Omwegen Een blinde vlokreeft maakte als 'grottenbeest' furore in een put Hoogste punt nieuwbouw terrein Morspoortkazerne Bezuinigen, maar Cultureel Centrum niet schrappen Boekje bij expositie „Noordwijk, toen en nu" Zegge &sdirijwe. S^EcidjeSomotit mitbus- mstenaars irdcrzon HOE JE IN LEIDEN OOK VAN EEN MUG EEN OLIFANT KUNT MAKEN Het was geen voorval van enige betekenis voor de wereldgeschiedenis, maar het feit dat aan Leiden weer enige nieu we roem toegeschreven kan worden, doet toch deugd. En zo het geen roem zou wezen, dan nog altijd mag deze stad zich opnieuw verheugen in een curiositeit binnen de gemeentegrenzen. Om precies te zijn: aan de Rijn- en Schiekade, bij de heer Hornes in de tuin. En als drs. Jos No tenboom van het In stituut voor Taxonomi- sche Zoölogie in Amster dam deze „gelede" kwestie niet aan de orde had gesteld in de april- editie van „Kameleon", het vermaarde maand blad van de subfaculteit Biologie der Rijksuniver siteit Leiden (RUL), was de miniscule griezel on opgemerkt gebleven bij een iets breder, echter ongetwijfeld belangstel lend publiek. Trouwens, als Herman Swart van de Nederlandse Vereni ging voor Grot- en Karst (de Karst, een stuk gebergte bij Triest, met bijzondere geplo- gische verschijnselen vanwe ge de kalksteenj-onderzoek Speleo Nederland, tijdens een recente lezing over groton- derzoek (speleologie) hij sprak meer in het bijzonder over grotvissen en andere grotdieren niet door ie mand uit zijn gehoor op de vondst geattendeerd was ge worden, was de hele Niphar- gus ook in de mist der verge telheid verdwenen en was van deze mug ook geen oli fant gemaakt. Slechts als u lid was geweest van de Leid- se Aquarium Vrienden (dat zijn mensen met van die prachtige zeebakken en an dere geëxposeerde zoute of zoete watertoestanden), en u was bij die lezing aanwezig geweest, pas dan had u gewe ten wat er enkele jaren gele den bij de heer Hornes van uit het troebele grondwater aan het daglicht was geko men. Geen grote groene grot- tengriezel, maar wel een echt „grottenbeest". ,Grotgarnaar Voer voor speleologen, aqua riumhouders en andérszins georiënteerde biologen. Een dier, dat erg leek op een „grotgarnaal"; zo maar in een Leidse waterput. Die put is opgetrokken uit bakstenen en is van boven geheel dicht: gemetseld. De eigenaar, me neer Hornes dus, kan met een handpomp water putten en ongetwijfeld maakte hij op deze wijze kennis met een leven dat onvermoed was. Fluks deskundigen gewaar schuwd, die in opperste ver bazing aan het determineren konden gaan, nadat meneer Hornes welwillend en en thousiast zijn put had open gebroken voor wat leek op een prehistorische opgraving. De mensen van de biologi sche systematiek waren hem daar erg dankbaar voor. Terug naar het veelpotige onderwerp, de vermeende grotgarnaal die boven (put- )water kwam. Drs. Jos No tenboom vertelt daarover. In verre van bloemrijke taal. Maar wel verhelderend. Het bleek de moeite waard, de Op mijn omwegen door stad en land kom ik graag mensen tegen. U kunt mij telefonisch of schriftelijk vertellen wie u graag in deze rubriek zou willen tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071 - 12 22 44 op toestel 10. door Ton Pirtcrs Het Leidse grottenbeest, alias Niphargus aquilex, in beeld. zaak verder dit te putten, na dat de vondst tijdens de le zing ter sprake was gebracht. ..In de betreffende waterput dan, aan de Rijn- en Schieka de, werden op 17 maart j.l. acht exemplaren van Niphar gus aquilex met een plank ton-net opgevist! Daarnaast kwamen heel kleine kreef- tachtigen, zoals- mosselkreef- tjes en cyclopskreeftjes dat moeten eenogigen zijn in het putwater voor. Op het oppervlak van het putwater bevonden zich