finale
weekpuzzel door dr. Pluizer
postzegels
WETENSCHAPPEN
y oplossing vorige puzzel
NR. 9
KRUISWOORDRAADSEL
Wn
CeidócSoivicHit
ZATERDAG S MAART
De prijswinnaars van puzzel nr. 8 zijn:
Liselot Aartman, Kerkstraat 93, 2211 RE Noordwijkerhout.
A. Vos, Bachstraat 20, 2324 AG Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegestuurd.
Horizontaal:
1. land in Europa; 7. vetachtige stof;
13. bontgekleurde papegaai; 14. to
neeltoerusting; 16. historisch straf
werktuig; 17. godsdienst (afk.); 18. pa
ling; 20. vistuig om kabeljauw te
vangen; 21. met ingang van (afk.); 23.
voorzetsel; 24. vis; 26. schrijflijn; 28.
lot zonder prijs; 29. bak met gaatjes;
30. uiting van vrolijkheid; 31. bena
ming v.e. boek; 33. zonder verschil;
35. met name (afck.); 37. alvorens; 38.
onverduisterd schijnende; 40. punt bij
cricket; 41. heer (afk.); 42. hulpzeil; 44.
zichtbare damp; 46. hoofddeksel; 47.
schreeuw; 48. vaartuig; 49. niet mas
sief; 50. grasvlakte; 51. danspartij; 53.
bespreking v.h. voor en tegen; 56. ge
bogen been; 58. oosterlengte (afk.); 59.
inhoudsmaat; 61. dwaas; 62. zwaarlij
vig; 64. persoonlijk vnw.; 65. misluk
ken; 67. hoog bouwwerk; 69. sigaret-
tentabak; 70. ongewenst ongemak; 71.
onaangenaam koud; 72. land in Azië;
74. behaagziek; 76. kosten koper (afk.);
78. tocht; 79. aanmoedigingsroep; 81.
manier van zingen v.e. kanarie; 82.
meervoud (afk.); 83. bloeiwijze; 85.
geestelijke; 87. watervlakte; 88. teken
van de dierenriem; 89. militaire rang.
Verticaal:
1. bruidsgeleider; 2. zwaardwalvis; 3.
dwarshout aan een mast; 4. staat in de
V.S.; 5. ten bedrage van; 6. water
doorlatende; 7. geheel gevuld; 8. win
ters voertuig; 9. onvergelijkelijk; 10.
titel (afk.); 11. vochtig; 12. fraai dier;
15. samenkomst; 18. bedrijvigheid; 19.
gebladerte; 21. lengtemaat; 22. fijn
perkament; 24. onderdeel v.e. tennis-
partij; 25. deel v.h. oor; 26. regiment
(afk.); 27. snel drogend mengsel; 32.
ogenblik; 34. afkerig van werk; 36.
enigszins; 38. handwerkzaamheid; 39.
beroemd componist; 41. wazig, onhel
der (van de lucht); 43. waterkoud; 44.
ondiepte in het water; 45. insekt; 46.
door, met (Latijn); 51. lichaamsdeel;
52. soort vaas; 54. zitplaats zonder leu
ning; 55. aanmatigende houding; 57.
handig; 59. niet vet (b.v. van vlees);
60. openbare redetwist; 62. bloedge
ver; 63. flesvormig hout; 65. aanhan
ger, supporter; 66. telwoord; 67. grove
stof; 68. voordeel; 73. schaakfiguur; 75.
dierenverblijf; 77. huisdier; 79. soort
afsluiting; 80. kleverige stof; 82. bloei
maand; 84. muzieknoot; 85. muziek
noot; 86. voorzetsel; 87. persoonlijk
vnw.
WELKE 2 SLEUTELWOORDEN VORMEN DE LETTERS UIT DE
VAKJES
48 52 1 12 30 67 5 13 81 23 en 50 55 88 45 83 15 79 10 66 9
Oplossingen onder vermelding van Puzzel 9 dienen uiterlijk
woensdagmiddag in bezit te zijn van:
Eigen postcodenummer s.v.p. leesbaar vermelden.
