CcidócSotvtanr Top CDA zit met Zuid-Afrikabeleid in de maag Wereldconferentie in Uppsala bekijkt betrokkenheid van kerken bij vrede kerk wereld Volkskerk gevaar voor Brazilië, zegt aartsbisschop KORTE METTEN SCHOLTEN EIST UITVOERING GEHEIM AKKOORD Botha wil apartheid verlichten weer ACHTERGROND SaidócOowiamt VRIJDAG 22 APRIL 1983 PAGINA Jiïï De Zweedse premier, Olof Palme, heeft ge waarschuwd voor de illu sie, dat een land in het atoomtijdperk erin zou kunnen slagen veiligheid door militair overwicht te bereiken. Geen land zou zich tegen een kernaan- val kunnen verdedigen. Daarom zouden er nieu we beginselen voor een algemene veiligheid moe ten worden gezocht die gebaseerd zijn op het we derzijdse belang dat men heeft bij voorkoming van een kernaanval. De premier sprak ter gelegen heid van de opening van een christelijke wereldvredescon ferentie in Uppsala, die wordt gehouden op initiatief van de aartsbisschop van de lutherse kerk van Zweden, Olof Sund- by en christelijke kerken van de vijf Scandinavische landen onder het motto „leven en vrede". De nadruk ligt op de vraag of niet zowel het ge bruik als het plaatsen van kernwapens een misdaad te gen de wil van God is. Verder moet de conferentie de totale betrokkenheid van de kerk in de strijd voor de vrede tot uit drukking brengen. Aan de bijeenkomst nemen 150 kerkelijke leiders uit 62 landen deel, onder wie kardi naal E. Arns van Sao Paulo in Brazilië, die tijdens de kerk dienst bij de opening in de Domkerk van Uppsala in zijn preek de christenen opriep zich in eendracht voor de vre de in te zetten, maar ook een waarschuwend woord sprak tot allen, die gevoelsmatig kernenergie verwerpen. „Wij mogen de intelligentie die het atoom heeft gespleten niet veroordelen. Kernenergie kan een wonderbare zegen zijn en is in elk geval een der grote ontdekkingen van onze tijd", verklaarde hij. Maar dan is het natuurlijk wel zaak, die energie voor het leven te ge bruiken en niet voor het na derbij brengen van de dood. Aartsbisschop Sundby, een van de initiatiefnemers tot het „vredesconcilie", be schreef het christelijke vre- desgetuigenis als „een teken van hoop in een donkere en onheilszwangere wereld". Christenen moeten met alle mensen van goede wil samen werken in de zaak van de vrede. Maar hun belangrijkste taak blijft wel het brengen van de boodschap van de evangelische vrede en verzoe ning, aldus de aartsbisschop. De anglicaanse theoloog John Stott uit Londen hekelde de tegenstrijdigheid tussen ker kelijk spreken over vrede en de onderlinge rivaliteit van kerken. In de gisteren gehou den algemene vergadering stelde Stott, dat velen van de kerk verwachten, dat zij een alternatieve samenleving zal zijn, die een authentieke vre- deservaring kan geven. Maar de bewering alleen al dat dit zo zou zijn, zou bij onze critici een glimlach en bij ons schaamte te voorschijn roe pen, verklaarde hij. De ker ken hebben geen reputatie opgebouwd van liefde, vreug de en vrede. Veel meer moet aan wrijvingen en rivaliteit worden gedacht, meende hij. Daarom moet de bewering van de kerken, dat zij de ge meenschap van de vrede zijn worden gezien als een mis plaatste grap. Naar de mening van Stott, die voorzitter is van de theologi sche raad voor wereldevange- ilisatie te Lausanne (evangeli- kalen) zal een vredesoproep vanuit Uppsala aan de wereld slechts rechtgeldigheid heb ben, als de conferentie zich niet neerlegt bij de onderlinge, strijd der kerken. Naar het oordeel van de theo loog Ine Grufung is de chris telijke oproep tot gerechtig heid alleen maar geloofwaar dig als tegelijk het gebruik van kernwapens als immoreel wordt gezien. Een land, door een agressor overvallen, dat weigert gebruik te maken van kernwapens of biologische en chemische wapens, houdt