Voorlopig geen menselijke klonen
Ds. Roos: Nederlandse kerken hebben
vertrouwen in Raad van Kerken Z-Afrika
£e£dóc6ou/tof
Kritiek op Rotterdamse diaconie
Lesbische vrouwen niet getrouwd maar gezegend'
BEROEPE
ACHTERGROND
OsidMOowumt
VRIJDAG 18 MAART 1983 PAI
«;iE
Runcie wijst scheiding
kerk-staat in Engeland af
De aartsbisschop van Canterbury, Robert Runcie, heeft met be
slistheid de eis van de politicus Tony Benn (Labour) van de
hand gewezen, gaandeweg een eind te maken aan de banden
tussen (Anglicaanse) Kerk en Staat in Groot-Brittannië.
In een discussie met kerkelijke vertegenwoordigers uit Schot
land verklaarde Runcie, dat het verwijt van Benn niet opging,
dat Anglicaanse geestelijken door de regering kunnen worden
beinvloed bij het politiek kleur bekennen. De stelling dat de
Kerk van Engeland onder „beperkende omstandigheden" moet
werken is volgens Runcie onhoudbaar. Tony Benn heeft de
Kerk van Engeland kortgeleden in een rede opgeroepen tot
meer betrokkenheid bij het politieke en sociale leven. Hij bekri
tiseerde bij die gelegenheid haar functioneren als staatskerk.
Runcie zei ook, nooit enig verwijt van premier Margaret That
cher te hebben ontvangen naar aanleiding van zijn preek in juni
vorig jaar bij de godsdienstoefening in de St. Paul bij het officië
le eind van de Falkland-oorlog. Wel waren er aanvallen gevolgd
van enkele conservatieve parlementsleden.
NA BIJSTANDSUITKERING
Er is kritiek gekomen op het
besluit van de hervormde di
aconie van Rotterdam-Cen
trum, een eenmalige uitke
ring van 65 gulden te geven
aan mensen of gezinnen, die
eerder in aanmerking zijn
gekomen voor een eenmalige
uitkering van het rijk voor
„de echte minima".
De kritiek is afkomstig van
de Stichting voor Kerkelijk
Sociale Arbeid te Rotterdam,
waarbij zijn aangesloten de
hervormde, doopsgezinde en
remonstrantse gemeenten te
Rotterdam. De hervormde
diaconie maakt daarvan ook
deel uit en komt nu tegen
over de twee overige deelne
mers te staan. Hoewel die
twee partners dit sociale ge
baar van de Hervormde dia
conie hoog waarderen, heb
ben zij twee bezwaren. In de
eerste plaats kan een kerk
zich niet permitteren haar
hulp te beperken tot de eigen
leden, aldus de doopsgezinde
en remonstrantse partners.
Naar hun mening dient de
kerk, voor zover dat in haar
vermogen ligt, alle minima te
ondersteunen, ongeacht of zij
lidmaat van een Kerk zijn of
niet. In de tweede plaats
richt de kritiek zich op het
feit, dat de hervormde diaco
nie zich beperkt tot mensen
van enkele wijken in de bin
nenstad. Wie elders in de
stad woont komt niet voor
een uitkering in aanmerking.
„Niet alle Rotterdamse diaco
nieën zijn even draagkrach
tig als die van Rotterdam-
-Centrum", voegen de brief
schrijvers hieraan toe. Zij
vinden dat het beter was ge
weest als de maatregel intern
van karakter was gebleven.
De Raad van Kerken in Zuid-
-Afrika (Engelse afkorting:
SACC) geniet in hoge mate
het vertrouwen van de Ne
derlandse kerken. De onder
linge relatie is er niet een van
„manipulatieve afhankelijk
heid", maar van gelijkwaar
digheid en vertrouwen. Op
die basis worden projekten
van de SACC door Neder
landse kerken gefinancierd.
Dit verklaarde de praeses van
de hervormde synode, ds. C.B.
Roos, namens de Raad van
Kerken in Nederland gisteren
te Johannesburg voor de
Eloff-commissie, die in op
dracht van de Zuidafrikaanse
regering een onderzoek in
stelt naar de SACC. Het hoofd
van de Zuidafrikaanse veilig
heidsdienst, generaal Johan
Coetzee, heeft kortgeleden
voor de commissie de SACC
ervan beschuldigd vanuit het
buitenland te worden gemani
puleerd. Hij pleitte ervoor de
financiële hulp uit het buiten
land aan de SACC te verbie
den.
