TAFEL
Demografie vernietigt
eigen voorstellingen
Braziliaanse bisschoppen: Ernst
maken met keuze voor de armen
Ceicbc
kerk
wereld
ACHTERGROND
OJEC vraagt kerken om bestrijding van anti-judaïsme
Rudings eigen weg
£eidóc6owa/nt
DINSDAG 22 MAART 1983 P«
Brits-Argentijns
kerkelijk contact
De secretaris-generaal van de Britse Raad van
Kerken, dr. Philip Morgan, zal van 8 tot 16
april een bezoek brengen aan Argentinië. Doel
is persoonlijk contact te leggen met de Argen
tijnse Raad van Kerken. Hij zal voorstellen een
vergadering te beleggen van vertegenwoordi
gers van beide raden. Daarbij zou moeten wor
den bekeken welke vragen nog zijn overgeble
ven in het gebied van de zuidelijke Atlantische
Oceaan, na de herovering van de Falkland-ei-
landen door Groot-Brittannië.Het is nog niet
bekend, of Morgan ook contact zal hebben met
de Argentijnse bisschoppenconferentie, welk li
chaam geen deel uitmaakt van de Argentijr
Raad van Kerken. Wel heeft hii een introai
tiebrief bij zich van kardinaal Basil Hume,
aartsbisschop van Westminster.
Voor hervormde
zending
177.000 gulden meer
De Raad voor de Zending van
de Nederlandse hervormde
kerk heeft over vorig jaar
177.000 gulden meer ontvangen
dan over 1981, toen het eindbe
drag 10.565.000 gulden was.
Eind 1982 was 8.760.000 gulden
binnen. In januari van dit jaar
ontving de Raad voor de Zen
ding uit de gemeenten nog eens
1.982.000 gulden voor 1982, zo
dat het eindbedrag 10.742.000
gulden werd. De Raad voor de
Zending heeft het richtbedrag
voor 1983 vastgesteld op 11.4
miljoen gulden.
Paus pleit voor Frans
bijzonder onderwijs
Paus Johannes Paulus II heeft gisteren
de Franse regering gevraagd het bijzon
der onderwijs te respecteren. Tijdens de
audiëntie voor de nieuwe Franse am
bassadeur bij de Heilige Stoel, Xavier
Daufresne de la Chavalerie. ging de
paus indirect in op de spanningen tus
sen de rooms-katholieke kerk en de re-
Sring-Mitterrand.
ngeveer zestien procent van de Franse kinderen gaat naar katholieke
scholen. Er is sterke druk op de regering subsidies aan het bijzonder on
derwijs te staken. De Franse bisschoppen, alsmede de Franse katholieke
oudervereniging, hebben herhaaldelijk hun bezorgdheid hierover laten
blijken. Het reent op vrije meningsuiting en op vrijheid van geweten hou
den volgens de paus ook in dat de kerk haar godsdienstig leven zelf mag
inrichten.
De leiding van de Brazili
aanse bisschoppenconfe
rentie (CNBB) wil de be
houdende sectoren bin
nen de kerk die „dc
noodzakelijke sociale her
vormingen tegenwer
ken", voor haar stand
punt winnen. Voor het
eerst wordt in eer
CNBB-document niet al
leen kritiek geuit op het
economisch beleid van de
Braziliaanse regering,
maar ook op geestelijken,
die weigeren voor de ar
men te kiezen. Het docu
ment, dat volgende
maand op de algemene
vergadering van de Bra
ziliaanse bisschoppen
wordt besproken, bevat
richtlijnen om „via evan
gelisatie een nieuwe,
rechtvaardige en broe
derlijke samenleving" tot
stand te brengen.
Gehekeld worden het autori
taire bewind, het kapitalisti
sche ontwikkelingsmodel
zowel in de grote steden als
op het platteland en het
elitaire onderwijssysteem. Een
deel van de pastorale mede-,
werkers en leden van de ker
kelijk hiërarchie wordt ver
weten, dat zij in de praktijk
sociale hervormingen probe
ren te verhinderen „omdat zij
in alles de klassenstrijd zien
en geen begrip hebben voor
de rechtmatige en nobele
strijd voor de rechtvaardig
heid".
