I
1
Omwegen
der
inret
Driekwart eeuw
geldschieter! via
bovenmeester Lakeman
Gemeente Leiden wijst aankoop
aandelen Werkmanswoningen af
Ja
CckLe Souwnt
"LEIDEN/REGIO
CeicbeSoMottt
DINSDAG 1 MAART 1983
v\
jwen
i het
at dé
j zijn
evol-
dé
Regels
LEIDEN In dit kleine
landje worden we over
spoeld met regeltjes. Re
gels hiervoor. Regels
daarvoor. En dan na
tuurlijk nog al die uit
zonderingen op de re
gels. Parkeren buiten de
parkeervakken mag niet.
Maar met een parkeer-
ontheffing weer wel.
Miljoenen regeltjes, ge
maakt om het er zo eer
lijk mogelijk aan toe te
laten gaan in dit kleine
drassige stukje polder
landschap, waar elke
millimeter beschreven
staat en wordt benut.
tonrechter Attema, stond gis-
t varv termorgen een vrouw, die op
8 juni van het vorig jaar op
een woonerf in de wijk „Het
e êe] Wedde" in Voorschoten, haar
de auto buiten de parkeervak-
teij ken had geparkeerd. Dat
e roit mag niet, dus kreeg zij een
bon. De vrouw was echter in-
snei valide, had een parkeeron-
i theffing voor invaliden en
d ge-, mocht parkeren op plaatsen,
xpol-j waar dat normaal niet mocht,
ht dé
Oudé. Rechter Attema: „Volgens
vatej het rapport waren er op nog
0od geen tien meter afstand drie
daj parkeervakken leeg en ook
hij- zou uw parkeerontheffing
niet duidelijk te zien geweest
zijn". Voor de vrouw was het
duidelijk een principe-kwes
tie geworden. „Toen ik aan
kwam rijden op het woonerf,
waren alle parkeervakken
bezet. Er is daar ook een
tandarts, dus behalve bewo
ners maken veel patiënten
gebruik van het gering aan
tal parkeerplaatsen. Maar ik
had een invalidekaart en
mocht dus ook buiten die
vakken parkeren. Het is na
tuurlijk logisch, dat wanneer
ik zo parkeer ik die onthef
fing duidelijk zichtbaar neer-
lieg, zodat een ieder kan be
grijpen waarom ik zo gepar
keerd sta", aldus de vrouw.
A AT
DEI
nissi
inolo
lelijk
di-.
de
g. Tol
ge
di,
VOOI
le ge
lekoS'
ide ti
>nin{
it ooi
da
ach
amdi
n vai
bij
he
>ewo
lechti
ireen-
ïzien
Vat
De kantonrechter: „Maar als
u wist dat die patiënten van
de tandarts toch snel plaats
zouden maken op de par
keervakken, waarom wacht
te u dan niet even? De
vrouw: „Ik heb een parkeer
ontheffing". De kantonrech-
,Ja, maar die heeft de
verbaliserende agent niet ge
zien". De vrouw: „Nadat ik
de bekeuring op mijn auto
had ontdekt, ben ik direct
naar het politiebureau gere
den om opheldering te vra
gen. Ik denk dat die politie
man een beoordelingsfout ge
maakt heeft. Het is toch lo
gisch, dat wanneer ik ge-
dwongen ben de ontheffing
te gebruiken, ik die ook laat
zien". De officier van justitie
en kantonrechter Attema
meenden toch op het ge
schreven woord van de ver
baliserende agent af te moe
ten gaan. Zo'n man is daar
tenslotte voor, is de stelling
van rechtelijke macht en re
gels zijn regels. Alle logische
verweer van de invalide
vrouw ten spijt. De vrouw
werd veroordeeld tot een
boete van 51 guldén. Doordat
de boete boven de 50 gulden
d*was, kon de vrouw in hoger
beroep gaan. Ze moet dan
binnen de geregelde termijn
an de £je jnvaijde vrouw uit Voor-
schoten verliet de zaal en
maakte plaats voor een inva
lide man uit Leiden. Hij had
een bekeuring gehad, omdat
lanige hij aan bet einde van een
praKe doodlopend weggetje zijn
)m,nf|auto niet rechts, maar links
had geparkeerd. „Ik was op
weg naar mijn volkstuintje.
