Io3QiigmiloioJl
Elektronica brengt in fotografie druk op de knop terug
Even doorzetten bij
kleurvergroten
J1
■■■■mm
Snelle
service
printshops
gaat vaak
ten koste
van
kwaliteit
PAGINA 4
Langs
een
omweg
weer
naar
„af"
Donderdag 19 mei 1983
Een boxcamera of een letterlijk
tot de nok toe met elektronica
gevulde spiegelreflexcamera, de
werking is hetzelfde: alleen maar
een druk op de knop.
De tijden, dat met een eenvoudig
boxje het zwarte magische doos
je op buikhoogte toch „zulke
goede resultaten, zelfs zonder ook
maar lets in te stellen" bereikt
konden worden, liggen ongeveer
een kwart eeuw achter ons. Op
merkelijk in de ontwikkeling van
de fotografie en dan met name in
die van de amateursector, is het te
rugverlangen naar deze zorgeloze
manier van fotograferen: druk op
de knop en de fotozaak doet de
rest. Wat dat betreft begint de
klant na een omweg weer koning
te worden. Door toepassing van
micro-elektronica jazeker, de
chips zijn, zonder dat we er erg in
hebben, allang in huis hoeven
we niet meer zelf sluitertijden en
diafragma's in te stellen, het film
pje door te draaien of scherp te
stellen. We zijn weer bij „af".
Aan deze merkwaardige omweg
liggen verschillende oorzaken ten
grondslag, waarvan de voornaam
ste de ontwikkeling van de kleu
renfotografie is geweest. Dat „per
fecte" fotootje uit de boxcamera
was meestal heus niet zo volmaakt
belicht. En al was het dat wel, dan
kwam dat voornamelijk doordat
alleen kiekjes gemaakt konden
worden bij mooi weer, altijd met
de zon in de rug. Belichtingsfouten
konden bij het afdrukken in de fo
towinkel veelal handwerk!
uitstekend worden weggemoffeld.
De bewering, dat de foto's prima
scherp waren, berust eveneens op
een hardnekkige fabel. De enorme
negatieven (6x9 centimeter op
rolfilm) hoefden nauwelijks uit
vergroot te worden. De afdrukjes
waren maar enkele centimeters
groter dan de negatieven, zodat
lensfouten en dus onscherpte nau
welijks opvielen.
Met de kleur kwam ook de narig
heid. Er moest nauwkeurig belicht
worden, terwijl op de boxcamera's
geen enkele instelmogelijkheid zat.
Weldra kwamëA dan ook de eerste
fototoestellen met de duizend-en-
één mogelijkheden. Fotograferend
Nederland was echter alleen een
druk op de knop gewend. Onder-
of overbelichte prulkiekjes waren
het resultaat. Ook met de scherpte
lukte het niet meer zo best, want
de meeste apparaten slikten voort
aan alleen nog maar kleinbeeld-
film, waarvan de negatieven
(24 x 36 millimeter) sterk uitver
groot moeten worden. Betere len
zen, die dan ook prompt de bena
ming „objectieven" verdienden,
brachten hierin verandering.
Niets meer mis
Het eenvoudige fototoestelletje van
weleer groeide zo uit tot een inge
nieus mechanisch en in een latere
fase elektronisch instrument,
waarmee niets meer mis lijkt te
kunnen gaan. Immers de camera's
belichten zelf (er zijn er zelfs bij
die zichzelf op de gebruikte film
gevoeligheid instellen) en tegen
woordig is ook automatisch
scherpstellen al vrij gangbaar.
Toch is het tegendeel waar. Juist
door het blindelingse vertrouwen
van de amateurfotografen op hun
volautomaten mislukken er nog
steeds de nodige opnamen.
Er is namelijk éen ding dat de
TTTTTTTTTTTTTT
TTTTTTTTTTTTTTn
Juist dit uitproberen op proefstro
ken kost toch nog heel wat tijd.