Een uitvoerig uittreksel van
het document is zondag gepu
bliceerd in de links-liberale
krant „Folha de San Paolo".
Het is kennelijk met opzet
uitgelekt om een halt toe te
roepen aan het offensief van
conservatieve zijde tegen de
vooruitstrevende bisschoppen
in Brazilië en Midden-Ameri-
ka. De behoudende sectoren
voelden zich de afgelopen we
ken gesterkt door de kritiek
van paus Johannes Paulus II
op de revolutionaire rooms-
- katholieken in Nicaragua.
„Waarom zwijgt de CNBB nu
en steunt zij de paus niet?" zo
vroeg de rechts-liberale krant
„O Estado de Sao Paolo".
Het antwoord van de
CNBB-leiding is niet alleen
een bevestiging van het
standpunt van de Braziliaanse
bisschoppen zelf. Voor het
eerst wordt ook van de be
houdende geestelijken ondub
belzinnig verlangd, dat zij „de
keuze voor de armen", in 1979
uitgesproken door de Latijns-
-Amerikaanse bisschoppen
conferentie te Puebla (Mexi
co), in de praktijk brengen
door „zich in te zetten voor de
volledige bevrijding van de
armen'Ook zij moeten „de
mechanismen die de armoede
veroorzaken aan de kaak stel
len en de aspiraties en organi
saties van het volk stéunen".
Het document spreekt zich uit
voor die bisschoppen en pries
ters die „bij sociale conflicten
het volk steunen met hun
duidelijke aanwezigheid en
daadwerkelijke hulp". Kritiek
wordt geuit „op de voortdu
rende discriminatie van de
vrouw in de kerkelijke orga
nisaties, op geestelijken die
zich nog steeds bezorgd ma
ken over hun eigen status en
op die rooms-katholieke on
derwijsinstellingen die in de
praktijk sociale discriminatie
toepassen". Het CNBB-docu-
ment noemt de kerkelijke ba
sisgemeenschappen van fun
damenteel belang voor de op
bouw van een broederlijke sa
menleving.
Het „Overlegorgaan van Jo
den en Christenen" (OJEC)
gaat de officiële instanties van
de christelijke kerken in Ne
derland in een brief vragen
om maatregelen ter bestrij
ding van het anti-judaïsme in
eigen kring. Gisteren is aan
de instanties van de christelij
ke kerken, die zich bezighou
den met de relatie „Kerk en
Israël verzocht te adviseren
over de inhoud van een der
gelijke brief.
Het OJEC, dat eind 1981 is
opgericht, is een orgaan waar
in vertegenwoordigers van de
joodse gemeenschap en van
de christelijke kerken elkaar
op gelijkwaardige basis ont
moeten om samen een aantal
taken aan te vatten. Het
zwaartepunt van de activitei
ten van het OJEC ligt op edu
catief vlak. Met name ziet het
OJEC een taak in het ver
schaffen van informatie over
ioden en jodendom en in het
bestrijden van vooroordelen
die jóden en christenen over
elkaar hebben.
Dr. S. Schoon, de voorzitter
van het OJEC, deelde giste
ren tijdens een persconferen
tie mede, dat het OJEC in de
korte tijd van zijn bestaan een
begrip in Nederland is gewor
den. Zo is met de Raad van
Kerken afgesproken, dat de
raad geen uitspraken over het
jodendom zal doen zonder het
OJEC erbij te betrekken.
Voorts wil het OJEC school
boeken op uitingen van an
ti-judaïsme gaan onderzoe
ken. In april zal in de West-
duitse stad Heppenheim een
bijeenkomst van de Interna
tionale Raad van Christenen
en Joden (ICCJ) worden ge
houden, waarin gesproken zal
worden over de criteria die
voor een dergelijk onderzoek
geschikt zijn. Het OJEC is bij
de ICCJ aangesloten.