springstaar- ten, kleine vleugelloze insec ten. De kreeftachtigen kun nen worden beschouwd als een grondwaterbewonende fauna welke vanuit het om ringende grondwater in de put terecht komt". Bijna een onuitputtelijke bron. Bodem De springstaarten zijn bo- dembewonende insecten die waarschijnlijk vanuit de bo dem op een of andere manier in de Hornesse put terecht gekomen zijn. „De aanwezig heid van grondwaterdieren in de put komt waarschijnlijk doordat de put in contact staat met grofkorrelige, grondwatervoerende aardla gen. In dergelijke lagen is voldoende ruimte voor de dieren en er is voldoende aanvoer van voedsel (fijn or ganisch materiaal) en zuur-, stof". Onze bloedeigen Leidse Nip hargus aquilexvan de Rijn en Schiekade, met als land heer Hornes, is een blinde, doodarme witte vlokreeft die tot 15 mm groot kan worden. Een grottenbeest dat het nooit verder heeft gebracht dan beestje. Het wordt ge vonden in milieus die door het grondwater gevoed wor den, zoals bronnen, putten, pompen en dergelijke. „In België wordt de soort ook ge vonden in kleine poelen in grotten. In Zuid-Limburg is de soort van verschillende plaatsen bekend; in andere delen van Nederland wordt ze slechts heel zelden gevon- Je denkt dan, structureel, al gauw aan „fossiele neigin- ger^", want wat dat betreft is het zuiden van Limburg toch al een „rijk apart". Noten boom verder: „Tot nu toe zijn vondsten bekend uit de Betu- 'we, aan de rand van de Velu- we en uit putten in Utrecht en nu in Leiden. Vanwege de geringe kennis over de grondwaterfauna in West- Nederland is de nieuwe vondst in Leiden heel bijzon der". Wat de bewoning van het Leidse „grottenbeest" aan gaat is vastgesteld, dat de af stand van het maaiveld (of schoon de heer Hornes zel den of nooit maait) tot de bo dem van de put ongeveer drie en een halve meter is. „Ten tijde van de bemonste ring stond er ongeveer 1,5 meter water in de put", aldus Notenboom, die veronderstelt dat er waarschijnlijk in Lei den en omgeving meer van dergelijke putten zijn. En, dus, mogelijke grotten beesten bij het leven. „Om meer te weten te komen van de grondwaterfauna (in welke aardlagen komt ze voor? Wordt ze beïnvloed door grondwaterverontreiniging?), zouden meer van dergelijke putten bemonsterd moeten worden. Het is echter vaak erg moeilijk om dit soort put ten te vinden en biologisch te bemonsteren" Ons Leidse grottenbeest is bijgevolg een „monster live", maar o zo zachtaardig en op zienbarend, en klaarblijkelijk aan de spelonken ontgroeid. De eerste exemplaren zijn door de wetenschappelijke molen gehaald, maar Jos No tenboom vermoedt nog meer blinde vlokreeften onder de Leidse en naburige maaivel den, en daarom verzoekt hij u vriendelijk, informatie over oude waterputten en handpompen aan hem door te geven: drs. Jos Noten boom, Instituut voor Taxono- mische Zoölogie, postbus 20125, 1000 HC Amsterdam. U kunt ook" bellen naar Spe leo Nederland. Koolstraat 56, Leiden; tel. 071 - 21 01 52. Om u een ontdekking ge makkelijker te maken, laat ik een pasfoto van het grot tenbeest Niphargus aqyilex hierbij afdrukken. IDEN/REGIO ÊcidóeSou/icmt DINSDAG 17 MEI 1983 PAGINA wee agenten, die in de t van dinsdag 16 op isdag 17 februari van het jaar in het in slaap ver- :en Leiden patrouilleer- stuitten rond half twee [verdachte omstandighe- bij de Lucas van Ley- :hool aan de Aalmarkt, personen, naar later /an het mannelijk ge- t, hielden zich op bij de •deur van deze onder stelling. Toen de poli ambten de zaak eens bekeken, bleek, dat de jongens niet bezig wa- iet het forceren van de Nee, het tweetal ver- tte werkzaamheden van 4 andere aard. Met be- een spuitbus spoten joudkleurige verf op de ine deur van de school, igenten onderbraken de Iderpartij, slingerden de itenaars op de bon en na- de spuitbus in beslag. ;ren mochten de jongens ander uitleggen aan (onrechter Morshuis. „Als jet goed begrijp, dan wil- het stadsschoon ver- stelde de rechter „Dat is de hapier pre- jop zijn kop," antwoordde [van de schilders. Hij be- jde waarschijnlijk te zeg- dat mr. Morshuis de spij- ,op zijn kop had geslagen. 