Voor het hek, waarvan ik de
sleutel heb, stond nu een
'rachtwagen geparkeerd, die
de hele doorgang blokkeerde.
Daarom heb ik mijn auto een
stukje verder aan de kant ge
zet. Dan hoefde ik nog maar
zo'n 100 meter te lopen en
dat red ik wel". De officier
vond toch niet, dat de man
juist had gehandeld. „U kunt
toch niet zo maar uw auto er-
Igens neerzetten. Als er geen'
bord staat dat voorschrijft
hoe en waar u kunt parke
ren, dan moet u altijd uiterst
rechts parkeren", aldus de
officier. De man: „Ja maar,
be- het was een doodlopend weg-
getje, wat geeft dat nou of die
ko- auto helemaal links of rechts
steat. Iedereen kon er langs",
nocht
i be- Maar regels zijn regels en ui-
nede- terst rechts parkeren is de re-
ie ze* gel. Toch wilde de officier
wel rekening houden met de
wo- omstandigheden. De rechter
shou- vonniste in plaats van 50 gul-
Dt éen boete, „slechts" 25 gul-
pen voor het niet rechts maar
links parkeren op het doodlo-
nde weggetje.
SYLVIA VAN LEEUWEN
,ege-ilnk
,rk»
LEIDEN De gemeente
heeft een aanbod van twee
aandeelhouders van woning
bouwvereniging Werkmans-
woniningen om een pakket
aandelen te kopen, afgewezen.
Volgens wethouder D. Tesse-
laar zou koop van de aandelen
waar enkele tonnen mee
gemoeid zouden zijn niet in
het belang van de volkshuis
vesting zijn.
Werkmanswoningen is een
bijzondere woningbouwver
eniging. Bij de oprichting van
de vereniging in 1891 werden
aandelen met een nominale
waarde van 100 gulden en een
vaste rente van drie procent
uitgegeven. Een rentepercen
tage, dat ook bij de huidige
lage rentestand de aandelen
weinig aantrekkeljk maakt.
De vereniging is opgericht met
louter een ideëel doel. Zeshon
derd aandelen werden op
naam aan de man gebracht. In
de loop der jaren is een aantal
aandelen zoek geraakt. Ge
sproken wordt over een aantal
van 140 aandelen, dat is ver
dwenen. Volgens secretaris
Modderman van de vereniging
ligt dat voor de hand. „Door
overlijden of gewoon zoek ra
ken, zijn we die aandelen
kwijt. Ze bestaan voor ons ge
woon niet meer". De overige
aandelen zijn momenteel in
bezit van een zeer klein aantal
mensen. De heer Krans uit
Kampen heeft een kleine 200
aandelen in bezit, een Engels
man heeft er zo'n 150, een
Leids bedrijf heeft er 60 en
een aantal bestuursleden be-
„NIET IN BELANG VAN VOLKSHUISVESTING'
schikt elk over kleinere aan
tallen. De tweehonderd aande
len werden enkele jaren gele
den door de heer Krans op de
markt gebracht. Hij bood de
aandelen voor drie miljoen
gulden aan de gemeente aan.
De gemeente is daar gezien
het bedrag dat er mee gemoeid
zou zijn niet op ingegaan.
