Ik hen romanschrijver en poppenspel
is een intimiteit van me
Miskende genieën bestaan in het toneel niet
Si
E
„KLEINTJES"
071-122244
Tel.beantw.
-
KUNST
CeidoeGomoitt
WOENSDAG 6 APRIL 1983 PAGlNkR
A UTEUR RICO BULTHUIS:
9?
99
ARNHEM-VORDEN Je
moet wel durven, als je in 1983
een nieuwe krant of tijdschrift
begint. Recent en bekend
voorbeeld is het Eindhovens
Nieuwsblad, dat bij het uitko
men van het eerste nummer
met vlag en wimpel de rest
van de pers, inclusief de TV
haalde. Minder gerucht maak
te het uitkomen van het eerste
nummer van PoppenPodium
(PP), een paar weken geleden.
PP is een algemeen tijdschrift
over poppenspel en een uitga
ve van de Nederlandse Vere
niging voor het Poppenspel-
Unimacentrum Nederland.
Volgens de introductiebrief
richt de onafhankelijke redac
tie (onder toezicht van een re
dactieraad met een statuut)
zich tot de groeiende groep
liefhebbers en bezoekers van
het poppentheater. Voorzitter
van de redactieraad is de
schrijver Ricó Bulthuis.
„Een poppenspeler leidt een
wanhopig bestaan". Het is één
van de eerste uitspraken die
Rico Bulthuis doet. Onbekend
op dat moment was, dat pop
penspeler Jan de Noord ver
moedelijk diezelfde dag dood
is gevonden. Hij is 38 jaar ge
worden. In een in memoriam
schreef de NRC bij gelegen
heid van zijn begrafenis: „Aan
de grote vlucht die het pop
pen- en kindertheater de laat
ste jaren heeft genomen, heeft
Jan de Noord veel bijgedra
gen".
Boterham
Een wanhopig bestaan dus.
Overigens heeft Rico Bulthuis
met zijn uitspraak niet willen
suggereren dat het bestaan
van poppenspeler tot wan
hoopsdaden hoeft te leiden.
Wel wil hij ermee zeggen dat
er met poppenspel nauwelijks
een boterham is te verdienen.
Rico: „Er zijn ongeveer zeven
tig tot tachtig poppenspelers in
ons land. Slechts een handje
vol kan van het poppentheater
leven. De beste status is de
amateurstatus. Poppenspelers
zijn dan ook zowat allemaal als
amateur begonnen. Poppen
spel is ook eigenlijk geen vak.
Het is een mentaliteit, net als
toneel en muziek".
En dan scheidt hij met een
korte, scherpe uitval het kaf
van het koren: „Velen hebben
het vak, maar weinigen de
mentaliteit". En hij noemt
meteen de weinigen: „De
Boerwinkels, Feike Boschma
en Lucas Goudzwaard".
Rico Bulthuis is ook poppen
speler geweest. Hij begon er
mee als zestienjarige en hield
het een jaar of negen vol: van
1927-28 tot 1937.
„Maar ik ben van mijn vak ro
manschrijver. Poppenspel is
een intimiteit van me. Dat hou
ik voor mezelf".
In de tijd dat hijzelf poppen
speler was, bezocht hij de Ko
ninklijke Academie in Den
Haag. Daar behaalde hij zijn
akte tekenleraar. Hij kreeg er
les van onder anderen Gerard
Kiljan, Paul Schuitema en
Zwart. Hij zat er in de later
beroemd geworden reclamek
las A6. Rico: „Ze noemden ons
De Maniakken. We waren erg
bezig met toegepaste kunst".
Onder die titel is een half jaar
geleden een tentoonstelling in
gericht van werk van tijdge
noten van Bulthuis.
Woordblind
Hij is er op een rare
weggegaan en later toch weer
teruggekomen om zijn akte te
kenen te halen. Rico: „Ik ben
in lichte mate woordblind.
Mijn vrouw heeft overigens
van woordblindheid haar stu
die gemaakt". Zijn bescheiden
woordblindheid speelt een rol
in het melodrama dat zijn eer
ste periode op de Koninklijke
Academie afrondde.
Rico: „De Filmliga schreef een
scenarioprijsvraag uit. A6
mocht ook meedoen. Ik gaf me
op, maar Paul Schuitema zei
nee. Woedend was ik. Voor
het eerst van mijn leven was
ik razend. Ik naar de direc
teur. Het probleem was dat
Schuitema, nota bene mijn
hoofdleraar, me niet mocht.