Dan kan het ontwikkelprocédé
weliswaar nog maar pak-weg 7
minuten in beslag nemen, bij drie
proefstroken is dat toch a' 21 mi
nuten. Daarbij is nog niet meege
rekend de tijd die nodig is om de
ontwikkelkoker telkens na elke
ontwikkelgang schoon te spoelen
en droog te maken. Dit laatste is
overigens niet van toepassing op
het nieuwe (maar veel duurdere)
Ektaflex-systeem van Kodak,
waarbij de afdrukfilm door een
soort wringertje in contact wordt
gebracht met het fotopapier. Maar
daarna is het wel 9 minuten wach
ten geblazen voordat de beide la
gen van elkaar afgetrokken kun
nen worden.
Wie dus van plan is om over te
gaan op het zelf verwerken van
kleurenfoto's kan het maar beter
uit zijn hoofd zetten om een rolle
tje van 36 opnamen op één avondje
af te drukken op het formaat van
10 x 15 cm. Dat doen de centrales
veel sneller en beter. Wel interes
sant is het om enkele van de af
drukjes van de centrale die de
moeite waard zijn uit te vergroten
op 20 x 25 cm of desnoods nog gro
ter. Aan de hand van de kleine
centrale-afdrukjes heeft men dan
meteen al een idee hoe de kleur
ongeveer moet zijn.
gedekt door het in de zoeker aan
gegeven meetvlak. Voor een goede
compositie is dit niet altijd moge
lijk. Veel camera's kunnen zich
dan ook vastpinnen op een bepaal
de, gemeten afstand, zodat de ca
mera vervolgens zo gericht kan
worden dat de compositie wel aan
trekkelijk wordt. Maar je moet er
wel aan blijven denken
Een ander probleem is het auto
matische flitsen. In veel camera's
zit tegenwoordig de flitser inge
bouwd, sterker nog, de camera be
paalt of er geflitst moet worden.
Kan niet missen. HoewelDe
flitser die een onderwerp dichtbij
bestraalt, meet meteen de achter
grond mee. En soms wel te veel
van die achtergrond. De flitser
geeft dan de volle hoeveelheid
licht af, terwijl een kleine dosis
licht voor de voorgrond voldoende
zou zijn geweest. Resultaat: een
keurig belichte achtergrond, maar
een wit geflitst gezicht dichtbij.
Dan geeft het flitsen tegen pla
fonds bij ingebouwde flitsers
bijna nooit mogelijk toch veel
betere resultaten.
Al met al verdient het aanbeveling
een goed boek te kopen over foto
grafie, zelfs al is de camera nog zo
automatisch.
chips (nog?) niet kunnen en dat is
denken. Een voorbeeld: bij een op
name van een onderwerp in de
sneeuw kan niet zonder meer op
de meting van de camera worden
afgegaan. De belichtingsmeter is
ingeregeld op een gemiddelde hoe
veelheid licht en donker in het
zoekerbeeld, men spreekt in dit
verband van een gemiddelde grijs
waarde. Alles wat daarvan afwijkt,
wordt automatisch bijgestuurd met
een verandering van sluitertijden
en diafragma's. Als de belichtings
meter „zijn zin" zou krijgen, valt
de sneeuwopname te donker uit,
omdat de sneeuw voor een flinke
meteruitslag zorgt. Ten onrechte,
want sneeuw hoort nu eenmaal
vrijwel wit te zijn en niet gemid
deld grijs. Andersom wordt een
onderwerp tegen een donkere ach
tergrond al snel overbelicht.
Hoewel het
Kodak Ektaflex-
systeem zich
erop beroept
nog maar één
ontwikkelbad te
gebruiken, moet
na het „door de
wringer halen"
van het papier
toch negen
minuten
gewacht
worden,
voordat de
resultaten
beoordeeld
kunnen worden.
overigens zeer belangrijk om de
proefstroken bij het juiste licht te
beoordelen. Niets gaat boven ge
woon daglicht. Is dit niet mogelijk,
dan verdient de aanschaf van een
daglicht TL-buislamp (nummer 47
van Philips) dringend aanbeve
ling. Dit laatste is misschien nog
belangrijker dan de keuze tussen
twee analyzers van verschillende
prijsklassen.
Zelf ingrijpen
Een en ander is alleen maar te
voorkomen door zelf in te grijpen
en zelf de situatie te beoordelen.