De Zuidafrikaanse Raad van
Kerken heeft zusterorganisa
ties gevraagd voor de commis-
sie-Eloff te getuigen. Namens
de Raad van Kerken in Ne
derland zijn ds. Roos en M.
van den Heuvel van het Ge
reformeerd Werelddiaconaat
afgevaardigd.
Ds. Roos wees er op dat de
kerken in de gehele wereld
op bijbelse gronden de apart
heid in Zuid-Afrika afwijzen.
Zij hebben volgens hem diep
respect voor de wijze waarop
de Zuidafrikaanse Raad van
Kerken hieraan gestalte geeft.
Hij noemde het tragisch dat
Coetzee aan deze christelijke
overtuiging geen aandacht
heeft geschonken. „Hij doet
het voorkomen alsof de SACC
zich op politieke gronden te
gen het apartheidsbeleid ver
zet. Het is echter een geloofs-
conflict dat vanzelfsprekend
op maatschappelijk terrein
doorwerkt", aldus ds. Roos.
Coetzee is volgens hem voor
bijgegaan aan de principiële
keuze van de Zuidafrikaanse
Raad van Kerken. Ds. Roos
vermoedt een machtsdenken
bij de SACC, terwijl de Raad
niet anders doet dan wat de
Heer opdragen heeft. „Het
gaat niet om macht, maar om
dienst".
Daar ligt volgens ds. Roos ook
het wezenlijke verschil tussen
de SACC en de verboden
Zuidafrikaanse bevrijdingsbe
weging ANC. Bijbels gezien is
politiek al datgene wat God
deed en doet om het leven te
redden uit de chaos, de zonde
en de totale vernietiging. Het
christelijk geloof heeft zich al
tijd weer zo met het gehele
menselijke leven bezig te hou
den: op zoek naar orde, ge
rechtigheid en vrede voor alle
mensen, zo zei ds. Roos.
„Er is geen terrein van het le
ven waarmee de kerk zich uit
haar roeping niet zou mogen
bezighouden". Daarom is het
voor de Nederlandse kerken
vanzelfsprekend dat de SACC
zich bemoeit met „zaken die
de Zuidafrikaanse samenle
ving ten diepste raken en
scheuren" en in
voor de verdrukten. De Zuid
afrikaanse Raad van Kerken
stelt zich al vele jaren verzoe
nend op en is bereid om tel
kens opnieuw het gesprek aan
te gaan. Anderzijds wil de
Raad de slachtoffers van het
apartheidssysteem, „degenen
die geen helper hebben", bij
staan, aldus Roos. Het is voor
de Nederlandse kerken „vol
strekt onbegrijpelijk dat de
SACC in staat van beschuldi
ging wordt gesteld, niet omdat
hij dingen zou hebben nagela
ten maar om de dingen die de
SACC doet. „Als het de SACC
wettelijk onmogelijk wordt
gemaakt met geld van diako-
naten uit het buiotenland zijn
goede werk voort te zetten,
dan zou dit de mensen in Ne
derland bijzonder bitter stem
men. Dit zou in ons land een
storm van verontwaardiging
doen opgaan," aldus ds. Roos.
Hervormde kerk
op de bres voor
homofiele
predikanten
Homofiele predikanten wor
den in Nederland steeds va
ker wegens hun geaardheid
gediscrimineerd. Kerkeraden
en gemeenteleden zullen zich
moeten afvragen „of wij als
christenen op deze manier
niet groot onrecht doen aan
medemensen die buiten hun
schuld anders zijn, maar als
mens evenveel waard zijn als
anderen, en net zoveel kwali
teiten hebben voor het ambt
van predikant".
Dit schrijft het moderamen
van de provinciale kerkver
gadering van de hervormde
kerk in Groningen in het
mededelingenblad Kontakt.
Aanleiding is een besluit van
de wijkkerkeraad van de
wijkgemeente Opwierde in
Appingedam „om voortaan
geen predikanten op de kan
sel toe te laten, van wie be
kend is dat zij homofiel zijn".
Het besluit is enige tijd gele
den met een kleine meerder
heid van stemmen genomen.