3 gen had de klepel wel luiden, maar hij wist lelijk niet waar de klok idt u het niet zo mooi in informeerde de iter verder. De jongens 'ii Leiden een fraaie maar „Het zou nog ir kunnen," zei de ande- kritisch ingestelde anstenaar. Uit het gesprek r ejm naar voren, dat de vrijs jongens wel vaker met -spuitbus in de aanslag ar nachtelijk Leiden lopen. J. doelwit van deze aan- gers van de grafitti be- t uit deuren en muren, voorzichtig opperde mr. ihuis, dat het misschien •ter is. dat de eigenaars i.zich zelf kunnen beslis- [wat er met hun deuren uren gebeurt. schilders waren het jf-j geheel oneens met deze jfêwijze. Toch wilde een Tien daar nog een kantte- jng bij maken. „We spui- niet zo maar, we maken en, we schilderen eigen- [van alles." „O" klonk het lucht vanachter de tafel de rechterlijke macht. mt niet klakkeloos be- u probeert het artistiek intwoord te doen." Rech- lorshuis sloeg de hamer precies op z'n kop'. Tot wilde de rechter weten jongens van plan zijn te gaan met hun schil- itiviteiten. Na enig dub- beloofde het tweetal de en deuren in Leiden an met rust te laten, ficier van justitie begon tde opmerking, dat over niet te twisten valt. Zij voor ieder een boete i0 gulden, waarvan 150 ;aardelijk. Tevens de officier om beslag ie spuitbus. Met dit, wat imde verzoek wilde de fier, dat de spuitbus ver- Td werd verklaard. Een j de schilders vond dat a. „We hebben trouwens ar(V vernield," zei hij ter zefytflling. Rechter Morshuis nog milder te zijn. '*ezftdat u heeft beloofd het [iheer te zullen doen, leg voorwaardelijke straf Allebei 40 gulden boete." zijn de spuitbus „ei*: Ondanks alle perikelen rondom de aandelen van de woningbouwvereniging, gaat de „Vereniging tot bevordering van den bouw van werkmanswoningen" gewoon door met waar ze voor is opgericht: het bou wen van woningen. Giste ren werd het hoogste punt bereikt op het terrein van de voormalige Morspoort kazerne. Op deze plek worden 25 woningen ge bouwd. Het merendeel van de woningen is bestemd alleenstaande ouderen eh jongeren. Het gaat hier om tweekamerwoningen. De rest van het complex be staat uit enkele drie- en vierkamerwoningen. Wet houder C. Waal van ruim telijke ordening was gis termiddag op het bouwter rein aanwezig om het be reiken van het hoogste punt een officieel tintje te geven. In de stromende re gen hees de wethouder de vlag van Leiden. Het is de bedoeling dat de woningen in oktober worden opgele verd. EERSTE HILLEGOMSE VOORJAARSNOTA: HILLEGOM Voor het eerst in de historie van Hillegom heeft het college van B en W een voorjaars nota het licht doen zien. De nota is door B en W toegezegd in het licht van de moeilijke financiële si tuatie van de gemeenten in Nederland. De Voor jaarsnota zal in een specia le vergadering op donder dag 19 mei vanaf vijf uur door de gemeenteraad worden besproken. Het college in de Voorjaarsno ta onder meer voor om de geraamde investering voor de bouw van een Cultureel Centrum niet te schrappen. Het beleid is er op gericht hiervoor toch financiële ruimte te scheppen. Het samenstellen van de nota is door het college van Hille gom als zeer zinvol ervaren. Het college spreekt de hoop uit, dat de raad van Hillegom met deze nota in de hand het vizier op scherp kan stellen en samen met het college een hel der en samenhangend