BROOKLYN
BRIDGE
het sierlijke
monster,
honderdjaar
Er reed nog geen auto,
er was nog geen elektrisch licht
vjer de modder en de stenen kon
den weggraven. Samengeperste
lucht hield het water uit de werk
plaats, waarin door de hoge druk
de mechanische geluiden ijl klon
ken en de stemmen metaalachtig
en waarin het bijna 30 graden heet
was.
Paarden^wagei^^^^^
Men moet zich de werkomstandig
heden voorstellen in de jaren ze
ventig van de vorige eeuw. De con
structie die vandaag nog altijd een
vitale verkeersverbinding vormt
tussen Manhattan en de rest van de
wereld, werd gemaakt in de dagen
dat er nog geen elektrisch licht be
stond. Na de opening van de brug
zou het nog altijd tien jaar duren
voor Henry Ford iets wat op een
auto leek in elkaar zette. De brug,
waarover vandaag de aërodynami
sche sportwagens, de geruisloze
sleeën en de opgetuigde Ameri
kaanse vrachtwagens rollen, laag
tussen de wolkenkrabbers van New
York, werd gemaakt met behulp
van paard en wagen en met kaars
en olielicht in de caissons, diep op
de bodem van de rivier nog maar
één, zij het lang, mensenleven gele
den.
Een van de arbeiders onder water
was Washington Roebling zelf.
Hij draaide zestien uur per dag in
de caissons, die aan de lopende
band mensenlevens eisten. Zoveel
als de briljante ingenieur al wist
van draag- en spankracht van staal
en beton, zo geheimzinnig was nog
bruggen roem verworven, zoals
die over de Niagara. Toen in 1869
de East River er nog maagdelijk bij
lag en alleen nog maar op bootjes
de eerste metingen werden ver
richt, stond de 63-jarige ontwerper
op een aanlegsteiger te staren naar
de overkant waarop hij het bouw
kundig had gemunt. Hij bemerkte
niet hoe een schip tegen de pier
schuurde, totdat zijn voeten be
kneld raakten. In het ziekenhuis
moesten Roeblings tenen worden
geamputeerd. De eigenzinnige we
tenschapper wilde niet met desin
fecterend spul worden behandeld.
Hij geloofde alleen in de genees
kracht van het water. Drie weken
later stierf hij aan tetanus
Zoon Washington Roebling nam
het vermetele werk, dat ook hem
een voortijdige dood zou bezorgen,
over. Roebling jr. is de held van het
verhaal van de Brooklyn Bridge.
Hij kocht met zijn vrouw Emily
een huis op de Brooklyn-hoogten,
van waaruit hij de bouw die vol
gens tallozen onmogelijk was. zou
kunnen gadeslaan.
Hij ontwierp de reusachtige houten
caissons, waarop de twee draagto-
rens zouden worden opgericht.
Door de toenemende druk van de
stenenmassa zouden de caissons
eerst op en vervolgens in de rivier
bodem zakken, totdat ze op de rot
sen in de ondergrond een natuur
lijk fundament zouden vinden.
Alles was ontdekkingswerk. Nog
nooit was met zulke grote caissons,
waarin per stuk vijf tennisbanen
passen, gewerkt. Er zat geen bodem
in deze onderwaterzalen, zodat de
arbeiders op de bodem van de ri-
Vermetel
De Brooklyn Bridge is een tech
nisch pionierswerk geweest, dat tij
dens de uitvoering al een veertigtal
slachtoffers had geëist, De eerste
was. wrang genoeg, de „master
mind" van het hele project, de uit
Duitsland geïmmigreerde architect
en mathematicus John Roebling.
Hij had al met andere kleinere
v
ZATERDAG 2 i MEI 198
De
Dez
namen-p
vorser w
tn
BRUSSEL De man die
naast me aan de b«j(rij2
schoof leek een typisch\j\g
Belg Lambiek weggaan
stapt uit een Suske-eii^c.
Wiske-album - maar /ifas
bleek een Nederlander tPrc
zijn. die sinds de crisisj&m
ren in Belgie woont /®na
schatte hem op zijn vr
daarover op 65. maar
was 85 met de dorst
een jonge vent.