„Alle eeuwen door zijn er ho
mofiele predikanten ge
weest", schrijft het modera
men in zijn commentaar.
„Het verschil met vroeger is
dat er tegenwoordig een gro
tere openheid bestaat op dit
terrein, zodat het nu bekend
is als iemand homofiel is.
Volgens het moderamen is
Opwierde helaas niet de eni
ge gemeente waar dit soort
opvattingen heersen: „We
horen allerlei trieste verha
len van predikanten die ho
mofiel zijn, al of niet samen
wonend met een vaste vriend
of vriendin, die om die reden
geen beroep krijgen, hoewel
ze goede, vaak heel goede,
pastorale kwaliteiten heb
ben".
De bisschop van Groningen,
mgr. B. Möller, heeft duidelijk
afstand genomen van een in
Groningen gesloten „huwe
lijk" tussen twee vrouwen
door een van zijn priesters.
De inzegening van de homo
fiele relatie tussen de twee
vond vorige week vrijdag
plaats en kreeg landelijk veel
publiciteit. Volgens mgr.Möl-
ler is er in dit geval geen
sprake van een huwelijk,
maar slechts van een zegen
met een strikt privé-karakter.
Verder wijst hij erop, dat alles
wat lijkt op een huwelijksslui
ting tussen twee mannen of
vrouwen, binnen de rooms-
katholieke kerk niet aan
vaardbaar is. De priester, die
de inzegening vorige week
verrichtte, heeft zich bij de
opvatting van zijn bisschop
BISSCHOP MOLLEK VAN GRONINGEN:
neergelegd. Tegen hem zijn
geen maatregelen genomen.
Namens mgr.Möller heeft het
bisdom Groningen de navol
gende verklaring uitgegeven:
„Op vrijdag 11 maart heeft in
de St.Jozef kerk te Groningen
een gebeuren plaatsgevonden,
dat in de publiciteit veelal een
„lesbisch huwelijk" is ge
noemd. Van een huwelijk kan
men niet spreken. De rooms-
katholieke kerk erkent alleen
de blijvende verbintenis van
een man en een vrouw als
een huwelijk. Dit is door de
betreffende priesters aan de
vrouwen in kwestie duidelijk
gezegd. Hij heeft met hen af
gesproken dat hij hen de ze
gen zou geven, die een privé-
karakter zou dragen en bui
ten de publiciteit zou blijven.
De vorm, waarin deze zegen
is gegeven, leek echter uiter
lijk in verschillende opzichten
op een huwelijkssluiting.
Hiervoor is door de bisschop
van Groningen geen machti
ging gegeven. Ofschoon het
gebeuren achter gesloten deu
ren heeft plaatsgevonden,
heeft het veel publiciteit ge
kregen".
„De huwelijkssluiting is voor
rooms-katholieken een sacra
mentele werkelijkheid. Daar
om is het voor veel rooms-ka-
tholieken kwetsend als een
viering, die op een huwelijks
sluiting lijkt, wordt gebruikt
voor iets dat geen huwelijk is.
Het schept bovendien ondui
delijkheid. Homofielen heb
ben evenveel recht op pasto
rale zorg als andere gelovigen.
Iedere viering echter, die lijkt
op een huwelijkssluiting, een
ambtelijke bevestiging of een
inzegening van een homofiele
vriendschap, is binnen de
rooms-katholieke kerk niet
aanvaardbaar. Dit geldt zowel
voor een viering in het open
baar, als voor een viering in
besloten kring. De wens van
mensen die in een homofiele
relatie leven, om door de ge
meenschap aanvaard te wor
den, kan niet op deze wijze
worden vervuld", zo luidt de
verklaring.
Voorts wordt opgemerkt dat
er gesprekken zijn geweest
tussen de bisschop van Gro
ningen en de betreffende
priester, pastor A.C.Heijmans.
Deze heeft erkend dat zijn op
treden bij dit gebeuren niet
juist was. In enkele berichten
is ook de naam van de pastor
van Hoogezand genoemd. Hij
staat echter geheel buiten de
kwestie, aldus het bisdom.
-pEI
cht
:iek
i Bojk
n h<^
verg 1
Kabinetsformatie in Bonn
Er is alle aanleiding om met grote belangstelling de o
kelingen in Bonn te volgen. Daar zijn gisteren de
gen begonnen die moeten leiden tot een coalitie van Cl
SU en FDP en een nieuw kabinet Kohl/Genscher. I 4.
