childerij Picasso
n Haaksbergen
tettingsbotsing kost twee mensen leven
Paul Citroen, geboren tekenaar,
op 86-jarige leeftijd overleden
Jfi
iderwi js Alkemade
fweert ziehtegen
uinigings-
jrstellen
ÏST/BINNENLAND
CeidaeSouocwt
DONDERDAG 17 MAART 1983 PAGINA 7
UFFEUR VRACHTAUTO STOPTE VOOR MIST
'DORP/ZOETER-
Het ernstig
pgeluk dat gister-
in even na achten in
mist plaatsvond op
teg A 12 tusen Noot-
»n Zoetermeer, heeft
bekend is gewor-
•t leven gekost aan
twee mensen. Het zijn de
57-jarige mevrouw M. van
Domburg-Koning uit Den
Haag, die ter plaatse over
leed, en haar 79-jarige
stadgenote mevrouw A.J.
van Delden-Plante, die
enkele uren na het onge
val overleed in het West-
eindeziekenhuis.
De slachtoffers zaten bij elkaar
in de auto. Twee mensen be
vinden zich volgens de Zoeter-
meerse politie nog in levensge
vaar.
Daarnaast liggen er nog
vier gewonden in Westeinde-
ziekenhuis in Den Haag, het
Diaconessenhuis Voorburg en
St. Antoniushove in Leid-
schendam.
De politie gaat er van uit dat
een veewagen, bestuurd door
een 30-jarige man uit Ede, de
directe aanleiding is geweest
tot de kettingbotsing. Deze
remde plotseling af en stopte
nadat hij zoals hij later tegen
over de politie verklaarde
schrok van een plotseling op
doemende mistbank. De rijks
politie liet na het ongeluk de
chauffeur van deze wagen
weer wegrijden, omdat men er
vanuit ging dat hij niets met
het ongeluk te maken had.
Drie personenwagens tracht
ten de stilstaande veewagen te
ontwijken en botsten hierdoor
op elkaar. Door die botsing
ontstond veertig meter verder
een andere kettingbotsing,
waarbij ongeveer twintig wa
gens betrokken waren en
waarbij ook de dode en ge
wonden vielen. Dit ongeluk op
zijn beurt veroorzaakte dichter
naar Nootdorp kleinere ket
tingsbotsingen, waarbij nog
eens twaalf en vijf wagens be
trokken waren. Daar bleven
de gevolgen beperkt tot mate
riele schade.
De politie van Zoetermeer zegt
het overigens opvallend ge
vonden te hebben dat ondanks
de mist. die als belangrijkse
oorzaak van het ongeluk
wordt gezien, de mensen ook
na het ongeval hard bleven
rijden. Op de andere rijbaan in
de richting van Den Haag
raasde het verkeer tijdens de
hulpverlening door met snel
heden, die onder die omstan
digheden „onverantwoord"
worden genoemd.
ADE De gezamenlijke besturen, hoofden en ouder-
igen van het bijzonder kleuter- en lager onderwijs in
endsveen hebben zich in een brief aan B en W van Al-
verbaasd en teleurgesteld getoond over de door het col-
resenteerde bezuinigingsvoorstellen. Vooral het feit dat
irstellen zonder enige vorm van overleg zijn gepresen-
de bestuurders in het verkeerde keelgat geschoten.
linigen op allerlei „randvoorzieningen" komt hen nogal
voor. Vooral omdat Alkemade, als een van de weinige
en in Nederland, het zonder schoolbegeleidingsdienst
Hen, en een zeer laag „bedrag per leerling" uitgekeerd
2$aan de Alkemadese scholen er niet bepaald rooskleurig
olgens de briefschrijvers mag in geen geval bezuinigd
p(Mop de schoolartsendienst en het spraakonderwijs. Ver-
ng van het vakonderwijs en besparingen op schoolvor-
mogen slechts aan de orde komen als alle andere
'leden uitgeput zijn. Tegen de bezuinigingen op school-
irging, streekmuziekschool. extra exploitatievergoeding
ijfjaarlijkse afrekening, de culturele vorming en de
van het schoolzwemmen zullen geen „oorlogen" ont-
'orden.