„We hebben eigenlijk weinig
last gehad van de aandelen",
aldus voorzitter Eizenga. „Tot
dat we een paar jaar geleden
merkten dat de koers van de
aandelen tot onze stomme ver
bazing omhoog ging. Er werd
zelfs 2000 gulden per aandeel
betaald. Onbegrijpelijk". Met
de aandelen werd driftig ge
speculeerd. „Die aandeelhou
ders wilden invloed in het be
stuur. Men eiste het aftreden
van het bestuur en het is nog
steeds hun bedoeling dat vier
bestuursleden vervangen wor
den door aandeelhouders". Of
de grootste aandeelhouders
wat dat betreft hun zin krijgen
is nog niet duidelijk. Vrijdag is
er een aandeelhoudersverga
dering waar de zaak aan de
orde komt.
Dé gemeente raakte bij de
zaak betrokken door het aan
bod van de grootste aandeel
houder, het VVD-raadslid in
Kampen de heer Krans om
voor 3,5 ton zijn pakket aande
len over te nemen. Gepro
beerd werd de aandelen te gel
de maken. Gistermiddag werd
nog een pakket aandelen aan
de gemeente te koop aangebo
den. De gemeente heeft ern
stig overwogen op beide aan
biedingen in te gaan om onge
wenste ontwikkelingen als
speculatie met de ruim zeshon
derd woningen van de vereni
ging te voorkomen. Uiteinde
lijk werd geconcludeerd dat
daar geen reden voor is. Met
de raadscommissie volkshuis
vesting werd vorige week en
gisteravond in strikte beslo
tenheid overlegd waarbij de
wethouder poogde politieke
steun voor zijn beleid te krij
gen. Tesselaar: „We hebben
overwogen om de aandelen
over te nemen, maar we zijn
tot de conclusie gekomen, dat
het zonde van het gemeen
schapsgeld zou zijn als we hier
op in waren gegaan". Volgens
de wethouder en volgens de
voorzitter van de woning
bouwvereniging, de heer W.
Eizenga hoeven de bewoners
van de „Vereeniging tot be
vordering van den bouw van
werkmanswoningen" niet
bang te zijn problemen met
hun woningen te krijgen. „Ju
risten hebben uitgezocht dat
de aandeelhouders niet zomaar
de woningen kunnen uitver
kopen om maar wat te noe
men", aldus de wethouder.
„De statuten van de vereni
ging maken dat onmogelijk.
Juridisch zijn er genoeg moge
lijkheden om dat soort dingen
tegen te houden en om te zor
gen, dat er geen gekke dingen
gebeuren. Ook al komen de
aandeelhouders in het bestuur,
dan is er nog geen reden voor
angst. Een grote uitverkoop
van de woningen moet de toe
stemming van de gemeente
raad hebben", stelt Tesselaar.
Behalve dat de statuten dat
onmogelijk zouden maken, zou
ook het feit dat drie van de to
taal zeven bestuursleden door
de gemeente benoemd worden,
waarborgen dat de aandeel
houders de huurders geen na
deel kunnen berokkenen.
„Men zal zich toch aan de wet
moeten houden en de gemeen
te is daarbij."
In de afgelopen maanden zijn
de aandeelhouders van
„Werkmanswoningen" diverse
malen bijeen geweest om de
statuten aan te passen aan
nieuwe wettelijke verordenin
gen. Tijdens die besprekingen
zijn er in feite twee kampen:
aan de ene kant alle kleintjes
en aan de andere kant „de
man uit Kampen en de man
uit Engeland". Tijdens deze
bijeenkomsten kwamen de po
gingen van de twee aandeel
houders om de macht in het
bestuur over te nemen aan het
licht. De statutenwijziging
moet er onder meer voor zor
gen dat het aantal bestuursle
den wordt teruggebracht naar
zes.
Over de mogelijke bedoelin
gen van de grootste aandeel
houders willen de wethouder
en de voorzitter zich niet uitla
ten. Niet onwaarschijnlijk is
dat de plannen van de Leidse
woningbouwverenigingen om
te fuseren hierin een belang
rijke rol spelen. De macht van
de aandeelhouders zou daarbij
in belangrijke mate afnemen.
De kleine moeite van het aanbrengen
van een nieuwe abonnee voor deze
krant wordt nu graag beloond met een
replica van het vertederende
schepseltje ET, uit de gelijknamige
film.
l_ Noteer m.
