Omwegen
Een blinde vlokreeft
maakte als 'grottenbeest'
furore in een put
Hoogste punt
nieuwbouw terrein
Morspoortkazerne
Bezuinigen, maar Cultureel
Centrum niet schrappen
Boekje bij expositie „Noordwijk, toen en nu"
Zegge
&sdirijwe.
S^EcidjeSomotit
mitbus-
mstenaars
irdcrzon
HOE JE IN LEIDEN OOK VAN EEN MUG EEN OLIFANT KUNT MAKEN
Het was geen voorval
van enige betekenis voor
de wereldgeschiedenis,
maar het feit dat aan
Leiden weer enige nieu
we roem toegeschreven
kan worden, doet toch
deugd. En zo het geen
roem zou wezen, dan nog
altijd mag deze stad zich
opnieuw verheugen in
een curiositeit binnen de
gemeentegrenzen. Om
precies te zijn: aan de
Rijn- en Schiekade, bij
de heer Hornes in de
tuin. En als drs. Jos No
tenboom van het In
stituut voor Taxonomi-
sche Zoölogie in Amster
dam deze „gelede"
kwestie niet aan de orde
had gesteld in de april-
editie van „Kameleon",
het vermaarde maand
blad van de subfaculteit
Biologie der Rijksuniver
siteit Leiden (RUL), was
de miniscule griezel on
opgemerkt gebleven bij
een iets breder, echter
ongetwijfeld belangstel
lend publiek.
Trouwens, als Herman Swart
van de Nederlandse Vereni
ging voor Grot- en Karst (de
Karst, een stuk gebergte bij
Triest, met bijzondere geplo-
gische verschijnselen vanwe
ge de kalksteenj-onderzoek
Speleo Nederland, tijdens een
recente lezing over groton-
derzoek (speleologie) hij
sprak meer in het bijzonder
over grotvissen en andere
grotdieren niet door ie
mand uit zijn gehoor op de
vondst geattendeerd was ge
worden, was de hele Niphar-
gus ook in de mist der verge
telheid verdwenen en was
van deze mug ook geen oli
fant gemaakt. Slechts als u
lid was geweest van de Leid-
se Aquarium Vrienden (dat
zijn mensen met van die
prachtige zeebakken en an
dere geëxposeerde zoute of
zoete watertoestanden), en u
was bij die lezing aanwezig
geweest, pas dan had u gewe
ten wat er enkele jaren gele
den bij de heer Hornes van
uit het troebele grondwater
aan het daglicht was geko
men. Geen grote groene grot-
tengriezel, maar wel een echt
„grottenbeest".
,Grotgarnaar
Voer voor speleologen, aqua
riumhouders en andérszins
georiënteerde biologen. Een
dier, dat erg leek op een
„grotgarnaal"; zo maar in een
Leidse waterput. Die put is
opgetrokken uit bakstenen
en is van boven geheel dicht:
gemetseld. De eigenaar, me
neer Hornes dus, kan met
een handpomp water putten
en ongetwijfeld maakte hij
op deze wijze kennis met een
leven dat onvermoed was.
Fluks deskundigen gewaar
schuwd, die in opperste ver
bazing aan het determineren
konden gaan, nadat meneer
Hornes welwillend en en
thousiast zijn put had open
gebroken voor wat leek op
een prehistorische opgraving.
De mensen van de biologi
sche systematiek waren hem
daar erg dankbaar voor.
Terug naar het veelpotige
onderwerp, de vermeende
grotgarnaal die boven (put-
)water kwam. Drs. Jos No
tenboom vertelt daarover. In
verre van bloemrijke taal.
Maar wel verhelderend. Het
bleek de moeite waard, de
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 22 44 op toestel 10.
door Ton Pirtcrs
Het Leidse grottenbeest, alias Niphargus aquilex, in beeld.
zaak verder dit te putten, na
dat de vondst tijdens de le
zing ter sprake was gebracht.
..In de betreffende waterput
dan, aan de Rijn- en Schieka
de, werden op 17 maart j.l.
acht exemplaren van Niphar
gus aquilex met een plank
ton-net opgevist! Daarnaast
kwamen heel kleine kreef-
tachtigen, zoals- mosselkreef-
tjes en cyclopskreeftjes dat
moeten eenogigen zijn in
het putwater voor. Op het
oppervlak van het putwater
bevonden zich springstaar-
ten, kleine vleugelloze insec
ten. De kreeftachtigen kun
nen worden beschouwd als
een grondwaterbewonende
fauna welke vanuit het om
ringende grondwater in de
put terecht komt". Bijna een
onuitputtelijke bron.