Kohl heeft al vol optimisme verklaard dat hij zijn 1 Dj
voor Pasen aan de Bondsdag wil presenteren.
De kabinetsformatie in Bonn kwam een beetje laat
omdat de politieke leiders er de voorkeur aan gaven di
staalverkiezingen in Sleeswijk-Holstein van afgelopei
dag af te wachten. Want, zeiden de politici in Bonn, s p
we de vervelende maatregelen die we moeten nemejp.
voor de deelstaatverkiezingen zouden bekendmaken d
dat de uitslag in die noordelijke deelstaat kunnen bei
den.
Op het eerste gezicht lijkt de kabinetsformatie in
niet zo ingewikkelde zaak. CDU en CSU beheersen
tieke krachtenveld, maar ze hebben terwille van verg
van de stabiliteit de FDP nodig. En de FDP is een
aangeslagen partij die weliswaar, waarschijnlijk mede
volg van het kiesstelsel, toch nog 34 Bondsdagzetels
wacht kon slepen, maar verder dat bleek in Slee
Holstein alweer niet zo veel meer betekent. Maai
vergisse zich niet: de FDP is in de coalitie niet alleen
om de steun in de Bondsdag te vergroten, ze is voor de
van Kohl ook van belang om de CSU en vooral haar
Franz Josef Strauss af te stoppen. Weliswaar maakten
en CSU woensdagavond bekend dat zij het op alle bel
ke politieke punten eens waren geworden, maar zo vi
lijk is de relatie tussen de CDU en haar Beierse zuster
weer niet.
In de Bonner politieke discussies draait op dit momei
veel om de vraag of Strauss, die al boven de pensioenj
tigde leeftijd is, naar het regeringscentrum aan de I
terugkeren dan wel minister-president van Beieren z j?
ven. Kohl en Genscher doen al het mogelijke om het 0
te verwezenlijken door Strauss niet de door hem bej
posten (Buitenlandse Zaken of Financiën) aan te biede !w
lijkt inderdaad beter dat Franz Josef Strauss in Mü1^
blijft. [h;
ADVERTENTIE
Op Vaderlandse Fietsvakantie.
Dat is in zo'n dag of acht
één rondje IJ'ssélmeer doen.
We blijven dit jaar in eigen land. Onze Vaderlandse
Fietsvakantie begint in Amsterdam. We gaan omhoog.
Eerst langs al die havenstadjes. In Enkhuizen doen we d
Drommedaris. In Medemblik het Stoommachine-museum j
Na de Afsluitdijk bekijken we aardewerk inMakkum.
We puffen uit op de „Leugenbank" van Hindeloopei
We bezoeken in Lemmer het Buma-gemaal. Natuur geniete v
we in reservaat Weerribben. Dan door de polder naarDron
(Kijken of de Meerpaal er net zo uitziet als op de t.v.)
We liggen aan het IJsselmeerstrandje van Muiderberg
En bekijken het Muiderslot. In Amsterdam blijven we één
dagje extra. Daar is zoveel te zien. We fietsen per dag nooit
meer dan 60 km. Slapen hebben we vooruit geregeld.
De fietsenvakman,
de boekhandel, de VW'
de ANWB en stichting:
fiets!Postbus 7120,
1007JC Amsterdam,
tel. 020-446993,
hebben prima sug
gesties en boekjes voor allerlei Vaderlandse Fietsvakantie
Vakantie op de Fiets. Dan doe en zie je nog eens iets.
Linzenkoekjes met
sla blanke
kwark vla met
gember
vegetarisch
Voor twee personen hebt u
nodigr: 250 g linzen, zout,
150 g aardappelen, 1 ui
(knoflook), 15 g boter of
plantenmargarine, peterse
lie, 1 lepel citroensap, wor-
cestersaus, tamari of ket
jap asin, bloem, boter of
plan tenmargarine;
kropje sla, 2 lepels kwark,
1 lepel azijn, paar augur
ken, zout, peper, zout, sui
ker, 1 klein ei;
4 dl melk, 20 g maizena, 20
g suiker, 200 g kwark, paar
bolletjes gember met wat
siroop.
