bij de marine te verhogen, de
„voortdurende" personeelstekorten en het steeds erger worden
de tekort aan munitie, olie en reserve-onderdelen, zijn volgens
Sohier „dieptepunten" tijdens zijn 5-jarig voorzitterschap.
„En het verouderde en onbruikbare beoordelingssysteem moet
worden veranderd. Slechte onderofficieren moeten niet bevor
derd worden en goede moeten versneld kunnen doorstromen".
Nu is er een min of meer automatische bevordering.
AMSTERDAM Het probleem van de kinderontvoeringen
door een van de ouders wordt sterk onderschat. Dit blijkt uit
onderzoek van opperwachtmeester Jan Oost, hoofd van de
dienst jeugdzaken van de rijkspolitie in Amsterdam. Oost is het
onderzoek gestart omdat hij met zoveel ontvoeringszaken werd
geconfronteerd. Er kwamen 120 gevallen van kinderontvoering
aan het licht. De ontvoeringen gebeuren meestal tijdens of na
een echtscheidinsprocedure, waarbij de ene ouder het niet kan
verkroppen dat het kind of de kinderen aan de ander zijn toege
wezen. In 90% van de gevallen wordt de ontvoering uitgevoerd
door de vader en in het uiterste geval wordt het kind meegeno
men naar het buitenland.
Doe Wat '83:
Gewonden
HENGELO Een 26-jari-
ge inwoner Hengelonaar is
gisteren tijdens het de
monstratieve festival „Doe
Wat '83", dat in het teken
van de jeugdwerkloosheid
staat, gewond geraakt. De
toedracht van het incident
is nog niet duidelijk. Wel
zijn in verband met dit
voorval twee inwoners
van Haaksbergen (20 en 21
jaar oud) aangehouden. De
politie heeft gisteren twee
Tilburgse bezoekers van
het festival gearresteerd.
Honderden bezoekers wa
ren gisteren bij het NS-sta-
tion om te voorkomen dat
de Centrumpartij een te-
gendemonstratie zou hou
den. Partijleider Janmaat
had deze demonstratie
aangekondigd, maar
kwam niet opdagen.
Overheid moet fiat aan cao NS geven'
UTRECHT Zolang de
overheid geen goedkeurig
verleent aan de cao van
december '82 bij de spoor
wegen (28.000 mensen) zal
de Vervoersbond CNV
niet meedoen aan het
overleg met de NS-direc-
tie over de plannen om in
het reizigers- en goede
renvervoer te gaan bezui
nigen.
Dat heeft de bond gezegd in
een open brief aan minister
Smit-Kroes (Verkeer en Wa
terstaat). De bond wil niet lan
ger praten over realisering
van de door de overheid geëis
te bezuinigingen (die 2.000 ba- De goedkeuring van de nieu-
nen kosten), terwijl de cao we cao laat al bijna een half
die meer werkgelegenheid kan jaar op zich wachten,
opleveren door de overheid Een groot probleem is de af-
nog steeds niet is goedgekeurd, spraak in de cao dat onregel-
De bond heeft z'n leden in de matige diensten meer in vrije
ondernemingsraad en andere tijd dan in geld zullen worden
NS-overlegorganen geadvi- gecompenseerd. Dat levert on-
seerd het overleg ook op te geveer 200 banen op, maar
schorten en de bond hoopt dat kost 17 miljoen gulden en dat
de andere spoorwegbonden dit geld heeft de overheid niet in
voorbeeld ook zullen volgen, kas.
SUSKE EN WISKE DE GOUDEN GANZEVEER
DEN HAAG Als de re
gering bepaalde bezuini
gingen nog voor het zo
merreces wil hebben
doorgevoerd, moet zij
haast maken met het in
dienen van de betreffende
wetsontwerpen. Dit bleek
gisteren de mening van
een overgrote meerder
heid in de Tweede Ka
mer.
Voorzitter Dolman zei niet
van plan te zijn spreektijdbe
perking in te stellen bij de be
handeling van de wetsontwer
pen. „De regering moet maar
opschieten". De kwestie was
aan de orde gesteld door de
PSP'er Willems. Hij herinner
de eraan hoe het parlement in
december een groot aantal be
zuinigingsvoorstellen in korte
tijd had moeten behandelen,
wat tot grote ontevredenheid
bij de fracties had geleid. Wil
lems riep de Kamer op zoiets
niet weer te laten gebeuren.
Meijer (PvdA), De Vries
(CDA), Joekes (VVD) en
Brouwer (CPN) steunden de
PSP'er daarin.
Minister:
„teveel"
geld voor
bodemsanering
(Van onze parlementaire re
dactie)
DEN HAAG „Een zotte si
tuatie", zo kenschetste minis
ter Winsemius het feit dat er
dit jaar meer geld beschikbaar
is voor bodemsanering dan de
provincies vragen.
Tijdens een beleidsdebat in de
Eerste Kamer betoogde de be
windsman gisteren dat de
overheid graag meer zou wil
len doen, maar dat de initiatie
ven vanuit de lagere overhe
den tot nu toe achterblijven.
Volgens Winsemius is dat voor
een deel te wijten aan een te
kort aan onderzoekers die dui
delijkheid moeten scheppen
over de aard van de bodem
vervuiling en de methode van
sanering.
GRATIS ELKE WOENSDAG DE
BIJLAGE BIJ UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE,EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
„Dag Biljardbal"
DEN HAAG Een jonge, voor zijn leeftijd opmi.
lijk kale, onderwijzer komt de klas binnen. De kp
ren zijn onheilspellend rustig. Meester klapt de
geslagen schoolborden open. Hij leest: Dag Biljar<ls,uks:
De klas lacht zich „een deuk". De meester, in T
van de boer met kiespijn: „Leuk hoor. Maar
schrijf je wel met een t".