zijn waardigheid overeind. Dit on danks het zware lijden dat het overkomt en het verlies van de vrijheid. Bij het zoeken naar een antwoord op de vraag wat voor een natie be langrijker is: de politieke on afhankelijkheid zelfs ten kos te van het verlies van de mo rele integriteit óf de morele integriteit zelfs ten koste van het verlies van politieke onaf hankelijkheid, zal volgens hem de christen geloven, dat in Gods ogen de morele inte griteit waardevoller is dan zelfs de vrijheid. Eis zes jaar voor aanslag op paus in Portugal De Spaanse priester, die in mei van het vorig jaar met een bajonet op de paus toe sprong toen deze Portugal bezocht, heeft gisteren in de rechtszaal geprobeerd een foto van Johannes Paulus II in brand te steken, nadat een gevangenisstraf van zes jaar tegen hem was geëist. De 33-jarige, in groen gewaad en open sandalen geklede, Juan Fernandez Krohn zei voor het begin van de zitting, dat de rechtbank niet be voegd was om een oordeel uit te spreken over zijn daad, die hij „door zuiver religieuze motieven ingegeven" noem de. Toen hem werd gevraagd of hij iets te zijner verdedi ging had aan te voeren, haal de de priester, een volgeling van de Franse conservatieve en door de kerk in zijn amb tsuitoefening gesuspendeerde aartsbisschop Marcel Lefèb- vre, een foto van paus Johan nes Paulus II te voorschijn en probeerde haar in brand te steken. Parketwachten grepen in. De rechtbank wijst op 2 mei vonnis. De aartsbisschop van Aracaju, Luciano José Ca- bral Duarte, heeft in een bijdrage voor het Brazili aanse dagblad „O Globo" gewezen op het gevaar, dat in Brazilië een Volks kerk kan ontstaan naar het model van „het San- dinistische katholicisme". Cabral merkt in dit op de voorpagina afgedrukte artikel op, dat de Brazili aanse kerk zich beweegt naar „een diepe theologi sche en disciplinaire Met een verwijzing naar de algemene vergadering van de bisschoppenconferentie in Itaiki verweet hij de bisschop pen besluiteloosheid in het aangezicht van het gevaar. Naar de mening van Duarte worden de kerkelijke basisge meenten in toenemende mate als een levendig voorbeeld ge zien van een afwijking van de katholieke leer, omdat „de se cundaire, sociale opdracht wordt gesteld boven de gods dienstige". Daarmee worden politieke en ideologische stel lingen betrokken, die paus Jo hannes Paulus II herhaalde lijk heeft veroordeeld, zo meent Duarte. „Niets brengt zoveel onrust en teleurstelling als er getuige van te zijn, dat pogingen worden aangewend de Braziliaanse kerk te onder werpen aan de gedachten van de zogenaamde theologie van de bevrijding, zoals die in Ni caragua en El Salvador in praktijk wordt gebracht", al dus de aartsbisschop. De gemeenschap van ker ken in Dordrecht neeft de ge hele bevolking uitgenodigd voor een bijeenkomst op zon dag 1 mei tegen het opko mend racisme en fascisme. De kerken zijn bezorgd over de spanningen in Dordrecht als gevolg van het samenleven en -werken van Nederlanders en buitenlanders. Tijdens de ma nifestatie zullen mensen uit eigen ervaring spreken over moeilijkheden die een veel heid van rassen, culturen en nationaliteiten met zich mee kan brengen. Daarbij zal ook het getuigenis van Gods woord over de gelijkheid van alle mensen en over de plicht een ieder tot zijn recht te la ten komen, onder woorden worden gebracht. Voor pelgrims naar Rome is er ter gelegenheid van het Heilig Jaar een „Pelgrims- boek" samengesteld, verkrijg baar in een kiosk vlak bij de toegangspoort naar Vaticaan stad. Het zakboek, verkrijg baar in zeven talen, is samen gesteld door het centrale co mité voor het Heilig Jaar van het Vaticaan en bevat tal van gegevens, betrekking heb bend op de viering van het jaar. In de maanden mei, juni en juli, zo blijkt onder meer, zal