En die directeur wilde zijn le
raar uiteraard niet afvallen.
Met een reuze-herrie ben ik
toen van die school gegaan.
Het was 1933 en ik 21. Voor ei
gen risico en op persoonlijke
titel heb ik toen toch een sce
nario ingestuurd. Drie maan
den later kreeg ik een tele
gram dat ik de hoofdprijs had
gewonnen met mijn werkstuk.
„Illusie" had ik het genoemd.
Het is verfilmd. Een stomme
film. Want ik mag dan woord
blind zijn, daarvoor in de
plaats ben ik een beeldmens.
Visueel ingesteld dus. Ik ben
een fotograaf. Geen filmer ei
genlijk. Als ik film, wacht ik
net zo lang tot het beeld stil
staat". Een echte fotograaf dus.
Bulthuis ging terug naar de
academie en haalde zijn akte
LO tekenleraar. Hij werkte
negen jaren als assistent parle
mentair documentator bij de
PTT, werkte een tijdje bij de
Haagse Post en kwam tenslot
te op de kunstredactie van de
Haagse Courant, waar hij tot
zijn pensionering in dienst
bleef. Na zijn pensionering
verhuisde hij naar Vorden,
maar nu wil hij naar Zutphen.
Schrijven doet hij nog steeds.
Twee boeken van hem zijn
verfilmd. De Vergeten Mede
minnaar al in 1946 met Henk
van Ulsen en later een scena
rio voor een soort detective
onder de titel De diamant in
Japan. In 1975 kreeg Rico Bul
thuis de Campertprijs voor zijn
boek De Dagen na Donderdag.
Met de donderdag uit die titel
is donderdag 24 oktober 1929
bedoeld, de dag van de fatale
beurskrach in New York die
een wereldwijde crisis inluid
de. Een boek over hoe Haagse
jongeren door de crisis rolden.
Ook schreef hij een autobio
grafisch boek over zijn jeugd,
getiteld Het Kind dat mee
moest spelen. Daarnaast
schreef hij een aantal bbeken
over het poppenspel. Onder
veel meer de Geschiedenis van
het Poppenspel in Nederland
(1966 Leopold Den Haag) en
Geschiedenis van het schim
menspel in Nederland (1971
zelfde uitgever).
Rico Bulthuis was de oprichter
van de nu bijna dertig jaar be
staande Nederlandse Vereni
ging voor het Poppenspel, die
Rico Bulthuis: voorzitter redactieraad PoppenPodii
het tijdschrift Wij Poppenspe- vormgeving en als onafhat
Iers uitgaf. Dat was een vere- lijke uitgave ten behoeve!
nigingsblad. PoppenPodium is iedereen die nader over|
de voortzetting van dat blad, poppenspel gelnformeerdj
maar dan nu in geheel nieuwe zijn. 1
SACCO VAN DER MADE MET PENSIOEN:
99
99
DEN HAAG „Ik heb een
heerlijke tijd gehad. In al die
jaren heb ik maar één keer
een rol geweigerd". Woorden
van Sacco van der Made, die
maandag afscheid nam van de
Haagse Comedie, op de dag dat
hij 65 werd. De meeste mensen
zullen hem eerder aan zijn
stem dan aan zijn uiterlijk her
kennen. In de populaire hoor
spelserie uit de vijftiger jaren
„Paul Vlaanderen" speelde hij
Charlie „Okidoki". „Daar wer
den nog vergaderingen voor
verzet, zoals nu bij een voet
balwedstrijd".
Zijn karakteristieke krakerige
stem heeft hem heel wat hoor-
spelwerk opgeleverd. Maar bo
venal voelt hij zich thuis op de
planken. Hij speelde bijna al
tijd kleine rollen en kreeg zel
den een hoofdrol. „Dat heb ik
nooit erg gevonden. Ik heb al
tijd geprobeerd ook van die
kleine rolletjes echte mensen
te maken. Ik heb heel wat ar
beiders gespeeld in mijn leven.
Laatst nog in „De Fabriek",
die televisieserie. Daar speelde
ik een voorman. De ruwe bol
ster, blanke pit, dat werk."
Sacco van der Made als Gerrlt In zijn afscheidsstuk „De Van der Made is de beschei-
gelaarsde kat".
denheid zelve, een heel gewo
ne man, zonder ster-allures.
„Veel akteurs voelen zich zo
vaak tekort gedaan met hun
rollen. Daar hebben ze alleen
zichzelf mee. Ik zie het nu ook
weer bij de Haagse Comedie.
En het is nergens voor nodig.