Ook met een camera met automa
tische scherpstelling worden fou
ten gemaakt. Men dient erop te
letten dat het onderwerp wordt
Het zelf afdrukken van kleurenfo
to's is tegenwoordig niet meer
moeilijk. Een bewering, veelal van
fabrikanten van materialen en ap
paratuur, die echter slechts één zij
de van de medaille laat zien. Zeker
is dat de bewerking van kleurpa-
pier in de loop der jaren van een
zesbadensysteem is teruggebracht
tot slechts twee baden. Bovendien
hoeft het papier niet meer in het
donker in schalen te worden ont
wikkeld. Dit kan nu gebeuren in
afgesloten kokers, zodat met het
licnt aan gewerkt kan worden.
Toch blijft het afdrukken van een
kleurenfoto in de juiste kleuren
een hele toer, waarbij vooral door
zettingsvermogen een onmisbare
eigenschap is. Het grote punt na
melijk blijft het uitfilteren van
kleurzwemen. Elk negatief of dia
ook dia's kunnen rechtstreeks
op fotopapier worden afge
drukt neeft zijn eigen kleuren-
zweem, veroorzaakt door de kleur-
samenstelling van het licht tijdens
de opname. De fotografische in
dustrie heeft weliswaar hiervoor
handige en tegenwoordig ook be
taalbare meetapparaten gemaakt,
maar deze analyzers zoals die me
ters heten, blijven hulpmiddelen
die er vaak genoeg gewoon naast
zitten. Een opname van natuur
schoon bijvoorbeeld heeft nu een
maal veel groen. De analyzer weet
niet dat dit zo hoort, merkt wel dat
er veel groen is en adviseert ver
volgens om paars (magenta in vak
taal) toe te voegen om het ver
meende teveel aan groen eruit te
krijgen. Het klakkeloos opvolgen
van de meting zou een hevig
paarszweem in de foto opleveren.
Dit wil niet zeggen dat de analy
zers voor amateurgebruik slecht
zouden zijn. Nee, het probleem
of liever de uitdaging van het
zelf vergroten in kleur zit hem in
de persoonlijke beoordeling van de
afdrukken. Bijna geen enlcele af
druk is meteen al na de eerste
keer op de juiste kleur. Meestal
gaan er minstens drie proefstroken
aan vooraf. In dit verband is het
Donderdag 19 mei 1983
PAGINA 9
Fotoboeken te
kust en te keur
Bij bijna iedere fotohandelaar en
in de meeste boekhandels is de
plank met fotoboeken goed ge
vuld. U kunt kiezen uit een rijk
assortiment, waarbij vele gebieden
van de fotografie worden behan
deld. Er zijn boeken die specifiek
over camera's gaan boeken die
de dokapraktijk in allerlei toon
aarden toelichten u kunt kie
zen uit boeken over fotograferen
van mensen, over fotograferen
van heel dichtbij en ga zo maar
door. Een aantal boeken hebben
we voor u verzameld.
Honderd vragen
over fotograferen
Het damesblad „Libelle" geeft een
handige reeks boekjes uit, die elk
100 antwoorden geven op even zo
vele gestelde vragen. Door een
deskundige op het gebied van foto
graferen wordt op honderd van de
meest gestelde vragen, die bij
mensen leven, een antwoord gege
ven. Het is opvallend hoeveel on
derwerpen er in dit boekje van 160
bladzijden kunnen worden behan
deld. Vragen over cameratypen en
hun bediening, over hulpmiddelen
en de verschillende filmsoorten,
over opnamen binnen en buiten
en over het flitsen. Er is een spe
ciaal hoofdstukje over het fotogra
feren in de vakantie en het foto
graferen van kinderen. De projec
tie van dia's en het zelf vergroten
van foto's vormen de laatste
hoofdstukken. Het boekje is ge
schreven in een plezierige stijl,
waardoor ook de wat technische
zaken duidelijk worden. De prijs is
laag, namelijk 8,75. Het boekje is
verkrijgbaar bij de bladenman en
in de boekhandel.
