Rijden onder
invloed in de VS
nationale ziekte
s
IN EN OM DE KAS
Dubbelglas geen toverwoord in glastuinbouw
Noordengelse
stad publiceer
bestseller ove
kernaanval
Gouden kansen voor export van snijtulpen
LAND EN TUINBOUW/BUITENLAND
CcidócSomotit
MAANDAG 16 MEI 1983 PAG]
--
Handel in potplanten
onder druk grote aanvoer
Uit een totaaloverzicht over de gang van zaken in de snijbloe
men- en potplantenhandel gedurende het eerste kwartaal van
dit jaar wordt door de Vereniging van Bloemenveilingen in
Nederland (VBN) geconstateerd, dat de handel in potplanten
in dat kwartaal onder druk heeft gestaan van de grote aan
voer. De sterkste groei blijkt in de bloeiende planten te zitten,
waarvan tien procent meer aan de twaalf Nederlandse bloe
menveilingen werden aangevoerd. Van de groene planten
werden er tegenover 1982 zes procent meer aangevoerd. De
groene planten worden in het voorjaar overigens relatief veel
aangevoerd. Op jaarbasis maken die groene planten ongeveer
35 procent van het geveilde assortiment uit. In het eerste
kwartaal van 1983 ligt dit percentage op 43. De aanvoer in
maart lag dertien procent boven die van vorig jaar. Hierbij
waren de bloeiende planten wederom de belangrijkste groei
ers. Deze aanvoer steeg met zestien procent tegenover de tien
voor de groene planten.
De grootste groeipercentages kwamen in maart van de bro-
melia met 29 procent, de cineraria 38 procent, de dracaena 36
procent, de ficus 30 procent en vooral de primula met 74 pro
cent. Deze laatste soort is in maart bijna verdubbeld! Dit is
•niet zo verwonderlijk, omdat de primula-teelt een lage ener
giebehoefte bezit. Anders dan bij de snijbloemen, waar zelfs
de forse groeiers prijsstijgingen boekten, daalden de prijzen
van bovengenoemde potplanten aanzienlijk.
Alleen bij de dracaena kon de toegenomen aanvoer bij een
hoger prijsniveau worden verkocht. Er werd een gemiddelde
prijs gerealiseerd van 3,69 hetgeen 3 procent hoger ligt te
genover die in het vorig jaar. Een groot artikel dat duidelijk
achterblijft is de yucca. De aanvoer hiervan liep in maart van
dit jaar terug met 12 procent, waarbij de prijs steeg met 12
procent tot 6,08. In het eerste kwartaal van dit jaar liep de
aanvoer terug met 17 procent, maar de prijs steeg met 18 pro
cent. Met betrekking tot de handel van snijbloemen in het
eerste kwartaal van 1983 moet worden geconstateerd dat bij
een geringe stijging van de aanvoer op de Nederlandse bloe
menveilingen een prijsstijging met tien procent valt te consta
teren.
De bolbloemen die in de eerste drie maanden 69 procent van
de totale veilingaanvoeren uitmaakten, zijn iets meer dan ge
middeld gegroeid namelijk met 2,7 procent. De opbrengst van
het assortiment snijbloemen is gestegen van 494 miljoen tot
556 miljoen gulden, ofwel een stijging met dertien procent. Na
de terugval in februari liet maart weer een groei van de aan
gevoerde hoeveelheden zien, en wel met vijf procent. On
danks deze stijging lag de gemiddelde prijs boven het niveau
van vorig jaar. Dit wijst dan ook in de richting van een toege
nomen vraag.
Forse groeiers onder de snijbloemen waren in maart: tros-an-
jers, met 30 procent, tros-chrysant 22 procent, gypsofili met 11
procent, narcissen 25 procent en seringen 33 procent. Bij al
deze soorten steeg de gemiddelde prijs mee, behalve bij de
tros-chrysanten en narcissen. De prijs van de tros-chrysanten
daalde van 0,78 vorig jaar naar 0,72 nu, terwijl de narcis
sen dezelfde prijs als vorig jaar noteerden 0,15.