in de Veense schoolbesturen, hoofden en oudervereni-
Jat in Alkemade „al zo weinig aan cultuur gedaan
Zij herinneren eraan dat het schoolzwemmen in een
tadium al teruggebracht is van zes naar drie klassen. Tot
_»n zij B en W mee dat zij graag met het college willen
jen over de bezuinigingen op het onderwijsvlak.
niet voor reizen
_AAG De aandacht van het Cultureel Jongeren Pas-
ÈJP) blijft volledig gericht op het bijeenbrengen van jon-
j 1 de kunsten. Verbreding van activiteiten in samenwer
kt een reisorganisatie gaat niet door, aldus de Federatie
giftebureaus van het CJP. De federatie heeft inmiddels
bestuur, nadat het oude was afgetreden. Dit gebeurde
federatie plannen voor samenwerking met een reisor-
had verworpen. Het CJP zal uitsluitend gericht zijn op
van de podiumkunsten, de beeldende kunst, films,
usuele kunsten, literatuur enzovoorts, inclusief onder-
Ide faciliteiten.
WASSENAAR Paul Ci
troen „de grootste
schilder van de Oostdor-
perweg in Wassenaar, om
dat er maar één schilder
woont, en dat ben ik"
is zondag op 86-jarige leef
tijd overleden. Dat is gis
teren bekend geworden
op de dag van zijn begra
fenis die in alle stilte in
Wassenaar heeft plaatsge
vonden.
Was aan zijn heengaan eerder
bekendheid gegeven, de be
langstelling voor de ter aarde
bestelling zou ongekend groot
zijn geweest. Duizenden heeft
Citroen geportretteerd en
vrienden waren dat, die Ci
troen hebben gekend als een
uiterst beminnelijk mens vol
zelfspot en kritiek op de maat
schappij die de laatste jaren
steeds milder werd. Alleen op
de wijze waarop in deze tijd te
kenles wordt gegeven was zijn
kritiek minder zacht: „Zij die
nog van niets van tekenen we
ten, beginnen met zich kritisch
op te stellen. Nog steeds geef
ik me de moeite het wezenlij
ke van de kunst van het teke
nen te begrijpen en aan te voe
len". Citroen was tijdens die
uitspraak net tachtig gewor
den.
Paul Roelof Citroen is 15 de
cember 1896 in Berlijn gebo
ren. Hij studeerde er aan de
Kunstschool, maakte deel uit
van de Berlijnse Dada-groep
rond Richard Hulsenbleck.
Daarna studeerde hij aan het
Bauhaus in Weimar, bij prof.
Itten, waar ook Klee, Kadin-
sky, Schlemmer, Moholy-Nagy
en Feiniger leraar waren.
In 1927 vestigde Citroen zich
in Amsterdam; in 1933 richtte
hij er met Charles Roelofsz
„De nieuwe kunstschool" op
en twee jaar later werd hij le
raar aan de Koninklijke Aca-
Paul Citroen in een karakteristieke houding bezig aan een portret.
demie voor Beeldende Kuns
ten in Den Haag.
Citroen tekende en schilderde
niet alleen, hij kon zich vak
fotograaf noemen en hij publi
ceerde regelmatig over beel
dende kunst, met de kantteke
ning dat hij graag beter had le
ren schrijven. „Maar wat wil
je. Ik heb niet voor niets zo'n
zevenduizend portretten ge
maakt. Dat doe je niet, als je
geen geboren tekenaar bent".
Niettemin verschenen van Ci
troen ook publicaties als Pallet
(1931), Jacob Bendien (1940),
De tekenaar Henk Hartog
(1947), Kunsttestament (1952),
Introvertissimo (1956), Notities
van een schilder (1966),
Adam's en Eva's, een album li
tho's over de Damjeugd (1971),
Portretten (1974) en retrospec
tieve fotografie (1978).
In 1950 is Paul Citroen de Ja
cob Marisprijs toegekend, het
geen zich herhaalde in 1956.
De Haagse Kunstkring be
noemde Citroen in 1978 tot
erelid.
Te jong
Op grond van wat hij kort
voor zijn heengaan opmerkte,
is Citroen op te jonge leeftijd
overleden. Volgens een hel
derziende had hij ongeveer
veertig moeten worden, maar
dat lag hem niet zo, hij had dat
erg onaangenaam gevonden,
omdat hij nog zo veel te leren
en te tekenen had. Citroen
vond dat hij tenminste hon
derdvijftig zou moeten worden
om de groten die hij bewon
derde, enigszins te kunnen be
naderen.