Toen hij me de vraapw.
stelde of ik geïntereaCSi
seerd was in theorieeked
wilde ik aanvankelij]os
nee zeggen, maar gezien
mijn eerdere vergissin
gen leek me ..ja" tocPec
juister. Hij stak van wal
..Meneer", zei hij. „sincdET
ik in Belgie woon. heb /fcrs
een studie gemaakt vai|SS(
namen in relatie met di
maatschappelijke presta
ties. Ik verzamel namePP'
en kijk wat de dragent in
ervan in hun tak van bdien
roep of sport te betektLgc
nen hebben. Wel, mijfonj
theorie is dat de naan
kort moet zijn. wil de er
genaar ervan het
brengen Als er ..van" ofik
..de" voor staat kun jooi,
het eigenlijk al vergete^\,
Ik zal u wat voorbeeldelre|
geven van Nederlandsl
voetballers. Cruijff. KePrc
zer. Moulijn. Swar|®n
Haan. Neeskens. Krol eiet
een beekje verder ferugnl
Lenstra. Wilkes. Rijver
allemaal keien van voelLet
bailers Merkt u dat ik dfei
broers Van de Kerk haft 1
niet noem? Dat is geefou
naam die tot de verbeet
WASHINGTON Amerika
maakt zich op voor het feest.
Het feest van de brug. Al lang
niet meer. zoals destijds, de
grootste hangbrug ter wereld,
maar nog altijd het bouwwerk
dat meer dan welk van zijn
soortgenoten tot de verbeel
ding spreekt van de kunste
naars, de filmregisseurs, de
vernuftelingen en alle andere
dromers en waaghalzen. De
Brooklyn Brug, het even gra
cieuze als monsterachtige ge
vaarte tussen Manhattan (het
eiland dat ooit Nieuw Amster
dam heette) en Brooklyn (het
Newyorkse stadsdeel dat ooit
Breukelen heette), gaat zijn
100e verjaardag tegemoet. De
24e mei is de grote dag. Over
de 1056 meters wegdek die al
een eeuw hoog boven de East
River hangen, zullen in vol
ornaat de ontelbare feestgan
gers paraderen. En rondom de
brug zullen exposities, mu
ziek, vlagvertoon en vuur
werk de hoogste eer betonen
aan de bovenmensenlijke
prestatie van welweer.
Het zal bijna zijn zoals op die lente-
dag in 1883. Honderdduizenden
mensen hadden zich op beide
oevers verzameld. De rivier lag be
zaaid met stoomboten, die huin
scheepsbellen luidden en hun
hoorns onbedaarlijk lieten loeien
Overal wapperden de Stars and
Stripes trots tegen het uitspansel.
De president van de Verenigde
Staten, Chet Arthur, een schoon
heid die verzot was op „gelegenhe
den". liep in slank gesneden pak en
op soepele wandelschoenen te glim
men aan het hoofd van de massa
die de triomf van de bouwkunde'
tegen de voetzolen voelde, 's A-
vonds was er een spectaculair
vuurwerk Fonteinen van fel ge
kleurde sterren, boeketten van hel
dere kometen, vliegende bommen
en gouden regenbuien zetten de
buitensporige constructie in een
spookachtig licht.
Een paar dagen later sloeg de brug
voor het eerst sedert haar voltooi
ing dodelijk toe. De menigte die de
1600 meter lange houten promena
de van oever tot oever wilde be
wandelen was nog altijd enorm.
Om vier uur in de middag viel een
vrouw van de trap die naar het
looppad leidde. Ze schreeuwde. De
reactie van het publiek weerspie
gelde de algehele huiver voor de
afmetingen van het gevaarte en de
krachten die erin schuilgingen Ie
mand riep dat de brug begon in te
storten. De massa probeerde terug
te rennen naar de oever. Tientallen
mensen werden onder de voet gelo
pen Twaalf vonden er de dood.
Het bloed droop tussen de planken
door naar de peilloos diepe golven.
Diezelfde promenade langs de ver
keersweg op de brug is vandaag
nog altijd het favoriete traject van
wandelende, fietsende en joggende
Newyorkers.
de caissonziekte waaraan de man
nen ten prooi vielen als in de trans
portkamer naar boven de druk te
snel verminderde.
Roebling kreeg zijn eerste aanval
in 1870, een jaar na de aanvang van
de werkzaamheden. Er was brand
uitgebroken in een van de caissons
en de hoofddirecteur van het pro
ject zette zichzelf mede aan de be
strijding van het vuur, dat de hou
ten caissonwand aanvrat en de
daarop rustende toren dreigde te
doen omvallen.
Toen het vuur gedoofd was en Roe
bling weer boven kwam, bleek hij
plotseling gedeeltelijk verlamd en
leed hij helse pijn over het hele li
chaam. Hij nam morfine, liet zich
insmeren met een mengsel van
zout en whisky, hoorde dat het
vuur toch weer was opgelaaid,
kleedde zich weer moeizaam aan
en ging opnieuw naar beneden
Aan de Brooklyn-kant van de East
River waren de problemen relatief
nog klein. Daar stootte men al op
14 meter diepte op rotsbodem.