Enige teruggang in de maart-aanvoer vertoonden de groot-
bloemige rozen met 6 procent en fresia met 4 procent. De stij
gende prijzen voorkwamen in beide gevallen een teruglopen
de geldopbrengst. Deze kon zelfs voor deze beide bloemsoor
ten stijgen met ruim 10 procent. Echt hoge prijsstijgingen zijn
in maart gerealiseerd bij de alstroemeria met 24 procent, de
gladiolen 30 procent, wordt overigens nauwelijks aangevoerd,
de hyacinten 46 procent en leliekelken met 29 procent. Bij al
deze soorten was de aanvoer duidelijk lager tegenover 1982,
aldus de VBN. Als geheel mag worden gesteld dat tot dusver
de Nederlandse bloemenveilingen een groter omzet behalen,
die boven de 10 miljard gulden ligt, maar vorig jaar eind april
juist beneden dat bedrag bleef.
't Juiste oogststadium is
voor snijtulpen zeer be
langrijk.
De snijtulp kan het in tal
van landen helemaal
gaan maken. Het is een
populair bolgewas, dat in
Nederland massaal, effi
ciënt en goedkoop (er is
weinig energie voor no
dig) geproduceerd kan
worden. Een artikel dat
dus bij uitstek geschikt is
voor de zogenaamde im-
pulsmarkt.
Vooral als een hoogwaardig
kwaliteitsprodukt kan wor
den geleverd zal de snijtulp
overal gretig aftrek vinden.
Met name zal grote aandacht
besteed moeten worden aan
het uitgangsmateriaal
vooral niet te kleine maten
bollen gaan gebruiken en
aan het juiste oogststadium.
Want dat laatste bepaalt voor
een belangrijk deel de houd
baarheid. De snijtulp is niet
alleen populair in Nederland,
maar vooral ook in West-
Duitsland en Frankrijk gaan
de tulpen als warme broodjes
over de toonbank. In 1982
werden in Nederland maar
liefst 710 miljoen tulpenbollen
in bloei getrokken gebroeid
zoals dat heet en duidelijk
is wel dat de export te veel op
twee poten steunt. Want rond
negentig procent van de va
derlandse produktie werd af
gezet op de Duitse en Franse
markt.
Niet veel om het lijf
Met andere woorden: de afzet
van snijtulpen op andere
markten heeft (nog) niet veel
om het lijf en daarom moet
men de promotie-activiteiten
veel meer op andere, kansrij
ke landen gaan richten. VBA-
directeur ing. Ab Mulder
heeft daar onlangs nog eens
met nadruk op gewezen. Die
geringe afzet elders houdt na
melijk geen verband met het
feit dat men ginds de tulpen
niet kan waarderen. Het te
gendeel is eerder waar, maar
de bloemenwinkeliers in die
landen houden dit artikel veel
te duur.
Voorbeelden
Een paar voorbeelden: in
Noorwegen bedroeg de ge
middelde prijs die men voor
getij keren. Terwijl voorheen
alles en iedereen beweerde
dat Amerika geen land voor
een tulp moest betalen pak
weg f 1,67 per stuk, dan volg
de de USA met 1,20 per
stuk, Japan met 1,-, Zweden
met 0,82 en Oostenrijk met
0,81 per stuk. In Nederland
bedroeg de gemiddelde prijs
0,37 en in West-Duitsland
0,60 per stuk. Dat scheelt
dus wel een fikse slok op een
borrel.
De tijd dat de tulp in de USA
als een luxe artikel werd be
schouwd zal snel tot het ver
leden gaan behoren. Tot voor
kort was de tulp ook daar
veel te duur om binnen be
reik van de grote massa te ko
men. Daarom lieten de Ame
rikanen de tulp heel gewoon
de tulp en kochten gladiolen
uit Florida, anjers uit Zuid-
Amerika en chrysanten van
eigen bodem.
Ommekeer
Sinds de verzamelde Neder
landse bloemenexporteurs
via het in de Flora-gebouwen
te Rijnsburg gevestigde hoofd
kwartier van Sierafor de
eerste wankele schreden op
de Amerikaanse bloemen
markt hebben gezet, ging het
snijtulpen was, blijkt na een
paar jaar driftig pionieren het
tegendeel. Het aantal snijtul
pen dat naar de USA is geëx
porteerd nam de laatste jaren
sterk toe. In 1975 kwam men
niet verder dan 1,9 miljoen
stuks, maar in 1980 had men
dat aantal al verdubbeld. In
1981 registreerde men een
snijtulpenexport naar de USA
van 6,3 miljoen stuks en vorig
jaar zat men al heel dicht te
gen de 13 miljoen stuks.