Maar ook dat laatste heeft hij
gerelativeerd, wetende dat hij
niet beter kon dan hij deed.
zich klein voelend bij de reu
zen die hem voorgingen. Ci
troen wist van zichzelf wat hij
waard was, deelde met gulle
hand portretten uit, waar hij
soms een bedrag voor vroeg en
soms niet, afhankelijk van de
genegenheid die hij voor de
geportretteerde voelde.
Citroen dichtte zichzelf geen
persoonlijke waarde toe. On
langs zei hij; „Ik geloof niet
dat ik grimmiger word of juist
milder. Wel ga ik steeds meer
relativeren. Ik denk vaker na
over de dood en over het ont
staan van de mens als natuur-
produkt. De een brengt de an
der voort, we zijn afhankelijk
van wat de natuur in je gede
poneerd heeft. Ik heb mezelf
niet gemaakt, ik ben gemaakt
door alle generaties voor me".
Tot het laatst
Het overlijden van Citroen zal
voor velen als een verrassing
zijn gekomen. Hoewel de Was-
senaarse tekenaar zich steeds
meer aan huis gebonden voel
de „het atelier in Kasteel
Duinrell wordt me te ver weg"
bleef hij tekenen. Portret
ten, maar ook landschappen.
En wie voor hem model stond,
al die duizenden, hebben mee
kunnen leven met de lijfelijk
heid waarmee hij zijn kunst
aanpakte, mompelend in zich
zelf en steeds dieper bij zijn
werk betrokken. Citroen was
geen man van de ivoren toren,
maar in de eerste plaats de
man die zijn vak verstond en
het vermogen bezat portretten
te maken die niet met alle ge
weld moesten „lijken". Citroen
legde karakters vast die kunst
liefhebbers boeiden; dat het
model zich bovendien kon
herkennen, was voor Citroen
bijzaak.
Hij maakte nogal wat zelfport
retten. onder het motto: „Zelf
portretten zijn vaak het aller
beste werk van schilders en
tekenaars, het lijkt wel of ze
met zichzelf het meest ver
trouwd zijn, met wie ze geen
rekening hoeven te houden,
zoals soms met opdrachtge
vers. En de uiterlijke gelijke
nis komt er ook niet zo
opaan". Met gerichte hand
diepte hij bij deze woorden on
langs een zelfportret op, grin
nikend en met alle spot die hij
over zichzelf op kon brengen:
„Kijk, precies Rembrandt".
FRITS BROMBERG
twee jaar beheerst een schilderij het leven van de
sbergse restauranthouder A.H.J. Kok. Het is niet
aar een schilderij. Het valt alleen al door zijn for-
op: 2 meter en 16 cm hoog, en 1 meter en 57 cm
Op het doek staat de danseres-spionne Mata Hari
eeld. De ook nog voor het moderne mannenoog
ekkelijke. dame, die als Margaretha Geertruida
op 7-8-1876 in Leeuwarden werd geboren en op
-1917 als spionne voor de Duitsers bij Parijs werd
ht gesteld, staat er in volle glorie op. Haar lichaam
n of meer bekleed met een met parels bezet kos-
Aan haar voeten verrijzen drie slangen, die ge-
otiseerd lijken door de dansende bewegingen van
leesteres. Linksooder gloeit een vuurpot. Op de
rgrond staan pilaren van waarschijnlijk een tem-
liet alleen de voorstelling, maar ook de maker van
erkgeniet internationale bekendheid. De exploi-
van restaurant De Krul in het hartje van Haaks-
7i is er langzamerhand steeds meer van overtuigd
ikt dat het om een vroegere Picasso gaat. Hij zou
kerk hebben gemaakt in 1905, op het breukvlak
ijn blauwe en rose periode. De restauranthouder
iets over het opmerkelijke doek, een tip van de
oplichtend.
IJSBERGEN „Het
érij hing in de zaak.
Hn pogingen de her-
i van het werk te
fhalen, kreeg ik op
egeven moment ie-
aan de bel die zegt:
„bat over dat en dat
jerij, van die en die
1 ingen, en in die en
rjijl. Dat is me veer-
a dagen geleden te
aangeboden. Met an-
woorden: het schil-
5jfas al bijna verkocht
"net hier nog hing",
t restauranthouder
l H.J. Kok uit
ibergen.
nd, waar eens het schil-
'e,an mogelijk Pablo Pi-
-|1881-1973) hing, wordt
tdekt door een grote
foto van de danseres.