paus Johannes Paulus II steeds elke eerste zaterdag om 18 uur op het Sint Pieters plein samen met de gelovigen de rozenkrans bidden. Op warme zaterdagavonden kan Moeder Teresa, die in India en elders ter wereld zich inzet voor de zwakken in de sa menleving, is onderscheiden met de „Orde van Australië", de op twee na hoogste onder scheiding van het land. De eretekenen werden Moeder Teresa, die ook is onderschei den met de Nobelprijs voor de vrede en de Templetonprijs, uitgereikt in New Delhi door de hoge commissaris van Au stralië in India, Gordon Up ton, als vertegenwoordiger van koningin Elisabeth II. In de oorkonde staat, dat Moeder Teresa van Calcutta zich op onnavolgbare wijze verdien stelijk heeft gemaakt voor Australië. Vier leden van de door haar gestichte zustercon gregatie zijn in Australië werkzaam. Ongeveer driehonderd deel nemers uit ongeveer honderd landen worden verwacht op de wereldconferentie van ka tholieke mediaspecialisten, die van 26 tot 29 november in Nairobi, hoofdstad van Kenia wordt gehouden. Voornaam ste inleider zal daar zijn de Ierse winnaar van de Nobel prijs voor de vrede, Sean Macbride, over het onderwerp „Communicatie en menselijke ontwikkeling: uitdaging voor onze tijd", Aan de Universiteit van Amsterdam is vandaag gepro moveerd tot doctor in de god geleerdheid G. C. M. Egelie (53), lid van de congregatie van de Priesters van het Hei lig Hart. De titel van zijn proefschrift luidt „Gietijzeren wegkruisen in Limburg; een inventarisatie en aanzet tot interpretatie van de thema tiek". Doel van het in het boek beschreven onderzoek was het bestand van uit giet ijzer vervaardigde wegkrui- zen, nu nog in Limburg aan wezig, vast te leggen en de verschillende typen te be schrijven. Ook wordt enig in zicht gegeven omtrent de mo- xtiven die in het verleden aan leiding gaven tot het oprich ten van wegkruisen. Ook wordt ingegaan op de mogelij- Sei» Arbeidstijdverkorting scisme it Stai y-k en uur JJE voorspelling van minister De Koning van Sociale Zat p he Werkgelegenheid, dat binnen zeven jaar een arbeidstl reekbf verkorting van twintig procent zal moeten zijn lijkt, is opzienbarend. Die voor 1990 aangekondigde verm dering tot 32 uur zou, omgerekend in de nu gebruikelij rerkdag van acht uur, neerkomen op een werkweek v vier, in plaats van vijf dagen. De minister, en met hem kabinet-Lubbers, heeft tot nu toe de arbeidstijdverkorting of meer gehanteerd als een aanvullend instrument. 1 ziet er naar uit dat het van nu af aan een hoofdinstrument geworden om tot een goede verdeling van het beschikU werk te komen. Coalitiepartner VVD zal dat De Koning! het CDA beslist niet in dank afnemen. We mogen aannemen dat De Koning ook wel een sol- voorschot heeft willen nemen op het loonoverleg in de Stic ting van de Arbeid, dat komende dinsdag weer gevoerd worden. Daar zal hij er ongetwijfeld zijn teleurstelling oij uitspreken, dat werkgevers en werknemers in het bedrijft ven er niet toe hebben kunnen komen ook dit jaar de vak) tietoeslag voor de hogere inkomens door een aftopping te I perken, en er voorts bij iedereen een half procent op te k« ten, zoals bij de ambtenaren. Daardoor leiden alle inmiddi getroffen maatregelen nog steeds tot een inkomensverdelii u.y waarbij de hogere inkomens minder inleveren dan de lage De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij werkgevers, werknemers samen. Het ligt voor de hand dat minister Koning dat beide gesprekspartners ernstig zal verwijten. MAAR tegelijkertijd zal hij werkgevers en werknei kunnen complimenteren met de verwezenlijking op bj van vrijwilligheid in een groot aantal bedrijfstakken toch een vorm van arbeidstijdverkorting tegen inlevert van de prijscompensatie. Deze succesvolle gang van zaken de bedrijfstakken zal