ka' Verzorgingsstaat
p ordt ontmanteld
weer
voor de
ouderen
moeten
Jongeren
zullen
gaan
zorgen
ZATERDAG 21 MEI 1983
waHOVEN De ontman
tel van de verzorgingsstaat
'8 aih de begeleiding van de
m^lot het graf, staat voor de
maclX .9
,rauiOver tien jaar is de dis-
VOj over de aantasting van
at o^rven rechten verstomd,
rgin|egi omdat er geen geld
nwajis om al die rechten te
let 4ren- Begrippen als
i bef werk", passende ar-
welfninimumloon en sociale
terdieringen als ww, wao en
verdwijnen geruisloos
let woordenboek. Zelfs
~"~",oord vakantie staat ter
mdie'
5org^esten tegen die rigoureuze
?t at zullen steeds zwakker wor-
miordat de politiek aan bete-
n ml verliest. Bovendien zijn
ndt.degenen, die pal staan voor
ian hisarmen" in de maatschap-
et i<iendeels van het tapijt ver-
>son j. Want in de samenleving
>ut 1^90 is geen plaats meer voor
verv|>te sector: de sociaal en
en. fiappelijk werkers, de op-
r» sotrkers, de buurt- en club-
k erfers en de „gogen" (psycho-
gravipedagogen, agogen, enzo-
irna De mondige samenleving
n dje bemoeizuchtige dames en
havjamelijk helemaal niet meer
Kortom, de mensen zullen
te kqoeten leren voor zichzelf te
bei Vadertje Staat, die alles
t kan. verdwijnt. Men zal
an opiet meer voor alle zorgen
slanQlemen, van welke aard dan
d hej de overheid kunnen aan-
de bfi. De nieuwe samenleving
mirtaan uit mondige, flexibele
ag vf.
kron
p ruoodschap verkondigt hoofd
Waatica A. M. van Beek (53)
luurfe medische dienst van de
gd Viilips in Eindhoven al jaren
ar rm den lande. Hij ontvouwde
iamekomstvisie destijds op een
ns feke bijeenkomst van be-
watsen. Meestal zijn dat slaap-
kende vertoningen, maar
:ten,r werd er ademloos geluis-
iar de aan een rolstoel ge-
de inleider.
PSTlt sloeg erg aan", herinnert
„Ik word sindsdien overal
i^|d. Ik voldoe graag aan die
ien. omdat ik er heilig van
^rj gd ben, dat we in een beslis-
Sse van de geschiedenis zijn
Door de oprukkende tech-
vant\ we op weg naar een nieu-
n v4tschappij. Dat zal met veel
in gekraak gepaard gaan. Ik
in ganser harte, dat we kans
dik ien de problemen op een
?d kè manier op te lossen. Ik ben
an /pang. dat men denkt, dat de
r en theden alleen door het voe-
nd ®en oorlog opgelost kun-
rden. Wat dat betreft ben ik
s /jelgestemd
'h een doemdenker?
?3k: „In het geheel niet. De
k biedt ons fantastische mo-
iden. Een ander arbeidse-
Koaajt jn verschiet. Helaas
ee J^tisen, zo heeft de geschiede-
sletezen vaak bang voor ver-
gen. Ze weten niet hoe ze
I in moeten spelen. Boven-
r is lit de politiek op alle fron-
Dein hobbelt altijd achter de
lOefean. Helaas, van de overheid
en niets te verwachten. De
ind it zullen zelf een nieuwe
?r v^oeten aangeven".
ns (e
Er /sheid troef
1 ee/1;en met hem in het kantoor
geen medische dienst van Phi-
iberheid is troef. In zijn
ek C/fner js geen bloemetje of
vorm van versiering te ont-
paaie Gesprekken met collega's
via de intercom gevoerd.
aar leldere taal.
