TAFEL
Acht landen in acht dagen:
wéér een marathon van de paus
CeidócSomant
0:7:111!
UB
kerk
wereld
Geschiedenis van Almere begint in Amsterdam
Geschiedenis
ACHTERGROND
LckLe Souiutxt
DINSDAG 1 MAART 1983 PAGINA
De reis naar acht Mid-
denamerikaanse landen,
die paus Johannes Paulus
II morgen begint is niet
alleen een van de moei
lijkste maar ook een van
de gevaarlijkste die hij
heeft gemaakt. Moeilijk
vanwege de sociale en po
litieke situatie waarin de
meeste van de landen
zich bevinden. Gevaar
lijk, omdat de paus, on
danks de bestanden die
voor El Salvador en Gua
temala zijn afgekondigd,
toestanden aantreft die
een burgeroorlog nabij
komen. Ondanks de ster
ke politie- en troepen
macht, die op de been
wordt gebracht, bezorgen
de veiligheidsrisico's de
autoriteiten grote hoofd
brekens.
Acht landen in acht dagen:
wéér een marathon van de
paus, tijdens welke hij per
vliegtuig en helikopter dertig
duizend kilometer zal afleg
gen. Zijn zeventiende buiten
landse reis en zijn vierde naar
Latijns-Amerika brengt hem
naar Costa Rica, Guatemala.
Honduras. Nicaragua. Pana
ma, El Salvador, Belize en
Haiti. In deze landen leven 27
miljoen mensen, van wie er
negentig procent als katholiek
geregistreerd staan.
De namen van de landen op
het reisprogramma geven het
scala van problemen aan,
waarmee de paus geconfron
teerd zal worden. In Nicara
gua bijvoorbeeld zijn er de
diepgaande meningsverschil
len tussen de bisschoppen en
de geestelijkheid, van wie een
groot deel de sandinistische
regering steunt. Steeds weer
heeft sinds de machtsoverna
me in 1979 de kerkelijke hië
rarchie de in de regering
deelnemende priesters ver
geefs gevraagd zich uit de re
gering terug te trekken, ver
wijzend naar een uitspraak
van de paus, die priesters po
litieke activiteiten ontzegt.
Van de regering in Nicaragua
maken deel uit de priesters
Miguel Descoto Brockmann
als minister van buitenlandse
zaken, Ernesto Cardenal, als
minister van cultuur en Edgar
Parrales als minister voor so
ciale zaken. De jezuïet Fer
nando Cardenal is leider van
de alfabetiseringscampagne.
Behalve dezen zijn er nog ze
ker twintig priesters, die op
verschillende niveaus leiden
de functies vervullen.
In El Salvador leveren de re
geringstroepen en de guerille-
ro's van het nationale bevrij
dingsfront FMLN de ene
bloedige prestigeslag na de
andere. In de afgelopen jaren
hebben aldus rond de twintig
duizend mensen de dood ge
vonden. Vergeefs heeft de
paus. zowel als de apostolisch
administrator van San Salva
dor, mgr. Arturo Rivera y Da-
mas, beide partijen opgeroe
pen een politieke oplossing te
vinden.
In Guatemala vindt de paus
het regime van generaal Rios
Montt en de zijnen, die als
aanhangers van de Ameri
kaanse sekte der „Herboren
christenen" zeggen hun be
wind in naam van God uit te
oefenen. Onder dat bewind
op 23 maart vorig jaar kwam
Montt aan de macht zijn
volgens de Guatemalteekse
commissie voor de mensen
rechten in de laatste negen
maanden van vorig jaar
twaalfduizend mensen op ge
welddadige wijze om het le
ven gekomen. Over de grens
zijn er de aanspraken van
Guatemala op de in septem
ber 1981 onafhankelijk ge
worden vroegere Britse kolo
nie Belize, die de paus ook zal
aandoen.
Op Haïti zal de paus samen
komen met de zestig deelne
mers aan de algemene verga
dering van de Latijnsameri-
kaanse raad van bisschoppen
CELAM. Daar zal hij worden
geconfronteerd met de knel
lende vluchtelingenproble
men. En niet alleen daar,
want als gevolg van de ge
vechtshandelingen zijn er aan
de grenzen van diverse lan
den reusachtige vluchtelin
genkampen ontstaan. Het ver
zorgen van die mensen is een
van de zwaarste taken van de
plaatstelijke kerken.