I JÈF VJH van de Leidse Courant
Naam.
Adres
Postcode/Plaats_
als nieuwe abonnee
J Betaald wordt per maand (met automatische afschrijving)
per kwartaal
I Stuur een ET naar:
I Naam
j Adres
Postcode/Plaats
Telefoon
Stuur deze bon in open envelop - geen postzegel plakken -
- naar: Leidse Courant, antwoordnummer 232,
2500 VG Den Haag
Op mijn omwegen door stad en land
kom ik graag mensen tegen. U kunt
mij telefonisch of schriftelijk vertellen
wie u graag in deze rubriek zou willen
tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071
- 12 - 22 44 op toestel 10.
zijn vervroegde pensionering
als kassier van de Boeren
leenbank aan het eind van de
veertiger jaren. Ieder wist, bij
nacht en ontij, de weg naar
zijn woonstee aan de Veurse-
weg. Zolang die leenbank
man niet sliep, brandde er
een lichtje en dat wees de
weg, door het venster heen.
Dat betekende: de kassier is
onverminderd bereid om be
dragen in ontvangst te ne
men. Pecunia non olet: geld
stinkt niet, leerde ik al na
twee lessen Latijn. Nog vóór
de vervoegingen en declina
ties. Lakeman was een on
vermoeide kampioen, in het
opzicht van innen. Zoals onze
volkstuinman vers 9 tot 13)
zegt: „Als jongetje werd je
voorgehouden, dat het goed
was om iets van de financiële
overvloed, na bijvoorbeeld
verjaardagen, af te staan aan
de bank".
En de boeren wilden wel le
nen, en de bank hielp er dan
weer Voorschotenaren mee
die het op dat moment 't best
konden gebruiken. Zo werk
te die leenbank van Lake
man; en nu werkt ze nog
steeds, als combinatie van
Raiffeisen en Boeren-enzo-
voort. Het sparen rond de
oorlogse jaren was veelal een
^entenkwestie, maar het kon
aardig oplopen. En ach. wie
geld nodig had werd door
meester Lakeman prettig
onthaald. Hij had z'n men
senkennis en z'n erebaantjes:
koordirigent, kerkmeester en
nog meer. Hij had echt geen
informatiebureau nodig om
te bepalen of het geld nodig
was „en eventueel terugbe
taald zou worden; want dat
laatste moest natuurlijk ook
gegarandeerd zijn", volgens
mijn bron.
Boerenoorlog
Okee; na meester Lakeman
en de bespreekbare familie
De R. groeiden beide banken
solvabel uit tot „echte bank
instellingen" en na de fusie
tot Rabo-bank valt er alleen
nog iets te vertellen over de
„financiële pagina's". Maar
daar heb ik geen verstand
van. Integendeel: ik probeer
alle lasten, die mij ten laste
kunnen worden gelegd, te
voorkomen. Een en ander
neemt niet weg, dat al in de
vroege tijd na de Boerenoor
log en de laatste uitbreiding
van het Britse imperium de
meeste dorpelingen in Ne
derland hun eerste spaarza
me spaarcentjes naar een in
richting brachten die onder
het patronimium van Herr
Raiffeisen stond. En sinds
dien is het passen en meten
aan de balie; en afwachten of
je vraag nog wel geaccep
teerd wordt. Maar je kunt,
met enige druk, poetsen en
vegen in Voorschoten, en er
nog steeds tussenuit ko-
VOORSCHOTEN: EEN FORENSENDORP MET
EEN ARMLASTIG VERLEDEN
Er is een tijd geweest,
dat Voorschoten nog niet-
de gekleurde status van
gesetteld forensendorp
had bereikt, maar een
plaatsje was waar armoe
troef heette te zijn. Nog
rond de jongste eeuwwis
seling was dat zo. De
kleine luiden met hun
bedoeninkjes staken wat
schamel af tegen het
handjevol kapitaalkrach
tige zandgrondbezitters
en redelijk in de slapppe
was en hun vee zittende
grasboeren. Niet zozeer
dus een gemeente waar
op expansieve bankin
stellingen een welgeval
lig oog op lieten vallen.