Bodem
De springstaarten zijn bo-
dembewonende insecten die
waarschijnlijk vanuit de bo
dem op een of andere manier
in de Hornesse put terecht
gekomen zijn. „De aanwezig
heid van grondwaterdieren
in de put komt waarschijnlijk
doordat de put in contact
staat met grofkorrelige,
grondwatervoerende aardla
gen. In dergelijke lagen is
voldoende ruimte voor de
dieren en er is voldoende
aanvoer van voedsel (fijn or
ganisch materiaal) en zuur-,
stof".
Onze bloedeigen Leidse Nip
hargus aquilexvan de Rijn
en Schiekade, met als land
heer Hornes, is een blinde,
doodarme witte vlokreeft die
tot 15 mm groot kan worden.
Een grottenbeest dat het
nooit verder heeft gebracht
dan beestje. Het wordt ge
vonden in milieus die door
het grondwater gevoed wor
den, zoals bronnen, putten,
pompen en dergelijke. „In
België wordt de soort ook ge
vonden in kleine poelen in
grotten. In Zuid-Limburg is
de soort van verschillende
plaatsen bekend; in andere
delen van Nederland wordt
ze slechts heel zelden gevon-
Je denkt dan, structureel, al
gauw aan „fossiele neigin-
ger^", want wat dat betreft is
het zuiden van Limburg toch
al een „rijk apart". Noten
boom verder: „Tot nu toe zijn
vondsten bekend uit de Betu-
'we, aan de rand van de Velu-
we en uit putten in Utrecht
en nu in Leiden. Vanwege de
geringe kennis over de
grondwaterfauna in West-
Nederland is de nieuwe
vondst in Leiden heel bijzon
der".
Wat de bewoning van het
Leidse „grottenbeest" aan
gaat is vastgesteld, dat de af
stand van het maaiveld (of
schoon de heer Hornes zel
den of nooit maait) tot de bo
dem van de put ongeveer
drie en een halve meter is.
„Ten tijde van de bemonste
ring stond er ongeveer 1,5
meter water in de put", aldus
Notenboom, die veronderstelt
dat er waarschijnlijk in Lei
den en omgeving meer van
dergelijke putten zijn. En,
dus, mogelijke grotten beesten
bij het leven. „Om meer te
weten te komen van de
grondwaterfauna (in welke
aardlagen komt ze voor?
Wordt ze beïnvloed door
grondwaterverontreiniging?),
zouden meer van dergelijke
putten bemonsterd moeten
worden. Het is echter vaak
erg moeilijk om dit soort put
ten te vinden en biologisch te
bemonsteren"
Ons Leidse grottenbeest is
bijgevolg een „monster live",
maar o zo zachtaardig en op
zienbarend, en klaarblijkelijk
aan de spelonken ontgroeid.
De eerste exemplaren zijn
door de wetenschappelijke
molen gehaald, maar Jos No
tenboom vermoedt nog meer
blinde vlokreeften onder de
Leidse en naburige maaivel
den, en daarom verzoekt hij
u vriendelijk, informatie
over oude waterputten en
handpompen aan hem door
te geven: drs. Jos Noten
boom, Instituut voor Taxono-
mische Zoölogie, postbus
20125, 1000 HC Amsterdam.
U kunt ook" bellen naar Spe
leo Nederland. Koolstraat 56,
Leiden; tel. 071 - 21 01 52.
Om u een ontdekking ge
makkelijker te maken, laat
ik een pasfoto van het grot
tenbeest Niphargus aqyilex
hierbij afdrukken.
IDEN/REGIO ÊcidóeSou/icmt DINSDAG 17 MEI 1983 PAGINA
wee agenten, die in de
t van dinsdag 16 op
isdag 17 februari van het
jaar in het in slaap ver-
:en Leiden patrouilleer-
stuitten rond half twee
[verdachte omstandighe-
bij de Lucas van Ley-
:hool aan de Aalmarkt,
personen, naar later
/an het mannelijk ge-
t, hielden zich op bij de
•deur van deze onder
stelling. Toen de poli
ambten de zaak eens
bekeken, bleek, dat de
jongens niet bezig wa-
iet het forceren van de
Nee, het tweetal ver-
tte werkzaamheden van
4 andere aard. Met be-
een spuitbus spoten
joudkleurige verf op de
ine deur van de school,
igenten onderbraken de
Iderpartij, slingerden de
itenaars op de bon en na-
de spuitbus in beslag.