Eerste begin
En dan te bedenken dat de
bloemenjongens pas aan het
begin van de rit staan. Men
opereert en dan nog op be
scheiden schaal in het
noordoosten van de Verenig
de Staten. De lijnen voor een
doeltreffend distributienet
zijn nauwelijks uitgezet. Kort
om: als de voortekenen niet
bedriegen kan de USA ook
voor de afzet van tulpenbloe
men een afnemer van grote
importantie worden.
Droogverkoop
En dan is er in de USA nog perspectieven^
altijd een droogverkoopmi
waar de kansen op
zachtst gezegd, bijzonder v
belovend zijn. Dat heeft
gedegen marktonderzoek
het licht gebracht. Als de Wi
lenexporteurs de conclu >ei
niet laten voor wat ze terl
dan kan de verkoop van p c
ge bollen in de Verenigde
ten ook aanzienlijk wor
opgevijzeld. De bloemer
porteurs hebben mé
paar jaar nodig gehad
te tonen dat er in de Verei
de Staten nog heel wat te
sieren valt. Als de bollen
porteurs dat inspirere
voorbeeld nu eens snel
macht, macht en geesti
gingen volgen, dan zou
heel wat kunnen gebeui
Dan zou er alleen voor
Amerikaanse markt vanuil
hoek van de vaderlai
broeiers èn van de droog'
koophandel zo veel vraa|
de Nederlandse tulpenpn
centen afkomen, dat ze
niet eens zullen kunnen
télen.
En welke andere branche
in deze tijd van crisis-
wijzen op zo veel gunsl^
ly.
keli
Dubbelglas is het toverwoord
van de jaren zeventig en tach
tig. Ook in de glastuinbouw
speelt dubbelglas een rol van
betekenis in het veelomvatten
de pakket van energiebespa
rende maatregelen. Pot- en
perkplantentuinder W. Diks
uit Twello vertelt over de
voor- en nadelen van verschil
lende energiebesparende
maatregelen. De heer Diks:
„Ik heb in de nieuwste kas
dubbelglas in de gevels. Niet
in het dak, want dubbelbe-
glaasde daken leveren nog te
veel problemen op". Tuinder
Diks licht dat nader toe: „Hoe
wel het menselijk oog er wei
nig van ziet, houdt zelfs
kraakhelder glas licht tegen.
Een dubbelglasdek op een kas
houdt tien procent meer licht
tegen dan een enkelglasdek.
En een procent minder licht
betekent globaal ook een pro
cent minder opbrengst van het
gewas. Op de proefstations in
Naaldwijk en Aalsmeer wor
den sedert 1980 proeven geno
men met verschillende soorten
kassen. Bijzondere aandacht
krijgen daar proeven met dub
bele daken, zonder dat de lich
topbrengst in gevaar komt".
De meest ideale kas zou niet
hoger behoeven te zijn dan de
planten die men er in wil
kweken hoog zijn. Zeker voor
een kweekbedrijf als dat van
de heer Diks, waar nooit hoge
re planten groeien dan maxi
maal twee meter, zou de kas
dus niet veel hoger dan die
twee meter behoeven te zijn.
De lengte van de mens blijkt
in dat opzicht echter een kos
ten vergrotende faktor te zijn,
want om in een kas te kunnen
werken, moet een kas een be
paalde werkhoogte hebben.
Bovendien is ook hoogte nodig
om alle apparatuur in een mo
derne kas te kunnen bergen.
Apparatuur die deels nodig is
voor besproeiing, verwarming
en C02-voorzieningen en ap
paratuur benodigd binnen het
zeer uitgebreide scala van
energiebeperkende maatrege
len. Want behalve dubbele be
glazing heeft er de laatste ja
ren een enorm technische ont
wikkeling in de glastuinbouw
plaats gehad.
De heer Diks laat een boek
De lengte van de mens is een kostenvergrotende fac
tor, want een kas moet een bepaalde werkhoogte heb
ben.
zien: Energiebesparing in de
Glastuinbouw. Het is een bun
deling van artikelen uit vak
bladen. Alle artikelen hebbèn
betrekking op een veelomvat
tend pakket van besparende
activiteiten.