Als ze werkelijk wat kunnen,
komen ze vanzelf wel op hun
plaats. Miskende genieën be
staan in het toneel niet."
Nooit spijt
Een toneelschool heeft hij
nooit gevolgd. „Daar heb ik
nooit spijt van gehad. Ik heb
op Dolle Dinsdag toelatings
examen gedaan op de toneel
school in Amsterdam. Maar ik
weet nog steeds niet of ik toen
aangenomen ben. Het was zo'n
chaos. Nadat ik ondergedoken
had gezeten in de Betuwe
kreeg ik privéles van Louis
Saalborn. Bij hem thuis, want
omdat hij Jood was mocht hij
niet meer spelen. In dat zelfde
jaar, '43, heb ik nog in revues
gestaan, met Guus Hermus en
Kees Manders. Dan stond je in
Carré voor vijfenveertig gul
den in de week."
Via achtereenvolgens Toneel
groep Theater, Zuidelijk toneel
Van der Made: „Ik weet nog steeds niet of ik bij de to
neelschool ben aangenomen".
Globe, Arena, het Rotterdams heb ik het heel erg naar mijn
Toneel en de Noorder Com- zin gehad. Ik heb nog wat gro-
pagnie kwam hij in '75 bij de te rollen gekregen, zoals in
Haagse Comedie terecht. Hij is „Spoorloos" en „Gebed voor
altijd blijven zwerven van het mijn dochter". Dat vond ik
ene gezelschap naar het ande- ook heerlijk om te doen",
re. „Ik heb nooit zo lang bij
één gezelschap willen zitten. Vrijheid
Dat is niet goed voor een ak- J
teur. In dje laatste acht jaar Toch een beetje heimwee?
„Nee, ik ben blij dat ik nu wat
meer vrijheid krijg. Ik hoef
me nu niet meer zoveel zorgen
te maken over een vast inko
men. Nu kan ik gaan kiezen
welke rollen ik neem en wel
ke niet. Dat maakt het veel
leuker".
In zijn begintijd heeft hij vaak
om werk moeten vragen. Een
jonge held of een minnaarsrol
zat er voor hem nooit in, maar
gezien zijn postuur kon hij al
tijd wel oude mannetjes spe
len. „Dat betekende wel altijd
plakken. Snorren en baarden.
Toen ik zo'n veertig jaar was
hoefde dat niet meer. Toen
was m'n ster inmiddels een
beetje gestegen en werd ik ge-
vraégd of ik wilde komen spe
len".
Wat hij het liefst zou willen
spelen? „Arthur Miller, en
Heijermans, daar hou ik het
meest van. Ik zou graag eens
Willy Loman in „De Dood van
een Handelsreiziger" willen
spelen, of Pancras Duif in
Schakels".
Druk genoeg
Voorlopig heeft hij het f
druk genoeg. Veel hoort
werk, maar het zal vd
druk werden met een rol
toneelbewerking van Het
boek van Anne Frank,
staat hij samen met Jt
Krabbé in een „vrije pr<
tie" van Jacques Senf. „II
altijd al in vrije produi
willen zitten. Je werkt zoi
enige subsidie, en dat is
uitdaging. Het is natuu
een enorm risico, want
voorstelling niet heel erg
loopt, draai je met verlii
heb daar enorme bewonde
voor, wat Senf doet. Zeke
de mensen moeten gaan
knibbelen op hun avondje
Als ze dan nog een keertji
chen. En dat zit er bij
Frank natuurlijk niet in".
Voor Sacco van der Made
tekent 65 worden bepaald)EJ
stoppen met werken. Wi&Qg
gelmatig naar hoorspelen!.,®,
tert of naar het toneel gaatje
hem dus nog wel eens tegjd
komen.
TON VAN DE LANGKBe
vaa
lad
LEIDSE COURANT
T.k.a.: AIRCO. 5500 Kcal per
uur, koelcap. en verwarming 2.8
Kw, verkeert l.g.st. Vaste prijs
1000,-. Inl. tussen 9.00 en
17.00 uur tel. 070-600134.
I BEDRIJFSOBJEKTEN
WINKELPAND te huur In Den
Haag 615,- p. mnd., opp. 100
m2, overname verlichting en
c.v. Br. o. nr. SP 58647 bur.
Kruiwagens, ladders, schop
pen, spaden, rieken, zaden,
tuinbanken en stoelen, barbe
cues etc.
W. P. Hartwijk
Alum, ladders
2- en 3-dellge reformladders
met breed uitlopende benen.