De eerste slag is een daalder waard
Vorige week heb ik u met der
tien kaarten in handen achter
gelaten. U moest starten tegen
5 ruiten, na een hartenopening
van uw partner en de kaarten
die voor uitkomst in aanmer
king kwamen, waren harten
10 en klaver vrouw.
Er is een uitspraak van een
zeer bekende bridger, die
luidt: „Met welke kleur moet
ik openen om je met klaver te
laten starten?" en deze uit
spraak kwam mij voor de
geest toen een ongelukkige
oost mij vertelde dat hij met
klaver vrouw was uitgeko
men. Kijkt u maar:
Z/NZ
AHB63
<?83
O H V 3 2
A 7
V 8
IV
9754
OAVB74 wo
1095
O A 5 4
z
O 6
*986
VB543
102
H 6 2
O B 10 9
17
*1110 2
De bieding was als volgt ge-
Zuid West Noord Oost
pas 1 Ha 2 Sch* pas
2 SA pas 3 Ru pas
4 Ru pas 5 Ru a.p.
Intermediate, d.w.z. een forse ope
ning.
Oost kwam uit met klaver
vrouw en toen waren er plot
seling elf slagen voor leider
noord: klaver aas, klaversnit
en een harten weg op klaver
heer.
In deze situatie moest oost zich
realiseren dat dit de enige
keer is dat hij in dit spel een
kleur mag aanspelen. Er zul
len gerust wel gevallen zijn
dat klaver vrouw de dodelijke
start is, maar in de meeste ge
vallen moet toch gekozen wor
den voor partners openings-
kleur, zeker wanneer er geen
nevenentree aanwezig is in de
uitkomsthand, zoals hier. Bo
venstaande verzuchting van
de bekende bridger spreekt in
dit opzicht boekdelen. Oost
west scoorden nu 8100 in
plaats van 8523.
Over uitkomen bestaat een
zeer instructief boek van
Hugh Kelsey en John Mathe-
son, „Improve your opening
leads" (voor 17.50 verkrijg
baar bij de NBB), dat gerust
mag worden beschouwd als
een uitgebreide cursus in uit
komen. Een boek dat ook gro
te didactische verdiensten
heeft. Het belang van het uit
komen benadrukken de au
teurs in de inleiding ondubbel
zinnig: „Waarschijnlijk wor
den met het uitkomen meer
punten overboord gegooid dan
in welke andere fase van het
spel ook". In het bovenstaande
spel waren het er 77 en dat is
bij een top van 108 erg veel.
Distributie
Direct in het volgende spel
stond hetzelfde O W-paar weer
voor een moeilijke beslissing.
Het was^de laatste zitting van
de Philip Morris Europa Cup-
voorronde in Noordwijkerhout
en de spelers - Koos Nobel en
Leon van Lingen uit Naarden
- stonden redelijk, d.w.z. in de
kopgroep die zich zou plaatsen
voor de finale in Monte Carlo.
De speelproblemen waren
goed verdeeld, want ditmaal
lag de beslissing bij west:
Tegen dit contract kwam part
ner oost uit met schoppen 9 en
in het uitkomstensysteem van
dit paar betekent dat een on
even aantal, terwijl het niets
zegt over de aanwezigheid van
een honneur. In de dummy
wordt van heer-tien-zes de
tien gelegd en nu mag west.
Van de leiders is bekend dat
hij minimaal negen rode kaar
ten heeft. Welke kans is nu
groter, dat oost een driekaart
6f een vijfkaart schoppen
heeft? Als oost een vijfkaart
heeft, heeft de leider een sin
gleton. Heeft oost een drie-
kaart, dan heeft de leider ook
een driekaart. Tussen deze
twee mogelijkheden moet west
op dit moment kiezen, met uit
zicht op de volgende dummy:
H 106
o_
O A H 9 8
H B 1098 4
Welke schoppen zou u leggen?
Als u de boer legt, doet u het
goed, althans in eerste instan
tie. Als u het aas legt, bang
voor een singleton bij noord -
dat moet dan de kale vrouw
zijn - doet u het verkeerd.
W/OW
874
S AHV53
O VB 10 5
V
m V92
wo 10984
0 76 32
L *52
Zuid West Noord Oost
pas 1 Ha pas
2 KI pas 2 Ru pas
4 SA pas 5 Ru' a.p.
Na schoppen aas kwam 5 rui
ten net als in het vorige spel
probleemloos binnen. OW
hielden er ditmaal iets meer
aan over (3276), aangezien er
in de praktijk een aantal ma
len 4 Ha of 3 SA (met of zon
der overslag) binnenkwam.