In de kassen van tuinder Diks
is een groot aantal van die
maatregelen verwezenlijkt.
Over het energiescherm, dat
hij in zijn kassen heeft aange
bracht zegt hij bijvoorbeeld:
„Zo'n scherm heeft meer func
ties. Een kas heeft doorgaans
een puntdak. In die nok gaat
veel warmte zitten, terwijl ik
de warmte beneden bij de
planten nodig heb. Je zou zeg
gen: haal de nok van de kas en
maak het dak plat. Maar dat
kan om bouwtechnische rede
nen niet. Een plat dak heeft
geen regenafvoermogelijkhe-
den. Bovendien is veel van de
klimaatbeheersingsapparatuur
in de nok ingebouwd. Dus met
dat energiescherm kan ik de
nok „buitensluiten". Dat heeft
's nachts het voordeel dat de
warmte onder dat horizontale
gordijn blijft hangen. Warmte
die overdag door de zon in r
kas is gebracht: gratis. Mf
ook de stookwarmte blijft (fee
der het doek, waardoor reb
minder hoef te stoken, fich
aangezien ik 150.000 kubia
meter gas per jaar verstookl'
elke meter die je kunt bezuir
gen, meegenomen. OvercP0!
doet het energiescherm bij Ifaa
vige zonnestraling dienst #lai
tegenhouder van licht. W^Re
teveel licht is ook weer n
goed voor de planten. Een i
deel van het energieschermj1
dat het de luchtvochtighp
doet oplopen". In deze tijd a
het jaar heeft tuinder Diks Ie
vochtigheid het liefst zo ro(jnc
de 70 procent. Maar met fg0j
energiescherm dicht loopt L
vochtigheid gauw naar 90lr
procent. En dat is teveel, j
tuinders krijgen van
heidswege subsidie voor I
energiebeperkende maatrej
len. In dat subsidiesysteerr
1980 als richtjaar genorr
Wat tuinders thans bezuini£
op het gasverbruik in 198ÖT
subsidiabel. Van bepaalde I
zuinigingen is het percentijp*
vastgesteld.
TENMINSTE 250.000 DODEN IN TIEN JAAR
Een illustratief beeld van de gevolgen van het rijden onder invloed.
NEW YORK De ge
vaarlijke periode begint
om ongeveer zeven uur
's avonds en duurt tot ver
na middernacht. Het is de
tijd dat Amerika's zware'
drinkers de bar uitwanke-
len en in hun auto stap
pen. In een stad als New
York zie je ze elke avond.
Ze rijden veel te hard,
maken fouten en negeren
vaak verkeerslichten. Het
zijn de grootste moorde
naars in de Verenigde
Staten.
In de afgelopen twee jaar zijn
er in de Verenigde Staten
meer mensen gedood als ge
volg van rijden onder invloed
dan er in in de oorlog in Viet
nam zijn omgekomen. Voor dit
jaar wordt het aantal slachtof
fers geraamd op 27.000. Dat is
meer dan welke andere vorm
van moord dan ook. Dergelij
ke gevallen werden vroeger
afgedaan als „ongelukken",
maar sinds kort wordt in de
campagne die door de autori
teiten wordt gevoerd, botweg
gesproken van „moord".
Rijden onder invloed, dat wel
Amerika's sociaal aanvaardba
re vorm van moord wordt ge
noemd, is uitgegroeid tot een
nationale epidemie. Per uur
worden gemiddeld drie Ame
rikanen doodgereden door
dronken chauffeurs. Gerekend
over de afgelopen tien jaar
komt dit neer op het ongeloof
SUSKE EN WISKE DE GOUDEN GANZEVEER
lijke aantal van 250.000. Het is
echter niet zo ongelooflijk als
men in aanmerking neemt dat
volgens een officiële opgave
van de dienst voor het weg
verkeer tien procent van alle
chauffeurs in het weekeinde
meer op heeft dan wettelijk is
toegestaan.
Dronken is men in de Vere
nigde Staten als het alcohol-
promillage meer dan 0.10 be
draagt, hetgeen ruwweg neer
komt op drie glazen bier, wijn
of whisky, genuttigd in een
tijdsbestek van twee uur.