In augustus zal in Amersfoort
een internationale vergade
ring van de ICCJ worden ge
houden over de bijdrage die
ioden en christenen vanuit
hun traditie kunnen leveren
aan de totstandkoming van de
vrede. Tot de sprekers beho
ren de toekomstige voorzitter
van de Raad van Kerken,
prof. D. C. Mulder en de pole
moloog prof. B, V. A. Roling.
Tevens is het OJEC begonnen
met een boekenreeks. Het
eerste nummer inventariseert
wat er momenteel op het ge
bied van de „leerhuizen" in
Nederland gebeurt.
In leerhuizen, die in joodse
kring een veel langere tradi
tie hebben dan in christelijke
kring, probeert men de eigen
leer in het licht van de tradi
tie te bestuderen. Voor chris
tenen betekent dat, dat zij
niet alleen de christelijke tra
ditie, maar ook de joodse tra
ditie en de joodse wortels van
het christelijk geloof op het
spoor proberen te komen. Het
OJEC heeft een commissie in
gesteld die' tot doel heeft de
ervaringen van de leerhuizen,
die momenteel als paddestoe
len uit de grond schieten, te
bundelen.
Frans leerboek
voor katechese
herzien na
kritiek
Ratzinger
Het Vaticaan en de Franse
bisschoppen hebben na enige
maanden onderhandelen hun
geschil over de katechese bij
gelegd. Kardinaal Ratzinger,
hoofd van de congregatie
voor de geloofsleer en bis
schop Jean Vilnet, voorzitter
van de Franse bisschoppen
conferentie, hebben gisteren
in een gezamenlijke verkla
ring de herziening aangekon
digd van het katecheseboek
„Pierres vivantes" (levende
stenen).
Kardinaal Ratzinger had be
gin dit jaar in een lezing te
Parijs de Franse katechese
een „misère" genoemd. Daar
bij had hij onder meer gewe
zen op de vier pijlers waarop
het rooms-katholieke geloof
volgens hem gebaseerd dient
te zijn: de Tien Geboden, het
Credo, het Onze Vader en de
zeven sacramenten. In de
nieuwe versie van „Pierres
vivantes" zullen deze aspec
ten beter uitgewerkt worden,
aldus de verklaring.
Het omstreden katechese
boek, dat enkele jaren gele
den uitkwam, ademt de geest
van het tweede Vaticaanse
concilie, zo schreef kardinaal
Etchegaray in het woord
vooraf. Zoals ook in Neder
land in de katechese gebrui
kelijk is, gaat het boek uit
van de dagelijkse werkelijk
heid. Vooral conservatieve
kringen, met name die rond
om de geschorste aartsbis
schop Lefèbvre, hebben
scherpe kritiek op „Pierres
vivantes" geleverd.
De kritiek van Ratzinger had
in Frankrijk tot grote onrust
geleid onder de 150.000 men
sen die in hun vrije tijd kate
chese geven. Aartsbisschop
Decqutray uit Lyon zag zich
genoodzaakt in het openbaar
zijn vertrouwen in zijn ze
venduizend katecheten uit te
spreken. Vorig najaar heeft
de paus de Franse bisschop
pen tijdens hun ad limina-be-
zoek er op gewezen, dat al
leen zij verantwoordelijk zijn
voor de katechese in hun
land. De verklaring van Rat
zinger en Vilnet onderstreept
deze zienswijze.