Bijna ongemerkt begint het
probleem van de vluchtelin
gen uit Haïti onvoorstelbare
afmetingen aan te nemen.
Duizenden mensen verlaten
elk jaar het kleine eiland om
te trachten in de Verenigde
Staten politiek asiel te ver
krijgen. De regering in Was
hington wijst evenwel de aan
vragen van de hand en zo lei
den in de bewaakte kampen
van Puerto Rico en andere
aan de VS grenzende landen
een ellendig bestaan.
Haïti is een van de vijfen
twintig armste landen van de
wereld. De paus zou het al in
januari 1979 tijdens zijn reis
naar Mexico en de Domini
caanse Republiek hebben aan
gedaan, maar toen was dat
niet mogelijk bij gebrek aan
een passend vliegveld. Op
Haïti is inmiddels gedreigd
met een aanslag op de paus en
wel van de kant van de „bri
gade Hector Riobe", een ter
roristische groep in Florida,
bestaande uit verbannen Haï-
tianen. De aanslag, zo werd
meegedeeld, zou worden uit
gevoerd als de paus zich
dienstbaar zou maken aan de
president Jean-Claude Duva-
lier.
De paus zal morgenochtend
om tien over acht vertrekken
van het Romeinse vliegveld
Fiumicino. Na een technisch
noodzakelijke tussenlanding
van een uur bij de Portugese
hoofdstad Lissabon gaat de
paus verder naar Costa Rica,
waar hij om 15.30 uur plaatse
lijke en 22.30 uur Middeneu-
ropese tijd wordt verwacht.
Des avonds is er dan in San
José, de hoofdstad van Costa
Rica, waar de paus gedurende
de eerste vier dagen van zijn
bezoek zal overnachten, een
ontmoeting met de leden van
het SEDAC, het bisschoppe
lijk secretariaat voor Midden-
Amenka(Zie ook pagina 13)
Verzorging krijgsmacht
niet losmaken van leger
Kardinaal Willebrands heeft er gisteren, bij zijn afscheid als le
gerbisschop. voor gepleit, dat de geestelijke verzorging van de
krijgsmacht niet wordt losgemaakt van het leger. De overheid
dient te erkennen, dat de categoriale geestelijke verzorging
(voor onder meer militairen en gevangenen) „geïntegreerd,
moet kunnen functioneren als een onderdeel van de totale or
ganisatie".
Hij zei dit tijdens een bijeenkomst in het Katholiek Militair Te
huis te Den Haag, die ook werd bijgewoond door de minister
van defensie, mr. J. de Ruiter. De kardinaal keerde zich hier
mee tegen plannen om de aparte geestelijke verzorging van de
krijgsmacht te vervangen door pastoraat vanuit de parochie of
gemeente ter plaatse. Momenteel voeren de kerken overleg
met het ministerie van defensie over inkrimping van de gees
telijke verzorging van de krijgsmacht. Willebrands noemde dit
overleg „moeizaam".
Namens de rooms-katholieke kerk sprak de kardinaal uitdruk
kelijke bereidheid uit om mee te denken aan herbezinning in
het kader van de bezuinigingen. De maatschappelijke beteke
nis van de kerken en van de andere zendende organisaties
dient daarbij het uitgangspunt te zijn, zeker bij de geestelijke
verzorging van de krijgsmacht. Volgens kardinaal Willebrands
zou de overheid bij bezuinigingen slechts kwantitatieve (getals
matige) criteria mogen hanteren en zich moeten onthouden Kardinaal Willebrands en zijn opvolger als legerbisschop („Vicarius Castrensis") mgr. R. Ph. Bar,
van ieder waarde-oordeel over kerken en geestelijke stromirt- hulpbisschop van Rotterdam Links van hen hoofdvlootaalmoezenier A. P. van Diemen en lucht-
gen machtaalmoezenier E. J. Lampe. Rechts van hen hoofdlegeraalmoezenier P. C. J. Linssen.