De Koning er nu mede toe hebben bracht de arbeidstijdverkorting als hoofdinstrument van werkgelegenheidsbeleid te gaan hanteren. Die voorgestelde aanpak geeft nog eens duidelijk de ei aan van het vraagstuk van de verdeling van het beschikl werk, waar de samenleving mee is geconfronteerd. Voor lange reeks van jaren zal er niet voldoende werk bescl baar zijn voor wie willen werken. Dat brengt de eerstvei woordelijke minister er nu toe aan te kondigen, dat zij die nog volop werk hebben, er toch genoegen mee zullen nemen dat zij over zeven jaar twintig procent minder wc zullen hebben. En niet alleen twintig procent minder maar ook twintig procent minder inkomen, want het gaat arbeidstijdverkorting tegen evenredige inlevering van lc Het daarmee uitgespaarde geld is nodig om het eveneens geleverd werk te kunnen betalen, nadat het over ande werklozen, is verdeeld. De aankondiging van minister Koning maakt nog eens duidelijk dat er inderdaad ing pende maatregelen nodig zijn om met name de nieuwe tingen schoolverlaters van de komende jaren ook een redige en waardevolle plaats in de samenleving te kui geven. Witte bonenschotel ,au gratin met sla vegetarisch Nodig voor twee personen: 250 g witte bonen, 10 g bo ter of plantenmargarine, 1 grote ui, (knoflook), klein blikje tomatenpuree, zout, ketjap asin of tamari, wor- cestersaus, selderijblad, 2,5 dl melk, 20 g boter of plan tenmargarine, 20 g bloem, 60 g geraspte pittige kaas; kropje sla, 3 lepels yog hurt, 1 lepel azijn, zout, pe per, suiker, 1 ei; brood naar behoefte, 2 be kers melk. Was vanavond de witte bonen een keer en zet ze onder water weg. Kook de bonen morgen in het weekwater gaar in ruim een uur. Begin ongeveer een kwartier voor de bonen gaar zullen zijn met het gaarsmoren (in braadpan met deksel) van de grof gesnipperde ui (met de geperste knoflook) in de eerste portie boter of margarine. Roer vervolgens door de ui to matenpuree. zout, ketjap of ta mari, worcestersaus en fijnge knipte selderijblad. Meng er ook de gare bonen door met iets van hun kooknat. Bewaar de rest van het kooknat voor het maken van een soep voor later, misschien met een restje van de bonenschotel. Breng het bonenmengsel op smaak met de gebruikte toevoegsels en doe het in een natgemaakte ovenschaal. Begin een kaassaus te maken als de uien opstaan. Smelt de tweede portie boter of marga rine, roer er de bloem door en in gedeelten de melk. Voeg van het vuur af driekwart van de kaas toe en schenk de hete saus over de bonen. Strooi daarover de achtergehouden kaas. Zet de schotel even onder een hete grill of ongeveer tien mi nuten in een oven die op 7 of 250° staat, voor een licht kors tje. Presenteer er een fris aan gemaakte sla bij, verder vers brood (om te „dweilen" en de maag naar behoefte te vullen) en een glas melk. JEANNE (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Mr. Jan Nico Scholten en nog enkele leden van de CpA-fractie eisen van de regering dat wat betreft het Zuid-Afrika beleid een geheim akkoord uit 1981 wordt uitgevoerd. Het gaat hier om het „Ak koord van Zestienhoven", dat werd gesloten tussen de toenmalige CDA-top (Van Agt, Lubbers, De Koning en Bukman) en de linker vleu gel van de CDA-fractie. Deze afspraak houdt in dat Nederland onder meer een zijdig economische straf maatregelen (olie-embargo, kolenboycot, investerings verbod) neemt tegen Zuid- Afrika. Scholten en de zijnen vinden fractieleider Bert de Vries in zoverre aan hun zijde dat ook hij het „Akkoord van Zestienhoven" als nog steeds geldig beschouwt, tenzij er zeer zwaarwegende redenen blijken te zijn, waarom het niet kan worden verwezen lijkt. De Vries zou ook onder de indruk zijn van een ge sprek over Zuid-Afrika, dat hij kortgeleden had met de praeses van de Hervormde