Maar aan de Manhattan-zijde wa
ren de caissons al 23 meter in de
zandbodem verzonken toen er nog
altijd geen harde ondergrond was
bereikt. Roebling nam toen het
bouwkundig onverantwoorde,
maar humane besluit om het fun
deringswerk te stoppen, „anders
kost 'net honderd doden", zei hij.
De ingenieur meende te kunnen
vaststellen dat er op de bereikte
diepte in miljoenen jaren geen bo
demverplaatsing meer was geweest
en dat het samengeperste zand vol
doende stevigheid bood Het was
een grote gok, maar hij bleek tot op
de dag van vandaag gelijk te heb
ben
Roebling was vanaf 1872 hij was
toen pas 35 jaar geheel verlamd.
Hij bekeek vanuit een rolstoel in
zijn huis met een verrekijker de
werkzaamheden, die ook voor het
publiek steeds spectaculairder wer
den. Zijn vrouw liep dagelijks met
zijn instructies naar de opzichters
op de bouwplaats.
Ademloos
De twee torens in de East River
gingen tot 84 meter boven hoogwa
ter de lucht in. Dat was hoger dan
welk gebouw ook op Manhattan,
dat nog vele decennia zou moeten
wachten op zijn eerste wolkenkrab
bers. In 1878 werd de eerste staal
draad gespannen tussen de twee to
rens. Aan de kaden kwamen in
datzelfde jaar de gigantische anker
plaatsen gereed, waar de vier
hoofdkabels, die via de toppen van
zouden golven, werden vastge
maakt.
In de jaren daarna groeide en
groeide het monster Duizenden
timmerlieden, metselaars, smeden,
machinisten en sjouwers waren on
afgebroken in de weer. De mensen
op de minuscule scheepjes, beneden
op de rivier keken ademloos op
naar de onmetelijke harp die in het
luchtruim werd gesponnen. Aan de
vier hoofdkabels, waarin 19 bun
dels van elk 278 staaldraden waren
verwerkt, werden de duizenden
verticale kabels vastgemaakt.
De machtige brug, een eeuw
geleden de grootste con
structie in de Verenigde Sta
ten, is nog altijd een slaga
der naar het spektakel Man
hattan.
waaraan de weg over de rivier
kwam te hangen. Uit de torens ont
sproten dan nog diagonale kabels
om het geheel meer stevigheid te
geven. Tientallen arbeiders hingen
als spinnen in een web de nodige
verbindingen te maken.
De Brooklyn Bridge werd het zin
nebeeld bij uitstek van het Ameri
kaans optimisme. De totstandko
ming ervan is een heldenverhaal.
Het verhaal van het geloof in de
nog nooit dermate op de proef ge
stelde potentie van techniek en van
constructie, van de spankracht van
een minimum aan materiaal. De
vier gotische poorten in de torens,
waardoor de wegen lopen, lijken
vensters tussen de oude Europese
beschaving waaruit dit meester
stuk is voortgekomen en de hui
veringwekkende nieuwe Ameri
kaanse wereld. De anatomie van
het rasterwerk de curven van de
kabels maakt visueel oneindig
variërende invalshoeken mogelijk.
Nadat P.T. Barnum er in 1883 met
21 olifanten overheen was gelopen,
geloofden ook de meest wantrouwi
ge Amerikanen dat het wel goed
zat met de Brooklyn Br'idge. En de
ingenieurs die vandaag verant
woordelijk zijn voor de conditie
van het kunststuk, verzekeren dat
het in eeuwigheid meekan.
Slotakkoord
Misschien is de euforie van het
eeuwfeest verantwoordelijk voor
die zorgeloosheid. Feit is dat twee
jaar geleden plotseling twee kleine
diagonale kabels knapten en een
Japanse toerist dodelijk verwond
den Dat was kort nadat een gespe
cialiseerde firma een rapport had
uitgebracht over de alarmerende
staat waarin de brug zou verkeren.
Het zout van de East River, ver
vuild regenwater en duivenmest
zouden het staal ernstig hebben
aangetast.
Thans is een revisieprogramma
van tien jaar en 100 miljoen dollar
aan de gang. Iedereen is optimis
tisch en verwacht, dat het gevaarte
er daarna weer een eeuw tegen
kan.
Het is niet erg Amerikaans om on
heil te verwachten van wat men
sen construeren. Misschien is het
kenmerkend dat het een Nederlan
der is. die de ramp ziet aankomen.