MINISTER Ruding van financiën, blijkens opiniep uf
tot voor kort het minst bekende lid van het kabinet-] te
heeft de afgelopen dagen volop in de publiciteit gesta v*
alleen door zijn curieuze interview met Elseviers M
maar vooral door zijn optreden tijdens het Brussels^
raad over de crisis in het Europese geldstelsel. Een e<
van financiën moet dat brengt dit ambt met zich tu
een nogal hoekige persoonlijkheid zijn die, als het ra W)
eigen weg gaat. Uit mededelingen van de bewindsi J"
teravond blijkt, dat hij dit ook in Brussel deed doe
tegen het zeer zwaar wegende advies van een van zi
gangers, nu president van de Nederlandsche Bank,
senberg, te besluiten de gulden niet, net als de D-m
en een half procent te laten revalueren, maar de wa
ging van onze munt te beperken tot drie en een half
Ruding ging in Brussel dus zijn eigen gang. Geen gi I
lijke zaak als men daarbij in aanmerking neemt dat v
dene van zijn gesprekspartners, zoals de ministers De
Frankrijk, Stoltenberg van de Bondsrepubliek en I
van België over een lange politieke ervaring beschil
DAT hem ook de opwaardering van de gulden mei
een half procent in ons land niet in dank afgenoi i
worden was bekend. Die opwaardering (revaluatie) Ir
dat onze export naar de meeste andere landen duurdi
en onze concurrentiepositie kan verzwakken; woordi
van het Nederlandse bedrijfsleven maakten dat giste
alle toonaarden duidelijk. Maar men zal ook in ogeif:
moeten nemen dat de D-mark, de valuta van onze d
rijkste handelspartner, nog forser in waarde is
waardoor onze positie ten opzichte van de Bondsr d
relatief is versterkt. Terecht zei premier Lubbers gist"
zijn minister van financiën tijdens het overleg in Bn
termate knap heeft gemanoeuvreerd".
Te hopen is dat Ruding nu, gegeven de in Brussel
naar voren gekomen sterke positie van de gulden, ee
avond door een van zijn andere voorgangers, mr.
sen, gegeven advies zal volgen en in de komende
nota gestalte zal geven aan een meer stimulerend
Gehakt, rode kool
met gebakken uien
en aardappelen
zacht zure
lammetjespap
Voor twee personen hebt u
nodig:
150 g gehakt, sneetje brood, 1
lepel losgeklopt ei, zout, pe
per, nootmuscaat, 20 g boter,
mespunt bloem, aroma, ket
jap, worcestersa us;
250 g rode kool, zout, laurier
blad. kruidnagel, 1 zure ap
pel, suiker, azijn, 250 g uien,
15 g boter,
0,5 tot 1 kg aardappelen;
£5 dl melk, 40 g bloem of
volkorenmeel, 2,5 dl karne
melk, bruine basterdsuiker
of stroop
Week het brood in warm wa
ter. Druk het teveel aan water
er uit en maak het sneetje fijn.
Haal er dan zo nodig de korst
uit. Kneed brood met gehakt,
ei, zout, peper, nootmuscaat tot
het goed gemengd is en maak
er met vochtig gemaakte han
den twee gladde ballen van.
Laat de gehaktballen tenmin
ste een uur koel liggen. Bak ze
in warme boter steeds kerend
bruin in twintig minuten. Haal
het vlees uit de pan, bak even
de bloem in het overgebleven
vet en doe er dan weinig wa
ter bij. Laat de aanbaksels op
lossen in de zachtkokende jus
en doe er weinig aroma, ketjap
en worcestersaus bij voor de
smaak en de kleur.
Kook de rode kool in circa een
kwartier gaar met laurierblad,
kruidnagel en stukjes appel en
maak haar af met zout, suiker
en azijn. Bak de grofgesneden
uien gaar en lichtbruin in de
boter, reken daar ook een
kwartier voor en houd de eer
ste tien minuten de pan dicht.
Schep rode kool en uien door
elkaar.
Meng bloem of volkorenmeel
in de pan met de melk, breng
dit mengsel al roerende aan de
kook, laat het een minuut
doorkoken en laat de pan dan
lauw worden. Roer er vervol
gens de karnemelk door. Geef
de suiker of stroop er apart bij.
JEANNE
Geen krant ontvangen? Bel tussen
18.00 en 19.00 uur. zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur. nummer 071-
122248 en uw krant wordt nog dezelf
de avond nabezorgd.
