Incll
EED OSTER
kapitein
van
pretrederij
Schuifelen
door het
Witte Huis
'1
,De
tv is voor mij uitgevonden'
pgelooflijk wat hij er
[die tien seconden".
ZATERDAG 2 APRIL 1983
WASHINGTON Ik heb voor u
het Amerikaanse Huis ten Bosch
bezocht. Ik bedoel het pand
Pennsylvania Laan 1600 te
Washington DC, beter bekend als
het Witte Huis.
Op de eerste pagina van de
catalogus die je daar bij de
bezoekersingang kunt kopen,
heet de vrouw des huizes, ene
Nancy Reagan, je reeds van harte
welkom. „Mijn man en ik zijn
verrukt dat u vandaag het Witte
Huis aandoet. Wij voelen ons
daardoor een beetje als de
huurders, die de eigenaren
begroeten, want deze woning en
haar geschiedenis zijn eigendom
van alle Amerikanen", aldus
getuigt de first lady van haar
ontzag voor huisbazen.
Al pleegt zij zich dan schuil te
houden op de tweede verdieping
gedurende de dagelijkse twee
uren dat er honderden
wildvreemden langs haar
meubels en porseleinkasten
banjeren, feit is toch maar dat het
Witte Huis ter wereld de enige in
gebruik zijnde woning van een
staatshoofdelijke familie is, die
dag aan dag geopend is voor het
publiek.
Tussen 10 en 12 uur 's ochtends
kan iedere toevallig passerende
wereldburger zich aansluiten bij
de mensenrij die aan het
oostelijke hek naar binnen staat
te schuiven. Bij de president
zelve. Je moet wel even zoals
op het vliegveld door het
elektronische
anti-handgranatenpoortje lopen
en in je tasje laten gluren, maar
dan wandel je toch maar door
allerlei gangen en kamers van
het Witte Huis. Zelf ben ik
Ronald er niet tegengekomen,
maar ik kende zijn agenda en
wist dat ie thuis was en op luttele
meters afstand in zijn ovalen
kantoortje zat
In de vorige eeuw was het
trouwens nog gemakkelijker om
het Witte Huis en dan tevens
de hoofdbewoner te bezoeken.
Charles Dickens beschreef hoe
hij in 1842 zonder door iemand te
zijn aangesproken tot voor het
bureau van het Amerikaanse
staatshoofd kon geraken en zich
daar tussen twintig andere
mannen bevond, spuwend op het
tapijt en klaar om hun president
eens duchtig hun grieven in te
peperen.
Je kunt vandaag de dag alles bij
elkaar slechts een klein deel van
het royale, toch ook weer niet
overdreven grote huis bekijken.
Maar het is toch heel wat om
vanuit de serre zo de Jackie-
Kennedytuin te mogen
aanschouwen, waar de kruiden
voor de presidentiële keuken
groeien. En je loopt door de East
Room, waar John F. Kennedy en
zijn verre voorganger Abraham
Lincoln opgebaard hebben
gelegen. In de Rode Kamer kun
je het interieur in „Amerikaanse
empire" (wat dat ook moge
wezenbewonderen en in de
Staatseetkamer de aankleding a
la Queen Anne.
Alle Amerikaanse presidenten,
behalve de eerste, George
Washington, hebben tijdens hun
ambtstermijn met hun gezin in
het Witte Huis gewoond.
President John Adams was in
1801 de eerste om in de
splinternieuwe woning zijn
intrek te nemen. In 1814 staken
de Engelsen, die weer eens met
een heel leger met kanonnen en
paarden naar de nieuwe wereld
waren gezeild, in een laatste
poging om de opstandige
kolonisten te onderwerpen, het
Witte Huis in brand. Van de
weeromstuit voorzag president
James Monroe na de Britse
nederlaag de woning van het
Amerikaanse staatshoofd van een
geheel Frans interieur (de
vandaag nog overheersende stijl).
Overigens hebben door de
decennia heen de
ach tereen volgende
presidentsvrouwen de indeling
van het Witte Huis geregeld
„omgegooid". Maar sedert
Theodore Roosevelt zijn de
privé-vertrekken op de tweede
verdieping, zitten de
presidentiële medewerkers,
dokter, enzovoort, in het
souterrain en is de eerste etage
voor de officiële ontvangsten.