Op 6k, al 32 jaar in dienst van
jen Ahovense multinational, ver
eer z'ch even gemakkelijk in
ait. ft-oel als een dartele tiener
n ol. Vanaf z'n zeventiende
hij al in een rolstoel. „Po-
gt hij kortaf. „Daar was
ieda<lweinig tegen te doen
Je kaf- die handicaP r'Jdt hij
tilometer per jaar. Voor z'n
et houden van lezingen en
1 V7S1ioedanigheid als voorzitter
Nederlandse Gehandicap-
het overkoepelend orgaan
^(■organisaties van gehandi-
^^tlij is tachtig uur per week
et be voor z n werkgever- de
e onJ'1'?5 en voor zi->n hobby:
Verkrr6er voor gehandicapten,
an alf1 combineren van wejk
j^plisering) en hobby kwam
jgj teen afgeronde maatschap-
eehafP de Pr°PPe"-
kraacend vanuh de huidige, pe-
,t js7Conomische situatie en de
vis Jctrekkend naar de toe-
iatisc"st er een maatschappij uit
j nvj die hemelsbreed verschilt
iterd PVidige'
in ocPus'e: de voortschrijdende
>enk maar bovenal het op de
liep £ornen van hoogwaardige
ris kJ>le tegen een betaalbare
ujt jrengt onherroepelijk de
fting van de verzorgings-
ER VI _C
„Vroeger werden de ouderen door de jonge generatie verzorgd. Die zorg voor de ouderen zullen we opnieuv moeten oppikken op het moment, dat we minder geld krijgen en meer tijd".
produceren. Op het ogenblik doen
ze in Europa en Amerika precies
hetzelfde".
„We moeten mee, anders verliezen
we de concurrentieslag. Als we de
werkgelegenheid kunstmatig in
stand willen houden door de auto
matisering tegen te houden, zijn we
binnen tien jaar afgebrand. Dit
land zal mee moeten. De crisis is in
de grond geen economische of mo
netaire. maar een structurele crisis,
omdat we aan het automatiseren
zijn. Minder mensen zullen in staat
zijn meer te produceren".
„Een voorbeeld. Vorig jaar was er
bij Philips een produktiviteitsstij-
ging van negen a tien procent, ter
wijl de omzet met drie procent toe
nam. Er zit dus een gat tussen van
zes procent, die gelukkig door na
tuurlijk verloop kon worden opge
vangen. We kunnen in principe de
hele produktie verveelvoudigen
met de helft van het aantal mede
werkers. En dat geldt voor vrijwel
alle bedrijven. Er tekent zich met
andere woorden een heel nieuwe
samenleving af, een maatschappij
waarin een relatief klein deel van
de bevolking nog in loondienst ar
beid zal verrichten, een onevenre
dig groot aantal mensen zal dat
type werk niet meer doen. Dat is
onontkoombaar. In die nieuwe
orde komt veel tijd beschikbaar.
Het begrip vrije tijd is in dit ver
band misplaatst, omdat je dat ge
bruikt in relatie tot gebonden tijd.
Het principe zal straks zijn: je le
vert inkomen in en je krijgt er tijd
voor terug. Want één ding is duide
lijk: we kunnen niet meer op de
zelfde voet doorgaan. Dat is voor
degenen die in loondienst werken
niet meer op te brengen".
Bejaardenzorg
„Het inleveren van loon voor tijd
heeft evenwel geweldige gevolgen
voor het functioneren van de sa
menleving en dat wordt nog te
weinig beseft. Zaken die de over
heid heeft overgenomen, zullen
weer door de burgers moeten wor
den opgepikt. Een voorbeeld: de
bejaardenzorg. Vroeger werden de
ouderen door de jonge generatie
verzorgd. Die zorg voor de ouderen
zullen we opnieuw moeten oppik
ken op het moment, dat we minder
geld krijgen en meer tijd. Want
waarom zitten die oudjes in een be
jaarden- of verzorgingstehuis? Niet
omdat ze daarom hebben gevraagd,
maar simpel, doordat de jongeren
geen tijd meer hadden".
Dergelijke uitspraken zullen niet
overal in dank worden aangeno
men.