Het doek van twee meter zes
tien hoog bij een meter zeve
nenvijftig breed ligt veilig in
de kluis van de plaatselijke
AMRO-bank.
Zelfs de verslaggever Krijgt
het werk, waarop de danseres-
spionne Mata Hari staat afge
beeld, ook na enig aandringen
niet te zien en moet genoegen
nemen met de kleurenfoto van
de mogelijke Picasso. „De
bank is geen museum", zegt
Kok resoluut. „U krijgt een
schitterende foto".
Zeker wil de restauranthouder
niet bij zijn bezit poseren.
Gekscherend: „Ik ben ge
trouwd hè. En dan mag je niet
met andere vrouwen worden
gezien". In volle ernst: „Zo'n
foto zou het schilderij geen
recht doen. Het doet Pablo
geen recht. Ik ben er gewoon
erg zuinig mee".
Steeds meer is Anton Kok er
van overtuigd geraakt, dat het
doek een originele Picasso is.
Ook is hij bij zijn naspeurin
gen in zijn mening gesterkt,
dat de levensgroot afgebeelde
dame de Nederlandse danse
res-spionne Mata Hari is. Deze
als Margaretha Geertruida
Zelle in Leeuwarden geboren
vrouw, maakte rond de eeuw
wisseling in Parijs furore als
danseres.
De restauranthouder kocht het
werk in 1980. Hij wil niet ont
hullen waar precies en voor
welke prijs. Kok wil kwijt, dat
hij het bemachtigde in een
meubelzaak, „hier een kilome
ter of vijftig vandaan".
„Het hing daar al een jaar of
tien. Ik vond het vreemd, dat
het maar bleef hangen, terwijl
het tóch uitstekend was ge
schilderd. Het werk was in die
zaak slecht verlicht. De
schoonheid van dit schilderij
schuilt juist in het licht", zegt
Kok met overtuiging. Myste
rieuze donkere tinten, bruinen
met blauwe gloed, overheer
sen, blijkt ook op de kleuren
foto. Voordat het in een meu
belzaak belandde, moet het
volgens de naspeuringen zo'n
vier tot vijf jaar in wat hij
noemt „een bric-a-brac win
keltje" in Den Haag hebben
gehangen. Daar loopt het
spoor dood. De dame die het
zaakje beheerde, is niet meer
op te sporen. Alleen om het
spoor terug te volgen heeft
Kok publiciteit gezocht, zegt
hij.
Naspeuringen
„Het allerverstandigste is mis
schien je mond te houden,
maar ik heb niets te verber
gen". Zijn naspeuringen is
Kok begonnen, nadat een
Friese gast aan een Mata Hari
deskundige in Leeuwarden
een foto van he schilderij liet
zien. Deze expert beweerde bij
hoog en bij laag, dat het nooit
de danseres-spionne kon zijn.
De neus was te spits, de vin
gers te lang. Later kwam Kok
erachter, dat dat juist een tic
van Picasso was.
Aanvankelijk dacht Kok te
maken te hebben met een
Paul Frans Namur, maar
naarmate zijn onderzoek vor
derde, raakte hij er steeds
meer van overtuigd, dat het
een Picasso is. Alles wijst erop,
vindt de restauranthouder.
Stijl en tijd. Bovendien moeten
Mata Hari en Picasso elkaar in
1905 ontmoet hebben in de Pa-
rijse salon van Gravin de
Greffulhe.
Gedeeltelijke ontcijfering van
de naam met behulp van in-
frarood-fotografie en röntge
napparatuur maakte het pren
tje compleet. Voor Kok zijn er
weinig twijfels meer over, ook
al omdat experts de zaak
„vreemd vinden, maar zeker
niet voor onmogelijk" houden.
De restauranthouder heeft wel
begrip voor de aarzeling van
de deskundigen. „Voordat iets
niet voor 200 procent bewezen
is nemen ze aan dat het om
een vervalsing gaat. Daar heb
ben ze natuurlijk gelijk aan.