Sinds Herbert Hoover staat het
bureau van de president in het
Oval Office aan de westkant,
thans uitziend op de rozentuin en
het helikopterveldje.
Oud-roze is de dominerende
kleur in Ronald Reagans
werkhok. Jimmy Carter hield
zich blijkens foto's in een van
de vitrines in een lichtblauwe
omgeving op en Richard Nixon
maakte het met schreeuwend
blauw en geel heel erg bont.
Waarnaar de bezoekers van het
Witte Huis echter het meest
nieuwsgierig zijn is: waar staat de
rode telefoon, waarmee je
rechtstreeks met Youri Andropov
in Moskou kunt bellen en waar
zit de atoomknop? „Dat hangt
ervan af waar de president zich
bevindt", luidt het ontwijkende
antwoord van een bewaker langs
het schuifelpad. „Al gaat hij naar
Koeala Loempoer, die twee
speelgoedjes gaan altijd met hem
mee".
MARC DE KONINCK
i
tend hard aan gewerkt maar de
kijkdichtheid lag onder de drie
procent. Dan wordt de waardering
niet eens meer gemeten. Was een
ontzettende dreun".
Een dreun die uitbleef toen Oster
vernam dat hij met zijn Wie-kent-
kwis aan het laatste seizoen bezig
is. „Ik zou best een ander program
ma willen doen, maar de Wie-kent-
kwis heeft de AVRO nooit windei
eren gelegd. Ik heb het embryonaal
in de armen genomen en het heeft
een hele tv-generatie overleefd. Ik
zou het er nog niet uitgooien. Een
alternatief is er nog niet en je moet
ook kijken naar de financiële mo
gelijkheden voor het komende sei
zoen. Het punt is dat je bij de top
moet blijven als AVRO. Misschien
dat het Duitse spelprogramma
„Wetten dasz" wat is. Ik denk wel
dat ik dat ga voorstellen maar het
mag dan in Duitsland aanslaan, in
Nederland moet je eerst kijken hoe
de klant reageert. Maar ik denk
wel dat ik het bij de AVRO-bazen
zal voorstellen".
„In elk geval presenteer ik deze zo
mer het programma Blokletters.
Elke week op de zaterdagavond.
Snel reageren op vragen. De huis
kamer kan meedoen. Dat is het
leuke aan zo'n kwis. Dat iemand
thuis zegt, ik ben sneller met mijn
antwoord dan de kandidaat. En ook
dit programma is relatief goed
koop".
Fred Oster, de man van de succes
formule. „Ik heb soms wel eens het
idee dat de tv voor mij is uitgevon
den. Nog steeds het vak van de toe
komst. Waar ik op zit te wachten is
de commerciële tv. Grote bedrijven
die een stuk zendtijd kopen. Dan
komen ze ook naar mij en ik zie
dat als een uitdaging. Maar je hoort
al jaren verhalen over uitbreiding
en satelliettelevisie. Ik ben bang
dat de wereld van al die mogelijk
heden zich openbaart als ik er niet
meer ben. Ik ben nu zesenveertig
en wil de vijfentwintig jaar tv-er-
varing die ik heb graag gebruiken.
Als je echter vijftig bent, ben je
voor een heleboel mensen een oude
man. Je moet er rekening mee
houden dat de bazen zeggen, wat
moeten we met een man van vijf
tig. Laten we iemand van dertig
nemen. Dan hebben ze nog gelijk
ook".
DAVID LEVIE
„Na de
schildpadden
zijn we
begonnen
met de
cavia's. Die
doen het
beter.