Was vanavond de linzen en
zet ze onder koud water weg.
Kook ze morgen in dat water
(zorg dat het twee centimeter
hoog staat) gaar in ongeveer
een half uur. Doe er als ze tien
minuten koken zout en aard
appelen bij.
Snijd de ui (met de knoflook)
zo fijn mogelijk en fruit deze
groenten in de boter of marga
rine lichtbruin en gaar. Giet
de gare linzen en aardappelen
af, stamp ze zo fijn mogelijk en
bewaar het kooknat. Roer de
gebakken ui met al het vet
door de linzen. Vervolgens
ook de fijngeknipte peterselie
en het citroensap. Maak het
mengsel pittig met worcester-
saus, tamari of ketjap en laat
het koud worden. Het kooknat
is misschien nodig om de mas
sa iets te verdunnen, maak er
anders soep van.
Prak de afgekoelde massa zo
door elkaar dat de wat uitge
droogde bovenkant er in ver
dwijnt, vorm er acht platte
koekjes van en haal die door
bloem. Bak de linzenkoekjes
in warme boter of margarine
bruin en door en door warm.
Was de sla voorzichtig, ze
kneust gemakkelijk. Schep de
blaadjes luchtig door een saus
je van kwark, azijn, fijngesne
den augurk, zout, peper en sui
ker. Garneer met plakjes ei.
Meng de kwark door een afge
koelde blanke vla. samen met
stukjes gember en zo veel van
de siroop als dit toetje nodig
heeft (proeven).
JEANNE
Vanaf 2 mei begint het
centraal schriftelijk
eindexamen voor de
middelbare scholen. Het
Grote Moment voor
veel leerlingen, een tijd
van spanning en zenu
wen ook. Hoewel de
kandidaten dan al het
eerste deel van het
eindexamen achter de
rug hebben: het school
onderzoek. Schoolon
derzoek en het centrale
examen leveren een cij
fer op dat de leerling
als resultaat van zijn
schooltijd meekrijgt. In
een serie artikelen wij
den we aandacht aan
het komende eindexa
men en de vakken
waarvan de vergaarde
kennis wordt getoetst.
Vandaag: biologie.
De schrijver Ira Levin
heeft in zijn boek „The
Boys from Brasil" een
huiveringwekkende plot:
de beruchte kamparts dr.
J. Mengele (nog steeds
voortvluchtig - ergens in
Zuid-Amerika) beschikt
over een stukje huid van
Hitler. Via kloneren
maakt hij een stel baby's
die later tot in het klein
ste detail identiek aan de
Führer zijn. En met al
die Adolfjes moet het
dan toch mogelijk zijn
alsnog de wereld te vero
veren.
Het is maar een verhaaltje:
kloneren is tot dusver al
leen bij planten en padden
gelukt; bij mensen zal het
de eerste jaren nog niet ge
lukken, en geen zinnig
mens heeft trouwens be
hoefte aan een menselijke
blauwdruk.
Een kloon is een lootje, een
stek. Het is voortplanting
zonder seks en zonder ou
der. Op papier lijkt het een
voudig, in de praktijk is het
verschrikkelijk moeilijk.
Alle cellen van het mense
lijke lichaam hebben in de
kern 46 chromosomen: hele
lange, dunne sliertjes, waar
in de erfelijkheid ligt ver
pakt. Alleen de geslacht
scellen, te weten de eicel
van de vrouw en de zaadcel
van de man, hebben maar
de helft: 23 chromosomen.
Als een zaadcel (met de er
felijke boedel van de man)
zich versmelt met de eicel
(met de erfelijke boedel van
de vrouw), dan ontstaat
weer een cel met alle 46
chromosomen, met alle ei
genschappen nu van pa
plus ma. Deze cel gaat zich
vermenigvuldigen, en ver
menigvuldigen, tot er op
den duur een complete
mens is ontstaan. We heb
ben het tot dusver gewoon
over ouderwets bevruchten
gehad.
Bij kloneren nu geschiedt
het volgende: uit een eicel
wordt de kern met zijn 23
chromosomen gepeuterd, en
daarmee dus ook alle erfe
lijke informatie van de
vrquw. Vervolgens neme
men een willekeurige cel
van een donor, en daar
wippe men de kern uit, met
de "volledige 46 chromoso
men (dus het hele geneti
sche pakket) van die donor.