Raad van
Kerken
overlegde met
kerk in DDR
Overleg tussen Raad van
Kerken en Evangelische
Kerk DDR
Een delegatie van de Raad
van Kerken in Nederland,
bestaande uit prof. dr. H.
Berkhof, dr. A. Kruyswijk en
ds. J. E. van Veen heeft in
Berlijn een tweedaags beraad
gehouden met de Bond van
Evangelische Kerken in de
DDR over de relatie tussen
beide. Speciale aandacht
kreeg de verantwoordelijk
heid voor de vrede, waaraan
beide kerkelijke organen in
hun oecumenische contacten
op allerlei niveaus voorrang
geven: in gemeenten, bij de
kerkelijke leiding en in be
zinningsbijeenkomsten. Voor
verdere uitwerking en be
sluitvorming zullen de beide
delegaties de resultaten van
hun gesprekken aan de hen
afvaardigende instanties
voorleggen.
In september vorig jaar
bracht een delegatie van de
Bond van Evangelische Ker
ken in de DDR een bezoek
aan de Nederlandse Raad
van Kerken. Er werd toen
afgesproken, dat men nau
wer zou gaan samenwerken
op het gebied van vredes
vraagstukken. Als mogelijk
heden werden genoemd: ge
meenschappelijke consulta
ties, uitwisselingsprogram
ma's, informatieuitwisseling
en samenwerking binnen de
Wereldraad van Kerken. De
vredesbeweging in de DDR
die nauwe banden met de
Evangelische Kerk heeft, is
de laatste tijd op sterker ver
zet van de autoriteiten ge
stuit. Op Kerstavond bijvoor
beeld werd het in Jena een
groep van tweehonderd men
sen onmogelijk gemaakt een
stille mars voor vrede zonder
wapens te houden. De jonge
vredesactivisten die daarop
gevangen zijn gezet, zouden
inmiddels allen weer zijn
vrijgelaten.
Land uit, land in
ALS de Amsterdamse politiechef Valken de terugkeer van
buitenlanders die ons land zijn uitgezet, strafbaar wil stelle^
heeft hij zo hopen we niet de zigeuners op het oog dij
zondag na een gedwongen verblijf van drie maanden in eeÉ
Amerikaans strafkamp zijn teruggekeerd in Lelystad. Hoofdj
commissaris Valken doelt waarschijnlijk op de illegaal ii
Amsterdam verblijvende buitenlanders, die in sommige ge;
vallen in betrekkelijk korte tijd tientallen malen het lanij
worden uitgezet om vervolgens weer even vaak onbelem-
merd terug te keren, als ware Nederland een aards paradijs
of een immigratieland bij uitstek. Nederland mist. aldus VaF
ken, een stok achter de deur om dit te beletten. Zijn verzucht
ting is begrijpelijk, gezien de problemen waarmee hij in de
hoofdstad dagelijks wordt geconfronteerd, maar het is d(
vraag hoe dik hij zich de stok wenst en tegen wie hij hem wij
hanteren.
Heel anders zijn trouwens de gevallen die schrijnend aan]
tonen dat in het Nederlandse vreemdelingenbeleid de strik
juridische toepassing van de regels het vaak wint van huma
nitaire overwegingen. Dat is in de afgelopen jaren meerma
len gebleken bij het uitzetten van vluchtelingen. Ook in he
geval van de zigeunerfamilie Baijamov dreigt een minimalis
tische opvatting van het vreemdelingenbeleid de bovenhar\
te krijgen.
Na een verblijf van vijf jaar in Nederland, vervolgens een
vrijwillig verblijf in de Verenigde Staten, opnieuw gevolg
door een bijna vijfjarig verblijf in Nederland, is deze famili
in november min of meer noodgedwongen opnieuw naar d
Verenigde Staten verhuisd. Voor korte duur, want de papie
ren waarmee de politiede familie van Schiphol liet vertrek
ken, waren aantoonbaar vals. Een doorzichtige manoeuvi
derhalve, waarvoor bij terugkeer direct de rekening wei
gepresenteerd.