Bruidjes en
cavia's, een
succes
formule".
ilLVERSUM - Wie kent
m niet, de mn van de Wie-
;ent-kwis. O' vakkundige
'ijze loodst hi bruidspaartjes
laar een huvelijksboot die
ider de last vin talloze prij-
n bijna slagz: maakt. Op de
>ve-boat van e AVRO is hij
onbetwiste kapitein. Aan
et eind van it seizoen ziet
et er naar ui dat het schip
oor de Hilvesumse pretre-
erij uit de vart wordt geno-
ïen. Na tiei jaar trouwe
ienst. Op de woelige baren
an het nationle amusement,
raar kijk- en vaarderingscij-
t ?rs bepalen c het vaartuig
verij oploopt, naakt Fred Os-
r zich geen z«rgen. „Ik hoor
acht jaar dz men met de
iwis wil stoppel. Zie wel hoe
et afloopt. Diekwis doe ik er
ij. Ik hoef er liet van te le-
„De deelnemers moeten de vedettes zijn".
„Ik kende Knegjens alleen uit het
café. De AVRO gaf die man een
kans. De cijfers waren desastreus.
Ik heb die man in één uitzending
dronken zien worden, weer bij zien
komen en weer dronken zien wor
den. Hij kwam op met een hele sta
pel papier. Het sloeg niet aan. Het
programma scoorde niet. Knegjens
zei ook dat hij er niet geschikt voor
was. Hij werd er doodzenuwachtig
van".
Geesteskind
„Een amusementsprogramma moet
een zeven halen. Alles wordt bij
ons gemeten. Schelfhout was de re
gisseur van het programma, ik was
de producer. Het was mijn geestes
kind. Schelfhout zei, wil jij het niet
proberen. Het sloeg direct aan. En
dat doet het nu nog. Ik heb nu een
maal een bepaalde filosofie. De
deelnemers moeten de vedettes
zijn. De presentator mag niet de
ster zijn. Willem Ruis bekijkt het
precies andersom. Mijn kandidaten
moeten excelleren. Ik ben als on
dergeschikte figuur de rode draad.
Poog degelijk vakwerk af te leve
ren zonder een al te nadrukkelijke
stempel op het programma te druk
ken. Maar ik ben wel tachtig pro
cent van de tijd aan het woord.
Maar het valt niet op. De kijker
moet het idee hebben, dat kan ik
ook. En de kwis is simpel. Er wor
den geen vragen gesteld. De men
sen moeten het zelf doen".
„Ik maak zo'n kwis ambachtelijk.
Probeer in vijf kwartier de mensen
zoveel mogelijk te amuseren. Kijk,
ik werk hier bij de pretfabriek van
de AVRO. Je serveert een hapje en
de mensen moeten dat met smaak
eten. Hoe hoger de waardering des
te meer het programma beant
woordt aan het doel. De kwis
scoort hoog, ja. We hebben een dik
ke vijf miljoen kijkers en dat is
meer dan alle andere. Het wordt
gewaardeerd tussen de 7,2 en 7,4.
Alleen Ted de Braak scoort hoger.
Ja, die cijfers zijn heel belangrijk".
„Je richt je op de grootste gemene
deler. Zo zijn we met schildpadden
begonnen maar de cavia's doen het
beter. Is spectaculairder. Bruidjes
en cavia's, een succesformule. Ge
lukkig hebben de heren critici nog
nooit positief over me geschreven.
Critici
Als ze dat deden zou ik onmiddel
lijk stoppen. Ze vinden de kwis on
benullig, ja. Maar ik vind hun stuk
jes nog onbenulliger. Schrijven
over tv programma's is toch een
overbodige zaak. Je schrijft toch
ook niet over de krant. Morgen
wordt de vis er in verpakt. Een to
neelrecensie is nuttig. Is een kri
tiek goed, dan zeg je, ik ga ook kij
ken!"
„Maar bij tv-programma's is dat
heel wat anders. Het typische is, de
critici kennen het waarderingscij
fer. Ze kunnen precies nagaan wie
het best-scoort. Ze weten dat het
publiek het programma mooi vindt.
Ik scoor ook bij links Nederland.
Maar het is net zo als met de Tele
graaf, niemand leest hem, maar ie
dereen weet wat er in staat. Met
Privé hetzelfde. In mijn omgeving
ken ik niemand die abonnee is,
maar van de inhoud is men op de
hoogte".
„Zelf haal ik die bladen zelden.