Van Beek: „Dat klopt, negentig
procent van de mensen wil er niet
aan. En toch is er geen ontkomen
aan. De voorzieningen worden van
een veel lager niveau. De verzor
gingsstaat heeft de langste tijd ge
had. Niet alleen de rijksoverheid
zal taken moeten afstoten. Hetzelf
de geldt voor de gemeente en pro
vincie. De buurt of het dorp zal de
eigen taken op zich nemen, zoals de
vuilverwerking, de regeling van
het verkeer, het buurt- en club
huiswerk en het opvangen van zie
ken en hulpbehoevenden".
Professionele hulpverlening heeft
dus z'n langste tijd gehad
Van Beek: „Inderdaad. Waarom
heeft het maatschappelijk en cultu
reel werk zich ontwikkeld? Omdat
de mensen geen tijd meer hadden!
Daarom werd het overgelaten aan
professionele krachten. Vroeger
hadden de mensen ook problemen,
die werden echter op een andere
manier opgelost. Dat gebeurde in
familie- of gezinsverband. Of in de
buurt. Het club- en buurthuiswerk
idem dito. Jongelui hadden vroeger
toch geen cultureel werker nodig
om zich te vermaken9 Kom nou!
De jeugd is altijd inventief en
speels genoeg geweest om zichzelf
bezig te houden! Daar hebben ze
helemaal geen welzijnswerkers
voor nodig".
Maar dat is in tegenspraak met de
deskundigen, die zeggen dat je een
kuddedier wordt.
Van Beek: „Onzin. Er is helemaal
geen reden voor doemdenken. Het
gevaar is echter aanwezig dat het
een zichzelf vervullende profetie
wordt. In de nieuwe orde hebben
we juist mondige, flexibele mensen
nodig. Juist de mondige mens, die
geleerd heeft voor zichzelf te zor
gen, heeft de toekomst. Zeker, het
zal voor een heleboel mensen niet
meevallen om over te schakelen.
We zijn te verwend geweest, waar
door velen niet meer in staat zijn
op eigen benen te staan. De andere
kant van de medaille is echter dat
in de nieuwe maatschappij een he
leboel creativiteit, die door tijdge
brek verloren is gegaan, naar bo
ven kan komen borrelen".
Terug naar de techniek, die straks
eveneens een enorm stempel op de
maatschappij zal drukken.
Computer
Wat kunnen we op technisch ge
bied in de komende jaren allemaal
verwachten?
Van Beek: „We staan aan de voora
vond van geweldige veranderin
gen. Automatisering was tot voor
kort een dure zaak. Moet je nu eens
kijken. Een computer kostte tien
jaar geleden vijftien miljoen gul
den, op het ogenblik koop je zo'n
ding voor honderdtwintig duizend
gulden. Een elektronische reken
machine kostte tien jaar terug vijf
tienduizend gulden, nu haal je zo'n
ding bij V en D voor zes tientjes en
dat ding is nog beter ook. Er zijn
momenteel dertigduizend Neder
landers met een kleine huiscompu
ter. Kosten: vijftien- tot veertigdui
zend gulden. Straks koop je zo'n
computer voor een habbekrats.
Over vijf, zes jaar heeft elk huisge
zin zo'n ding. Via de computer doet
moeder de vrouw straks bood
schappen Flauwekul? Vergeet het
maar. Bij sommige benzinestations
hoef je niet meer te betalen of een
cheque uit te schrijven. Je stopt je
kaartje in de computer en het ..ge
tankte" bedrag wordt automatisch
van je bankrekening afgeschre
ven".