ZWAARDER wegend dan dit kostenaspect is echter het fei
dat de Nederlandse autoriteiten zo overduidelijk met de b<
langen van een groep mensen hebben gesold. In tien jas
verblijf in Nederland is niet aangetoond welke nationalite
deze mensen hebben en wat hun land van herkomst is. Gee
land derhalve dat ze wil opnemen. Vandaar ook dat slinks
pogingen moesten worden ondernomen om deze mense
over de grens te krijgen.
Bijna veertig jaar na de oorlog zijn we nog steeds in afl
wachting van een internationale regeling, die zigeuners ee
plaatsje onder de zon garandeert. De landen van de Raad va
Europa hebben daarmee nu niet bepaald vorderingen gi
smaakt. Voorlopig zullen de Baijamovs weer als illegalen i
ons land verblijven, onderworpen aan de beperkingen va
een slechte huisvesting en geringe bewegingsvrijheid, mii
schien ook weer aan de intimidaties waarvan hun advocat
melding heeft gemaakt.
Een zorgvuldig vreemdelingenbeleid houdt in, dat nu
méér vreemdelingen in ons land worden toegelaten dan on2
samenleving kan opnemen. Een zorgvuldig beleid houdt ecl
ter ook in dat de betrokkenen, eenmaal in Nederland, op ee
behandeling kunnen rekenen die onze samenleving als noi
maal en menswaardig beschouwt. Ons land krijgt nu de kai
zich te rehabiliteren.
Uien- of preischotel
met wortelsalade,
ananasvla
Voor twee personen hebt u
nodig: 400 g uien of prei,
15 g margarine. 150 g ge
hakt, zout, peper, aroma,
worcertersaus, 0,5 tot 1 kg
aardappelen, nootmuskaat,
melk. paneermeel, 20 g mar
garine;
150 g winterwortel. 1 lepel
pinda- of amandelschaafsel,
1 theelepel honing of suiker,
2 lepels yoghurt, kaneel, 0,5
liter melk, 25 g custard. 30 g
suiker, 2 of 3 schijven ana
nas.
Snijd de ui in dunne snippers
of de prei in dunne ringen. Zet
de groente op met gesmolten
margarine in een braadpan
met deksel en smoor ze net
gaar in circa tien minuten.
Schep de ui of de prei af en
toe om. Roer het gehakt door
de gaargesmoorde groente en
verwarm de pan nog even tot
dit vlees ook gaar is. Breng het
mengsel op smaak met zout,
peper, aroma, en worcester-
saus en doe het in een omge
spoelde ovenschaal. Leg er een
smeuïge aardappelpuree op.
strijk die glad af en strooi er
een dun laagje paneermeel
over. Verdeel er als laatste de
tweede portie margarine over.
Laat op de schotel een bruin
korstje komen door hem even
onder een hete grill te zetten
of circa tien minuten in een
oven die op 7 of 250° staat.
Geef er een rauwkostslaatje
bij. gemaakt van grofgeraspte
wortel, pinda- of amandel
schaafsel (al of niet geroos
terd), honing of suiker en yog
hurt. Strooi er iets kaneel
over.
Zet de helft van de melk op,
meng custard .met suiker en
weinig koude melk tot een
glad papje, schenk daar wat
hete melk bij en doe dit meng
sel al roerende in de pan. Laat
de vla even doorkoken, zet de
pan af en voeg de overige kou
de melk toe. Laat de vla koud
worden en meng er de in stuk
jes gesneden ananas door.
JEANNE
Geen krant ontvangen? Bel tussen
18.00 en 20.00 uur. zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur. telefoonnr. 071-
122248 en uw krant wordt nog dezelf
de avond nabezorgd.
Vanaf 2 mei begint het
centraal schriftelijk eind
examen voor de middelba
re scholen. Het schoolon
derzoek dat dan al achter
de rug is en het centrale
examen leveren een cijfer
op dat de leerling als re
sultaat van zijn schooltijd
meekrijgt.
In een serie artikelen wij
den we aandacht aan het
komende eindexamen en
de vakken waarvan de
vergaarde kennis wordt
getoetst. Vandaag: geschie
denis.