„Laat maar zitten", dach
ten de besturen van de
grote zuigende inrichtin
gen van geldhandelaren
en geldschieters: in
Voorschoten viel niet
veel te schieten, want
naar een redelijke rente-
opbrengst zou je kunnen
fluiten, zo had men bere
kend. Wat het goede,
maar weinig draagkrach
tige, Voorschoten wel
had, waren de gelovigen
met hun verenigingen.
Dat kostte niet zo veel en
die „verbanden" floreer
den ook nog dikwijls.
Het moet zo zijn geweest, dat
het Voorschotense vereni
gingsleven vrijwel steeds be
stond uit groepjes, die paar
bij paar hetzelfde doel na
streefden, maar een niet door
de Heer gewilde zelfde con
fessionele achtergrond en ba
sis hadden. We hebben dan
de bekende voorbeelden van
konijnen- of geitenfokkers op
neutrale of christelijke of ka
tholieke grondslag. Men
gymde ook volgens de bijbel,
maar het „vogelnestje" en de
paardsprong of de handstan
doverslag werden soms ook
voorafgegaan door de chris
telijke groet „Geloofd zij Je
sus Christus", wat dan niet
de teleurgestelde uitroep van
een vloekbeest was, maar ge
woon een rooms gebruik.
Kerk
Neutraal was men in Voor
schoten niet, in die dagen; zo
heb ik me laten vertellen
door een plaatselijke historio
grafische grasduiner (die,
naar men zegt, in het verre
Kortenhoef een volkstuintje
heeft, waar zijn hart en lust
zeer naar uitgaan). Nee, on
zijdig, althans buitenkerke
lijk, was men niet in Voor
schoten. Een Voorschotenaar
bekende in die dagen zijn
kerkelijke richting: prot.
christelijk of katholiek. Men
was er gedoopt; door aanra
king van het voorhoofd met
een paar natte vingers (domi
nee), of met de uitgestorte
drievoudige hoos uit een zil
veren gietschaaltje, dat door
de priester werd gehanteerd.
Daarbuiten was er géén (ver-
enigings)heil te verwachten.
Maar ook al was je kerklid
(al dan niet schismatiek), je
werd niet automatisch solva
bel door het doopsel ook al
was het van begeerte. Niette
min hechtte men ook in dat
nog niet geheel en al uit z'n
materiële beslommeringen
ontwaakte Voorschoten aan
een goedlopend financieel
tweerichtingverkeer. Daar
om richtte men in dat veel
belovende dorp 75 jaar gele
den zelf maar een bankin
stelling op, naar het voor
beeld van de 19e eeuwse
Duitse sociaalvoelende „fisca
list" Friedrich Wilhelm Raif
feisen, die in zijn „Finger-
spitzen" gevoel had voor eco
nomisch goed lopende coöpe
raties en ook landbouwkre
dieten. Een „tüchtiger Kerl"
op wiens ideeën elke spaar
bank kon bouwen.
nosters, daar meer profijt in
Kassier
Enfin, dat doet er nu niet
meer toe. Dwarsliggers zijn
er na „zachte aanblazin
gen" altijd geweest. Meer
spreekt hier het feit, dat bei
de bankjes elk voor een kas
sier zorgden; precieze man
nen die op de meest onmoge
lijke of mogelijke tijden aan
de cliënten een kans gaven
om het teveel aan geld voor
lopig in bewaring te geven.
De „tuinman van Korten
hoef" vertelde, dat men bij
de Raiffeisenbank van Voor
schoten tot in de 50-er jaren
goed zat, omdat „daar een
heel bekende en geziene fa
milie De R. als kassier fun
geerde". „Totdat begin '50
bleek, dat die familie zich
goed verrijkt had met de cen
ten van de bank".