Zwaar drinken behoorde vroe
ger tot het beeld van „de echte
man". Rechters kwamen in de
meeste gevallen tot lichte von
nissen. Maar de dronken
slachtpartij van de laatste ja
ren heeft zoveel met publici
teit omringde tragedies ver
oorzaakt, met name onder jon--
ge kinderen, dat de publieke
opinie niet meer zo tolerant is.
Misschien is het eindelijk tot
de mensen doorgedrongen dat
niemand zich meer veilig kan
wanen, want er is uitgerekend
dat een op de twee Amerika
nen risico loopt slachtoffer te
worden van een dronken
chauffeur. Onlangs heeft een
opiniepeiling uitgewezen dat
77 procent van de Amerika
nen voorstander is van gevan
genisstraffen, zelfs als het de
eerste keer is dat iemand
wordt aangehouden.
Een man uit Tennessee die bo
ven op een andere auto reed
waardoor twee jongens en een
kind van vijf het leven verlo
ren, was, zo bleek later, de af
gelopen vier jaar al zeven keer
voor rijden onder invloed ge
arresteerd, maar had daarvoor
nog geen dag in de gevangenis
gezeten. Hij kreeg een straf
van vijf tot tien jaar voor
moord door schuld. Zijn f*eval
was voor de volksvertegen
woordiging van Tennessee
aanleiding om een van de
strengste drankwetten in het
land in te voeren.
Bijna dertig staten zijn dit
voorbeeld inmiddels gevolgd.
Twintig staten hebben de wet
tige leeftijd waarop iemand al
cohol mag drinken verhoogd
tot 21 jaar, waarmee een eind
kwam aan een trend uit de ja
ren zestig om de leeftijd te
verlagen tot 18 jaar. Hervor
mers zijn echter bang dat het
verhogen van de leeftijd wei
nig effect zal hebben als de
jongeren niet ook op school
wordt gewezen op hun verant
woordelijkheden. De strenge
nieuwe wetten hebben geleid
tot een toenemend aantal ar
restaties en bloedproeven en
in vele staten tot een dalend
aantal dodelijke ongelukken.
In sommige staten zijn ook de
bars die een klant te veel heb
ben geschonken strafbaar ge
worden. De eigenaar van een
taverne in Massachusetts bij
voorbeeld kreeg een boete om
dat hij zes of meer cocktails
had geschonken aan een klant
die „duidelijk dronken" was
en later in zijn auto stapte en
een 9-jarig jongetje doodreed.
Twee historici, Edward Len
der en Kirby Martin, stellen in
een onlangs gepubliceerd rap
port over de drinkgewoonten
in Amerika dat de Amerika
nen een tweeslachtige houding
innemen ten opzichte van al
cohol en dat deze houding het
moeilijker maakt om een ef
fectieve oppositie op touw te
zetten. Maar zij schreven hun
studie voor de laatste campag
ne waarna een groot aantal ac
tiegroepen is ontstaan zoals
Moeders tegen Rijden onder
Invloed (83 afdelingen- in 27
staten) en Verwijder Dronken
Chauffeurs van de Ameri
kaanse Wegen (55 afdelingen
in 29. staten).
Zelfs Hollywood, dat vooral
bekend staat om andere drugs
zoals cocaïne, is begonnen er
bij filmproducenten op aan te
dringen het gebruik van alco
hol niet te zeer te verheerlij
ken. Het wereldje in Holly
wood werd eigenlijk goed
wakker geschud door een
auto-ongeluk waarbij twee be
kende sterren uit de show-biz,
Mary Martin en Janet Gaynor,
zwaar werden gewond en Miss
Martins manager, Ben Washer,
om het leven kwam. Door de
Raad voor Producenten,
Schrijvers en Regisseurs wordt
er nu op aangedrongen „om
een overvloedig vertoon van
alcohol te vermijden in die ge
vallen waar net zo goed een
niet-alcoholisch drankje kan
worden genuttigd".
Dit alles heeft tot gevolg dat
voor het eerst sinds de jaren
dertig het gebruik van bier en
wijn terugloopt. Maar pessi
misten wijzen erop dat dit nog
helemaal niet betekent dat er
ook minder wordt gedronken.