Als west de goede beslissing
had genomen, hadden OW 75-
33 gescoord. Het enige - wan
kele - houvast dat west heeft,
is dat noord zijn partner niet
in klaver heeft gesteund, maar
voor een gefundeerd oordeel is
de bieding te snel gegaan en
dat is zonder meer zuids ver
dienste!
Uitsluitend distributie aange
ven heeft natuurlijk ook z'n
nadelen. Met een 'normale'
start van schoppen 2 zou west
geen enkel probleem hebben
gehad, tenminste in de eerste
slag. Ook dan moet hij dezelf
de snelle beslissing nemen
over noords schoppenlengte,
want als er niet snel schoppen
aas nagespeeld wordt, is 5 rui
ten wederom een feit.
Ingeval er een honneur in de
startkleur zit, is het normaal
om met de vierde van boven
(bij een driekaart de derde) te
starten. Tegenwoordig is ook
de uitkomst met de derde of
de vijfde van boven in zwang.
In het eerste geval had west
t.a.v. het schoppenbezit van
noord (twee of drie) geen pro
bleem gehad, in het tweede
geval had hij voor dezelfde
moeilijke keus gestaan als bij
de start van schoppen 9.
Een gokje wagen
Dat waren tien dozijn punten
die Nobel-Van Lingen in twee
van de slotspellen te weinig
scoorden of weggaven en dat
tikt aan. Ondanks dit eindig
den ze nog net binnen de
groep die eind maart in Monte
Carlo mag aantreden voor de
finale van de PM Europa Cup.
Dat kost natuurlijk het een en
ander aan reis- en verblijfs
kosten, maar daar staat een
prijzengeld van meer dan hon
derdduizend Zwitserse fran
ken tegenover. Wie zou zo'n
gokje in Monte Carlo niet wa
gen?
Correspondentie over deze ru
briek, p/a Leharstraat 10, 2162
AC Lisse.
Voorwedstrijden Nederlands
kampioenschap
Enkele maanden geleden heeft
u in deze kolommen kunnen
lezen, dat alleen ex-jeugdkam
pioen Frans Cuijpers zich voor
de finale van het Nederlands
kampioenschap had geplaatst.
Vorig weekeinde werden de
beslissingswedstrijden om de
andere drie plaatsen gehou
den.
In de eerste groep moest oud
gediende van Scheltinga zich
de jonge Gelpke van het lijf
zien te houden. Dit kan lette-
lijk opgevat worden, want aan
een gelijk spel had de oude
meester genoeg. Beide spelers
hebben een wat klassieke stijl,
zodat men zou denken dat de
witspelers, in deze korte
match, aan een klein voordeel
konden werken. Niets bleek
minder waar. In de eerste par
tij liet Van Scheltinga zich,
met wit, wat onbenullig over
rompelen, zodat de tweede
partij' gewonnen moest wor
den. Na de opening gaf nie
mand een cent meer voor Van
Scheltinga's kansen, maar toen
gingen de zenuwen een
woordje meespreken. De wei
nig ervaren Gelpke speelde na
de gunstig verlopen opening
veel te slap. Knarsetandend
moest hij toen toezien hoe zijn
tegenstander het initiatief
greep en dit uitbouwde tot een
vol punt.
P. Gelpke-T. D. van Schel
tinga
Dame-Indisch
1. d4 Pf6, 2. c4 e6, 3. Pf3 b6, 4.
Pc3 Lb7, 5. g3
Vermijdt de platgetreden pa
den, die na 5. Ig6 h6, 6. Lh4
Lb4 hadden kunnen ontstaan.
5. ...Lb5, 6. Ld2 Pc6?
In kombinatie met de volgen
de zet een heel vreemd plan.
Wit krijgt zonder meer een
fraai centrum én ontwikke-
lingsvoorsprong, aangewezen
leek daarom 6... c5, 7. dxc5
Lxc5 met ongeveer gelijke
kansen.