Medianota
De met veel tam-tam aangekondige
medianota noemt Van Beek in het
licht van de voortschrijdende tech
niek een lachertje, een hoop kabaal
om niets. „De overheid staat met de
handen in de lucht. Ze probeert op
een krampachtige manier de ont
wikkelingen tegen te houden. Ze
willen precies bepalen wat er al
dan niet op het beeldscherm mag
verschijnen. Belachelijk. Een han
dige knaap van zestien jaar zet
voor tweehonderd gulden een zen
der in elkaar. Voor alle duidelijk
heid: twintig jaar geleden kostte
dat tienduizenden guldens. En wat
gebeurt er nu? De politie pakt de
zender af, geeft een boete en
spreekt de jongeman vermanend
toe. Flauwekul. Als het een jongen
met een beetje pit is, gaat-ie de vol
gende dag naar V en D. koopt voor
een paar honderd gulden onderde
len en is een dag later weer in de
lucht. En dan kan het circus op
nieuw beginnen. Weer de politie er
naar toe, weer een boete, weer een
paar vermanende woorden. Maar
er komt een moment dat ze de hele
politiemacht moeten laten uitruk
ken om de clandestiene zenders op
te sporen. Ik denk dat men zich be
ter met andere, belangrijker zaken
kan bezighouden. Dit is struisvo
gelpolitiek".
Ziektebeeld
Ook in het onderwijs en de gezond
heidszorg zal het de komende jaren
„spoken". Aan de status van lera
ren en doktoren zal flink worden
geknabbeld. „Straks kun je je eigen
ziektebeeld bepalen via de compu
ter. Diezelfde computer zegt precies
welke medicijnen je moet gebrui
ken. Onzin, zegt u. Nou, op dit mo
ment hebben al drie miljoen Ame
rikanen een mini-computertje in
huis ter bewaking van de gezond
heid. Tachtig procent van de ziek
tebeelden is immers van niet-speci-
alistische aard. Zo'n computer kan
de diagnose stellen en de medica
menten voorschrijven. Het stellen
van een diagnose is immers niets
meer dan het verzamelen van de
symptomen. Die worden in de com
puter gestopt en hup, die vertelt
precies wat de patiënt mankeert en
wat hij moet doen om weer beter te
worden".
„Het klassikaal onderwijs is even
eens ten dode opgeschreven. Het
onderwijs wordt straks via de com
puter gegeven. Een soort Teleac,
maar dan nader en beter uitge
werkt".
Ambacht
Er verdwijnt dus een heleboel
werk, maar daar komt iets anders
voor in de plaats. Het ambacht zal
bijvoorbeeld in ere worden her
steld. „Het ambacht komt terug.
Kleine, ambachtelijke bedrijven j
hebben de toekomst. Zo voorspel I
ik, dat de confectie-industrie terug
komt. Als maatindustne. Over tien
jaar roep je op je scherm alle moge
lijke stoffen op. Dan kies je. zeg
nummer 325. Je meet vervolgens je
eigen maten op, dat toets je in en
dat gaat naar het atelier. De com
puter haalt daar de stoffen te voor
schijn en naait het spul aan el-
Talenten
Ruim baan dus in de nieuwe sa
menleving, waarvan de contouren
zich reeds beginnen af te tekenen,
voor de in iedere mens aanwezige
creativiteit. De talenten hoeven
niet langer onder de korenmaat te
worden gezet, daar ons hele socia-
le-voorzieningensysteem met al z'n
ingebouwde regels en beperkingen
(een werkloze of arbeidsongeschik
te mag immers niet - aan het ar
beidsproces deelnemen) wordt af
gebouwd.
Van Beek: „De creativiteit, vaar
digheid en kennis die vrijwel ieder
mens bezit, moeten worden benut.
Ieder individu heeft een bepaalde
gave. De één is technisch, nou, die
gaat straks auto's repareren, een
ander gaat meubels maken, een
derde gaat verhalen schrijven
Nummer vier gaat kleding maken
en nummer vijf gaat groente en
fruit telen, niet alleen voor zich
zelf, ook voor z'n buurman en
overbuurman En die handige
buurman verbouwt op zijn beurt de
woning van de groenteteler. Een
automonteur repareert de auto's
voor de hele buurt. Want het is
toch te gek dat een doorsmeerbeurt
in de garage een paar honderd gul
den kost, terwijl een pienter buur
jongetje het voor 25 gulden doet In
die maatschappij is een basisinko
men onvermijdelijk en is er geen
verschil tussen zwart en wit werk.