Het tafereeltje is te zien in de gespeelde documentaire
handicap heb jij?", die gisteren in première is gegaan en
is voor de hogere klassen van het basis- en de lagere klass<
het voortgezet onderwijs. iQg
Strekking van de film is dat volkomen gave, gezonde, mj
niet bestaan en dat ieder op zijn manier wel met een haifo^
kampt. Wie gehandicapten in een uitzonderingspositie p
heeft dus een verkeerd zelfbeeld, zo leert de documentaihjl j
samen met een lesbrief vanaf het nieuwe schooljaar dor
scholen besteld kan worden. Voortijdige kaalheid lijkt nrjjN(-..
ernstig dan epilepsie. Toch is ook van belang hoe je metf.vT.
kortkoming omgaat. Een jongen die aan epilepsie lijdt ei
meisje met reuma beklemtonen in de film dat je van je haiC
nu ook weer geen drama moet maken. Anders maak je
anderen ook nodeloos moeilijk gewoon met je om te gaanr p
De film „Welke handicap heb jij?" is vervaardigd door Tot
Geesink Multifilm in opdracht van een zestal organisaties f v<
onder het Nationaal Rheumafonds, het Nederlands Astma
en de Nederlandse Hartstichting.
|nch(
Jcelli
een
umer
listen
(Van onze correspondent Cees
Manders)
ROME Over vijf weken,
moeten de 45 miljoen Ita
lianen weer eens naar de
stembus. Moeten, want
stemmen is in Italië „bur
gerplicht". Toch zullen
naar verwachting ruim 8
miljoen Italianen zich niet
aan deze plicht houden.
De een blijft thuis, een
ander gaat het stemhokje
in om het biljet voor een
zeer oneigenlijk doel te
gebruiken. De Italiaanse
politici maken zich zorgen
over deze enorme „absen
tie", maar geen van hen
heeft nog gedurfd de oor
zaken bij zichzelf te zoe
ken.
De partijen hebben het veel te
druk gehad om zich op te win
den over de luimen van het
dag moesten de kandidatenlijs
ten worden ingeleverd. De
voorafgaande tijd hebben de
partijleiders dan ook niets an
ders gedaan dan gespeurd naar
mensen die zin hebben in een
politieke carrière.
Senaat en Kamer van Afge
vaardigden tellen samen 950
stoelen. Een politieke partij
met een beetje pretentie en
zelfrespect kan er echter niet
omheen kandidatenlijsten met
minstens vijfhonderd namen
te dienen. Deze klus valt de
partijen zwaar. Zelfs de chris
ten-democratische partij, de
grootste partij, heeft het er
moeilijk mee gehad. Temeer
omdat men dit jaar van de
kandidaten eiste dat zij
„schoon" zijn: geen vrijmetse
laar en niet betrokken bij ern
stige corruptiezaken. Toch
heeft deze voorwaarde er niet
toe geleid dat het leger kandi
daten kleurloos is. Want je
hebt nog altijd de zogenoemde
buitenstaanders. Dat zijn onaf
hankelijke personen, die in
een staat van dienst hebben
maar om wat voor reden dan
ook de publiciteit halen.
Bekende Italianen
Alle partijen van enige om
vang doen een beroep op zulke
bekende Italianen. De chris
ten-democraten hebben de
man die de paus twee jaar ge
leden van een wisse dood red
de, de chirurg Crucitti uit het
bekende Gemelli-ziekenhuis,
een plaats op de lijst gegeven.
Zo ook de officier van justitie
Galucci, die enkele maanden
geleden nog tegen de declara
ties van zijn superieuren be
zwaar maakte, en zo het „kof-
fieschandaal" veroorzaakte.
De christen-democratische lijst
is verder verrijkt met de we
duwe van Senaats-voorzitter
Morlino. Op zich zal zij nau
welijks stemmen trekken,
maar de naam Morlino heeft
lange tijd op de voorpagina's
klinkt de Italianen bekend in
de oren. Vandaar.
De sociaal-democraten hebben
de politie-officier Genova op
hun lijst gezet. Tegen Genova
loopt een strafprocedure om
dat hij terroristen bij hun on
dervraging aan folteringen zou
hebben blootgesteld. De libera
len hebben in de Italiaanse
troonpretendent, de Hertog
van Aosta, een partijgenoot ge
vonden en hem op de lijst ge
zet, in de hoop dat al die mil
joenen monarchisten zo het li
berale ideaal zullen omhelzen.
Terrorist
De spectaculairste aankoop op
deze politieke transfermarkt
staat op naam van de radica
len, een partij van professione
le dwarsliggers in de Italiaanse
politiek. Zij hebben de ver
moedelijke terrorist Negri (al
drie jaar in voorarrest op ver
denking van staatsondermij-
nende activiteiten) bereid ge-
nemen. Maar wat Negri's t
we carrière nu serieus beq
is de radicale partij zelf. i
partij houdt het Italiaans^
litieke bedrijf voor gef
heeft eigenlijk geen zin
„verderfelijke politieke
nog verder mee te speleni.'i
Verwacht wordt dat derti
veertig groeperingen md|
parlementsverkiezingen
zullen doen, van christeL
mocraten tot „christelijk F
munisten", en van „allen
Sicilianen" tot de partij
simpelweg „Meloen" heetj^
Het grote circus mag vol»
week officieel zijn tojf
door Italië beginnen. Wie
wat extra reclame voor)
politieke idealen op de tij
maken, heeft die vrijhei^
gen betaling van 130.0"
den voor een minuutje ti|J
Dallas en Dynasty (op da
vé-stations) en tegen beü
van 75.000 gulden voor
seconden tijdens de populi»
quiz op de staats-tv, Sl