Daardoor ook vrijstaand te ge
bruiken. Veilig en stabiel. Goed
gekeurd door de arbeldsin-
spektle. Nu tegen
bodemprijzen. Laman-Leiden
BV, Zijlsingel 2. Leiden. Tel.:
071-143741. Geopend van ma.
t/m vr. van 8.00 tot 17.30 uur.
Voor alle soorten
zonwering
Bel 071-413973. Opgave vrij
blijvend. montage gratis en
goede service. Ook rolluiken en
horren. Bernhardstraat 1.
Zoeterwoude.
Lips, Yale, auto-kontakt en
voordeursleutels. Klaar terwijl u,
wachtl Lips-sloten en deur.
raambevelllgingen. W. P. Hart
wijk, Nwe. Beestenmarkt 7-11,
tel. 126627, Leiden.
Gordijnen gratis gemaakt. Gor
dijnen gratis gemaakt. Tapijten
gratis gelegd. Tapijten gratis
Dari
Turbo compressor type Pony
10/110. ketelinhoud 10 Itr. Ver
mogen 550 Watt-220 Volt. Tot 0
atm. persdruk. Kompakt draag
baar model met wieltjes. Veel
lucht voor weinig geld. Voor-
jaarsprijs 649.-. Laman-Lei
den BV. Zijlsingel 2 - Leiden.
Tel.: 071-143741. Geopend van
ma. t/m vr. van 8.00 tot 17.30
Er zijn nog enkele plaatsen vrij
bij de cursus
spreken voor een groep
Inl. tel. 216611 tussen 10-12 uur
en 17.30-19.30 uur.
Ook te huur. Tel. 02522-10063.
Laat nu uw grasmachine slijpen
en nazien, ook motormaaiers,
maaimessen en alle
onderdelen.
W. P. Hartwijk
Nwe. Beestenmarkt 7-11, Lei
den. Tel. 126627.
Administratiekantoor Kragten
goede en goedkope verzorging
van uw boekhouding.
Elke maand een balans en
resultatenoverzicht van uw
onderneming!
Ook belastingzaken en loonad
ministraties. Bel nu 01720-
33950.
KUNSTGEBITTEN REPARATIE,
klaar terwijl u wacht. Elke dag
beh. zat. van 9-11.30 en 2-4 uur.
Maand.- en dond.avond van 19-
19.30. Fa. v. Berge Henegou
wen, Schelpenkade 47, Leiden.
Tel. 120794.
Ferm
6 dig. luchtset bestaande uit
verfspuit, met bovenbeker,
vloelstofspuit, bandenvulpomp
met klok, blaaspistool en spi
raalslang. Aan te sluiten op Ie
dere persluchtbron. Voorjaar-
sprijs 125.-. Laman-Leiden
BV. Zijlsingel 2 - Leiden. Tel.
071-143741. Geopend van ma.
t/m vr. van 8.00 tot 17.30 uur.
Verhuizingen
Binnen- en buitenland, meube
lopslag en pianovervoer. Tip-
ker, erkende verhuizers, 01717-
7542.
Onze nieuwe
woninggids
met foto's bevat uitsluitend ob
jecten waarvoor wij voor de ver
koper optreden. Op uw verzoek
zenden wij hem gaarne toe.
De Leeuw
Rijnsburgerweg 100
Rijnsburg
Tel. 01718-29301
I KUNST EN ANTIEK
H. J. Visser
muntverzamelingen. Te bevr.:
H. J. Visser, Haaghuishof 19,
Leiderdorp. 071-
891271/412025.
„De Joffers"
antiek
Kort Rapenburg 18, Leiden, tel.:
071-149930. Iedere maand uit
Engeland 'n selectie betaalba
re, romantische meubelen, van
rond de eeuwwisseling. Ook
leuke kadootjes. Momenteel
veel spiegels.
;es
ch<
vap
D D 0 >ra<
D.D.O. vor
Te koop l.v.m. dubbele {ën
mooie bar/bodega/petit rcr}
rant In Randstad. Omzet
250.000,- excl. B.T.wfSSl
van brouwerij. Prijs
voor Inlichtingen:
tenlaan 36,
070-521666 O
Weg. dubb. zaken t. o Je 1
har
kadoshop nat
nebtj het centrum. Br. bur.t K
SP 58651. £el
Jho
ALLEEN AL OM DE SERVICE KOOPT U BIJ VAN BERGE HENEGOUWEN AALMARKT 12-15-16. TEL. 12.17.82 - LEIDEN
}af(
_JV0