finan cieel beleid voor de komende jaren weet vast te stellen. De ruimte waarin dit moet gebeu ren is minimaal, aldus het col lege, en het doen van keuzen uit de vele wensen is beslist geen eenvoudige taak. Het col lege vraagt de raad evenwel toch om duidelijke uitspraken voor de komende jaren te In de nota concludeert het col lege, dat de jaren 1981 en 1982 een batig saldo te zien geven, welke eenmalig zouden kun nen worden besteed voor het doen van bepaalde investerin gen. Gelet op de urgentie van de aanpak van het Hillegom stelt het college voor om deze eenmalige baten te bestemmen voor het doen van de nodige aankopen. Voor het lopende dienstjaar behoeven voors hands geen ingrijpende bezui nigingen plaats te vinden, doch financiële ruimte voor extra uitgaven is er Qok niet. Bij het doen van nieuwe uitga ven zal de raad dan moeten kiezen tussen het verminderen van de andere uitgaven of het aanboren van nieuwe bronnen van inkomsten. Het college vindt verder dat het beraad over de noodzake lijke bezuinigingen in Hille gom het beste plaats kan ge beuren in een ambtelijke werkgroep, die aan een ge meentelijke commissie kan rapporteren. Volgens B en W is niet te ontkomen aan een heroverweging van de inves teringen in de komende jaren. Aan het doen van keuzen zal volgens het college niet te ont komen zijn. Wat de inkomsten betreft is het wettelijk niet meer moge lijk om de onroerend-goedbe lasting in Hillegom te verho gen. Bezien zal moeten wor den op welke wijze de ge meentelijke inkomsten dan wel omhoog gevijzeld kunnen worden. In dat kader kan men bijvoorbeeld de huurprijzen van degemeentelijke gebou wen en sportvelden onder de loep nemen. Via bezuinigingen en verhogingen wil het college komen tot een verbetering van de financiële positie van Hille- gom met anderhalf miljoen gulden, doch een en ander zal nog wel nader uitgewerkt moeten worden. Het college merkt in het kader van de woningbouw in Hille gom verder op. dat er een zo snel mogelijke invulling moet plaatsvinden van het gebied Elsbroek Zuid II, dat met in- gang van 1986 gestart moet kunnen worden met de bouw van 600 woningen in het be stemmingsplan Treslong, het terrein aan de Leekstraat be stemmen voor „goedkopere" woningbouw waarvan de uit voering echter niet voor 1987 te verwachten is en dat Hille gom niet over zou moeten gaan tot de instelling van een extra commissie ten behoeve van de woningbouw. Hillegom telt in 1983 naar verwachting ongeveer 18.700 inwoners. In 1985 zal dat oplopen tot ruim 19.000 en in 1988 naar 19.240. NOORDWIJK Kritisch Noordwijk heeft tot en met zaterdag, 21 mei in het Buurthuis aan de Hoofdstraat een tentoon stelling onder het motto „Noordwijk, toen en nu". Ter gelegenheid daarvan is ook een boekje uitgege ven, dat een uitstekende samenvatting' geeft van het tentoongestelde werk. Het telt bijna vijftig blad zijden en men vindt er tal van wetenswaardigheden in. In zijn openingstoe spraak citeerde burge meester mr. Bonnike een 56-jarige Noordwijker die vertelde: „Met een tas met brood en reuzel en een dichtgenaaid hemd als badpak ging ik met het hele grut naar het strand". In zijn toespraak signaleerde de burgemeester ook een an dere ontwikkeling in Noord wijk: „In het verleden gold Kritisch Noordwijk als een van de horzels in de pels van de gemeente. Thans is de vere niging gespreksgenoot". Hij noemde Kritisch Noordwijk „een club mensen, die begin nen en volhouden". Ook het beschermde dorpsgezicht'komt er, deelde hij aan het bestuur mee. „Met deze tentoonstelling zit Kritisch Noordwijk op de goede toer", meende mr. Bon nike. Het is een show „vol dierbare herinneringen aan mensen met wie men geleefd heeft". Vele tientallen