Mijn leven is te recht voor het rod
delcircuit. Ik bewandel te weinig
zijpaden. Story vroeg me laatst. Ik
zeg sorry, ik doe alleen mee aan de
cover-story. Wil niet op pagina 33
staan tussen Hepie en Hepie. Publi
citeit daar heb ik niets tegen. Met
een cover-story kom ik aan de bak.
Anders wordt het toch maar een
klein rotstukkie. Maar ik sta tegen
over die bladen net zoals de men
sen tegenover de Wie-kent-kwis
staan. Als de mensen het nu fijn
vinden, heb ik er geen problemen
mee. Elsevier heeft me ook ge
vraagd. Maar van Elsevier kan ik
geen cover-story verwachten. Dat
ligt anders".
„Publiciteit. Je leert er mee leven.
Die kwis heeft mijn leven veran
derd. Er wordt op je gelet. De men
sen kijken naar je. Als ik vroeger
een nieuwe broek nodig had en de
paskamer was vol dan trok ik die
broek naast de paskamer aan. Dat
kan nu niet meer. In een zwembad
liggen is er ook niet meer bij. Krijg
je meteen een hele zwerm kinde
ren om je heen. Maar het heeft ook
voordelen. Je wordt voor bepaalde
evenementen gevraagd. Winkels
openen, feestavonden aan elkaar
praten. Daar staat een aardige ver
goeding tegenover. Tot nu toe heb
ik nooit een reden gehad om iets te
weigeren. De STER, dat mag niet
van de omroep. Een automatische
voorselectie dus. Maar als ik ergens
een nieuwe computer moet intro
duceren, dan doe ik dat. Ik heb op
het toneel gestaan, heb een stuk
routine opgedaan bij de tv. Ik mag
dan geen verstand van computers
hebben maar door die routine red
je je er wel uit. Je moet je toch elke
keer weer waarmaken. Ook bij de
televisie".
„Of ik zelf veel tv kijk? Ik kijk
naar andere kwissen om te weten
wat de concurrentie doet. Het pro
gramma van Willem Ruis, Vijf te
gen Vijf, scoort niet. Men heeft een
verkeerd programma om hem heen
gezocht. Ruis wil de ster zijn. Daar
voor biedt dat programma hem te
weinig ruimte. Een kwestie van
een verkeerde cast. Brandsteder
scoort ook minder. Ik ben anders
dan die mannen: Ben een soort
P en C-meneer. Zoals ik al zei, ik
ben in de kwis tachtig procent aan
het woord, maar dat valt niet op
omdat ik niet opval. De kwis is in
die tien jaar ook nauwelijks veran
derd. Het begin en het eind zijn
hetzelfde gebleven. Tussenin kun
nen we wat rommelen. Een spelle
tje veranderen bijvoorbeeld. Maar
zo geleidelijk dat het publiek het
niet merkt. Je moet het zo zien: de
mariakaakjes van Verkade verko
pen goed; daar zet men toch ook
niet plotseling een krent op".
„En de kwis is goedkoop. We geven
niet veel weg al lijkt het wel zo.
Theo Eerdmans gaf vijftien jaar ge
leden 1000 gulden weg. Wij trek
ken per persoon 1500 gulden uit.
Dat is dan drie mille voor een kop
pel. Bewust voor koppels gekozen.
Dan lijkt het meer. Bij de tv is het
beter een kilo schuimpjes weg te
geven dan één parel. Een kwestie
van opkloppen, etaleren, show. Die
kwis is nodig voor je geld. Een uur
tv mag gemiddeld 30.000 gulden
kosten. Daar zitten we tien mille
onder. Na tien uitzendingen heb je
dan een ton over voor andere pro
gramma's. Ik spaar geld voor de
AVRO maar geef dat in andere
programma's weer uit. Door dit
soort programma's hebben we Hol
lands Glorie kunnen doen en nu
weer Willem van Oranje. We be
staan dit jaar zestig jaar en dat kost
veel geld".
Dreun
„Geld dat ook nodig is om de
AVRO groot te laten blijven. Ver
lies je leden dan moeten er mensen
uit. De VARA moet misschien me
dewerkers ontslaan. De AVRO is
er voor het grote publiek. Maar ook
wij maken kunstprogramma's, lite
raire en ga zo maar door. Maar niet
hier. Dit is de pretfabriek. Wie iets
artistieks wil maken kan dat, maar
dan wel bij een andere afdeling".