De Tilburgse leraar Ed Schilders is
al jarenlang geobsedeerd door de
Brooklyn Bridge en geeft zelfs een
tweemaandelijks bulletin uit over
de wederwaardigheden van zijn
zorgenkind In 1981 had Schilders
het al over de „doodsstrijd" waarin
de brug verkeert en over volgende
brekende kabels die een kettingre
actie kunnen veroorzaken. Hij
vond het net iets voor de Brooklyn
Bridge om Op 24 mei aanstaande,
onder het oog van de televisieca
mera's en begeleid door tientallen
fanfares wraak te nemen voor haar
verwaarlozing en majestueus in de
East River te storten. Misschien dat
Andy Warhol daaraan nog tijdig
zijn poster, die hij voor het eeuw
feest heeft ontworpen, kan aanpas
sen. En wellicht kan Tobias Pieker
van zijn speciaal voor de jarige
Brooklyn Bridge geschreven con
cert voor piano en orkest de laatste
maten schrappen en de grote plons
als slotakkoord gebruiken.
MARC DE KONINCK
J
ding spreekt. Vanenburgu,
heeft geluk gehad. Als hpel
Van den Burg had geheie s,
ten had hij nooit in hè oor
eerste van Ajax gestaarerh
Als ik coach van Ajafcr;
was zou ik Van de A'o/jers
put niet willen hebben')ing
..Ik geef u ook wat nasal
men van keepers: Kraaien
Landman. Schrijverpna
Jongbloed. Doesburgieej
Ik onderbrak hem: Vaan
Beveren. De Munck. loli
„Haha". zei hij. ..Van Bek tie
veren heeft het op beslisan
sende momenten altijd «pno
laten weten, kijk ma*an
naar de wereld kampnM
oenschappen. En Lk d<
Munck moest het hebbetig
van zijn bijnaam „Ier.
Zwarte Panter". Ik wedij
niet of het ook opgasou'
met buitenlanders, niaans i
Real Madrid werd eclict
groot dank zij Puskas eip
Gento". Hf I
Di Stefano. vulde ik aanira
„Ja. maar die had tfaJenh
ook een bijnaam, dpn
blonde pijl". un
Hij begon vetvolgens aajele
een rijtje wielrennen an
..Raas. Knetemann g
Rooks. Kuiper. Me rek ven
Winnen wordt ook eepen
grote, maar Van der Vet bi
de niet". egit
..Politici, ook zo'n aardfyise
voorbeeld. De beste prên 1
mier die u na de oorlovn.
had. heette Drees. kortd)aa
kan het niet. De bekendooi
ste minister van buiterich
landse zaken was Luiifitw
Van Agt heeft wel lanp i
gezeten, maar zal niet <kaai
geschiedenis ingaan aé p
een groot staatsmaneró
Lubbers daarentegeJs t
wel. daar kun je vergtoec
op innemen. Den t/v(e 1
Nee. Den Uyl ook /j/'ehde
Die had tot zijn honderoissi
ste premier willen bliïnd
ven en waar zit-ie /jute i
Juist, in de oppositiebailger
ken. Van der Stoel hajn"
het inzicht om een goed—
minister van buitenland
se zaken te worden.
hij had zijn naam tegen
..Nu denkt u natuurlij}^
dat er veel minder meifmi
sen zijn zonder „var&n
dan met ..van", maar dPar
blijkt niet helemaal juiN>n
Als je het telefoon boel C
bestudeert zie je dat. Nên
vraagt u natuurlijk oof1"*1
hoe ik heet. Inderdaad*I
meneer, ik draag niet a?n 1
leen een ..van", maar ooPve
een „der". Vandaar dPrk
er mets van me terecP^
gekomen is. Dacht u dPeP
ik met een korte, kraeft^
tige naam mijn leven /8e
België had moeten slip
ten? Welnee, dan had ilaai
een hoge functie in NPrk
derland bereikt N
„Ik denk dat ik wefdii
waar het voor een gxöé[8sl
gedeelte aan ligt. aa^'e
de krantekoppen. Cruijln
en Luns laten zich 1
makkelijker in een kraiP f
tekop vangen dan Fai'^'
de Kerkhof. En als /ee
maar vaak in een krantf n"
kop terecht komt gaP j1
het je vanzelf beter". ik 1
„Ik ben dan wel maat k
schappelijk mislukPn
maar ik ben 85 en nóp1
kerngezond. Weet u hdaar
dat komt? Als ik me weM'o
eens niet lekker voel$ v
zocht ik zorgvuldig naè*
een arts met een /cor(sat:
naam. Er is nog nooit ee?.n
dokter met ..van" dle
„der" aan mijn lijf gü d<
weest. Gezondheid". ,ak'
En we dronken in ht>el£
Brusselse café een glPrk
bier van het me/|n'
„Kwak", korter en sfer^'h
ker kan het niet.
AAD JONGBLOm*
i r<
ebe
De kathedrale kijk van een kunstenaar op de Brooklyn Brid
ge.