;ren mochten de jongens
ander uitleggen aan
(onrechter Morshuis. „Als
jet goed begrijp, dan wil-
het stadsschoon ver-
stelde de rechter
„Dat is de hapier pre-
jop zijn kop," antwoordde
[van de schilders. Hij be-
jde waarschijnlijk te zeg-
dat mr. Morshuis de spij-
,op zijn kop had geslagen.
3 gen had de klepel wel
luiden, maar hij wist
lelijk niet waar de klok
idt u het niet zo mooi in
informeerde de
iter verder. De jongens
'ii Leiden een fraaie
maar „Het zou nog
ir kunnen," zei de ande-
kritisch ingestelde
anstenaar. Uit het gesprek
r ejm naar voren, dat de
vrijs jongens wel vaker met
-spuitbus in de aanslag
ar nachtelijk Leiden lopen.
J. doelwit van deze aan-
gers van de grafitti be-
t uit deuren en muren,
voorzichtig opperde mr.
ihuis, dat het misschien
•ter is. dat de eigenaars
i.zich zelf kunnen beslis-
[wat er met hun deuren
uren gebeurt.
schilders waren het
jf-j geheel oneens met deze
jfêwijze. Toch wilde een
Tien daar nog een kantte-
jng bij maken. „We spui-
niet zo maar, we maken
en, we schilderen eigen-
[van alles." „O" klonk het
lucht vanachter de tafel
de rechterlijke macht.
mt niet klakkeloos be-
u probeert het artistiek
intwoord te doen." Rech-
lorshuis sloeg de hamer
precies op z'n kop'. Tot
wilde de rechter weten
jongens van plan zijn
te gaan met hun schil-
itiviteiten. Na enig dub-
beloofde het tweetal de
en deuren in Leiden
an met rust te laten,
ficier van justitie begon
tde opmerking, dat over
niet te twisten valt. Zij
voor ieder een boete
i0 gulden, waarvan 150
;aardelijk. Tevens
de officier om beslag
ie spuitbus. Met dit, wat
imde verzoek wilde de
fier, dat de spuitbus ver-
Td werd verklaard. Een
j de schilders vond dat
a. „We hebben trouwens
ar(V vernield," zei hij ter
zefytflling. Rechter Morshuis
nog milder te zijn.
'*ezftdat u heeft beloofd het
[iheer te zullen doen, leg
voorwaardelijke straf
Allebei 40 gulden boete."
zijn de spuitbus
„ei*:
Ondanks alle perikelen
rondom de aandelen van
de woningbouwvereniging,
gaat de „Vereniging tot
bevordering van den bouw
van werkmanswoningen"
gewoon door met waar ze
voor is opgericht: het bou
wen van woningen. Giste
ren werd het hoogste punt
bereikt op het terrein van
de voormalige Morspoort
kazerne. Op deze plek
worden 25 woningen ge
bouwd. Het merendeel van
de woningen is bestemd
alleenstaande ouderen eh
jongeren. Het gaat hier om
tweekamerwoningen. De
rest van het complex be
staat uit enkele drie- en
vierkamerwoningen. Wet
houder C. Waal van ruim
telijke ordening was gis
termiddag op het bouwter
rein aanwezig om het be
reiken van het hoogste
punt een officieel tintje te
geven. In de stromende re
gen hees de wethouder de
vlag van Leiden. Het is de
bedoeling dat de woningen
in oktober worden opgele
verd.
EERSTE HILLEGOMSE VOORJAARSNOTA:
HILLEGOM Voor het
eerst in de historie van
Hillegom heeft het college
van B en W een voorjaars
nota het licht doen zien.
De nota is door B en W
toegezegd in het licht van
de moeilijke financiële si
tuatie van de gemeenten
in Nederland. De Voor
jaarsnota zal in een specia
le vergadering op donder
dag 19 mei vanaf vijf uur
door de gemeenteraad
worden besproken. Het
college in de Voorjaarsno
ta onder meer voor om de
geraamde investering
voor de bouw van een
Cultureel Centrum niet te
schrappen. Het beleid is
er op gericht hiervoor
toch financiële ruimte te
scheppen.
Het samenstellen van de nota
is door het college van Hille
gom als zeer zinvol ervaren.