7. a3 Le7 8. d5 Pb8, 9. e4 exd5,
10. cxd5 c5
Zwart moet wel deze ongunsti
ge „Benoni-opstelling" kiezen,
want na 10... 0-0, 11. Le3 d6,
12. Tel worden de zwakten op
c6 en c7 spoedig fataal.
11. Lf5 d6 12. Lb5t Pfd7, 13.
e5 (H), 14. exd6 Lf6 15. 0-0?
Geeft zwart direkt al een mo
biele pionnenmeerderheid op
de damevleugel ter kompensa-
tie. Nodig was 15. a4! Te8f 16.
Kfl en nu faalt 16... a6, 17. Lf3
Pe5? op 18. Pxe5 Lxe5, 19.
Lxh7f Kxh7, 20. Dh5f en wit
15... a6. 16. Id3 b5, 17. Dc2 h6.
18. Tadl Pb6, 19. Le4 P8d7
Door zijn initiatief op de da
mevleugel heeft zwart al meer
dan voldoende kompensatie
voor de pion. Zijn grootste
zorg is nu de witte aanval op
de koningsvleugel; een Van
Scheltinga in vorm lost dat zo
2§. Del Lxc31. 21. Bxc3 f5!
De dreiging was 22. Lxh6
gxh6, 23. Dxh6 met mataanval!
22. Lbl Pxd5, 23. Pe5 g5!
Van Scheltinga heeft goeji ge-
."II*
JL i
«4
i iAi
A
a A a
m
zien, dat het opengooien van
zijn koningsvleugel hier niet
gevaarlijk is.
24. Pxd7 Dxd7, 25. Lc5, Tae8,
26. Tdel, Dc6, 27. f3 Pb6, 28.
c4!
Gedwongn maar sterk. Slecht
zou nu zijn 28... Pxc4, 29. La2
Kh7, 30. Lxc4 bxc4, 31. Dxc4
en wit staat niet slechter.
28... Pd7, 29. Db2
De enige zet om geen pion te
verliezen, maar het resterende
eindspel blijft slecht voor wit.
Zie diagram
29... Pxe5, 30. Txe5 Dxd6, 31.
Txe8 Txe8, 32. Lxf5, De5!
Zwart gebruikt zijn initiatief
om af te wikkelen naar een
gunstig eindspel.
33. Dxe5 Txe5 34. Le4
Lijkt een aardige redding,
daar andere loperzetten een
simpel eindspel met een zwar
te pluspion geeft. Maar nu be
slist het klasseke thema:
„meerderheid op de dame
vleugel".
34. Lxe4, 35. Tel b4, 36. fxe4
Te8, 37. Kf2 Tb8, 38. Tbl Kf7,
39. Tb3, a5, 40. Ke3 a4, 41.
Td3, b3, 42. Tdl Ke6, 43. Kf3
b2, 44. Tbl Ke5, 45. Ke3,
Tb3t, 46. Kd2 Kxe4, 47. kc2
Kf3, 48. h4 g4. 49. h5 Kxg3,
50. Tglt Kh2.
Wit gaf (eindelijk) op.
In de tweede voorrondegroep
moesten vier man om twee
plaatsen strijden. Onze sterk
ste hoofdklasser Fred van der
Vliet had naar verwachting
geen enkele moeite dit groepje
te winnen. De tweede plaats
ging voor niet ingewijden vrij
verrassend naar de Rotter
dammer Timmerman. Schaak-
technisch is dat misschien wel
waar, maar in dergelijke korte
beslissingswedstrijden telt ook
een sterk zenuwgestel. Dit is
dan ook de reden waarom
Gert-Jan de Boer (schaaktech-
nisch na V.d. Vliet de beste)
helemaal geen serieuze kandi-,
daat was. Ook de vroegere
jeugdkampioen Hans Kuijf
werd het in de laatste ronde
allemaal even te veel:
Timmerman-H. Kuijf
Siciliaans
1. e4 c5, 2. Pf3 e6, 3. d4 cxd4,
4. Pxd4 Pf6, 5. Pc4 d6, 6. g4
h6, 7. Tgl Pc6, 8. Le3 Ld7, 9.