Degene, die een hele dag in het
zonnetje wil gaan liggen, prima,
maar die moet wel genoegen ne
men met een laag bestedingsni
veau. Het basisinkomen is immers
net genoeg om in leven te blijven
Anderen die willen werken krijgen
automatisch een hoger bestedings
niveau. Aan de burger de keus"
KEES VAN OOSTEN
Belasting en premies
Laten we eerst de feiten op een rij
tje zetten. Van de veertien miljoen
Nederlanders verrichten nog drie
en een half miljoen mensen tradi
tionele arbeid. Dat betekent, dat
tien en een half miljoen Nederlan
ders geen werk hebben en derhal
ve geen belasting en premies afdra
gen. Tot die grote groep behoren
bejaarden, ww'ers, kinderen,
wao'ers, wwv'ers, studenten, ge
handicapten, bijstandsmoeders en
huisvrouwen.
Van Beek: „Een steeds kleiner
wordende groep moet het opbren
gen voor almaar meer niet-actie-
ven. Dat is frustrerend, zowel voor
de werkenden als voor de niet-
werkenden. Daarom is een radicale
ommekeer in ons denken over ar
beid noodzakelijk. Anders loopt het
spaak, daar kan niemand omheen.
Om het stelsel in stand te kunnen
houden wordt op een krampachtige
manier gesnoeid in de uitkeringen.
Het doet zich in één keer voor, om
dat men tien jaar geleden niet wil
de luisteren. Er moest en zou meer
geproduceerd en geconsumeerd
worden. Nu moeten de reddings
boeien worden uitgegooid om de
drenkeling te redden".
Ruilhandel
Van Beek zet het begrip arbeid
vervolgens in een historisch pers-
A. M.van Beek:
..Door de
oprukkende
techniek zijn we
op weg naar
een nieuwe
maatschappij.
Dat zal met veel
gepiep en
gekraak
gepaard gaan.
Ik hoop van
ganser harte,
dat we kans
zullen zien de
problemen op
een vredige
manier op te
lossen".
pectief. „Een paar honderd jaar
geleden was werk anders gestruc
tureerd. Toen werkte men voor
zichzelf. Men maakte produkten,
die men voor het eigen levenson
derhoud nodig had. Slechts een
paar procent was bestemd voor
ruilhandel".
„In ons huidige systeem produceert
men niet meer voor zichzelf, maar
voor de markt. In ons bedrijf bij
voorbeeld produceren duizenden
medewerkers televisietoestellen,
niet voor zichzelf, maar voor ande
ren. Dat heeft een aantal conse
quenties, zoals standaardisering en
centralisatie. In zo'n systeem past
het prestatieprincipe. De arbeider
moet optimaal presteren, anders
kost hij te veel. Gehandicapten, en
nu kom ik op mijn werk in de Ge
handicaptenraad, vallen uit de
boot, omdat ze niet voor honderd
procent kunnen produceren".
Door de voortschrijdende automati
sering en robotisering zal er echter
in de visie van Van Beek een sa
menleving te voorschijn komen
die, hoe tegenstrijdig het ook klinkt
in een tijdperk met ongekende
technische mogelijkheden, in veel
opzichten lijkt op de maatschappij
van onze grootouders.
Is de automatisering een bedreiging
of een uitdaging? Een vriend of een
vijand?
Van Beek: „Of je nu vóór of tégen
automatisering bent, het maakt niet
uit. Dat proces is niet tegen te hou
den. De Japanse industrie is door
een heel bewuste politiek helemaal
geënt op geautomatiseerde en gero
botiseerde produktieprocessen.
Daardoor kunnen ze beneden de
Europese en Amerikaanse kostprijs
staat met zich mee. Dat proces kan
op vreedzame manier worden be
geleid, al zal het met geknars der
tanden gepaard gaan".