Bij dit woord doemen bij
de een in dieren vellen ge
hulde Germanen op. Ro
meinen en kruistochten,
anderen zullen meer den
ken aan de sociale strijd in
de vorige eeuw of de vrij
heidsstrijd van Afrikaanse
volkeren. Wat is geschie
denis? Is Dries van Agt al
geschiedenis? En moet ge
schiedenis het hebben van
opvallende gebeurtenis-
Vijftien jaar geleden viel
Zuidelijk Flevoland droog.
Neerlands nieuwste stad.
Almere, heeft nu 28.000
inwoners. Volgens plan
nen en prognoses kan Al
mere de vierde stad van
Nederland worden, met
ruim een kwart miljoen
mensen. Er is nu echter
nog niets voorgevallen dat
de voorpagina 's gehaald
heeft. Heeft Almere des
ondanks al een geschiede-
VAN BONIFATIUS TOT MUGGENPLAAG
ALMERE Toen minis
ter Tjerk Westerterp op
30 november 1976 de
eerste bewoners hun
sleutel overhandigde, be
gon hij zijn toespraak al
dus: „De geschiedenis
van de stad heeft van
daag een aanvang geno
men. Jullie en de nog
komende bewoners zul
len deze geschiedenis
zelf moeten maken door
een samenleving op te
bouwen".
Dat is duidelijk. En eenvou
dig. Te eenvoudig wellicht.
Sociologen van de RIJP
(Rijksdienst IJsselmeer Pol
ders) die de ontwikkeling
van Almere nauwlettend vol
gen, merkten onmiddellijk op
dat die eerste bewoners al
een eigen geschiedenis mee
brachten. Maandenlang had
den ze toegeleefd naar hun
verhuizing. Ze waren voor
bereid. hadden in Amster
dam verschillende voorlich
tingsavonden en bijeenkom
sten bijgewoond, ze kenden
elkaar, verhuisden als clubje
naar Almere.
Bovendien woonden er eer
der al zeven kwartiermakers
met hun gezinnen, in stacara
vans op het opgespoten lege
land. Ze zijn weg maar nog
steeds geregistreerd: in een
van de informatieboekjes
over Almere staat vermeld
dat er eind 1975 18 inwoners
waren. De vraag rijst daar
om: wanneer laten we de ge
schiedenis van Almere be
ginnen? Op het moment dat
de laatste centimeter water
wegvlood, en er een stinken
de moddervlakte overbleef?
Neerlands nieuwste stad Almere heeft duidelijk een hoofdstedelijk accent: er wordt onvervalst
Mokums gesproken. Dat is logisch: Almere is voornamelijk opgezet om de overloop uit Amster
dam op te vangen. Om de overgang van het voormalige magische wereldcentrum naar een
nuchtere poldercity wat makkelijk te maken, is hier en daar wat Amsterdams gebouwd. Hier de
Kerkgracht in Almere-Haven op een winterdag, 's Zomers is het er wat gezelliger. (Foto Gert
Schutte, Almere).
Bonifatius
Maar waarom niet noé ver
der terug? Zesduizend jaar
geleden was het gebied al be
woond. Archeologische vond
sten hebben dat aangetoond.
Later werd het water steeds
machtiger, en er ontstond
een echte binnenzee: de Zui
derzee. Eerder werd die wa
tervlakte Almere genoemd
Die naam komt voor het
eerst voor in een levensbe-
Waar nu in stug tempo ge
bouwd wordt, woedden eeu
wenlang vreselijke stormen.
In december 1287 verdron
ken er meer dan 50.000 men
sen tussen Stavoren en de
Eems, de Sint-Elisabeths-
vloed van 1421 vergde waar
schijnlijk nog meer slachtof
fers. Van lieverlee rijpte
daarom het idee de Zuiderzee
droog te maken. Het eerste
bewaard gebleven plan da
teert van 1667 en is van Hen-
drick Stevin (zoon van de be
roemde Simon). Hij wilde
dammen tussen de Wadden
eilanden leggen. Het duürde
tot eind vorige eeuw voor
Lely met de definitieve op
lossing kwam.
Hoort dit nu tot de geschiede
nis van Almere? „Ik zou zo
iets nooit vertellen als ik de
geschiedenis van Almere
moest schrijven", zegt dr. J.