Le2, a6,10. h4 Pxd4,11. Dxd5
h5, 12. gxh5 Pxh5, 13. Lg5
Da5, 14. (HH) Dc5, 15. dd2
Tc8, 16. Le3 Da5? 17. Tg5 d5.
18. exd5 La3,19. dxe6 Lb5, 20.
Txb5.
Zwart geeft het op.
De damwereld raakte vorige
week in rep en roer. De kans
bestaat nu dat Jannes van der
Wal al binnen een paar maan
den zijn wereldtitel kwijt is.
De FMJD, de werelddambond,
wil namelijk dat hij meedoet
aan een achtkamp, waarvan
de winnaar de nieuwe wereld
kampioen wordt.
Deze beslissing wordt aange
vochten door de KNDB, de
Nederlandse dambond, die
stelt dat het WK in Brazilië,
eind vorig jaar, rechtskracht
heeft omdat er een besluit van
het congres aan ten grondslag
ligt. De KNDB is van mening
dat Jannes van der Wal alleen
door Harm Wiersjna, de ont
troonde wereldkampioen, kan
worden uitgedaagd.
De dubbelrondige achtkamp,
de grootmeesters spelen dus
elk veertien partijen, is het re
sultaat van koortsachtig over
leg binnen het bestuur van de
FMJD na een krachtig protest
van de Sovjetrussische dam
bond, die eigenlijk wilde dat
Jannes van der Wal de we
reldtitel zou worden ontno-
Men kan niet beweren dat de
FMJD door de knieën is ge
gaan voor Russische dreige
menten, noch zal gaan voor
Nederlandse bezwaren. De
KNDB stelt zich op het princi
piële standpunt dat het con
gres heeft beslist en alleen een
extra congres (bijeen te roepen
en te betalen door de Russen)
een ander rechtsgeldig besluit
kan nemen.
Overigens is de FMJD ervan
overtuigd dat de Russen op het
WK te goeder trouw waren.
De Russische delegatie heeft
een en andermaal vertrek-
klaar gestaan op het vliegveld
van Moskou. Ze kreeg echter
geen toestemming van de Bra
ziliaanse autoriteiten om het
land dat het WK had georga
niseerd binnen te komen.
Van der Wal heeft natuurlijk
wel beseft dat hij als wereld
kampioen niet meteen 's we
relds sterkste speler is. Maar
het is hem niet te verwijten
dat hij een toernooi wint
waaraan de Russen niet kon
den meedoen.
De Nederlandse dambond
heeft zich dan ook vierkant
achter Jannes van der Wal ge
steld. Het is nu aan de Russi
sche dambond om te reageren
op de Nederlandse eis een bui
tengewoon congres te organi-
De FMJD wilde aan de acht
kamp laten meedoen: de num
mers 1, 2 en 3 van het WK in
Sao Paulo (Jannes van der
Wal, Rob Clerc en Harm
Wiersma), de winnaars van de
drie voorafgaande zonetoer-
nooien (de Rus Alexander Bal-
jakin, de Afrikaan Djedje
Kouassi en de Amerikaan
De wereldtitel
DJEDJE KOUASSI
I 1 I 8 I
i m m m n
m m m m m
M 9 M M
m
w M Q
S O O M jiU
■O 1^-
HARM WIERSMA
Wladimir Kaplan), oud-we
reldkampioen Anatoli Gant-
warg en nog een Russische
speler, aan te wijzen door de
Sovjetrussische dambond (ver
moedelijk Wadim Wirni). De
winnaar van de achtkamp
mag door de ex-kampioen,
Harm Wiersma, worden uitge
daagd.
Het technische nieuws van
deze rubriek passen we aan de
omstandigheden aan. Dus kij
ken we nog even terug naar
het WK, althans naar die deel
nemers die straks hun krach
ten gaan meten in de acht
kamp.
Eerst een partij van Harm
Wiersma tegen de talentvolle
Djedje Kouassi (die Van der
Wal versloeg):
1. 33-29 20-25 2. 32-28 17-22 3.
28x17 11x22 4. 37-32 14-20 5.
41-37 10-14 6. 46-41 5-10 1:
19-24 8. 44-39 14-19 9. 5(M
10. 31-26 10-14 11. 32-28 1
28x17 12x21 13. 26x17
14. 36-31. Zie dia
Wiersma kan zich dez<
permitteren omdat op
33x22 18x36 natuurlijk
19x28 34-30 25x34 39x10
14. 4-10 15. 31-26 7-11 ll
32 22-27 17. 32x21 16x27 l!