en de Gereformeerde syno des. Het gevolg van een en ander is dat een concept-no titie van CDA-minister Van den Broek (Buitenlandse Za ken), waarin elke strafmaat regel wordt afgewezen, in middels van tafel is. Deze notitie wordt vandaag dan ook niet, zoals de bedoeling was, besproken in de minis terraad. Buitenlandse Zaken Represailles De minister voert twee rede nen aan voor zijn afwijzende houding. De eerste is: econo mische sancties zijn in strijd met internationale verplich tingen, en de tweede: het ge vaar van represailles van Zuid-Afrika tegen ons land is te groot. De meerderheid van de CDA-fractie is wel geneigd met Van den Broek mee te denken. Maar Schol ten en de zijnen, onder wie mr. Stef Dijkman, dr. Wil lem de Kwaadsteniet en me vrouw Froukje Laning- Boersema, brengen daar te gen in dat Van den Broek zijn stelling niet hard kan maken. Zij betwisten de (ju ridische) juistheid van de ar gumenten van de minister. Mr. Jan Nico Scholten was als voorzitter van de fractie commissie Buitenlandse Za ken één van de hoofdrolspe lers in 1981. Hij was het ook, die het jaar daarvoor het eerste kabinet-Van Agt bijna ten val had gebracht, door met nog een aantal „loyalis ten" te blijven eisen dat er een eenzijdig olie-embargo tegen Zuid-Afrika zou wor den ingesteld. Van Agt red de zijn kabinet van de af grond door op het allerlaat ste moment te beloven dat minister Van der Klaauw (Buitenlandse Zaken) zou onderzoeken of de Scandina vische landen of de partners in de Benelux alsnog bereid zouden zijn samen met Ne derland actie te ondernemen tegen Zuid-Afrika. Toen dit mislukte, dreigde in het vol gende vorjaar wederom een botsing tussen kabinet en CDA-fractie. Naar letter en geest Maar inmiddels waren de verkiezingen van mei 1981 zeer nabij en werd de be hoefte gevoeld de rijen te sluiten. Na uitvoerige onder handelingen volgde er een finale bespreking, waaraan werd deelgenomen door on der anderen premier Van Agt, fractieleider Lubbers, minister De Koning, die als „eerste" ex-ARP'er probeer de te bemiddelen, partijvoor zitter Bukman, en drie bui tenlandspecialisten uit de fractie: Ha'rry Aarts, Joep Mommersteeg en Jan Nico Scholten. De bespreking had plaats op het vliegveld Zes tienhoven bij Rotterdam, vanwaar Van Agt onmiddel lijk daarna zou vertrekken naar het buitenland. „Vrien den dit gaan wij nu eens naar letter en geest uitvoe ren," zou de premier gezegd hebben, nadat de afspraken gemaakt waren. Het „Akkoord van Zestien hoven" werd vervolgens neergelegd in het zogeheten CDA-beleidsplan Zuidelijk Afrika. De fractie keurde dit plan goed in de fractieverga dering van 7 april 1981, met de intentie het te doen ver wezenlijken door volgende kabinetten. In het plan wordt uitgegaan van een be leid, waarvan het vergroten van „politieke en economi sche druk op ,het blanke minderheidsregime" het eer ste spoor vormt. De andere twee sporen zijn verlenen van meer steun aan de „frontlijnstaten" in de omge ving van Zuid-Afrika en het helpen van bewegingen, „die zich verzetten tegen de het Regeerakkoord Dit Beleidsplan werd vrijwel ongewijzigd opgenomen in het regeerakkoord, dat het CDA eind 1981 sloot met PvdA en D'66. Maar in de onderhandelingen met de VVD over het te formeren kabinet-Lubbers kwamen de zaken anders te liggen. Van Dam (CDA) en Bolkestein (VVD) concludeerden, in overleg met kandidaat-mi nister Van den Broek, dat eenzijdige sancties getoetst dienden te worden aan be staande volkenrechtelijke verplichtingen en aan de „economische effecten zowel voor Nederland als voor de economisch van Zuid-Afrika afhankelijke landen". Door fel verzet van mr. Stef Dijkman (Scholten zat tij dens de formatie niet in de CDA-fractie, omdat hij te laag op de lijst stond) wer den de sanoties en de toet