„Zo heb ik eens een programma
over Slauerhoff gemaakt. Ontzet-
^red Oster verdint zijn brood als
■égisseur-produce. Dat doet hij al
nds 1959. „Ik bn nu net zo hoog
i net zo laag as toen ik begon,
aarvoor was il aan het toneel,
i: ee, de toneelschol heb ik niet af-
ikt. Ko va: Dijk heeft dat
%i>k niet gedaan. ligenlijk alle gro-
n niet. Nadat Walter van der
amp regisseur Ij de AVRO was
;worden nam ik zijn plaats bij de
aagse (komedie in. Als Van der
.amp acteurs en ctrices nodig had
oor de tv haalde hij ze weg bij de
aagse Comedie Ik mocht ook
iee doen en op de manier kwam
in aanraking met de televisie,
et fascineerde ne. Het was voor
lij het vak van le toekomst. Heb
icht ik gelijk gedegen. Bij het to-
sel is het nu konmer en kwel en
Hè? tv heeft nog seeds toekomst".
»er Lugtenburj heeft me bij de
VRO gehaald. lij had een regis-
ur nodig. Nu i Lugtenburg een
lan die er o* faliekant naast
0jeunt of het hel goed doet. Wat
e jdij betreft heeft lij het redelijk ge-
anY(en. Ervaring lad ik niet. Kreeg
"de^h een eigen »rogramma dat ik
d Joest regisseren en met de hulp
een paar NTS'ers ben ik er uit
.ugekomen. Heb itijd veel vrijheid
•kregen van de AVRO. Jarenlang
Willem Diys gewerkt. Mu-
lek mozaïek en de Vuist. De affai-
jt-Van der Moosdijk was een hoog-
je Jpunt. De kruidendokter dacht
gt $el publiciteit te krijgen. Maar wij
ïdden die kruiden l<ten testen en
uitgenodigd de de kruiden
isten slijten. Een nooie rel",
n leuke tijd, die 'Tuist. Er was
•n concurrentie, iedereen keek
int er was één net en het kon
(et dol genoeg. Maar we kregen
inje. Ik werd te autoritair volgens
iuys. Het zijn de sterren die moe-
I n stralen, zei Wllem. Maar dan
L lel door het licht dat ik hem gaf.
heb hem wel ems te kakken ge-
t. Hij kwam vaat te laat. Heb wel
a ns met vier ninisters gezeten,
jalaar Willem kwam niet opdagen.
McPeo Ordeman n;m de regie over".
'83peb ook jaren achtereen Televi-
terdfr gedaan. Voar Van Meekren
larl^ana. En het naandelijkse pro-
griamma Flits. Toen de Vuist op-
?ld heb ik eer tijd gewerkt met
iu van Burg. Net een stukje land
refi hoofdprijs. Fantastisch. Zo on-
allands, maai zo ontzettend
lags. Een geveldige man Van
tenj""g RÜ ha<* de grootste successen
ze ikend maar wa: ook door de diep-
gif dalen gegaan. Zowel persoonlijk
ljcji in zijn werk"
Wie-kent-kvis. De KRO had
?rend Boudewin en ik kreeg de
"racht een nieuwe kwis in el-
r te zetten. Ni kregen de prijs-
inaars vaak prijzen die ze niet
;ize7d,g hadden. Na afloop van een
nding leek let wel een ruil-
s. We moestei het dus anders
n. We zochten het in aanstaan-
bruidsparen. Dat werkt sympa-
fwiJek en het is leiit geven. Zorgden
een winkel vaaruit de kandi-
n een keus konden maken. En
de presentator. De serie Can-
had veel sirces. De mensen
iden hem eei aardige vader.
zoeken in Holland naar ie-
nd die daar op lijkt. Siebe van
Zee kwam mtt Peter Knegjens.
man die in '18 een geweldige
rtage verzorgde van de hon-
meter van Fannie Blankers.
Fred Oster: „Ik maak zo'n kwis ambachtelijk"