36 19-23 19. 37-31! 14-1»
31x22 18x27 21. 29x18 3li
gevolgd door de lichte cd
natie
22. 36-31 27x36 23. 47-41 i
24. 34x5 9-14 25. 5x30 25x»
40x29 8-13 27. 29-23 20-*
44-40
en Kouassi geeft zich ge
nen.
Dat op een wereldkamp
schap niet alleen „werel
tijen" worden gespeeld, b
de partij Franca-Autar. D
rinamer Autar won in t
zetten van zijn Braziliaan
genstander.
1. 35-30 20-25 2. 33-29 15
29-23 18x29 4. 34x23 25j
40x29 19x28 6. 32x23 16
38-32 21-26 8. 45-10 20-25
28 13-18 10. 37-32 42x31
en na de ruil
11. 17-22 12. 28x17 llx
geeft Franca het op. Er
22-28 met schijfwinst. Op
komt natuurlijk 22-28
8x26 en op het logische
22-28 23x32 18-22 27x18
met schijfwinst.
Bijzondere stempels van PTT
Deze week hebben wij voor de
liefhebbers maar liefst drie bij
zondere stempels in petto. Het
wil nogal eens voorkomen dat
de aankondiging van bijzonde
re stempels te laat binnen
komt om voor de lezers van
nut te zijn. Ditmaal echter is
men bij de PTT ruimschoots
op tijd, waardoor men voor
weinig geld een interessant
stuk kan verwerven.
Het eerste bijzondere post
stempel betreft de herdenking
van het 30-jarig jubileum van
de Stichting Comité voor de
Zomerpostzegels. Ter gelegen
heid hiervan wordt op 10
maart in de Nieuwe Kerk in
Amsterdam tijdelijk een brie
venbus geplaatst. De in die
brievenbus geposte correspon
dentie wordt op het postkan
toor Amsterdam voorzien van
een bijzonder poststempel. Be
langstellenden kunnen post
stukken ter stempeling toezen
den aan het adres: Directeur
van het postdistrict, afdeling
loketdiensten, Postbus 99100,
1000 NA Amsterdam. Op de
verpakking-envelop moet dui
delijk, in de linker bovenhoek,
worden vermeld: Stempeling
met poststempel 30 jaar comité
zomerpostzegels.
De Filatelistische Dienst PTT
te Groningen zal op 19 maart
deelnemen aan het „Norddeut-
sche Philatelistentreffen" te
Hamburg. In verband hiermee
zal men een bijzonder post
stempel in gebruik nemen.
Ook hier kan men stukken ter
stempeling toezenden en in dit
geval aan het adres: Filatelisti
sche Dienst PTT, Postbus
30102, 9700 RP Groningen.
Ditmaal moet in de linker bo
venhoek van de verpakkings
envelop worden vermeld:
Stempeling met poststempel
Norddeutsche Philatelisten
treffen.
De derde poststempel betreft
eveneens de activiteiten van
de Filatelische Dienst PTT.
Deze dienst zal in de periode
van 25 tot en met 27 maart
deelnemen aan de Nationale
Jeugdpostzegeltentoonstelling
„Najubria '83" te Rodenberg in
r
West-Duitsland. Te stemt
stukken dienen in dit J
eveneens te worden gezo
naar Groningen. Ditmaa-
de verpakkings-envelop
melden: Stempeling met
stempel Najubria '83.
Voor alle drie genoemdé
zondere stempels is van8
passing, dat de ter stempf
toe te zenden stukken belfi
te zijn geadresseerd (bv.r
Uw eigen adres). Daari*
moeten deze stukken wè
gefrankeerd met geldigeP
derlandse postzegels, die I'
adreszijde van de poststu
moeten worden aangebt'
Dit geheel moet in eel8
brief gefrankeerde en\^<
verpakking worden geslcf1
Warmer klimaat door koolzuurgas
Er komt steeds meer koolzuur
gas in de atmosfeer en daar
door wordt het de komende ja
ren veel warmer. Dat zeggen
Walter Robert en Edward
Friedman, twee Amerikaanse
onderzoekers.