Terwijl er dagelijks doden blij
ven vallen, beginnen sommige
Amerikanen zich zelfs weer
positief uit te laten over de
drooglegging in de jaren twin
tig toen alcohol overal in de
Verenigde Staten was verbo
den. Maar dan vergeten ze dat
dat wettelijke verbod, dat door
president Hoover het „nobele
experiment" werd genoemd,
geen eind maakte aan de alco
holconsumptie, maar slechts
leidde tot meer politieke cor
ruptie en georganiseerde mis
daad. Net als met de handel in
drugs is er geen makkelijke
oplossing voorhanden.
WILLIAM WEATHERBY
Copyright The Guardian
e<
(Van onze correspondent Roger Simons) >nj
LONDEN De stad Leeds in Noord-Engeland
onverwacht een bestseller gepubliceerd. Het draaf™
titel „Leeds en de Bom" en vertelt zonder er dor?,
om te winden hoe vreselijk de gevolgen vanlje
atoomaanval zijn. c
irrm
Het boekje kost dertig pence 1,25) en werd twee wekend I
den voor het eerst uitgegeven. In de kortste keren warenfelijl
duizend exemplaren verkocht. Wegens de grote vraag beht
de stad een herdruk van vierduizend exemplaren. Nogfcho
deze geleverd konden worden, waren vijftienhonderd exel he
ren hiervan besteld en betaald. De grootste kosten van dé5 C
uitgave zijn al gedekt. |r d
Leeds is de eerste Britse gemeente die het aandurft haar buprc
de waarheid te vertellen over de catastrofale uitwerkinf.He
een bombardement met kernraketten. Volgens de grootste |>zei
winkel van de stad, die duizend exempjaren van „Leeds Ir
Bom" verkocht heeft, is nog geen enkel ander boek zo grifeaa
de hand gegaan. |g h
„Leeds en de Bom" was zelfs in kapsalons te koop. Het ttndi
vertelt dat een kernbom van 1 megaton, die midden in dfr d
valt, 507.000 burgers zou doden of verwonden. Leeds heexeei
bevolking van 713.000 zielen. Een atoomaanval op de stad ims
drie belangrijkste ziekenhuizen vernietigen en een vierde fra<
beschadigen. Een klein ziekenhuisje, ver buiten het cenlv
zou misschien bruikbaar blijven. Pa
Als belangrijkste medische problemen wórden opgesomd: bBRT
wonden, stralingsziekten, veelvoudige kwetsuren en five
nings- en ontwikkelingscomité van Leeds, die de brochul
mengesteld heeft, wijst erop, dat zelfs in vredestijd de BritS
kenhuizen niet meer dan ongeveer honderd gevallen vanj
brandwonden kunnen behandelen.
Slachtoffers van de stralingsziekte kunnen alleen gered a
door middel van bloedtransfusies. Een ernstig tekort aanl
zou die behandeling onmogelijk maken. Radio-actieve nea
afkomstig van kernbommen die elders gevallen zijn, zalf
wens ook op Leeds neerkomen. Honderdduizenden rotten
ken in het puin zullen besmettelijke ziekten verspreiden.
overal paniek heersen en de politie, die volgens de Britse)
ring samen met de autoriteiten er voor moet zorgen dat dj
gehandhaafd blijft, zal zelf in een chaotische toestand ver j
Een zegsman van de Britse Medische Vereniging sprak j
lezen van dit boekje zelfs de mening uit, dat Leeds de catai
le gevolgen van kernaanvallen eigenlijk nog onderschat]
Mgr. Bruce Kent, de omstreden rooms-katholieke voorzittt
de Britse vredesbeweging, vindt „Leeds en de Bom" eenj
beeldige inspanning „om het iedereen duidelijk te make
een kernbom niet een heel grote conventionele bom is".
Bryan North zegt, dat andere Britse gemeenteraden, die zeP8*®
boekje op de markt willen brengen, uit zijn „Leeds en de I bi
gegevens mogen halen. Verschillende graafschaps- en gemd*®
raden hebben hun belangstelling uitgesproken. Zelfs het ir
terie van binnenlandse zaken in Londen heeft exemplare^rne
„Leeds en de Bom" besteld. f°