Het college spreekt de hoop
uit, dat de raad van Hillegom
met deze nota in de hand het
vizier op scherp kan stellen en
samen met het college een hel
der en samenhangend finan
cieel beleid voor de komende
jaren weet vast te stellen. De
ruimte waarin dit moet gebeu
ren is minimaal, aldus het col
lege, en het doen van keuzen
uit de vele wensen is beslist
geen eenvoudige taak. Het col
lege vraagt de raad evenwel
toch om duidelijke uitspraken
voor de komende jaren te
In de nota concludeert het col
lege, dat de jaren 1981 en 1982
een batig saldo te zien geven,
welke eenmalig zouden kun
nen worden besteed voor het
doen van bepaalde investerin
gen. Gelet op de urgentie van
de aanpak van het Hillegom
stelt het college voor om deze
eenmalige baten te bestemmen
voor het doen van de nodige
aankopen. Voor het lopende
dienstjaar behoeven voors
hands geen ingrijpende bezui
nigingen plaats te vinden,
doch financiële ruimte voor
extra uitgaven is er Qok niet.
Bij het doen van nieuwe uitga
ven zal de raad dan moeten
kiezen tussen het verminderen
van de andere uitgaven of het
aanboren van nieuwe bronnen
van inkomsten.
Het college vindt verder dat
het beraad over de noodzake
lijke bezuinigingen in Hille
gom het beste plaats kan ge
beuren in een ambtelijke
werkgroep, die aan een ge
meentelijke commissie kan
rapporteren. Volgens B en W
is niet te ontkomen aan een
heroverweging van de inves
teringen in de komende jaren.
Aan het doen van keuzen zal
volgens het college niet te ont
komen zijn.
Wat de inkomsten betreft is
het wettelijk niet meer moge
lijk om de onroerend-goedbe
lasting in Hillegom te verho
gen. Bezien zal moeten wor
den op welke wijze de ge
meentelijke inkomsten dan
wel omhoog gevijzeld kunnen
worden. In dat kader kan men
bijvoorbeeld de huurprijzen
van degemeentelijke gebou
wen en sportvelden onder de
loep nemen. Via bezuinigingen
en verhogingen wil het college
komen tot een verbetering van
de financiële positie van Hille-
gom met anderhalf miljoen
gulden, doch een en ander zal
nog wel nader uitgewerkt
moeten worden.
Het college merkt in het kader
van de woningbouw in Hille
gom verder op. dat er een zo
snel mogelijke invulling moet
plaatsvinden van het gebied
Elsbroek Zuid II, dat met in-
gang van 1986 gestart moet
kunnen worden met de bouw
van 600 woningen in het be
stemmingsplan Treslong, het
terrein aan de Leekstraat be
stemmen voor „goedkopere"
woningbouw waarvan de uit
voering echter niet voor 1987
te verwachten is en dat Hille
gom niet over zou moeten
gaan tot de instelling van een
extra commissie ten behoeve
van de woningbouw. Hillegom
telt in 1983 naar verwachting
ongeveer 18.700 inwoners. In
1985 zal dat oplopen tot ruim
19.000 en in 1988 naar 19.240.
NOORDWIJK Kritisch
Noordwijk heeft tot en
met zaterdag, 21 mei in
het Buurthuis aan de
Hoofdstraat een tentoon
stelling onder het motto
„Noordwijk, toen en nu".
Ter gelegenheid daarvan
is ook een boekje uitgege
ven, dat een uitstekende
samenvatting' geeft van
het tentoongestelde werk.
Het telt bijna vijftig blad
zijden en men vindt er tal
van wetenswaardigheden
in. In zijn openingstoe
spraak citeerde burge
meester mr. Bonnike een
56-jarige Noordwijker die
vertelde: „Met een tas met
brood en reuzel en een
dichtgenaaid hemd als
badpak ging ik met het
hele grut naar het
strand".
In zijn toespraak signaleerde
de burgemeester ook een an
dere ontwikkeling in Noord
wijk: „In het verleden gold
Kritisch Noordwijk als een
van de horzels in de pels van
de gemeente. Thans is de vere
niging gespreksgenoot". Hij
noemde Kritisch Noordwijk
„een club mensen, die begin
nen en volhouden". Ook het
beschermde dorpsgezicht'komt
er, deelde hij aan het bestuur
mee. „Met deze tentoonstelling
zit Kritisch Noordwijk op de
goede toer", meende mr. Bon
nike. Het is een show „vol
dierbare herinneringen aan
mensen met wie men geleefd
heeft". Vele tientallen grote
foto's geven een beeld van de
ontwikkling van Noordwijk in
de laatste honderd jaar. Daar
bij is onder meer aandacht ge
schonken aan de bestaans-
bronnen (agrariërs, de visserij,
het toerisme), de dorpsuitbrei
dingen, de sociale geschiedenis
en de economie.