sing zodanig geformuleerd dat ze niet langer volledig gekoppeld waren. Boven dien verklaarde Lubbers, toen nog fractieleider, dat het CDA het regeerakkoord op dit punt te zijner tijd zou kunnen beoordelen tegen de achtergrond van het „Ak koord van Zestienhoven". Scholten en de zijnen ontle nen mede daaraan het recht te eisen dat Van den Broek zijn koers wijzigt. De ver wachting in politiek Den Haag is dat de minister uit eindelijk inderdaad enige concessies zal doen. Of het groepje-Scholten daarachter kan gaan staan is afhanke lijk van het soort concessies. De dissidenten verlangen dat de minister tenminste belooft dat Nederland in de anderhalf jaar dat het nog lid is van de Veiligheids raad, zich tot het uiterste zal inspannen voor internatio nale sancties tegen Zuid- Afrika. Daarnaast zal Neder land ook zelf een daad moe ten stellen, waarbij dan het meest gedacht wordt aan een verbod voor Nederland se bedrijven om nog langer in Zuid-Afrika te investeren. KAAPSTAD Premier Pieter Botha van Zuid-Afri ka heeft gisteren verklaard dat hij door een speciale parlementaire commissie zal laten onderzoeken of de omstreden wetten waarbij huwelijken en seksuele re laties tussen mensen van verschillend ras verboden zijn, moeten worden afge schaft. Het gaat om de wet op de gemengde huwelijken en de zogenoemde immora- liteitswet. „Ik ben persoon lijk tegen immorele praktij ken", verklaarde Botha in het parlement, „maar de re gering beschouwt deze twee wetten niet als' essentieel voor de veiligheid van de blanken in Zuid-Afrika". Voorwaarde voor een der gelijk onderzoek is, volgens de premier, dat alle partijen bereid zijn „de zaak op een niet-partijpolitieke basis en in een geest van verant woordelijkheid te behande len". Het kabinet zou de zaak dan „op zijn merites beoordelen". Botha verweet enkele ker ken dat zij in deze kwestie de confrontatie zoeken. Vo-, rige maand liet de Neder duitse Gereformeerde Sen- dingskerk, het grootste kerkgenootschap van kleurlingen, weten dat zij huwelijken tussen mensen van verschillende ras zal sluiten en hulp zal verlenen aan echtparen die moeilijk heden krijgen met de auto riteiten. Genoemde kerk maakt deel uit van een groep kerken, waarvan de .blanke' Nederduitse Gere formeerde 'kerk de voor naamste is. Dit laatstge noemde genootschap poogt het apartheidsbeleid te rechtvaardigen op' theologi sche gronden. Andere ker ken, zoals de Methodisten, Anglicanen* Presbyterianen en Congregationalisten, hadden al eerder laten we1 ten dat zij zich niet aan de omstreden wetten zouden houden. AF EN TOE ZON DE BILT (KNMI) - Morg he wordt het weer bei nvloed do gs een depressie bij Ierland. Do ge zorgt voor een matige zuid so. wind, waarmee wolkenveld tai- worden aangevoerd. Het er naar uit dat de activitfuiti van de depressie minder gr is dan zijn voorganger, komt ook af en toe zon, en neerslag blijft waarschijnl beperkt tot een enkele bui. temperatuur wordt eei of veertien, en de wind bli matig uit het zuiden. Ov morgen en de eerste dag van de komende week i dert er weinig aan het De kans op een bui blijft k staan, maar er komen dan perioden met zon en de mu dagtemperatuur verandert n veel. Twents geh.bew. 16 6 Vllsslngen mist 10 5 Z.-Limburg regen 13 0 Aberdeen onbew. 8 3 Athene geh.bew. 21 13 Barcelona onbew. 18 6 Itk EJDI ,Jt,de i irks Genéve l.bew. Klagenfurt regen Kopenhagen n.ontv. Luxemburg zw.bew. go?Tbew. Stoch holm geh*bew. 16 "'~Wi regen 25 h zw.bew. 24 Casablanca h.bew. 19 Las Palm as l.bew. 20 0.5 ar t - ider 68i ordt ordt 1 nlanc eld, c ïbben i! °rlic o, erwa oi len. o! ist?re GRATIS ELKE WOENSDAG DE loeilij 'al sp 'annt Vetho THEATER, RECREAT1E.EXPOSITIES ,Een EN EEN COMPLETE AGENDA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1983 | | pagina 2