Vanaf 2 mei begint het centraal schriftelijk eindexa
men voor de middelbare scholen. Het Grote Moment
voor veel leerlingen, een tijd van spanning en zenu
wen ook. Hoewel de kandidaten dan al het eerste deel
van het eindexamen achter de rug hebben: het school
onderzoek. Schoolonderzoek en het centrale examen
leveren een cijfer op dat de leerling als resultaat van
zijn schooltijd meekrijgt. In een serie artikelen wijden
we aandacht aan het komende eindexamen en de vak
ken waarvan de vergaarde kennis wordt getoetst Van
daag: demografie
In het toekomstonder-
zoek, ook wel de futuro
logie genoemd, wordt te
genwoordig een zeer be
langrijke plaats toege
kend aan ae demografi
sche vooruitberekening,
zeg maar: de voorspel
ling van de samenstel
ling die de bevolking
straks te zien zal geven.
Dit komt doordat het
zwaartepunt van het toe-
komstonderzoek is ver
schoven van de technolo
gie naar het economische
en sociale terrein. Onze
verzorgingsmaatschappij
immers verwacht van
zijn overheid dat hij een
steeds grotere rol speelt
in het maatschappelijk
bestel.
Voor de vervulling van die
rol dient de overheid niet al
leen te beschikken over uit
gebreide, zinnige informatie
aangaande de huidige toe
stand van de samenleving,
maar ook aangaande de mo
gelijke ontwikkelingen van
de maatschappij in de toe
komst Hoeveel mensen zul
len in het jaar 2000 Neder
land bevolken? Voor hoeveel
van die mensen zal er onder
wijs nodig ziin, een baan, een
huis, gezondheidszorg, gele
genheid voor recreatie, een
goede oudedagsvoorziening?
De demografen (letterlijk:
bevolkingbeschrijvers) kun
nen met hun vooruitbereke
ningen helpen bij het vinden
van antwoorden op al die
vragen.
Maar er is voorzichtigheid
geboden. Ten eerste hanteren
de demografen nogal eens
het beginsel: Het kan vriezen
of dooien. Ze werken met
een hoge en een lage variant.
Zo kunnen we volgens hun
lage variant tot het jaar 2000
rekenen op de komst van nog
eens 70.000 buitenlander?
naar Nederland, terwijl hun
hoge variant uitkomt op
maar liefst 350.000 buitenlan
ders erbij. Het hangt er maar
vanaf, zeggen ze, welke poli
tieke of economische strub
belingen we in en buiten Eu
ropa te zien zullen krijgen.
Het hangt ervan af waar de
kinderen van de buitenlan
ders, die al hier wonen, hun
bruiden en bruidegom m men
vandaan zullen halen. En het
hangt er natuurlijk van af
hoe streng of soepel we ons
toelatingsbeleid zullen gaan
regelen, hoe open of dicht de
mazen in de wet zullen zijn,
hoe we zo nodig een mens
waardige terugkeer van bui
tenlanders naar hun eigen
land mogelijk zullen maken.
Ervaringen
De tweede reden om voor
zichtig te zijn met demografi
sche prognoses, is de erva
ring uit het verleden dat
sommige voorspellingen
domweg niet in vervulling
gaan. Wanneer we kijken
naar de resultaten van de zes
verschillende vooruitbereke
ningen die het Centraal Bu
reau voor de Statistiek (CBS)
in een periode van nog geen
twintig jaar heeft gemaakt,
rijzen er nogal wat vraagte
kens. Het hoogste vooruitbe-
rekende bevolkingsgetal voor
het jaar 2000 bedroeg bijvoor
beeld 21 miljoen mensen, het
laagste iets meer dan 14 mil
joen. Dat scheelt nogal een
Wordt ons bestaan bedreigd doordat veel te veel mensen elkaar voor de voeten lopen of in de' wielen rijden, leven
onder een te klein dak en slecht water drinken? De prognoses die jaren geleden wezen op een bevolkingsgroei
tot 21 miljoen, zijn inmiddels bijgesteld. De maatschappij van de toekomst mag niet dichter bevolkt zijn dan
de onze.
slok op een borrel voor een
land waarvan de Belgische
hoogleraar in bevolkingspro
blematiek prof.dr. Ph. van
Praag al in 1974 vaststelde:
„Het bestaan in Nederland is
nog geen kwaliteitsbestaan.