Op deze tentoonstelling komt
men heel wat bekende Noord-
wijkers tegen. Vaak zijn het de
vaders/moeders, grootvaders-
/grootmoeders en soms over
grootouders van de tegenwoor
dige, dorpsgenoten. Andere fo
tobeelden laten plekjes zien uit
het Noordwijk van vroeger da
gen. Het verleden herleeft in
het Buurthuis. Herinneringen
worden opgeroepen. Om een
paar voorbeelden te noemen:
de rokerij van Admiraal aan
de Hoofdstraat (waar nu Al-
bert Heyn gevestigd is) met
een grote groep daar werkza
me Noordwijkse vrouwen. De
touwslagerij en Jac. Passchier,
vissershuisjes in 't Stille Zuie,
de bus van Bolhuis, de eerste
op het traject Haarlem-Den
Haag, het notarispand aan het
Lindenplein (geboortehuis van
de dichteres Henriëtte Roland
Holst), de boerenhoeve Puik
en Duin (in 1926 afgebroken)
en het kasteel Groot Leeuwen
horst (in de bezettingstijd door
de Duitsers gesloopt.
Badleven
Markante beelden zijn er van
het badleven in de oude tijd.
Baders en baadsters in gedis
tingeerde kledij. De kerels in
dwars gestreepte pakken als
zebra's in een kudde zwarte
soortgenoten, de dames in
hooggesloten gewaden. Als de
afstand tussen zee en badkoets
meer dan dertig meter be
droeg, moest er nóg een geslo
ten badmantel, een jas of een
badlaken overheen. Een
schrille tegenstelling met
Noordwijk anno 1983, dat to
pless, monokini, en soms nög
minder kent. De motten ster
ven op het strand gewoon de
hongerdood. Geen Noordwij
ker of oud-Noordwijker mag
deze expositie missen.
Behalve foto's treft men er
ook allerlei markante zaken
zoals een vrijwel compleet stel
attributen, die bij de bollen
teelt werden gebruikt, waar
onder de truffel voor het rooi
en van de narcissen (een
zwaar karwei) bollenhorren
en ziften. „Sint Jeroen, bidt
voor ons", staat er op een an
tiek kerkelijk vaandel, dat in
de entree van de expositie is
opgehangen. Wie dit beroep op
de patroonheilige van het dorp
doet, is niet bekend. Het zou
Kritisch Noordwijk zelf kun
nen zijn, want in de expositie
heeft de leefbaarheidsvereni
ging heel wat geld, werk en
tijd gestoken.
De tentoonstelling is dagelijks
geopend van 14 tot 17 uur en
van 19-21 uur.
Zegge en schrijve vragen wij slechts één nieuwe abonnee
voor een luxe Parker balpen
I Naam_
Adres
Postcode/Plaats.
van de Leidse Courant
1
_als nieuwe abonnee I
I
I
I
I
Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving)
C per kwartaal
Stuur een luxe Parker balpen naar:
Naam
Adres
Postcode/Plaats_
Telefoon-
I Stuur deze bon in open envelop -geen postzegel
I plakken- naar: Leidse Courant, Antwoordnummer 232,
^2500 VG Den Haag
leden van het toneelge-
:hap 'De Noorderzon'
ien 's nachts betrapt in
-aeciliastraat in Leiden,
drietal plakte affiches
fjjjfi2 waarop stond „De Noor-
- -*rtn vertrekt". Gisteren
duidelijk, dat de toneel-
zo zijn eerste voorstel-
wilde aankondigen,
jezien aanplakken is
aden. werden de leden
de Noorderzon bekeurd
Ie plakspullen in beslag
•men. De officier van jus-
vroeg om een boete van
[ulden per persoon. Een
de toneelspelers had een
ïr voorstel. „Wij vinden
zonde om die te betalen,
geld komt ten goede aan
ftaat. Wij geven als straf
sr- een gratis voorstel-
'v Rechter Morshuis vond
{en gek idee. „Ik zal u
ldjg verklaren, zonder u
PP te leggen. Neemt u
afstrfr.contact op met de ge
ile. Daar kunnen ze u
il (ffc^iien wel vertellen waar
[e voorstelling kunt ge-
vonniste mr. Morshuis.
KEES VAN HERPEN