Maar ik zal alle pogingen in
het werk stellen om bewezen
te krijgen dat het om een Pi
casso gaat. Als de wetenschap,
zoals laatst, veertig Rem-
brandts weet af te keuren,
moet er ook een Picasso goed
te keuren zijn".
Dat het Mata Hari is, daarvan
is Kok voor meer dan 100 pro
cent overtuigd. Hij weet zich
gesteund door de biograaf van
de danseres-spionne Sam
Waagenaar, die zich vanaf
1951 met de handel en wandel
van de exotische Frieafn bezig
houdt.
Meesterwerk
Kok is er ook zeker van, dat
hij een meesterwerk in han
den heeft. „Picasso had de ei
genschap om tussen zijn ver
schillende perioden in een
opus magnum te maken. Waar
zit het opus magnum tussen de
blauwe en rose periode? Dat is
er niet. Klaar", zegt Kok
triomfantelijk.
Dat Picasso of een latere eige
naar de handtekening heeft
willen laten verdwijnen, kan
Kok zich heel goed indenken.
„Mata Hari kreeg als spionne
de schuld van de dood van
duizenden Franse soldaten in
de schoenen geschoven. Vlak
voor haar door wilde niemand,
ook oude en invloedrijke
vrienden niet, iets meer met
haar te maken hebben. Van de
oude vriendenkring was niets
meer over. Het is heel begrjj-
pelijk dat Pablo, als het het
schilderij omstreeks 1917 nog
in zijn bezit zou hebben, de
signatuur wegwerkt. Picasso is
in 1973 overleden. Wanneer ze
toen zo ver waren geweest al
nu, had ik het hem kunnen
vragen".
„Eventuele kopers zullen toen
hebben gedacht: wat haal ik
nu in huis, een levensgroot
portret van een verachtelijke
en verguisde spionne. Als op
het schilderij een fraaie en
anonieme dame had gestaan,
was het anders geweest. Nie
mand wilde zich meer met
haar identificeren. Dat was het
moment dat de kwast over de
signatuur werd gehaald".
Spoor
Kok blijft met steun van des
kundigen het spoor terugvol
gen en rust niet voordat het
schilderij als een echte Picasso
is erkend. „De waarheid moet
boven water komen. Ik vind
dat de wetenschap een kans
moet hebben. Zonder haar
redden we het toch niet". Er
wordt aan gewerkt, zegt Kok,
maar voorlopig wil geen enke
le deskundige er in het open
baar zijn vingers aan branden.
„Vreemd, maar zeker niet on
mogelijk".
LO REIZEVOORT
Restauranthouder Kok: ..Schilderij met Mata Hari moet
van Piacasso zijn".
Liefdadigheid
voor de eigen
portemonnee
LOS ANGELES De 40-jari-
ge Amerikaanse Dorothy
Woods heeft gisteren voor een
rechtbank in Los Angeles be
kend dat zij zich schuldig heeft
gemaakt aan valsheid in ge
schrifte. meineed en misbruik
van liefdadigheidsgelden. De
vrouw, die op grote schaal
geld inzamelde voor ..pleeg
kinderen", blijkt vooral liefda
digheid te hebben bedreven
voor haar eigen portemonnee
Van de naar schatting een mil
joen gulden die zij bij elkaar
bracht kocht zij onder meer
auto's en zeven huizen. Van de
49 kinderen die de vrouw ten
tonele voerde waren er zes
van haarzelf. De overigen
hadden andere eigen ouders
hadden of bestonden helemaal
niet.
Boete
voor
weigeren
bloedproef
PIJNACKER Een 38-jari-
ge horeca-exploitant uit
Pijnacker is gisteren door de
Haagse politierechter ver
oordeeld tot een boete van
drieduizend gulden. zes
maanden voorwaardelijke
rij-intrekking met een
proeftijd van twee jaar. om
dat hij weigerde een bloed
proef te ondergaan toen de
politie vermoedde dat hij
met teveel drank op achter
het stuur zat. De officier van
justitie had vierduizend gul
den boete met een voor
waardelijke rij-ontzegging
van zes maanden geëist.