Ach, de mammon heeft zo
veel aanhangers. Nee, van
die aberraties heeft men bij
de Boerenleenbank geen last
gehad. Kom nou: zeker met
schoolmeester M. mis
schien wel Maarten Lake
man als de eerste kassier.
Stelt u zich eens voor: mees
ter Lakeman, M. dus, die als
onderwijzer van de 5e klas
van de R.K. Jongensschool 's
morgens eerst de brave kna
pen noteerde die naar de ver
plichte schoolmis waren ge
gaan en daarna z'n tijd be
schikbaar stelde voor een ie
der die zijn centjes kwijt wil
de. Hij beïnvloedde zelfs z'n
schooljeugd: „Het is beter te
sparen voor later, dan het nu
op te snoepen".
Bovenmeester Lakeman
werd evenwel vr-^egtijdig af
gekeurd „wegens maagklach
ten". Hij had z'n „leerkrach
ten" opgesoupeerd. Daarmee
ging hij voor het onderwijs
verloren, maar als kassier
bleef hij tot tegen '50 z'n
mannetje staan. Nou ja: man
netje staan; hij bleef incasse
ren en uitbetalen. Beter te
sparen...; maar menig scho
lier uit die dagen herinnert
zich nog, met een nu nostal
gisch gevoel van oprispende
walging, het ogenblik waarop
meester Lakeman ieder mid
dag een beker warme, dam
pende melk kreeg aange
reikt. Hij drapeerde vervol
gens", zegt onze volkstuin
man, „behoedzaam een vies
vel om de beker of over de
rand". „Disgusting", zei een
stel van zijn leerlingen, veel
later nog. Getver; zou ik zelf
zeggen.
Hoe meester Lakeman dan
ook vieze vellen spaarde en
centjes, hij was en is nog
steeds een bijzondere man.
Hij stelde z'n lijfartsen (die
Lakemans hiernamaals al
dichtbij zagen) in het onge
lijk. Meester en kassier Lake
man bleef fier overeind, en
overleefde als nu ruim 90-ja-
rige vrijwel al zijn mededor
pelingen van destijds en ze
ker vele van zijn vijfdeklas-
sers.
Tollenaars
Ziedaar het begin van het ge
ordende geldverkeer binnen
Voorschoten. Nu had je, ui
teraard, wel hervormd geld,
of gereformeerd of rooms-ka-
tholiek. Die gescheiden bron
nen beten elkaar wel dege
lijk. Derhalve werden de ge
spaarde winsten gescheiden,
en toevertrouwd aan volge
lingen van de paus van
Rome, resp. aan de afgeschei
denen der reformatie. Zo had
je katholiek geld, gerefor
meerd en hervormd geld. De
tollenaars van weleer sticht
ten bijgevolg in Voorschoten
twee kleine bankinstellingen:
Bovenmeester M. Lakeman.
één koos de geldzee onder
het vaan van Raiffeisen, de
tweede noemde zich de R.K.
Boerenleenbank (waar, ove
rigens, het wijwater niet van
af droop, want tellen ging bo
venal).
Nu kon je bij die twee geld-
verenigingen wel je duiten
kwijt, maar het wilde gaar
niet zeggen, dat je ook auto
matisch lid van die bank kon
worden. Nee, geld was heilig;
slechts de grootste deposito
houders hadden iets in de
melk te brokkelen. Het lid
maatschap was uitsluitend
voorbehouden aan de rijke
hereboeren en hun boerin
nen. De geldstroom verliep
volgens het beginsel „de rijke
helpt de minder rijke", maar
beide bankjes concurreerden
tegen de klippen op. Er wa
ren zelfs o stoutigheid
een paar roomsen die van de
Boerenleenbank overliepen
Tiaar de volgelingen van me
neer Raiffeisen, omdat ze, na
het bidden van hun Pater
m y*