Die kern stopt men dan in'
de leeggelepelde eicel die
weer de baarmoeder ingaat
en zich nu, volkomen over
rompeld, keurig gaat split
sen alsof zij bevnjcht is.
Maar in deze „bevruchte"
eicel zit uitsluitend de gene
tische informatie van de
donor, niet van de moeder.
De mens die straks geboren
wordt, lijkt als twee drup
pels water op de donor. Hij
is volstrekt identiek. En zo
kun je, nogmaals tot dusver
gelukkig alleen in theorie,
een heleboel klonen maken
van dezelfde figuur.
Bij padden
Het is uiteraard geen fluitje
van een cent, zo'n stunt.
Het is gepriegel op de vier
kante micron. Omdat pad
den hele grote cellen heb
ben, wel 20 tot 40 keer zo
groot als die van een mens,
is kloneren tot dusver al
leen daar gelukt. En ook
het weer terugstoppen van
de bedrogen eicel in de
baarmoeder is een zeer de-
likate operatie.
Over de gevolgen van klo
neren kun je eindeloos filo
soferen. Je kunt, zoals Dr.
Mengele, alsmaar Hitlertjes
willen maken, maar ook
alsmaar Cruijffjes. Je kunt
een „volmaakte democra
tie" fabriceren waarin ieder
letterlijk gelijk is aan een
ander, maar dat is allemaal
science fiction. Enkele ja
ren geleden kwam de Ame
rikaanse journalist Rorvik
met het sensationele ver
haal, dat twee artsen een
kloon hadden gemaakt van
een oude miljonair. Dat
verhaal werd terstond door
deskundigen tegengespro
ken, maar leidt zo'n hard
nekkig eigen leven dat nog
steeds tallozen denken dat
er ergens op de aarde een
menselijke kloon rondloopt.
Een kloon is overigens heel
wat anders dan wat men
foutief reageerbuis-mens
noemt. Hiervan stappen er
al enkelen rond, zoals de
Engelse Louise Brown.
Maar dit betreft geen kloon,
maar een buitenbaarmoe-
derlijke bevruchting. Dan
wordt een eicel uit een
vrouw in een reageerbuis
versmolten met een zaad
cel, en dit geheel gaat weer
de baarmoeder in. Deze be
vruchting is dus geen
kloon, maar een omwegge-
tje, bedoeld om vrouwen te
helpen die normaliter door
een mankement aan bij
voorbeeld de eierstok geen
kinderen kunnen krijgen.
We hebben ook hier dus
niet te maken met een
vrucht die ergens op een la
boratoriumplank opgroeit
in een potje tot de volle ne
gen maanden voorbij zijn.
Kloneren heeft enorm veel
maatschappelijke, weten
schappelijke, ethische, juri
dische en godsdienstige
complicaties, maar daarover
een andere keer meer. De
techniek is overigens een
prima middel om bepaalde
ziekten zoals kanker, te be
studeren. En ook heb je bij
klonen geen problemen met
het afstoten van getrans
planteerde organen.
Veel bewolkii
DE BILT (KNMI) I
zal zich morgen niet vee
1, terwijl er bovendu
af en toe regen zal valle
wat sombere weertype
veroorzaakt door een
storing, die vanmorgei
boven de Atlantische C
lag. Een westelijke strc
die in stand gehouden 1
door een gebied met ho|
rometerstanden ten nooi
ten van Spanje voert de
ring via Zuid-Engelang
onze omgeving.
Hoewel de depressie 0
weg naar het oosten
verder in betekenis af
moet er toch op veel
king gerekend wordei
temperatuur blijft op on|
hetzelfde niveau rond
den, wat ongeveer norn
voor de tijd van het jaar
Wnt Mei I
Eeld^
Eindhoven
Den Helder
Vlissingen
Z.-Limburg
Bordeaux mist
Innsbruck
Klagen furt
Kopenhagen mist
onbew. 23 12
onbew. 18 10
mist 3 1
gehbew. 12 111
Stockholm regen
Beiroet
Tel Aviv
Tunis
NEDERLANDSE HERVI
DE KERK
Toegelaten tot de evari
bediening en beroepbi
steld:
C.J.de Jong, Van de W
straat 146, 2203 JH Noon