Het nieuwe
kleinbeeldreflexboek
Het nieuwe kleinbeeldreflexboek
is een zeer uitgebreid praktisch en
compleet boek. Het kleinbeeldsys-
teem wordt uitvoerig besproken,
alsmede die elementen die er de
oorzaak van zijn geweest dat de
kleinbeeldreflex de populairste
amateurcamera is geworden. Uit
gebreid worden de verschillende
motieven zoals het landschap, het
portret, de nachtopname, de
naaktstudie en het stilleven be
sproken. Overzichtelijke tabellen
van technische gegevens complete
ren het boek en maken het als
naslagwerk gemakkelijk toeganke
lijk. Het „nieuwe kleinbeeldreflex
boek" is royaal geïllustreerd. Na
tuurlijk is het bijgewerkt naar de
laatste ontwikkelingen. Het boek
is uitgegeven door Focus-Elsevier
en kost 49,50.
De automatische
reflexcamera in de
praktijk
U bent in het bezit van een auto
matische spiegelreflexcamera, of u
gaat er een aanschaffen. U weet
dat de bediening ervan simpel is.
De fotografische mogelijkheden
die u ermee krijgt zijn bijna onbe
grensd en het zou jammer zijn als
u die niet of verkeerd zou gebrui
ken. Het boek „de automatische
reflexcamera in de praktijk"
brengt u op een prettige en duide
lijke manier de belangrijkste be
grippen bij, zoals scherpte en on
scherpte, sluitertijd, diafragma,
scherptediepte, de juiste belichting
in allerlei situaties, de keuze van
films, objectieven en andere toebe
horen en nog veel meer. Het
vormt daarmee een goede basis
voor het verkrijgen van betere re
sultaten en daarmee voor het ver
hogen van uw plezier in de foto
grafie. Deze paperback wordt uit
gegeven door Focus-Elsevier te
Amsterdam en kost 28,50.
zoals deze bedrijfjes ook wel ge
noemd worden. „Dit is", zo zegt
Van Leeuwen, „geen vak waar
je even snel geld kunt maken.
Het vergt een grote dosis vak
manschap en verschrikkelijk
veel werklust. Uiteindelijk zul
len de echte vaklui overblijven,
want hoe snel een klant zijn fo
to's ook terug heeft, alleen zij die
daarnaast ook kwaliteit weten te
leveren hebben een kans om te
overleven", aldus Van Leeuwen.
Wat is de klant kwijt voor een af-
drukje van 10 bij 15 bij een ont
wikkelcentrale? De Consumen
tenbond onderzocht dit in juli vo
rig jaar. Volgens onderzoeker
Van der Kolk zijn de resultaten
daarvan nog steeds van toepas
sing, zij het mogelijk met kleine
fluctuaties. Daar bij gaat het
slechts om enkele centen", zo
verzekerde Van der Kolk. De ge
gevens van de printshops zijn
verkregen uit een eigen telefo
nisch onderzoek.
Via de winkel
Agta-Gevaert 1,20
■6ac (Presto Print) 1.20
Befo (Pico Print) 0,95
Capi-Lu* 1.50
Cewe Color 0.89
Garantie Color Service 1.20
Hoogwertf-Eikelenboom 1.10
Kodak (Select Print) f 1.20
Lux Color (Kollbrl) 0.95
Quelle 1.00
Starprint 1.20
Superfoto's Express 0.89
Tiptop Color 0.85
V&D/Vendet f 0.90
Via de postbode
Beopost 0.79
Colorado 1.50
Fotohome 2000 f 0.59
Kampioentoto 0.99
Klekiek o.90
Quick Home 1.25
TrMca1.15*
Printshops Den Haag
Foto Prlnthouse0,95
Fotomobiel0,95
weinig mensen en
dan is het logisch
dat als het een
keer wat drukker
is, er minder aan
dacht aan de kwa
liteit van de pro-
dukten besteed
kan worden", zo
stelt hij.
De prijs per af-
drukje ligt bij de
meeste printshops
rond de gulden.