Buma
onderzoekt
kopieren
bladmuziek
AMSTERDAM De auteurs-
rechtorganisatie Buma gaat in
overleg met de Vereniging
van Muziekhandelaren en
-uitgevers een onderzoek in
stellen naar de kopieerpraktijk
bij muziekscholen, conservato
ria en bibliotheken. Met het
voortschrijden van de techni
sche hulpmiddelen heeft ook
het fotokopiëren van allerlei
geschriften, waaronder blad
muziek, een hoge vlucht geno
men. aldus het blad van Bu-
ma/Stemra. Het is de bedoe
ling de wetgever aanbevelin
gen te doen om de huidige re
prorechtregeling voor muzie
kuitgaven te wijzigen of aan te
vullen.
Ridderveld
dicht bij
titel
LEIDEN Ridderveld is nog
drie punten van de promotie
verwijderd. De Alphense da
mes hadden niet veel moeite
met Leython 3 en wonnen met
3-1. Onderin is in de eerste
klasse nog niets beslist. Uitge
zonderd NOVO 3, dat de beide
punten aan Leython 2 moest
laten, behaalden alle staart-
ploegen een punt.
LUSV 2 deed dat tegen VCL.
De Lissese ploeg schotelde
LUSV een rommelig spelletje
voor, dat dan ook in een 0-2
voorsprong voor VCL resul
teerde: 7-15, 8-15. Pas in de
derde set vond de thuisploeg
een pasend antwoord: degelijk
verdedigen en aanvallend sco
ren: 15-13, 15-7. In Up Go pak
te een punt van Orion in een
duel, waarin de scheidsrechter
alles goed vond: 2-2.
Bij de heren handhaafde WVC
zich aan kop. RVV volgt de
Rijnsburgse ploeg met een ver-
liespunt minder. Onderin zak
te LUSV 2 dieper weg. Het
meespelen van John Groen te
gen SKC baatte de ploeg niet.
De studentenderby werd met
3-0 gewonnen door SKC, bij
wie Wim van der Laan zich
als beste aanvaller ontpopte:
15-9, 15-11, 15-12
Vierde inbraak
bij kapsalon
ALPHEN AAN DEN RIJN
Kapsalon Zandbergen in win
kelcentrum Ridderhof in Al
phen heeft vannacht voor de
vierde keer binnen tien dagen
inbrekers over de vloer gehad.
Nadat dat gisternacht nog was
gebeurd werd nu voor de vier
de keer de winkelruit inge
gooid of ingeslagen. Getuigen
hebben gisteravond omstreeks
elf uur drie jongelui zien weg
rennen bij de kapsalon. Gister
nacht werden zes föhns en een
hoeveelheid cosmetica wegge
nomen met een gezamenlijke
waarde van 2000 gulden. Wat
er vannacht ontvreemd is. is
nog niet bekend. Ridderhof
wordt momenteel geteisterd
door een golf van inbraken
Vorige week werd ook inge
broken bij Albert Heijn, De-
Bron en Hubo.
Vaste klant
LEIDEN De 47-jarige man
zonder vaste woon- of verblijf
plaats die al eerder onderdak
kreeg bij de Leidse politie en
daarna nog een nachtje bleef
om een niet betaalde bekeu
ring op die manier te vereffe
nen. heeft afgelopen nacht
weer bij de Hermandad gesla
pen.
De man werd enige tijd gele
den slapend aangetroffen in
het portaal van een flat aan de
Kaiserstraat. Hem werd toen
aangeboden om de nacht ver
der op het bureau door te
brengen. Voor de man is de
politie waarschijnlijk zijn beste
vriend.
Bouwkeet
uitgebrand
ALPHEN AAN DEN RIJN
Een bouwkeet aan de Wulver-
"horst in Alphen van de firma
Muwi uit Rotterdam is gister
middag volledig uitgebrand.
De brand ontstond door een
defect in de butagaskachel.
Toen de brandweer arriveerde
was de keet al niet meer te
redden. De schade bedraagt
7000 gulden.
Oostduitse
leger
drooggelegd
OOST-BERLIJN De Oost
duitse militairen moeten het in
de toekomst vrijwel zonder al
cohol stellen. In kazernes, on
derkomens en kampementen
te velde is de verkoop of het
consumeren van alcoholische
dranken vanaf deze week ver
boden. Verboden alcoholge
bruik en „direct misbruik er
van worden in "het belang van
de verdere verhoging van de
paraatheid en slagkracht en de
versterking van het politiek-
-morele niveau in onze strijd
krachten niet geduld", aldus
het blad van het Oostduitse le
ger.