Veel te veel mensen lopen el
kaar voor de voeten of rijden
elkaar in de wielen, leven
onder een te klein dak en
drinken bitter water. Daar
om moeten zij, juist in het be
lang van die kwaliteit, stre
ven naar een bevolking die
niet verder meer toeneemt".
Ondanks hun misslagen ho
pen de demografen toch dat
ze er met hun voorspellingen
op korte termijn niet al te
ver naast zitten. Ze denken
dat hun verwachtingen, ge
meten over een jaar of vijf,
wel in overeenstemming zijn
met hoe het met de maat
schappij in werkelijkheid zal
vergaan. En wat hun progno
ses op lange termijn betreft:
die kunnen in ieder geval
.een waarschuwende werking
hebben, zo van: als we door
gaan met wat we nu doen,
dreigen er gevaren, Het wor
den dan voorspellingen die
zichzelf door de aard van
hun dreiging gelukkig
maar vernietigen.
Een goed voorbeeld is de
prognose van het CBS uit
1965 dat Nederland in het
jaar 2000 bevolkt zou zijn
door 21 miljoen mensen. Ie
dereen zag de onwenselijk
heid daarvan in en van de
weeromstuit kwam de massa
le geboorteregeling op gang
die tot vandaag doorwerkt.
Nog steeds ligt het te ver
wachten gemiddelde kinder
tal per vrouw in Nederland
onder de 2,1 kinderen die no
dig zouden zijn om een gene
ratie Nederlanders volledig
te vervangen.
Sterfterisico
Een soortgelijke waarschu
wing kan uitgaan van de
jongste berekeningen die het
CBS heeft gemaakt op het
gebied van de gemiddelde le
vensverwachting voor Ne
derlanders. Bij vrouwen
wordt nu een gemiddelde le
vensduur van 79,5 jaar voor
speld, bij mannen een gemid
delde levensduur van 73,25
jaar. Dit verschil is volgens
de demografen uit maat
schappelijk oogpunt te groot,
want het zal tot gevolg heb
ben dat aanzienlijke aantal
len vrouwen veel jaren van
hun leven zullen moeten
doorbrengen als bejaarde we
duwen. Mogelijk reageert de
maatschappij ook weer op
deze dreiging en zal het on
wenselijke verschil in levens
duur worden verminderd
doordat bijvoorbeeld meer
vrouwen een plaats op de ar
beidsmarkt veroveren (het
streven daarnaar is al in vol
le gang) en zodoende een
daarmee samenhangend ho
ger sterfterisico gaan lopen.
Dan is de prognose van het
CBS weliswaar weer eens
niet uitgekomen, maar effect
zal hij ondertussen wel dege
lijk hebben gehad zij het
een ander effect dan de femi
nisten met hun roep om
recht op arbeid zullen beo
gen.
PIET SNOEREN
DE BILT (KNMI) - E
drukgebied dat over
-Denemarken naar
trekt veroorzaakt in d
nog enkele maartse b
vooral aan de kust i
wind, hoewel die 1<
gaat afnemen tot har<
toe stormachtig uit t
noordwest. In het bin
neemt de wind af
krachtig.
In de nacht en ochteni
er meer opklaringen o
dering van een zwak!
drukuitloper. De tem
is rond zonsopkomst c
plus een graad.
Tegen de middag neen
wolking van het weste
en daarna valt enige ti
of sneeuw. De midda
ratuur wordt 5 of 7 gri
wind is overdag zuid
krachtig, windkracht
Eindhoven eneeuwb. 9
Xï'
Berlijn^
Luxemburg zw.bew.
regen b.
gen.be*
Stockholm h.bew.
Lm Palmes h.be».
Bekoel reganb.
Tel Avtv n.ontv.
GRATIS ELK WOENSDAG
BIJLAGE BD UW KANT
INFORMATIE OVER FILMS.)
THEATER, RIC1EATHEXK
EN EDI COMPLETE AGÖ