Volgens hen valt er aan een
door de mensheid veroorzaak
te klimaatsverandering niet te
ontkomen. Klimaatonderzoe
kers zijn van mening dat het
hogere kooldioxydegehalte in
de lucht, door het verbranden
van kolen, hout, olie en gas,
een broeikaseffect veroor
zaakt.
De atmosfeer houdt dan meer
zonnewarmte vast dan door
uitstraling in de ruimte weer
verloren gaat. Roberts en
Friedman schatten dat het
koolzuurgasgehalte in 2040 zal
zijn verdubbeld. Daardoor zou
de aarde elk jaar 3 graden
warmer worden.
Vermoedelijk veranderen de
weersverschijnselen drastisch.
Friedman en Roberts hebben
voor 2040 een scenario opge
steld op basis van de gebeurte
nissen die zich tijdens een
warme periode 6000 jaar gele
den moeten hebben voorge
daan.
„West-Europa krijgt een nat
ter klimaat met langere groei
perioden en zachtere winters.
De ijskappen aan de polen zul
len gedeeltelijk wegsmelten,
maar het zeepeil zal waar
schijnlijk maar langzaam stij
gen".
„Rusland wordt veel droger.
Alle gebieden boven de 55e
breedtegraad worden onge
veer 6 graden Celsius warmer.
Oost-Afrika en de Sahara krij
gen 2x zoveel regen, maar dit
gebied blijft toch nog erg
Kalmerende stoffen in
planten
Planten als dille, koriander en
knolpeterselie, die worden ge
bruikt als groenten en krui
den, bevatten geneeskundige
stoffen met een kalmerende
en krampstillende werking.
Dat stelt de wis- en natuur
kundige Marion Gijbeis in
haar proefschrift over genees
kundige stoffen in planten. Zij
is onlangs in Leiden gepromo
veerd. Gijbeis zegt dat meng
sels van plantenstoffen onmis
baar zijn in de conservenin-
dustrie, voor het bereiden van
soepen en aroma's.
In China en Japan wordt een
aantal andere planten gebruikt
bij de behandeling van bij
voorbeeld kramp, epilepsie,
astma en stoornissen in men
struatie en urineproduktie. In
Europa werden daar vroeger
ook planten die geneeskundige
stoffen bevatten voor gebruikt.
Venus had eens water
De planeet Venus moet eens
grote hoeveelheden water ge
had hebben, ruim een derde
van al het water op aarde. Va-
lery Barsoekov, directeur van
het Instituut voor Geochemie
en Analytische chemie in Rus
land, heeft dat onlangs gezegd.
Gegevens die de ruimtesondes
Venera 13 en 14 vorig jaar
maart hebben doorgeseind la
ten zien dat er op het opper
vlak van de planeet veel meer
ijzeroxiden (zoals ijzerroest)
voorkomen dan eerst werd ge
dacht.
Die oxiden zouden zijn ge
vormd door verdamping van
grote hoeveelheden waterstof.
Dat kwam doordat de planeet
zich veel dichter bij de zon be
vindt dan de aarde. Vermoe
delijk is het gebeurd in de-
ste 500 miljoen jaar vaify
bestaan van de planeet. B
Slaapmiddelen I
werken te lang
Slaapmiddelen als Mogi(
Dalmadorm en Rohypnol|j
ken 18 tot zelfs 100 uur ja
Dat is te lang, mensen bf
er een tijdje suffig door. j i
De nieuwe generatie slaajji
delen werkt echter maaifci
10 uur door. De nieuwkofj
Normison, Noctamid en J
met, die pas kort op de r|$
zijn, doen in effectiviteitei
onder voor de oude. j.
Een slaapmiddel vermil
angsten en spanningen.!-
zijn vaak de oorzaken vafj
peloosheid: piekeren ovefc
werk, huwelijk of geld.L
problemen verhinderend
mensen zich kunnen ont£
nen.
Vaak zijn de oorzaken vaj
peloosheid tijdelijk. Het i
niet nodig om de pillen t
ven gebruiken. Probleenj
zijn dat mensen er te vei
ge\
tig
tig geb
noodzal