De prijzen zullen
niet veel lager ko
men te liggen, om
dat de aanschaf
van redelijke ap
paratuur al gauw
drie a vier ton
kost. Het kan wel
voor minder, maar
dan is de kans
groot dat de kwa
liteit te lijden heeft. Ook de
kwaliteit van het werk dat de
grotere ontwikkelcentrales leve
ren is volgens Van der Kolk niet
altijd even goed. „Maar daar is",
zo zegt hij, „het niveau van wat
men levert wat constanter; er
zitten minder positieve of nega
tieve uitschieters in".
Vorig jaar werden 325 miljoen
kleurenfoto's ontwikkeld en af
gedrukt. Tot 1981 beleefden de
fotohandel en de ontwikkelcen
trales gouden tijden. Het aantal
afdrukken groeide jaarlijks met
tien procent, nu blijft dat nage
noeg gelijk. De meeste filmpjes
(68 procent) gaan via de speci
aalzaak naar de ontwikkelcen
trales. De rest loopt via de wa
renhuizen en de postorderbedrij
ven.
Woordvoerder J. van der Wees
van de ontwikkelcentrale Lux
Color in Rijswijk twijfelt eraan
of de investeerders in printshops
op langere termijn hun geld wel
goed besteden. Met een stagne
rende markt en de grote investe
ringen die het opzetten van een
printshop vergt voorziet hij nog
grote moeilijkheden voor nieuwe
ondernemers. „De consument
heeft nu eenmaal minder te be
steden, terwijl zo'n zaak met
dergelijk hoge investeringen niet
met spotgoedkope aanbiedingen
zal kunnen komen. Als dan de
kwaliteit van het geleverde
werk ook nog tegenvalt, is de
„Uw fotorolletje klaar terwijl u
wacht". Nog even en het is zo
ver. Was het vroeger zo dat de
klant bijna altijd een volle week
moest wachten voordat zijn va
kantiekiekjes bij de fotograaf
konden worden opgehaald, nu is
er een alternatief. Wie zijn foto
rolletje naar een zogeheten
„printshop" brengt, kan de foto's
soms binnen een uurtje terug
hebben. Deze mini-loot aan de
grote boom van ontwikkelcen
trales maakt een bijna niet te
stuiten opgang. Bijna elke week
wordt er wel een nieuwe geo
pend. De Randstad heeft al ruim
tachtig van dergelijke kleine fo
tolaboratoria. Dat wekt enige be
vreemding, want de groei van de
markt voor amateurfotografie is
er wel enigszins uit. Bovendien
laat volgens de Consumen
tenbond de kwaliteit van het
geleverde werk vaak te wensen
De snelheid waarmee de klant
bij deze „fotolabs" z'n kiekjes
krijgt, is de belangrijkste factor
in de reclame van de printshops.
Die varieert in de regel van één
uur tot een dag, wat mogelijk is
doordat het ontwikkelen en het
afdrukken van de
foto's in de winkel
?elf plaatsvinden.
De Consumenten
bond onderzoekt
momenteel de
kwaliteit en de
prijzen van de
printshops. Onder
zoeker A. J. van
der Kolk van de
Consumentenbond
licht alvast wat
van de sluier op:
„Per dag leveren
de printshops
vaak wisselende
kwaliteit. Deze za
ken werken met
Boven: Vorig
jaar werden
325 miljoen
kleurenfoto's
ontwikkeld en
afgedrukt.
Links:
Kwaliteit gaat
op den duur
meer tellen
dan snelheid.
klant gauw gevlogen", beweert
Van der Wees.
Intussen vaart Kodak Nederland
in Rijswijk wel bij de opkomst
van de printshops. Dit bedrijf le
vert behalve fotopapier en che
micaliën onder meer ook com
plete ontwikkelcentrales. PR-
man C. J. van Leeuwen deelt de
mening van Van der Wees dat
kwaliteit op den duur meer gaat
tellen dan snelheid. „Ik geloof
echter wel dat het wisselende ni
veau van het afgeleverde werk
van de printshops slechts een
aanloopprobleem is", tekent hij
daarbij aan. Van Leeuwen ver
wacht na een zich voortzettende
groei na twee jaar een stabilise
ring van het aantal „mini-labs",