Bosmans, wetenschappelijk
hoofdmedewerker bij de vak
groep nieuwste geschiedenis
van de Katholieke Universi
teit. „Dat is de geschiedenis
van de Zuiderzee of de IJs-
selmeerpolders, en heeft
niets met Almere te maken".
Satellietstad
Hij ziet Almere allereerst als
satellietstad van Amsterdam.
„Ik denk dat je daar moet be
ginnen. Bij de overvolle
Randstad, ruimtegebrek, wo
ningnood. Ergens is toen aan
een tekentafel een nieuwe
stad ontstaan. Dat is ook ge
schiedenis: Almere als ab
stracte grootheid".
De noodzakelijkheid van Al
mere vindt Bosmans voor de
historie veel belangrijker dan
het feit dat de stad ook in het
nieuwste stuk drooggelegd
land ligt. „Almere had als
opvangcentrum voor Amster
dammers voor hetzelfde
geld ergens ten noorden van
het Noordzeekanaal kunnen
komen, als daar voldoende
ruimte geweest was. Of in
het Gooi. Dat leidt tot de
voor een historicus interes
sante vraag: waarom is juist
de Flevopolder gekozen?"
Een conclusie uit het voor
gaande: je kunt op meer ma
nieren geschiedenis schrij
ven. Dr. Bosmans: „We den
ken te snel dat geschiedenis
slechts over gebeurtenissen
en mensen handelt. Ook na
tuurlijk. Maar als ik het op
dit moment over de geschie
denis van Almere heb, kijk
ik eerst naar het idee, de
voorgeschiedenis, vervolgens
naar de bestuurlijke indeling,
en op de derde plaats pas
Landdrost
Almere wordt 1 januari vol
gend jaar eerst een gemeente.
Het maakt nu deel uit van
het Openbaar Lichaam Zui
delijke IJsselmeerpolders
(ZIJP), heeft wel een stad
huis en wethouders, maar
geen burgemeester. De scep
ter wordt er gezwaaid door
landdrost Han Lammers.
De eerste mensen van Alme
re hebben uiteraard ook al
geschiedenis geschreven.
Niet spectaculair. Uit de rap
porten die tot nu toe over de
bevolking van Almere ver
schenen zijn, blijkt dat de al
lereerste bewoners een hech
te gemeenschap vorm(d)en,
en haast stuk voor stuk in
het bestuur van een van de
verenigingen kwamen. Het
verhaal van elke nieuwe stad
of wijk.
Het wel en wee van Almere
wordt nauwkeurig bijgehou
den door de sociologische
dienst van de RIJP, want het
zou wel eens de laatste kans
kunnen zijn om ontstaan en
veranderen van een gemeen
schap vast te kunnen leggen.
Muggenplaag
Wat wapenfeitjes tenslotte uit
de historie van het jonge Al
mere. De eerste vereniging
die opgericht werd, was de
carvanalsvereniging De Mod-
dertrappers, de eerste zomer
al was er een geduchte mug
genplaag, de schuurtjes in de
tuin bleken vochtig, en een
echtpaar kreeg het tweeper
soonsbed met geen mogelijk
heid het nieuwe huis binnen.
Geschiedenis?
Perioden metzoi
DE BILT-KNMI Komeno
nacht kan het nog wat koud<
worden dan de in de afgelopé
nacht, toen het in het binnef
land op verschillende plaatse
even onder nul werd. Vai
nacht worden minimumteq
peraturen rond min twee gr
den verwacht. Er kunnen d:
enkele mistbanken ontstaa
die in de ochtend weer ve
dwijnen.
Morgen en donderdag wordt
perioden met zon verwacht
blijft het in het algemet
droog. Dit gaat gepaard m
weinig wind. De middagteri
peratuur loopt op tot ongeve
7 graden.
Vrijdag en ook tijdens h
weekeinde wordt de kans
neerslag weer wat groter o]
der invloed van een oceaand
pressie. Het zal ook iets me
gaan waaien. J
BIJLAGE Bil UW KRANT MET
INFORMAT1E OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPUTE AGENDA d