grote foto's geven een beeld van de ontwikkling van Noordwijk in de laatste honderd jaar. Daar bij is onder meer aandacht ge schonken aan de bestaans- bronnen (agrariërs, de visserij, het toerisme), de dorpsuitbrei dingen, de sociale geschiedenis en de economie. Op deze tentoonstelling komt men heel wat bekende Noord- wijkers tegen. Vaak zijn het de vaders/moeders, grootvaders- /grootmoeders en soms over grootouders van de tegenwoor dige, dorpsgenoten. Andere fo tobeelden laten plekjes zien uit het Noordwijk van vroeger da gen. Het verleden herleeft in het Buurthuis. Herinneringen worden opgeroepen. Om een paar voorbeelden te noemen: de rokerij van Admiraal aan de Hoofdstraat (waar nu Al- bert Heyn gevestigd is) met een grote groep daar werkza me Noordwijkse vrouwen. De touwslagerij en Jac. Passchier, vissershuisjes in 't Stille Zuie, de bus van Bolhuis, de eerste op het traject Haarlem-Den Haag, het notarispand aan het Lindenplein (geboortehuis van de dichteres Henriëtte Roland Holst), de boerenhoeve Puik en Duin (in 1926 afgebroken) en het kasteel Groot Leeuwen horst (in de bezettingstijd door de Duitsers gesloopt. Badleven Markante beelden zijn er van het badleven in de oude tijd. Baders en baadsters in gedis tingeerde kledij. De kerels in dwars gestreepte pakken als zebra's in een kudde zwarte soortgenoten, de dames in hooggesloten gewaden. Als de afstand tussen zee en badkoets meer dan dertig meter be droeg, moest er nóg een geslo ten badmantel, een jas of een badlaken overheen. Een schrille tegenstelling met Noordwijk anno 1983, dat to pless, monokini, en soms nög minder kent. De motten ster ven op het strand gewoon de hongerdood. Geen Noordwij ker of oud-Noordwijker mag deze expositie missen. Behalve foto's treft men er ook allerlei markante zaken zoals een vrijwel compleet stel attributen, die bij de bollen teelt werden gebruikt, waar onder de truffel voor het rooi en van de narcissen (een zwaar karwei) bollenhorren en ziften. „Sint Jeroen, bidt voor ons", staat er op een an tiek kerkelijk vaandel, dat in de entree van de expositie is opgehangen. Wie dit beroep op de patroonheilige van het dorp doet, is niet bekend. Het zou Kritisch Noordwijk zelf kun nen zijn, want in de expositie heeft de leefbaarheidsvereni ging heel wat geld, werk en tijd gestoken. De tentoonstelling is dagelijks geopend van 14 tot 17 uur en van 19-21 uur. Zegge en schrijve vragen wij slechts één nieuwe abonnee voor een luxe Parker balpen I Naam_ Adres Postcode/Plaats. van de Leidse Courant 1 _als nieuwe abonnee I I I I I Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving) C per kwartaal Stuur een luxe Parker balpen naar: Naam Adres Postcode/Plaats_ Telefoon- I Stuur deze bon in open envelop -geen postzegel I plakken- naar: Leidse Courant, Antwoordnummer 232, ^2500 VG Den Haag leden van het toneelge- :hap 'De Noorderzon' ien 's nachts betrapt in -aeciliastraat in Leiden, drietal plakte affiches fjjjfi2 waarop stond „De Noor- - -*rtn vertrekt". Gisteren duidelijk, dat de toneel- zo zijn eerste voorstel- wilde aankondigen, jezien aanplakken is aden. werden de leden de Noorderzon bekeurd Ie plakspullen in beslag •men. De officier van jus- vroeg om een boete van [ulden per persoon. Een de toneelspelers had een ïr voorstel. „Wij vinden zonde om die te betalen, geld komt ten goede aan ftaat. Wij geven als straf sr- een gratis voorstel- 'v Rechter Morshuis vond {en gek idee. „Ik zal u ldjg verklaren, zonder u PP te leggen. Neemt u afstrfr.contact op met de ge ile. Daar kunnen ze u il (ffc^iien wel vertellen waar [e voorstelling kunt ge- vonniste mr. Morshuis. KEES VAN HERPEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 5